HIJ BRENGT ONS SINT NICOLAAS
w
x^
Kleurenplaat van het Weekblad
MNlnNUIIHInlIll
ii
KINDERSPEELGOED VROEGER EN NU
°C
o
oO
X'L
ïl
XXX
XI
XX
IX
/2Z
XXX
XXX
XL
r£X
XL
8!
XL
/3<;
Ifll
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinr
ilESilH
üigH
ar
a
w
llllllllllllllllllllllll
i
WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN DONDERDAG 14 NOVEMBER 1974
Horizontaal
ia
37
?7
F
'7
w
VV
'r
f^y
m
Vertikaal
Schoorsteen
EN NU DE SCHOORSTEEN:
SPANJE
tA
Ü3~
/33
!5O
73S
16
Zo
22
7f
/5
9
23
Z5
2b
ZS
29
3Z
33
8
9
60
Z
3
5
6
i
9!
92
99
9i
9'
93
9o
33
38
39
36
35
39
5/
59
56
Sff
60
59
63
$5
S3
52
S/
50
98
7?
76
7*
70
73
68
72
6b
65
69
Ez
83
82.
86
S?
88
&o
79
93
99
97
9!
92
too
8°
83
cT
/c^-
/oj
t03
!0Z
/>Z
773
"1/
,1
//r
uo
'3/
/33
/3Z
/ze
'2$
/2j
r23
"J
f/b
Ni*
/{o
'V
r*>
/SÓ
/SS
'?3
/Sb"
7^0
'X
/fy
/Ó6
/ÓS
W/i
/6Z
/Ó3
'F>
‘79
'75
/Si'
/ƒ7
/SJ
•S*
vs7
v#
w
L&c
/SS
Zo/
[W
Izw
»o$-
L?Ö6
*rf
Z/o
/Z
1/3
\S//
'f
2/6
V2Ö
p7
OHBUi
89
“1
7/
/&O y
dat technische speelgoed van deze eeuw.
De miniatuurtreintjes, tot in alle details
verzorgd en van een uitgebalanceerde
kwaliteit, zoals wij1 die enkele jaren. ge
leden nog niet zagen.
maken, ja er zijn er die geheel zelfstan
dig kunnen lopen, eten en drinken en...
plasjes kunnen doen. Wat wil een pop-
pemoëdertje meer!
In de schoorsteen staat in een aantal
vakjes een nummer vermeld. Vul hier
de letters in, die korresponderen met de
nummers uit het ingevulde diagram. Als
deze monsterpuzzel GOED is opgelost,
ontstaat in de schoorsteen de eerste re
gel van een bekend Sinterklaasliedje.
En het is werkelijk niet alleen het tech
nische speelgoed, dat onze bewondering
kan wegdragen. Nieuwe materialen, zo
als het plastic en andere kunststoffen
bieden bijzondere mogelijkheden. Pop
pen kunnen zo natuurgetrouw gemaakt
worden, dat men haast denkt een zeer
klein kindje voor zich te hebben. Bo
vendien zijn ze onbreekbaar. Er zijn er
bij die verschillende geluiden kunnen
85
63
'Sb
/2S
De huidige techniek, dienstig gemaakt
aan de industrie, staat waarlijk voor
niets. Wat tegenwoordig niet mogelijk is
is het noemen niet waard. Het speelgoed
voor de jeugd is over het algemeen wel
zo perfekt en natuurgetrouw, dat het
ons hart zelfs sneller kan doen kloppen.
Kijken we bijvoorbeeld eens naar al
120
WADDINXVEEN Wanneer wij zo
omstreeks Sint Nicolaas gaan winkelen
en ons oog te gast laten gaan in de
etalages waarin kinderspeelgoed staat
uitgestald, dan kunnen we zelfs als vol
wassene vol bewondering kijken naar al
dit fraais.
Tornooien op stelten
In de vroege middeleeuwen, zo om
streeks 1300 en 1400 speelden de kinde
ren graag met een Stok en een bal', dat
wij nu zouden vergelijken met slagbal.
Bijzonder geliefdkoosd in die tijd was
reeds het steltlopen. Twee lange stok
ken met een dwarsbalkje aan elke stok
waren voldoende om de lieve jeugd
deze édele kunst te zien verrichten. In
onze Gouden Eeuw was ditzelfde stelt-
Een vaste kern
In de zeventiende eeuw waren er ge
noeg dingen die men een kind bij het
Sint Nicolaasfeest kon geven. Naast het
bekende suikergoed en de koek, de vrij
ers en wat al niet meer, kregen veel
kinderen ook wat speelgoed. In die mi
litante tijd stelden veel jongens het op
prijs een speelgoedzwaard of piek te
krijgen, voorts trommels en trompet
ten, waardoor ze in staat waren samen
met hun vriendjes ’’soldaatje te spelen”.
Ook proppenschieters, die papieren
proppen uitbraakten, waren gewild.
In die tijd deden de jongelui ook aan
knikkeren en het verschilde in wezen
weinig of niets met nu. Ook vliegeren
en zweeptollen, ganzenbord en bellen
blazen, hoepelen en ballen waren toen
al in de mode. De herkomst ligt in het
duistere verleden verborgen.
Wanneer u het zo bekijkt, dan zult u
zien, dat er een vaste kern kinderspel
letjes met het daarbij passende kinder
speelgoed is, die zich door alle eeuwen
zal staande houden. Want in weerwil
van vliegende schotels en raketten, van
miniatuurradio’s en wat al niet meer,
blijven bal, hoepel, tol en knikkers in
de mode. Zij hebben hun bestaansrecht
dubbel en dwars bewezen!
WADDINXVEEN „Hij brengt ons
St. Nicolaas’’ hebben wij deze
monsterpuzzel genoemd, waarvan
wij hopen dat u met het oplossen
ervan een aantal plezierige uren
hebt. Bij een goede oplossing ont
staat er in de schoorsteen de eer
ste zin van een bekend Sinterklaas
liedje. Veel succes!
lukte zo lang door te gaan, totdat ook
de laatste omviel en er slechts van één
groep overwinnaars overbleven.
Ook het stokpaard is ai heel oud. Dit
kinderspeelgoed treffen we ook al aan
in de vroege middeleeuwen. Een stok
met aan één'-einde een kunstig of min
der kunstig besneden al of niet beschil
derde paardekop, met teugels was voor
het kind voldoende om vol fantasie als
een echte ruiter te paard voort te dra
ven. Zijn onze kleintjes anders?
HORIZONTAAL: 1. heilige; 4. hoofd
deksel; 9. vaartuig; 14. munt; 21. hemel
lichaam; 24. plaats in Overijsel; 27. op
die wijze; 29. smal stuk hout; 32. meis
jesnaam; 34. vlaktemaat 36. hoofddek-
sel'; 37. uit Spanje afkomstig; 40. krach
tiger; 42. strafwerktuig; 44. grondsoort;
46. lijn; 49. priem; 51. voorzetsel; 53.
vis; 54. vlot (afk.); 56. broeiplaats; 58.
wandversiering; 59. zoogdier; 61. god
heid; 62. roem; 64. voorzetsel; 66. woud;
67. ketting; 71. Frans lidwoord; 72. na
schrift; 75. water in Brabant; 78. einde;
80. toiletartikel; 81. Frans voegwoord;
82. zoete lekkernij; 84. vele; 86. harde
val; 88. geografische aanduiding; 89.
voegwoord; 90. boom; 91. een zekere;
93. water in Friesland; 94. op de wijze
van; 97. niet parkeren; 99. sappig; 101.
fiasco; 103. wandversiering; 105. godin;
107. verlaagde toon; 108. voorzetsel;
109. meisjesnaam; 111. eerstkomend;
112. reeds; 113. Frans persoonlijk voor
naamwoord; 114. lengtemaat; 116. ho
ningdrank; 118. deel van een boom;
120. draagtuig; 123. fruittuin; 126. deel
van een schip; 129. erg; 131. lawaai; 134
tuig; 137. zangnoot; 138. zangnoot; 139.
weg met bomen; 141. verlaagde toon;
142. hevig; 143. zangnoot; 144. Ned.
rivier; 145. soort wol; 147. ambtshalve;
149. strook in zeil; 151. korte tijd; 153.
familielid; 155. platte kwast; 158. deel
van Amerika; 159. tennisterm; 161. lek
kernij; 163. honingdrank; 165. van ivoor
167. wapen; 169. niets horende; 172.
clown; 173. verbinding; 175. aanhang
sel; 177. persoonlijk voornaamwoord;
178. eerwaardige grijsaard; 181. niet
droog; 182. voorzetsel; 184. grondtoon;
186. sprakeloos; 188. geestelijke; 189.
welWillénde lezer; 191. lidwoord; 193.
Engels bier; 195 mak; 196. hijswerktuig;
198 reeds; 199. voorzetsel; 200. groente;
202. leidsel; 204. regel; 206. schrijfge
rei; 207. vochtig koud; 208. slede; 210.
aanwijzend voornaamwoord; 211. heil
dronk; 213. gesneden stier; 214. familie
lid; 215. persoonlijk voornaamwoord;
217. beet; 218. hemellichaam; 211). ver
brandingsrest; 220. de onbekende; 221.
soort onderwijs; 222. verpakking; 223.
achter.
Het tornierspel
Het spelen met poppen door de meis
jes was er ook toen reeds in en de pop
pen waren van hout vervaardigd en
kunstig gesneden, niet minder fraai dan
onze poppen van moderne kunststoffen.
De kleertjes waren eveneens precies in
stijl en tot in details nauwkeurig in mi
niatuur. De liefhebbende moeders spen
deerden er vele, vele uren aan om voor
haar dochtertjes dergelijke fraaie pop-
penkleertjes te maken.
Een merkwaardig stuk speelgoed uit de
vroege middeleeuwen willen wij hier
nog even noemen. Het is karakteristiek
voor die tijd, zoals nu ons technisch
speelgoed voor onze tijd. Het bewuste
stuk speelgoed heet ”het tornierspel”.
Het bestond uit twee houten beschil
derde riddertjes, gezeten op paarden op
een schuifplank.
De knaapjes die er mee speelden, leg
den de plank op de grond of op een
tafel en schaarden zich ieder achter een
strijder. Met een plotselinge beweging
duwde ieder zijn riddertje, voorzien van
lans en schild, vooruit over de schuif
plank en handig met de lans mikkend
trachtte hij het riddertje van de andere
knaap flink te raken. Het bovenlichaam
van zo’n ridder was scharnierend en bij
een rake stoot klapte het achterover op
de paarderug. Een typisch spel, geheel
passend in die tijd en ijverig door de
jongens beoefend.
lopen nog een algemeen geliefd spel dat
in grote groepen beoefend werd. Veelal
werden er door de jongeren dan twee
groepen gevormd, die als twee legers
tegenover elkaar stonden, kompleet met
toeters als trompetten, trommels en een
vaandel. Op een signaal der trompetten
stormden de groepen onder luid trom
geroffel op elkaar in. De sterksten en
behendigsten vooraan en men probeerde
elkaar dan op de wankele stelten om
te gooien. Wie viel was af en mocht
niet meer meedoen, doch moedigde aan
de kant zijn groep aan. Het was de be
doeling de vijand over een bepaalde lijn
terug te drijven, of wanneer dit niet
VERTIKAAL: 1. soort schip; 2. ach
ter; 3. meisjesnaam; 5. werelddeel (afk.);
6. voldragen; 7. voedsel nuttigen; 8.
voorzetsel; 10. rund; 11. familielid; 12.
gebak; 13. voorzetsel; 15. verlaagde
toon; 16. godin; 17. Frans lidwoord;
18. spoedig; 19. eerstkomend; 20. scha
vuit; 22. goud (Fr.); 23. wolpluisje; 24.
lofdicht; 25. jaargetijde; 26. soort ver
lichting; 27. stuk leer (voor reiniging);
28. familielid; 29. briefaanhef; 30. go
din; 31. kneedhak; 32. voorzetsel; 33.
familielid; 35. lengtemaat; 38. op de
wijze van; 39. alstublieft (Fr. afk.); 41.
rondhout; 43. hevig; 45. getij; 47. boom;
48. spinrag; 50. vlakgom; 52. plakmid
del; 55. koeiemaag; 57. stad in België;
60. mannelijk dier; 63. zangnoot; 65.
vogelprodukt; 66. schil; 68. opgewekt;
69. soort onderwijs; 70. levenslucht; 71.
langspeelplaat; 73. leunstok; 74. jaarge
tijde; 76. oude vochtmaat; 77. laatst
leden; 79. roem; 80. draait om; 83. voor
zetsel; 85. automerk; 87. huisdier; 88.
zoogdier; 91. en anderen; 92. eiken
schors; 95. dakbedekking; 96. deel van
een kachel; 100. leeg; 102. familielid;
104. kledingstuk; 106. lengtemaat; 110.
cijferreeks; 112. gravin van Holland;
115. zangnoot; 117. deel van de arm;
119. op de wijze van; 121. reeds; 122.
bloeiwijZe; 123. strafwerktuig; 124. En
gels bier; 125. sleet; 127. lofdicht (meer
voud); 128. zangnoot; 129. dierengeluid;
130. wanneer; 131. betaalmiddel; 132.
zangnoot; 133. lokspijs; 135. onder
andere; 136. onderricht; 140. be
drog; 141A. zeepwater; 142. sprookjes
figuur (meervoud); 143. rondhout; 145.
pas; 146. persoonlijk voornaamwoord;
148. voorzetsel; 150. Ned. vliegveld; 152.
bosvijver; 154. laag; 156. voor; 157.
schouwspel; 158. olieachtige stof; 160.
voegwoord; 162. doorgang; 164. water
in Utrecht; 167. selenium; 168. soort
schip; 170. familielid; 171. geestdrift;
174. bevel; 176. verlaagde toon; 177.
bijwoord; 179. Engels lidwoord; 180.
rondhout; 183. drinkgerei; 184. nacht
vogel; 185. voorzetsel; 187. oud (En
gels); 189. wel; 190. jongensnaam; 192.
roofdier; 194. langspeelplaat; 196. deel
van de mond; 197. knaagdier; 199. mo
torraces; 200. geestelijke; 201. vorm van
zijn; 203. mik rang; 204. bijenprodukt;
205. te weten; 207. vogel: 209. zangnoot;
211. naschrift; 212. soort verlichting;
214. ommeetbaar getal; 216. voegwoord.
TJ5T\
89
30 13/
