TOMA
TOMA
I
Pater Renders, de geestelijke vader
van project Torna in Boven-Volta
Daar in Afrika gaat Waddinxveen handen uit de mouwen steken
Badhanddoeken voor huizen in Nes Ammim
Ml
avond over
Torna op
18 mei a.s.
4e Plaats voor
onze spuitgasten
in ’s-Gravendeel
Brandweer
had handen
vol aan
brandjes
i’ADDINXVEEN
exclusief bloemwerk
Nog inschrijvingen op 11 en 13 mei
Al 258 bejaarden gaven zich
op voor de reis van 16 juni
I
Ds.van Dieren
voor Gereform.
Bijbelstichting
Vrijwilliger van’t eerste uur
1 WADDINXVEENVijfentwintig jaar ontwikkelingssamenwerking doen. Dat
kunnen weinig mensen in Nederland zeggen. Nog minder mensen hebben
i van hun leven gewijd aan de ontwikkeling van mensen in de zogenaamde Derde
i Wereld. Pater Renders is iemand die dat gedaan heeft. 25 jaar heeft hij geleefd 1
tussen de bevolking van Torna, 25 jaar lang heeft hij lief en leed met de mensen
aldaar gedeeld. Pater Renders kent ze. de Boven- Voltanen in Torna en omgeving,
i en ze kennen hem. Ja. alweer Torna, waar het bekende project in ontwikkeling i
i is. Torna, waar Waddinxveen zich voor gaat zetten. Torna waar een ontwikkeling
1 aan de gang is die niet meer stop gezet kan en mag worden. Hoe is Torna en om-
Agenda
Goudse
bioscopen
f THALIA
NCVB-avond
NIEUW 4KAMER-PAVILJ0EN IN NES AMMIM
.een wolkje
geurige
weekle_#
7 van<slS<
Voorlichtings- i
avond over
Weekblad voorf
Waddinxveen
“U’Air
du Temps
4V
Maap Groenendijk
-WADDINKVEEI
WADDINXVEE
HUISWERKSTUDIO 3*1
dagelijkse huiswerkbegeleiding
studiecentrum gouda
I
T
Oranjelaan 9, Waddinxveen
Uw bloemist
0
IHTERFLORA
Brederolaan 3. Waddinxveen
tel. 4198
Zuidkade 93, Boskoop, tel. 4012
vormde Gemeente al een dikke vierdui
zend gulden ingezameld, terwijl de her
vormde Immanuëlkerk honderden bad
handdoeken heeft verkocht in het kader
van dezelfde actie ’’Huizenplan Nes Am
mim”, waarvoor overigens de Gerefor
meerde Kerk heeft gecollecteerd. Van de
benodigde 350.000 gulden is landelijk de
helft nu al binnen. De actie voor huizen
in Nes Ammim wordt in deze streek ge
coördineerd door het comité Midden-
Holland Huis in Gouda (Alb. Plesman-
plein 92, Gouda).
HET WEEKBLAD
VOOR WADDINXVEEN
IS EEN ABONNEMENT
WAARD!
Drogisterij
BOUMA
Groensvoorde 10
Waddinxveen
VOOR
veranderingen ten goede te introdu
ceren is iets wat Pater Renders zeer
goed begrepen heeft en w.
HARD GELAG
De basis voor de huidige ontwikkeling
in Torna en omgeving is gelegd door de
witte paters. Pater Renders heeft hierin
een zeer groot aandeel gehad. Uiterst
belangrijk daarbij is dat de Boven-
Voltaan mentaal niet uit zijn evenwicht
raakt. Inspelen op zijn situatie, vanuit
Intussen had Pater Renders de bevol
king voorbereid op het Centrum voor
Landbouwkundige Vorming waar jonge
boeren werden opgeleid om betere
landbouwmethoden te leren. De eerste
jonge boeren werden gerecruteerd uit
Torna en de omliggende dorpen. Pater
Renders en de burgemeester van Torna
selecteerden ze uit. De eertsejaren wa
ren het moeilijkst, zo vertelt Pater Ren
ders.
Ingrijpende veranderingen in land
bouwmethoden vergen heel veel tijd en
geduld om deze acceptabel voor de be
volking te maken. Langzaam begon de
bevolking het voordeel van de ossen-
tractie en ploeg in te zien. Vooral toen
bleek dat tijdens de grote droogte van
1970-1974 de families die de ploeg had
den gebruikt geen honger hadden gele
den!
in "De Hoeksteen”
a.s.
Oud-vrijwilligster Mieneke van der
Lans-Bunnik uit W addinxveen.
WADDINXVEEN Op dit moment hebben zich al 258 Waddinxveen-
se bejaarden laten inschrijven voor de op woensdag 16 juni te houden
bejaardenreis, die onze ouderen ditmaal naar het Rotterdamse haven
gebied Europoort, het Westland, de Noordzeekust en de Bollenstreek
brengt. En het is natuurlijk begrijpelijk dat er een grote belangstelling
bestaat voor deze door-en-door Hollandse tocht, waarvan ook nog een
rondrit door ’s-Gravenhage een onderdeel vormt.
zich voor de bejaardenreis van woens
dag 16 juni te laten inschrijven op dins
dag I I en donderdag 13 mei de gehele
dag bij reis- en passagebureau Van Gin-
kel BV aan de Passage. Er bestaat nu
eenmaal de kans dat er nog ouderen
onder ons zijn die nog niet in staat zijn
geweest of er wellicht niet aan hebben
gedacht zich te laten inschrijven.
J A., I U pv< ll«l! J
A spreidingsgebied
half iaar voor ove
WADDINXVEEN Volgende week
donderdagavond 13 mei belegt de
Gereformeerde Bijbelstichting in het
kerkgebouw van de Christelijk Afge
scheiden Gemeente aan de Dorpstraat
5 een bijeenkomst waar ds. G. M. van
Dieren uit Ede hoopt te spreken. De
aanvang hiervan is bepaald op half
acht.
De 258 bejaarden die meegaan hebben
zich laten inschrijven tijdens de op don
derdagmorgen 22 en woensdagmorgen
28 april gehouden zittingsdagen van het
comité "Bejaardenreis Waddinxveen”.
Dit comité opent nog de mogelijkheid
brengst enorm. De vochtvoorziening is
dus zeer belangrijk.
WAT DE BOER NIET KENT
Pater Renders, van huis uit een
boerenzoon uit Brabant, begreep dit
terdege. Vandaar dat hij pogingen in
het werk stelde de getrokken ploeg te
introduceren. Met de ploeg kun je veel
beter en sneller de harde Afrikaanse
bodem losmaken, waardoor de grond
veel meer waterkan bevatten en daar
door een betere groei van de gewassen
wordt verkregen. In het begin wilden
de boeren van Torna niet aan de ploeg.
In hun samenleving is de ploeg, getrok
ken door ossen, een vreemd verschijn
sel. Qok hier geldt "wat de boer niet
kent eet hij niet”. Pater Renders beg
reep al gauw dat hij alleen de getrok
ken ploeg niet kon introduceren. Daar
voor had hij hulp nodig. En die hulp
kwam.
In 1967 vroeg de Katholieke Werkende
Jeugd hem of er in zijn gebied iets ge
schikt zou zijn voor een project. Pater
Renders zei onmiddellijk ja. En het
project kwam er. Bij de voorbereidin
gen bleek alras dat de hulp van de KWJ
niet voldoende was. Daarom vroeg de
KWJ de Nederlandse overheid om hulp
om zodoende het project van de grond
te krijgen. Om zeker heid te krijgen
stuurde het Ministerie van Buitenland
se Zaken dr. Jan Broekhuyse naar
Torna om te kijken wat de mogelijkhe
den waren. Deze schreef een positief
rapport over het project en in 1968 kon
het eerste team vrijwilligers aan de slag
gaan.
DEELNAME 20,—
De kosten van de Waddinxveense
bejaardenreis - sinds 1930 een traditie
in onze gemeente - worden gedragen
door de bejaarden zelf (zij betalen f
20,- per persoon dit jaar) en de afdeling
Waddinxveen van het Koninklijk Ver
bond van Ondenemers (de georgani
seerde middenstand in onze gemeente
komt nu nog met een bijdrage van f
4.000,- over de brug). Zoals bekend be
talen de Waddinxveense ouderen sinds
1974 mee aan hun eigen reis omdat een
dergelijke tocht te kostbaar was gewor
den om nog langer door de plaatselijke
middenstand alleen gedragen te wor
den. In feite is er verder geen veran
dering gekomen in de organisatie van
de bejaardenreizen.
Luit Bloem (links), lid van de Kerngroep Ontwikkelingssamenwerking Waddinx
veen, praat hier met Pater Renders, de man die een kwart eeuw heeft geleefd tussen
de bevolking van Torna in Boven-Volta.Het gesprek werd gevoerd ten huize van de
Waddinxveense oud-vrijwilligster Mieneke van der Lans-Bunnik (rechts) aan de
Vijverlaan. (Foto: Weekblad voor Waddinxveen/Sjaak Noteboom).
J geving rijp geworden voor zo'n ontwikkeling en waarom begint het project in
i Torna een succes te worden? Het antwoord op deze vragen gaf Pater Renders met i
i wie Luit Bloem van de Kerngroep Ontwikkelingssamenwerking een bijzonder
boeiend gesprek had. Een gesprek dat plaats vond ten huize van Mieneke van 1
de Lans-Bunnik aan de Vijverlaan. die zelf ruim twee jaar als vrijwilligster in
i Torna en omgeving heeft gewerkt, zoals u in het Weekblad voor Waddinxveen van i
8 april hebt kunnen lezen.
jg
nina' ricci
Luxueus, elegant,
exquis. Een atomiseur
die de verrukkelijke
eau de toilette ragfijn
verstuift. Precies zoals
het moet om
onweerstaanbaar,
beschaafd en... zuinig
te zijn.
Eau de toilette v.a. f 19.-
Spray v.a. 26 -
Parfum v.a. ƒ37.50
ders, een man die 25 jaar van zijn leven
heeft gegeven voor ontwikkelingssa
menwerking. Pater Renders is weer
terug in Nederland. Boven-Voltanen
hebben zijn missiewerk overgenomen.
Het is een hard gelag te moeten vetrek-
ken van een plaats waar je 25 jaar lang
lief en leed met elkaar hebt gedeeld,
zijn levensomstandigheden proberen Van te voren stond echter vast dat je je
-1__:-j zelf overbodig moet maken. Ook dat is
een facet van een góede ontwikkelings-
o„aarop hij ook samenwerking: helpen tot je hulp over-
goed ingespeeld heeft. Het project bodig wordt.
Torna zou nooit van de grond zijn geko
men zonder medewerking van Pater
Renders. De mentale en geestelijke
voorbereiding die de bevolking nodig
had voor de huidige ontwikkeling is
voor een groot gedeelte aan hem te
danken. Juist deze voorbereidingen zijn
onmisbaar gebleken voor de ontwik
keling van de Samo.
Het is niet voor niets dat Pater Renders
twee jaar geleden door president Lami-
zana van Boven-Volta persoonlijk
geridderd is tot Chevalier in de Ordre
National de Haute-Volta. Deze waar
dering en eer spreek voor zichzelf.
Over 20 a 25 jaar zal ongetwijfeld de os-
sentractie algemeen in het Samo-
gebied worden toegepast. Dat is het re
sultaat van het werk van Pater Ren-
Do. en Vr. 8 uur, Za. en Zo. 3.30,
7 en 9.30 uur. Di. en Wo. 8 uur:
ON HER MAJESTY'S SECRET
SERVICE. 14 jr.
Za. en Zo. half twee, Wo. half
drie. ROBIN HOOD. a.l.
Vr. en Za. 12 uur en maandag-
cyclus 8 uur. TEN LITTLE IN
DIANS. Kleur. 14 jr.
REUNIE
Do. enVr. 8,l5uur, Za. 7 en
9.15 uur. Zo. 3 uur. THE BOXER
REBELLION. 18jr.
Vr. en Za. 11.30 uur. Zo. 7 en
9.15 uur. Ma. t/m Wo. 8.15 uur:
VROUWEN DIE VOOR SEKS
BETALEN. Kleur, I8jr.
SCHOUWBURG
Do. 7.30 uur. Zo. 3 en 7.30 uur,
Wo. 7.30 uur: FUNNY LADY.
WADDINXVEEN De Waddinx
veense afdeling van de Nederlandse
Christen Vrouwen Bond (NCVB) ver
gadert woensdag 12 mei in het Her
vormd Wijkgebouw De Hoeksteen aan
de Esdoornlaan. Deze om kwart voor
acht beginnende avond wordt verzorgd
door SOS uit Den Haag.
WADDINXVEEN/GOUDA Uit het
Weekblad voor Waddinxveen weet u dat
ook in Waddinxveen wordt meegebouwd
aan een paviljoen in Nes Ammim, de be
kende christelijke nederzetting in israël,
die dient te worden uitgebreid. Op en
thousiaste wijze heeft de Centrale Her-
WADDINXVEEN De vrijwillige
brandweer Waddinxveen heeft zater
dag niet meegedaan aan de provinciale
brandweerwedstrijden op eigen terrein.
Een ploeg van onze eigen brandweer,
voor het merendeel bestaande uit jonge
leden onder bevelvoering van hoofd
brandwacht J. H. P. Mulder, had zater
dag 27 april reeds deelgenomen aan de
provinciale wedstrijden klasse IV in ’s-
Gravendeel. Zij bezette daar met een
totaal van 198 punten een 4e plaats. De
bevelvoerder eindigde met 71 punten
op een gedeelde 5e plaats. Voorwaar
geen slecht resultaat voor deze jonge
ploeg, waarvan éen aantal leden voor
het eerst aan wedstrijden deelnam. Een
wat oudere ploeg zal komende zaterdag
8 mei uitkomen in Noordwijk in klasse
II. Deze ploeg staat onder bevel van
hoofdbrandwacht D. van Vliet.
I
\WADDINXVEENOp 18 mei
[aanstaande organiseert de Kern-
groep Ontwikkelingssamenwer- J
ting 'Waddinxveen een grote
voorlichtingsavond in het Her-
vormd Verenigingsgebouw "De
Hoeksteen” aan deEsdoornlaan.
Op deze avond zal onze "eigen"
vrijwilligster Mieneke van der I
kans u kent ze al uit het Week-
blad voor Waddinxveen van don-
ierdag 8 apriliets vertellen over
baar ervaringen in Torna. Met I
een prachtige diaserie zal zij te-
tens iets laten zien van haar werk
in Boven-Volta. Na de pauze zal
I jr. Jan Broekhuyse iets vertellen
over wat hij in Boven-Volta be-
y.eefd heeft. Dr. Broekhuyse is
wenlang wetenschappelijk bege-
leider van het project Torna ge-
veest. Hij kan er bijzonder boei-
md over vertellen en weet een
iaat in de ban van Afrika te bren-
gen. Een ieder die niet onver-
schillig tegenover zijn medemens
in de wereld staat is van harte
welkom om 8.00 uur ’s avonds
op 18 mei
1 Uitgave: Druk. Veldwijk B. V.
Y Direktie: J. B. Veldwijk
Redactie: B. J. Woudenberg
J Exploitatie: F. van Kempen
Y Redaetie-adres:
i Peuleyen 144, Waddinxveen
Y telefoon (01828)5594
A Advertentie-afdeiing:
Oranjelaan 9, Waddinxveen
postbus 66, telefoon (01828) 4788
Klachten bezorging:
Peuleyen 15, tel. 2604, W’veen
Abonnementsprijs:
4,75 per kwartaal bij vooruit
betaling; postabonnementen
f 12,75 per halfjaar binnen ver-
ien f 20,25 per
half jaar voor overig Nederland.
Advertentie-tarieven
Losse mm-prijs f 0,32 exclusief
btw); contract-tarieven en tekst
advertenties op aanvraag.
WADDINXVEEN Het is in het Afrikaanse Boven-Volta 1913. In dat
jaar vestigen de eerste missionarissen (witte paters) zich in Torna. Dat
betekent de eerste missionaire post in het binnenland van Afrika. Ruim
60 jaar zijn er witte paters in Torna geweest. Dat betekent 60 jaar lang
ontwikkelingssamenwerking bedrijven. In 1921 werden in Torna de
eerste parochiescholen geopend. In 1950 kwam er een jonge Hollandse
witte pater naar Torna; Pater Renders. Hij had zijn opleiding in Algiers
en Tunis gekregen en werd door de sociëté Pére Blanc te Algiers naar
Boven-Volta uitgezonden met als doel christianisering en ontwikkeling
van Afrika.
In die tijd woonden er ongeveer 2.000
mensen in Torna. Iedereen vond toen
zijn bestaan in de landbouw en ie
dereen woonde in een lemen huis. Elke
boer kon met hard werken maximaal 2
ha. land bewerken. Meer kon niet van
wege het korte groeiseizoen, de be
perkte tijd om de grond voor het zaaien
klaar te krijgen en het gebrekkige
gereedschap. Pater Renders eerste
vereiste was de taal van de Samo (dit is
de naam van het volk dat in Torna en
omgeving woont) te leren. 80% van zijn
werk bestond uit ontwikkelingswerk
zoals het geven van onderwijs, het toe
passen van gezondheidszorg en verple
ging, 20% werd besteed aan geestelijke
vorming.
ONDERWIJS
Reeds in 1950 waren alle onderwijzers
aan de parochiescholen in Torna Afri
kanen. Pater Renders had daar alleen
een adviserende taak. Vanwege de mis
siescholen en de stimulerende invloed
van de witte paters gaat 80% van de
jeugd van Torna regelmatig naar
school. Dat is, zo vertelde Pater Ren
ders, voor Boven-Volta een bijzonder
hoog percentage. Torna werd dan ook
het Quartier Latin (is Studentenwijk
van Parijs) van Boven-Volta genoemd.
Op de scholen wordt het Franse
schoolsysteem toegepast. Er is geen
schoolplicht zoals wij dat in Nederland
kennen. Wel is het zo dat wanneer een
kind zich aanmeldt voor de school er
veronderstelt wordt dat hij of zij ook
zal blijven komen. Afrikaanse Kinde
ren zijn leergierig. Veel absenties ko
men dan ook niet voor.
In Torna en omgeving hangt de voed-
selproduktie sterk af van de eerste drie
en de laatste drie weken van de regen-
periode. Hoofdzakelijk worden er twee
graansoorten verbouwd namelijk Sorg
hum en Parelgierst. Valt er in de eerste
drie weken te weinig regen dan groeit
het gewas te langzaam en ontwikkelt
het zich slecht. Gevolg: een lage op
brengst. Wanneer in de laatste drie we
ken te weinig regen valt, zal de korrel-
vorming slecht zijn en daalt de op-
De
raddinxveense vrijwillige brandweer
eeft de laatste weken weer met allerlei
randjes - en dan met name veenbrand-
s - te doen gehad. De langdurige
raogte zal daar wel mee te maken
ebben. Zo moest maar liefst vijf maal
orden uitgerukt naar de Prinses Beat-
daan en één keer naar de hoek Julia-
i van Stolberglaan-hoek Kerkweg
»r het onderdrukken van een veen
randje, n.L zondag 18 april op het ter
ra voor de Immanuelkerk, dinsdag 20
’ril op hetzelfde terrein, maandag 26
)ril op de groenstrook tegenover het
Nariskantoor aan de Prinses Beat-
’laan, maandag 26 april hoek Juliana
ra Stolberglaan-Kerkweg, dinsdag 27
Pril Prinses Beatrixlaan hoek Willem
Zwijgerlaan en vrijdag 30 april we-
;rom op de groenstrook tegenover het
Nariskantoor.
oorts moest op maandag 26 april,
'en voor de uitruk naar de Prinses
ötrixlaan, op het terrein van de heer
ra aan de Zwarteweg een begin van
Nnd worden geblust, tengevolge van
ra tijdens laswerkzaamheden in brand
Kaakte gasfles. Tenslotte werd dins-
a?moregn 27 april in alle vroegte de
“lp van de brandweer ingeroepen
°°r het leegpompen van een volgelo-
ra bak van een drijvende heistelling
Ude werkzaamheden aan de Gouwe-
•nnel.
