SAMENWERKING ALS EEN
PDRACHT VAN DEZE TIJD
Orthodox protestantse school
onaanvaardbaar als enig LBO
Wiertsema
Weekblad voor
Waddinxveen
WADDINXVEEN
Advertenties voor het weekblad
BURGERLIJKE STAND
I®
emonstrant uit 1619 zou thans des zondags twee keer ter kerke gaan
Lager beroepsonderwijs
in Waddinxveen (2)
Spreekuren
ACTIE MOEDERS
VOOR MOEDERS
WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN DONDERDAG 2 JANUARI 1975
Pagina 7
door ANDRE DE BRUIN
Bestuursvorm
Vooroordelen
Conclusies
Historie
Doopbelofte?
A
A G E N
■f
„Ideale” samenwerkingsschool
Uitgave Druk. Veldwijk B.V.
Direktie J. B. Veldwijk
Redactie B. J. Woudenberg
Exploitatie F. van Kempen
SERVICE-RUBRIEK VAN HET WEEKBLAD VOOR DE ABONNEES
Schoolparlement
[WADDINXVEEN In het Weekblad voor Waddinxveen van 19 decent-
ber 1974 beweerde ik onder andere dat de orthodox-protestantse school
voor Lager Beroeps Onderwijs (L.B.O.) met zijn anti-democratische struc
tuur en indoctrinerend opvoedingsmodel, gedicteerd naar 16e eeuwse op
vattingen, onaanvaardbaar is als enige school in onze gemeenschap. Ach
teraf betreur ik het de lezers niet eerder te hebben geïnformeerd over deze
belangrijke zaken. Steeds hoopte ik dat de „Stichting voor Protestants
[Christelijk Voortgezet Onderwijs voor Waddinxveen „haar plannen volle
dig op tafel zou leggen.” In het Weekblad zou daar ongetwijfeld alle
ruimte voor zijn afgestaan.
„Bedriegerij”
Grondslag
Ondertrouwd: H. Rehorst en C. J. Romijn.
Gehuwd: H. van Loon en A. J. Bergsma; H. A. M. Stenger en A. R.
Oosting; F. B. L. Berkel en J. Rijnsburger; C. H. de Vries en M. A.
J. Kraan; M. T. M. Notenboom en G. J. Matze; P. C. Schoonackers
en M. F. van Geffen; J. T. Bulder en M. J. C. Schouten; J. Sterk en
D. C. van Driel; A. M. Verbree en K. Douma; K. A. Havelaar en
W. W. van der Bas; B. Meijer en N. Korte; I. W. van der Keij en W.
Stolp; D. Vermeulen en Y. H. de Prouw; J. de Wild en C. G. A.
Kroes; A. H. Jongepier en A. E. Kiens.
Geboren: Ingrid Maria, dv. A. J. Compeer en H. M. Faay; Diederik
Gustel, zv. D. L. Smit en C. C. van Battum; Pieter Johannes Olivier,
zv. J. Neele en C. J. Heijstek; Cecil Patty Patricia, dv. A. J. M. Wie-
zer en G. C. A. van der Jagt; Bridget Mireille, dv. J. M. M. A. Ver-
weij en M. Grasman; Fabian Alexander, zv. B. D. Bastiaans en R.
Stephan; Franciscus Jacobus, zv. J. C. van Ewijk en A. C. J. M.
Frederiks; Sabine, dv. Frederiks; Sabine, dv. F. Ververs en J. van
Zwieten; Johanna Anna Debora, dv. A. P. van den Bosch en A. M.
I. Houtman.
Overleden: Visser, Klaas oud 55 jaar; Oosterom, Bastiaan oud 73
jaar; de Rooij wv Geluk, Hillegonda oud 88 jaar.
aan de volgende kenmerken:
3.
(ADVERTENTIE)
BLOEMTIEK
Eigen. H. J. Zeypveld
■MHSOB
■NE
SONS
JHItRFLORfl1
„Ideaal” is een gevaarlijk woord. Ik be
doel er in verband met de samenwer
kingsschool een school mee die voldoet
groep van tenminste drie vormingslei-
ders, die steeds samenwerkend een soe
pel werkplan maken. De actualiteit
dringt zich immers steeds aan de leer
lingen op. Denk maar aan de T.V.
Een grondslag van een dergelijke school
wordt - gesteld dat men behoefte zou
hebben om deze geheel en al onder
woorden te brengen - gekenmerkt door
hetgeen ik hierboven heb neergeschre
ven. Protestanten en katholieken zouden
juist in zo’n opzet een vervulling van
hun doopbelofte kunnen zien. Men moet
hierbij beseffen dat deze belofte geen
Leyensbeschouwelijke vorming voor
en door (tenminste) protestanten, ka
tholieken, humanistisch georienteer-
den/humanisten. In samenhang met
de levensbeschouwelijke vorming een
voortdurende bezinning en inzet voor
mens en gemeenschap.
De ouders kiezen het schoolbestuur.
Vaak is dat een gezelschap van negen
ouders, dat aangevuld wordt door de
gemeenteraad met een deskundig lid uit
haar midden en een ambtenaar van de
afdeling onderwijs van de gemeente. De
bestuurlijke beslissingen komen in han
den van de ouders, dat spreekt vanzelf.
Bij stemming over principiële zaken is
het verstandig dan pas een voorstel te
aanvaarden als 2/3 van elke groepering
voor is. Natuurlijk moet dit officeel
worden vastgelegd.
Zaterdag 11 januari
„The Old Classic”, Nieuwjaarsbal AF-
centrum, 20.00 uur
Opgaven van evenementen en verga
deringen, die een algemeen of open
baar karakter hebben, ontvangen wij
graag tijdig. Plaatsing geschiedt kos
teloos.
In zijn tweede artikel plaatst de Wad-
dinxvener drs. André de Bruin twee op
voedingsmodellen naast elkaar. Daarna
probeert hij een model te beschrijven
van een samenwerkingsschool voor het
Lager Beroeps Onderwijs (LBO) voor
Waddinxveen. In het volgende week in
het Weekblad voor Waddinxveen te
plaatsen derde artikel gaat de schrijver
in op de in ’t land gehoorde kritieken op
de samenwerkingsschool. Hij stelt zich
voor daar wat antwoorden op te geven.
Het eerste artikel van De Bruin werd
geplaatst in het Weekblad voor Wad
dinxveen van 19 december 1974.
Redaktie-adres:
Peppelhorst 109, Waddinxveen
telefoon (01828) 5594
Advertentie-af deling:
Oranjclaan 9, Waddinxveen
postbus 66, telefoon (01828) 4788
Klachten bezorging:
Nassaulaan 20, Waddinxveen
postbus 66, telefoon 2604
Abonnementsprijs:
4,per kwartaal bij vooruit
betaling; postabonnementen
10,50 per half jaar binnen ver
spreidingsgebied en 16,75 per
half jaar voor overig Nederland.
Alle prijzen exclusief incasso
kosten.
Advertentietarieven:
Losse mm-prijs 0,24 (exclusief
btw); contract-tarleven en tekst
advertenties op aanvraag.
Kleine advertenties:
zie Kabouters.
Giro:
47062 tnv Drukkerij Veldwijk BV
Bank:
Rabobank Waddinxveen.
Plaatselijk vertegenwoordigster is me
vrouw 1.1. Rietveld-Bus, lustus van Ef-
fenlaan 5, telefoon (01828) 4138. Moe
ders Voor Moeders beijvert zich urine
van zwangere vrouwen in te zamelen
voor strikt medische doeleinden.
Ik heb vooroordelen. U heeft ze. Wie
zonder vooroordelen is, werpe de eerste
steen. Vooroordelen onder alle mensen.
Dus vooroordelen in de opvoeding.
Vooroordelen over het protestantse, het
katholieke, het openbaar onderwijs. Wat
wil je na zoveel jaren schoolstrijd. Moet
dat zo doorgaan? Mag dat zo doorgaan?
In wiens naam? De alom geachte Paus
Johannes zei het in klare taal: „Als ech
te gemeenschapswezens moeten de men
sen met elkaar samenleven en eikaars
welzijn bevorderen”. Hij wilde dan ook
de vrede bevorderen. Onze Koningin
herinnerde ons enkele jaren geleden aan
andere woorden: Wees uw broeders hoe
der. Ze bedoelden hetzelfde. Daarom is
er behoefte aan een nieuw opvoedings
model: De samenwerkingsschool.
Kijk over deze mensen heeft de Prote
stantse Stichting het nu in haar stich-
tingsacte uit het jaar1974. De be
trekkelijkheid van deze orthodoxe waar
heid, waarop door vooraanstaande ken
ners van kerkgeschiedenis reeds herhaai-
delijk is gewezen, is populair te karak
teriseren. Ik durf het aan dat als volgt
te doen: De remonstrant uit 1619 zou
thans des zondags twee keer te voet ter
kerke gaan.
NEDERLANDS HERVORMDE KERK
Brugkerk:
9.30 uur ds. D. van Vliet
18.30 uur ds. J. van den Heuvel
Bethelkerk:
9.30 uur ds. W. Verboom
17.00 uur ds. H. I. Smit, Utrecht
De Hoeksteen:
9.30 uur ds. I. van den Heuvel
18.30 uur ds. W. Verboom
Immanuëlkerk:
10.00 uur ds. I. H. Voors
19.00 uur ds. I. Haitsma, Woerden
GEREFORMEERDE KERKEN
Ontmoetingskerk:
10.00 uur dhr W. Barendrecht, A’dam
10.00 uur ds. B. Koekkoek
Kruiskerk:
10.00 uur ds. B. Koekkoek
17.00 uur dhr W. Barendrecht, A’dam
REMONSTRANTSE GEMEENTE
(in samenwerking met de Vrijzinnig
Hervormden)
Kerkgebouw Zuidkade 59:
Geen dienst
OUD-GEREFORM. GEMEENTE
IN NEDERLAND
Kerkgebouw Zuidkade 159:
10.00 en 18.30 uur leesdienst
CHR. AFGESCH. GEMEENTE
Kerkgebouw Dorpstraat 3:
9.30 uur ds. A. P. Verloop
17.00 uur ds. A. P. Verloop
GEREFORMEERDE GEMEENTE
BOSKOOP
Kerkgebouw Mendelweg:
9.30 en 18.00 uur ds. A. Bac
JEHOVA’S GETUIGEN
Koninkrijkszaal Burg. Trooststraat 4:
15.30 uur uur openbare toespraak over:
„Hoe goed kent u God?”; 16.30 uur
wachttorenstudie over „Door getrouw
heid blijven leven”.
VOLLE EVANGELIE GEMEENTE
„SION” - Gemeenschapsruimte Chr.
Basisschool ’De Savomin Lohmansch.’
Lindengaarde 17a (Groenswaard 2)
9.30 uur samenkomst
Dinsdag 20 uur bijbelstudie:
Tesselschadelaan 28
VOLLE EVANGELISCHE
GEMEENTE BOSKOOP
Bethelkerk:
9.30 en 18.30 uur samenkomst
dinsdag 20.00 uur samenkomst
BAPTISTENGEMEENTE
ALPHEN AAN DEN RIJN
Triomfaterkapel, Molenwerfstraat:
10.00 uur ds. H. G. Koekkoek
18.30 uur ds. H. G. Koekkoek
ROOMS-KATHOLIEKE KERK
St. Victorkerk: eucharistieviering 10.00
uur
Ontmoetingskerk: eucharistieviering 8.30
en 11.45 uur
In de week is er in de St. Victorkerk een
eucharistieviering op woensdag en
zaterdag om 19.00 uur en op vrijdag om
7.45 uur.
In de week is er in de Ontmoetingskerk
een eucharistieviering op dinsdag en
zaterdag om 9.00 uur en op donderdag
en zaterdag om 19.00 uur.
betrekking heeft op een oudtijds gefor
muleerde organisatievorm van onderwijs
en opvoeding. Maar wèl op een opvoe
ding die de jonge mens de beste kans
biedt om een gelukkig christen te doen
worden. Daarom kan een doopbelofte
nooit tegen de samenwerkingsschool
worden aangevoerd, wel tegen een sa
menwerkingsschool, n.l. wanneer niet
serieus wordt gewerkt de samenwerkings-
gedachte in de praktijk te brengen. Met
dit laatste tekort (geen serieuze of te
overdreven aandacht aan vorming) kan
trouwens ook de zeer orthodoxe protes
tant in de problemen komen op zijn
orthodoxe-protestantse school. Vooral
als hij door de anti-democratische opzet
van zijn school geen verandering kan
aanbrengen in de onderwijspractijk.
Overigens bedenkte men dat de doop
belofte een zeer persoonlijke uitleg kan
hebben en zeer vaak ook heeft.
Men zou zich kunnen voorstellen dat de
op te richten samenwerkingsschool in
haar definitieve vorm een drietal ouder
verenigingen kent, een openbare, een
protestantse en een katholieke. Ook is
het mogelijk dat er één vereniging wordt
opgericht met drie secties. Alle ouders
moeten lid kunnen worden. Al naar hun
voorkeur. Discriminatie moet onmoge
lijk zijn.
Een samenwerkingsschool zonder school
parlement is als een volksvertegen
woordiging, waarvan de leden niet het
recht hebben voorstellen te doen en op
heldering te vragen aan de regering. In
dat schoolparlement zitten de vertegen
woordigers van de Leerlingenraad, de
Oudercommissie, de Lerarenraad en de
Raad van niet-onderwijzend personeel.
Dat is nogal wat, zult u denken. U dient
echter wel te bedenken dat de samen
leving ook steeds meer gedemocrati
seerd wordt. En aangezien de school op
leidt voor het leven, dien zij de leerlin
gen daarop voor te bereiden. En het is
vanzelfsprekend dat de overige „Raads
leden” ook waardevolle meningen heb
ben. Een bestuur heeft de wijsheid nu
eenmaal niet in pacht. Daarom doet de
school er verstandig aan zich zo’n mach
tige „ideeënbus”, een schoolparlement,
aan te schaffen.
Kerkweg, Waddinxveen, tel. 2097
Advertenties voor het Weekblad voor Waddinxveen die vóór dinsdagochtend
12 uur in ons bezit zijn zullen dezelfde week nog geplaatst worden.
Van advertenties die later worden ingeleverd kan plaatsing in dezelfde week
echter niet gegarandeerd worden; zij zullen over het algemeen - zonder tegen
bericht van de opdrachtgever - worden opgenomen in het nummer van de
daarop volgende week.
2. Door een ontstellend geschiedkundig
wanbegrip zien zij niet of nauwelijks
dat zij met hun oude maatstaven de
overgrote meerderheid van de (Ne
derlandse) christenen en mogelijk ook
zichzelf veroordelen.
1. Een bepaalde groep van orthodoxe
protestanten zit zo aan kerkelijke ver
oordelingen uit het verleden vastge
ketend dat ze aan de totaliteit van het
menszijn van katholieken, remon
stranten, humanisten enz. geen recht
kunnen doen.
Het streven een dergelijke school in de
praktijk te brengen heeft in Waddinx
veen een bijzonder goede kans van sla
gen. Het is een niet te grote gemeen
schap, jong. Men toont belangstelling
voor gemeenschapsbelangen en er be
staat een grote interesse voor vraag
stukken van onderwijs en opvoeding.
2. Er moet een volstrekt democratische
bestuursvorm zijn, d.w.z. een vorm
die volkomen open staat voor alle
ouders en de totale (betalende) ge
meenschap. Geen besluitvorming in
achterafjes.
1. Er moeten tenminste protestanten,
katholieken, humanistisch georiën-
teerden/humanisten in samenwerken,
op basis van volstrekte gelijkwaardig
heid.
ANNE FRANKCENTRUM
Maatschappelijk werkster:
donderdag 16.3017.30 uur.
Pedicure/Schoonheidsspecialiste:
eerste dinsdag van de maand, 9 tot 12 u.
Dames- en herenkapper:
donderdag 9-12 uur
STICHTING MAATSCHAPPELIJKE
DIENSTVERLENING ZUIDPLAS
Afd. Gezins- en bejaardenverzorging:
Kantoor: Ian van Bijnenpad 1,4e etage,
tel. 4896
Aanvragen om hulp uitsluitend maandag
t/m vrijdag van 8.30 tot 9.30 uur.
Afd. Maatschappelijk werk:
Kantoor: Jan van Bijnenpad 1, 7e etage,
tel. 6044.
Spreekuren: maandag t/m donderdag
van 9.00 tot 10.00 uur.
GROENE KRUIS (Stationsstraat 12)
op maandag en donderdag open van
13.15-14.00 uur en van 18.30-19.00 uur,
o.a. voor het afhalen van verplegings-
artikelen.
Hand- en spandiensten (noodhulp voor
bejaarden en jonge gezinnen): elke
werkdag van 8.30-9.30 uur, tel. 5555.
OPPASCENTRALE (tel. 6347)
Te bereiken maandag t/m vrijdag van
16.30-17.30 uur.
worden aangetoond: De veroordeling
door orthodoxe protestanten in 1619 van
de toen enigszins minder orthodoxe ge
loofsgenoten, de zogenaamde Remon
stranten. Thans zijn die Remonstranten
zeer vrijzinnige protestanten. In 1619,
toen ze veroordeeld werden, was het wel
anders. Toen waren ze iets minder or
thodox dan de meerderheid, die hen uit
de (toenmalige) Gereformeerde Kerk
stootte. Wat hen onderscheidde was, dat
ze meer het accent legden op het geloof
dan op de leer. Daarom verwierpen ze
het standpunt van de zeer orthodoxen,
samengevat: God maakt alleen de uit
verkorenen (voor het eeuwige leven) tot
gelovigen. Wel ’n standpunt om ’s over
na te denken, lijkt me. De remonstran
ten waren van mening: God heeft de ge
lovigen uitverkoren tot verkrijging der
zaligheid in Christus. Om deze en soort
gelijke persoonlijke accenten in geloofs
beleving werden de remonstranten ver
oordeeld door een Nationale Synode in
Dordrecht (1619) en weggejaagd uit de
vergaderzaal, terwijl de voorzitter hen
betichtte van „loze streken, bedriegerij
en halsstarrigheid”.
veroordelen hebben zij in onze sa
menleving, waar Kerk en Staat ge
scheiden zijn, geen rechten om hun
school als enige aan de Waddinx-
veense bevolking aan te bieden.
Mensen die in hun opvoedingsdoelein-
ien, in de grondslag van hun school,
het vooroordeel opzettelijk voedsel wil
len doen geven, lijken niet te beseffen
Jat ze daarmede gevaarlijk woekeringen
kunnen doen ontstaan. Eerlijkheidshalve
moet ik opmerken dat ook anderen wel
sens een scheve schaats rijden. Soms heb
ik de indruk dat in aller wetgeving staat
geschreven dat het doel van opvoeding
ïn onderwijs bestaat uit een opleiding tot
ille maatschappelijke, christelijke en
humanistische vooroordelen.
Is het - op de keeper beschouwd - niet
merkwaardig dat er anno 1974/1975 nog
gepleit moet worden voor samenwerking
in de opvoeding. Voor opvoeding tot
democratisch handelen. Voor een breed
georiënteerde levensbeschouwelijke en
(maatschappelijke vorming in een school
waarin alle ouders gelijkberechtigd zijn.
Merkwaardig. Velen herkennen en ver
oordelen de in het oog springende voor
oordelen over de negers, de Surinamers,
de Joden, de Mohammedanen. We ken
nen de gevaren, de excessen. Maar de
[Vooroordelen blijven. Dat komt volgens
mij grotendeels, omdat we in de opvoe
ding het wanbegrip niet principieel te
lijf gaan. Het met wortel en al proberen
te verwijderen. Daardoor blijken de
vooroordelen over de katholieken, de
humanisten, de protestanten - om er ’s
wat te noemen - wel erg lange en taaie
wortels te hebben gekregen.
Even juist is het mijns inziens dat
het gehele bestuur jaarlijks aan de ge
meenteraad verantwoording aflegt. Want
die gemeenteraad is door de hele bur
gerij gekozen. Tot die burgerij behoren
de toekomstige ouders van de school,
die nog geen lid zijn van de ouderver-
eniging(en), maar ook degenen die geen
kinderen naar de school sturen, maar
daar met hun belastinggeld wèl aan mee
betalen. Daarom lijkt het me ook juist
als de bestuursvergaderingen openbaar
zijn, net als die van de gemeenteraad.
Besturen moeten gezien mogen worden.
Een groot praktisch voordeel van zo’n
openbare bestuursvorm is ook dat een
nuttig contact en overleg kan plaatsvin
den over financiële en bouwkundige za
ken met de gemeentelijke diensten.
Vooral gedurende de eerste vijf jaren,
wanneer de technische zaken niet alle
ouders-bestuursleden even duidelijk zijn.
Maar ook later is het van groot belang
voor de school wanneer er „bijstand”
kan worden gevraagd van „het gemeente
huis”. Het gekke van de geschetste be
stuursvorm van zo’n samenwerkings
school is nu, dat hij officieel een open
bare school heet te zijn. Het zou te ver
gaan om hier verder op in te gaan, hoe
wel de verklaring hiervoor eigenlijk erg
simpel is: Er is geen andere naam voor.
Met de praktijk van de van ouds beken
de school voor openbaar onderwijs ver
schilt zo’n samenwerkingsschool natuur
lijk wel erg. Het wachten is dus totdat
er door de regering en de volksvertegen
woordiging een nieuwe naam bedacht
is. U behoeft over de naam niet wakker
te liggen, dan doen anderen wel. Belang
rijk is, laten we zakelijk blijven, dat de
school kan werken als de meest demo
cratische. En daar gaat het toch om.
Ik ontmoet steeds meer voorstanders van
samenwerkingsscholen. Protestanten.
Katholieken. Humanistisch georiënteer-
den. Humanisten. Ouders, leerkrachten
in en buiten het protestants christelijk
en katholiek onderwijs. Vooral ook in
Waddinxveen. Predikanten, priesters,
humanistische vormingsleiders. Omdat
ze opvoedkundige voordelen in de sa
menwerkingsschool zien. Omdat ze de
samenwerking als een opdracht zien van
deze tijd.
[Het tweede artikel is gewijd aan twee
volkomen tegengestelde opvoedingsmo
dellen. Het zeer orthodox-protestantse
model van bovengenoemde stichting en
het opvoedingsmodel van, wat ik ge
noemd heb, de ideale samenwerkings
school. Uitgebreide aandacht wordt be
steed aan het ontstaan van vooroorde
len. Tot slot wordt een model geschetst
van een samenwerkingsschool voor LBO
voor Waddinxveen. Een soort invuloefe
ning voor plaatselijk gebruik. Service
van de schrijver.
betrekkelijkheid van dergelijke ver-
•rdelingen kan reeds met één voorbeeld
Door uitgebreid stil te staan bij de
grondslag en het daardoor gedicteerde
opvoedingsmodel van de Stichting voor
Protestants Christelijk Voortgezet On
derwijs, en de aandacht die gegeven
werd aan het ontstaan van vooroordelen,
is reeds een indruk gegeven van de rich
ting waarin ik denk. Deze richting wordt
bepaald door de opvatting dat deze tijd
zeer grote behoefte heeft aan scholen
waar de leerlingen allereerst vernemen
wat mensen bindt. En uiteraard ook
over dat wat mensen als scheidslijnen
menen te zien en wat hen scheiden kan.
Voor dit laatste is noodzakelijk een zo
zuiver mogelijke informatie over levens
beschouwingen. Daartoe is nodig een
En in samenhang met de leeftijd van de
leerlingen komt dan ook de vraag naar
voren of mensen zich onderscheiden om
dat ze deze of gene levensbeschouwing
zeggen te hebben. Of omdat ze op aarde
hun waarde bewijzen door hetgeen ze
doen met die „theoriën”. Zo leren ze de
betrekkelijkheid van vele dingen in te
zien en andere „hogere” waarden juist
beter te waarderen. Dat zo’n werkwijze
niet alleen de jonge mens van nu acti
veert, maar juist ook het eigen gezin,
behoeft m.i. geen nadere toelichting.
Juist daarom is het noodzakelijk dat er
op zo’n school een werkgroep van ou
ders is die meedenkt en meepraat. Zodat
de werkgroep en de vormingsleiders el
kaar wederzijds stimuleren. Daarbij
moeten-allen open staan voor nieuwe
werkvormen, die de leerlingen stimule
ren. En daar waar mogelijk moet de hele
school betrokken worden in dit proces,
dat alleen mogelijk is als „iedereen” er
aan deelneemt (zoals in een echte sa
menwerkingsschool).
3. Door zich op te stellen voor een
school tot behoud van een historisch
;In de geschiedenislessen, op school,
Jvordt er over verteld: Over de onvrij
heid van denken en geloven. Over lijsten
met verboden boeken. Brandstapels. De
JGorkumse martelaren. Godsdienstooor-
Bogen. De leraar probeert begrip te wek-
1 !i voor de historische situatie, voor en
■egen te belichten. Eerlijk te zijn. Hij
'vijst er op dat men in die tijden heel
ycherp geformuleerde geloofsregels ken-
Regels die niet alleen voorschreven
fzt men zelf diende te geloven. Maar
die ook aangaven wat als een belediging
'jvan „God” moest worden gezien. Iedere
kerk en ieder mens wilde voor zichzelf
Bastgesteld hebben wat de voorwaarden
Waren waaronder men de Hemelse zalig
heid zou verwerven. Geplaagd diegenen
die bovendien geloofden, dat de uitver
kiezing hiertoe in het geheel niet afhan
kelijk was van menselijke gedragingen,
welk een felheid van leven, welk een
■ngst de eeuwige rust te moeten ontbe
ren, beheerste die tijd. Een tijd waarin
S>de ander” gold als de gevaarlijkste vij-
Jnd omdat zijn ideeën de kans op die
eeuwigheid in gevaar kon brengen. Hij
moest „aangewezen” worden. Ook voor
Zijn eigen bestwil.
vooroordelen toen. Vooroordelen nu.
ooms is het vooroordeel gegrondvest op
ten erg hardnekkig vooroordeel. Zo
Werden de Joden lange tijd beschouwd
Bk de moordenaars van Christus. We
jeggen daar nu van: „Historisch ver
klaarbaar. Theologisch en menselijk ge-
l'en een tragische zaak, maar zo iets
frn voorkomen. Christenen zijn ook
maar mensen”. Daarbij is voor velen de
zaak afgedaan. Maar zo gemakkelijk wil
f het de lezer niet maken. Omdat ik
Bem vraag met mij te kijken in de Hei-
wlbergse Catechismus (1563) en de Leer-
B-gels van Synode van Dordrecht (1619).
Want: Ook hier worden mensen veroor-
|^eld: Katholieken, Remonstranten, om
raar twee groepen van de vele te noe-
fen- Omdat in 1563 en in 1619 is vast-
psteld dat ze Gods toorn (woede) op
lakken. Daarom mogen ze niet deel-
Jenien aan het Avondmaal. „Want alzoo
Bwdt het Verbond Gods ontheiligd en
toorn over de gansche gemeente
Wtwekt”, leert de Heidelberger. Daar-
Tee zijn de „paapsen”, de remonstran-
■n enz. enz. aangewezen als het groot-
Be gevaar van de samenleving.
