WERD AL IN 1943 GEHOORD
ROEP OM NIEUW RAADHUIS
w
lil
ill
RAADHUIS OFFICIEEL OPEN IN 1911
DE PLEK NAAST HET WITTE HUIS TOEN
I
I
I
I
<1
I
I
KLACHTEN
BEZORGING
Peuleyen 15,
telefoon 2604
Huisvesting van gemeentebestuur in vroeger jaren
..ELhi
F <tn|
|iUW
d'33S
K l
L-—BI—
C. van Dort Kroon (1870-1887); hondenkarren elkaar nauwelijks kon-perikelen op te halen van de improvisa-
I 1 J T T 1-1 J 1 O HZA 1 I r-v <-> o on r-n r-i om rl'lt xlunc oir or- tioc rl 1 a na i rn cr m APctfln Xl/ZAf
gelegen aan een straatje, waar twee
de gemeenten Broek
door H. JENNÉ
oud-gemeentesecretaris
hopeloze van de situatie in, pakt de za-
komst, staat er een nieuw gemeente
huis, bestemd voor alle diensten! Afge
zien van de Petteplas, waren er in het
verleden betere plaatsen geweest om
een raadhuis te bouwen. Daarover is
mijn oordeel niet gevraagd. Het moge
een troost zijn, dat dit prachtige ge
bouw is gebleven bij de plaats, waar het
oude zo’n 67 jaren heeft dienst gedaan.
Iedereen zal blijven weten waar het ge
meentehuis te vinden is.
Het is een algemeen bekend feit, dat
bestuurders en ambtenaren in het oude
raadhuis met veel plezier en ambitie
hebben gewerkt. Moge ook het nieuwe
raadhuis daartoe de benodigde moge
lijkheden bieden.
N-
Over het bereikte resultaat was een ie
der tevreden en het was mogelijk zich
ruim te bewegen. De gemeente
secretarie was geheel gevestigd in de
ruimte, die tot voor kort de afdeling
m
Regthuijs en daarachter gelegen de vestiging in de notulen van Noord-
kerk en de algemene begraafplaats, ’t Waddinxveen over een raadhuis.
Regthuijs is de zetel van het gemeente- De drie colleges van Noord- en Zuid-
bestuur, maar ook alle hiervoor ge- v
noemde colleges, alsmede de polderbe- op donderdag 11
sturen, hielden hier hun vergaderingen.
In de beschrijving van Bakker van 1801
ÉÉN GEMEENTE
Uiteraard houdt een en ander verband
Beide gebouwen zijn nog aanwezig. De met de wet van 1 juni 1870 Stbl. 88,
Bloemendalers, veel meer georiënteerd waarin wordt bepaald dat de drie am-
op Gouda, hadden hun rechthuis in de bachten worden opgeheven en worden
Waddinxveen. Ofschoon men in de ar
chieven slechts spaarzaam de namen
van schouten en schepenen tegen
komt, zijn de namen van de bestuur
ders vanaf 1 juni 1870 tot heden volle
dig bekend. Het eerste lijstje ziet er als
van
Dort Kroon (1870-1887); wethouders:
van
den passeren en dat
y een
Proos Hoogendijk (1870-1879}, K. van Oranjelaan bestond niet; die werd pas
Doordat de uitgestrekte veenpiassen
werden drooggemalen, kwamen in de
ONZALIG RAADSBESLUIT
Maar in het begin van de dertiger jaren
is het toch al weer wat krap en dan
wordt in 1936 het onzalige besluit geno
men aan de Henegouwerweg een per
ceel grond te kopen naast de gasfa
briek, daar te bouwen kantoren voor
ontvanger en bedrijven met twee bo
venwoningen, waarvan één bestemd is
voor de gemeentebode en nog drie een
gezinswoningen voor de verhuur. De
gemeentelijke administratie gesplitst
met de Gouwe er tussen
Gedurende wereldoorlog II wordt het
behelpen en op een in 1943 ontworpen
bestemmingsplan wordt een nieuw
raadhuis geprojecteerd voor alle dien
sten gezamenlijk op de plaats van de
Beukenhof. Een oplossing, waar practi-
sch iedereen het wel eens is. Om alle
Werve (1870-1887), G. van Lange
(1870-1895); ontvanger: D. H. Bloe-
mendaal (1870-1873).
MET EEN X OP EEN G
Het is merkwaardig, dat, hoewel de wet
de schrijfwijze ’’Waddinxveen” met
een x aangeeft, de gemeentebestuur-
Dit is het bordje "secretarie" dat het pand aan de Nesse sierde, op de plek
waar nu de meubelzaak van A. Brouwer staat.
WXtKRLAD VOOR WADDINXVEEN WOENSDAG 17 MEI 1978
WADDINXVEEN Vóór 1870 bestond Waddinxveen uit drie verschil
lende ambachten t.w. 1. de ambachtsheerlijkheid van Zuid-
Waddinxveen, eigendom van de erven van doctor Binke Lambregts,
voorheen van raad en burgemeester der stad Delft, 2. de ambachtsheer
lijkheid Noord-WaddinxVeen, met de vrije- en hoge Heerlijkheid St.
Huybertsgerecht, eigendom van vrouwe Jacoba Catharina van Belle,
weduwe van Mr. A. Reepmaker. (Beide ambachten staan onder toe
zicht van de Baljuw en welgeboren mannen van Rijnland) en 3. zijn er
TWEE RIANTE HERENHUIZEN
Waar nu het pas leeggekomen raadhuis
staat, het stenen gebouw, stonden met
het witte huis er naast (thans bewoond
door tandarts J. G. van den Arend)
twee riante herenhuizen, in bezit van
de heer K. van der Torren Kzn., overle
den op 9 augustus 1910, die 28 jaren lid
'van de gemeenteraad en 27 jaren wet
houder was geweest. Dit huis werd
door de erven aan de gemeente aange
boden, met twee ten noorden daarvan
liggende huisjes voor een redelijke
prijs. Het aanbod wordt aanvaard, het
plan tot verbouwing bij raadsbesluit
Nieuwe Baars, maar in de Napoleonti- samengevoegd tot één gemeente nl. Het is merkwaardig, dat, hoewel de wet van 9 december 1910 goedgekeurd. De
sche tijd was het recht (raad)huis van Waddinxveen. Ofschoon men in de ar- de schrijfwijze ’’Waddinxveen’ met officiële opening van het nieuwe raad
de patriotten in ”de Oude Baars” en chieven slechts spaarzaam de namen een x aangeeft, de gemeentebestuur- huis heeft plaats op 30 augustus 1911,
van de Prins-gezinden in ”de Nieuwe van schouten en schepenen tegen ders en de ambtenaren de ingezetenen terwijl het verslag daarvan is te vinden
Baars”. komt, zijn de namen van de bestuur- naar willekeur dan eens voor de ambte- in gemeenteblad no. 23 van 1911.
rxr ders vanaf 1 juni 1870 tot heden volle- aaar van de burgerlijke stand in Wad-
NAAR DE NESSE die bekend Het eerste liistie ziet er als dinxveen en een volgend jaar in Wad-
Andere moeilijkheden tot onderbren- volgt uit: burgemeester: G^ W. C. van dingsveen laten verschijnen,
ging van het bestuur waren de Gouwe Dort Kroon (1870-1887); wethouders: Terug naar het gemeentehuis. Het be
en de vele brede en diepe weteringen in J. Jonkheid (1870-1872), K. van der stuursapparaat heeft een onderkomen,
de gemeenten Broek c.a. Een gedeelte Torren Kzn (1870-1895); secretaris: G.
rvaiijisnuiiiun invvi wviuvil, dat het
’’nieuwe” raadhuis aan het eind van de
19e eeuw, is overgegaan naar de Nesse,
dorp, waar ook de kerkbuurt is,Is Zuid- ter plaatse in een woning waar nu de
Waddinxveen. Hier is, op de hoek van meubelzaak van de fa. A. Brouwer
de Kerkweg de herberg, St. Joris of ’t staat. Deze veronderstelling vindt be-
Regthuijs en daarachter gelegen de
Azn (1870-1903), P. Herfst Jr. (1870-
1875), K. Verweij (1870-1885), H. M.
van der Haak (1870-1887), K. van der Zuidplaspolder en in de Oostpolder in
Torren Jzn (1870-1874), J. A. van de
Het nu pas verlaten gemeentehuis werd ojficieel geopend op 30 augustus 19il.
De ambtenaren kwamen toen te wonen
dan nog de ambachtsbezittingen Bloemendaal, Broek, Tuijl, ’t Weegje
en Broekhuizen als ambachtsbezitting van de stad Gouda.
De regering van elk der drie ambach- van haar bevolking richtte zich wel op
t Waddinxveen in ontwikkeling
(droogmakerijen) maar het gemeente
huis van Broek c.a. lag op de Markt no.
De regering van elk der drie ambach- van
ten (gemeenten) bestaat uit een munici- het
paliteit (gemeenteraad) van 5 leden,
verder een schout en 7 schepenen, een
secretaris en de ’’benodigde onderge- 2 te Gouda, schuin tegenover het stad-
schikte collegien”. Deze hebben teza- huis.
men gecombineerd het opzicht over Het tijdstip waarop het gemeentehuis
alle ambachten, verder door 5 brand- (voormalig rechthuis) van de Kerkweg
meesters, n.l. 2 uit Noord- naar de Gouwe is verhuisd en wel in de
Waddinxveen, 2 üit Zuid-Waddinxveen Nesse is niet met juistheid aan te geven,
en 1 uit Bloemendaal en tenslotte nog 3 Aangenomen moet worden,
armmeesters, uit elk ambacht één.
Het voornaamste gebied, het eigenlijke
(i _i. j_ 1i_ix
Waddinxveen. Hier is, op de hoek van
1 een
nieuw raadhuis aan de westzijde van de
- -J-!---- J,
gemeente nogal verdeeld zijn) en er
wordt onder drie plaatselijke architec
ten een prijsvraag uitgeschreven dat ge
bouw te ontwerpen. Met algemene
stemmen wordt het project van het
ingenieurs- en architectenbureau
Stuurman gekozen, naar het ontwerp
van de toen aanwezige project
architect ir. H. A. Peters.
Geld om de bouw uit te voeren, 1,3 Hid
den voor een ander gebouw betrokken j°en> is er niet; de gemeente mag geen
kan worden. nieuwe werken ter hand nemen, die
extra op de begroting drukken. Maar er
is ook een toestand van twijfel. Er rijst
vrees, dat het plan niet voldoende
ruimte zal bieden en zo ja wel, of het
dan na verloop van enkele jaren niet te
klein zal blijken te zijn. Vele gemeenten
hebben inmiddels nieuwe raadhuizen
gebouwd. Die moeten gezien worden
en er worden diverse excursies in 1960
en 1961 georganiseerd o.a. naar Pijnac-
ker, Zevenaar, Boxmeer, Etten-Leur,
Alblasserdam, Reien en Cuyk.
Van ieder bezoek zijn er rapporten met
kritische beschouwingen, hoe het wel
en hoe het niet moet. Niet alleen is er
het financieringsprobleem, er is nog
een punt van twijfel. Er wordt nog al
stille oppositie gevoerd tegen de plaats
van het nieuwe raadhuis en de vraag
rijst of de gemeenteraad in meerder
heid wel voor die plaats zal kiezen. De
tijd schrijdt voort maar iedere poging
om daadwerkelijk te beginnen schijnt
bij voorbaat gedoemd te mislukken.
NIEUWELING
- Burgemeester mr. A. G. Smallenbroek,
financiën gebruikte, de afdeling interne zjet ajs njeUweling in de gemeente, het
zaken met kluis was het domein van de hopeloze van de situatie in, pakt de za-
gemeente-ontvanger, met al spoedig de ken rigoreus aan en twee jaren na zijn
distributie dienst i.v.m. wereldoorlog I.
Er komen ook drie bedrijven bij nl. gas,
water en electriciteit en in 1931 wordt
het politiekorps verdubbeld. De chef-
veldwachter en veldwachter krijgen er
twee man bij met de titel ’’dienaren van
politie”. Wat te maken heeft met open
bare werken en bouw- en woningtoe
zicht geschiedt bij de hoofden van
dienst thuis.
Schieland in de Achterof en de Putte,
in de Voorof en in Bloemendaal uitges
trekte cultuurgronden ter beschikking.
(’’graan voor visch”), uitbreiding
-7i- -- en tra_
smolens) snelle toeneming van de be-
ties, die na de bevrijding moesten wor
den toegepast, zou te ver voeren. De
roep om een nieuw gemeentehuis, on
danks de bijgebouwde barakken, blijft
toenemen.
PETTEPLAS
Burgemeester C. A. van der Hooft pro
jecteert in een bestemmingsplan
iij_
Gevolg: vestiging van landbouwbedrij- Petteplas (waarover de meningen in de
ven C‘_
van de industrie (koren-, hout-
volking. Rond 1900 zijn er dan ook al
weer huisvestingsproblemen, voor be
stuur en administratie, die om een op
lossing vragen. Na enkele jaren vol
doen de aanwezige lokaliteiten o.m.
niet aan de voorschriften bij de Kieswet
gesteld. Het moet toch nog 1911 wor-
Waddinxveen en Broek nl. vergaderen
november 1869,
waarin besloten wordt tot deels aan
schaffing en deels tot huren van ka-
lezen wij hierover: ”Van waereldlijke chels, stoelen en raamgordijnen. Een
gebouwen valt hier zeer weinig te zeg- vloerkleed zal nog niet gekocht worden
gen, dan alleen rakende het Rechthuis, maar de burgemeester zal wel voor een
ofschoon maar een ordinaire herberg drie lampen heeft gekocht. Ook wordt
zijnde, zo mag van het zelve gezegt
worden, dat het een trotsch en schoon
W.
raadsleden: J. Jonkheid (1870-1874), J.
van der Breggen Azn (1870-1874), L.
staande op den hoek van de Kerkweg paar inktkokers zorgen, terwijl hij al der Torren°Kzn (1870-1895), G. Spruijt in 1928 aangelegd).
’vol” was als er
paard en wagen langs ging. (De
aandacht besteed aan het opbergen van
de brandladders. Aan het huis wordt
gebouw is genoeg te zien is, hebbende een bordje bevestigd.
de agtervertrekken zeer schone uitzig-
ten, zodat het voor ieder een bezoek
overwaardig is”.
VERVENINGEN
Deze toestand bestond omstreeks 1340
a 1350. Niet lang na deze jaren begin
nen in Waddinxveen de verveningen,
door de grote behoefte aan turf, voor
o.m. de bierbrouwerijen in Gouda. Het
zuid-westen, westen en noorden van
Waddinxveen wordt één waterplas,
waarmede vooral in het zuiden de ar
moede zijn intrede doet. Heeft dit iets
met de raadhuisbouw te maken? In be
langrijke mate wel. De bedrijvigheid
verplaatst zich naar de Gouwe hier ko
men kleine industriële vestigingen en
de bestuurders gaan ook die richting
uitzien.
In 1756 besluiten de besturen van
Noord- en Zuid-Waddinxveen tot ver
breding van de Kerkweg, een gevolg
van de uitbreiding van de vestigingen
langs de Gouwe. Met enkele jaren te
gelijk denkende zien wij aan de Bloe-
mendaalse weg, rond 1800, op de hoek
van de Brugweg twee cafés, genaamd
de Oude Baars en de Nieuwe Baars.
- -4^^
Waar nu het oude raadhuis staat stonden toen twee riante herenhuizen.
