Toon Pille zou niet ouder worden ’Wel verloren, niet vergeten’ dan 23 jaar, omdat hij zweeg verzuimen Het oorlogsverhaal over een gewone Waddinxveense jongen Als wij Bij de dood van zeven gevallenen ’’Bakker Verheul verbrandde broodmolen” rr <s: IR WEEKBLAD VOOR WADDINX VEEN DINSDAG 29 APRIL 1980 i militair A. Oudijk (1920-1940) ligt in een familiegraf begraven. (Foto: Weekblad voor Waddinxveen/Sjaak I Noteboom). WADDINXVEEN - ”In den ondergrondschen strijd voor zijn Vader land gevallen 30-9-’44. Niemand heeft meer liefde dan deze, dat iemand in de buurt van garage Langs de weg zien ze een mens liggen. Citaat uit een rede van wijlen ds. J. J. Buskes, tijdens de plechtige bijeenkomst van de voormalige ondergrondse strijdkrachten in de Nieuwe Kerk aan de Dam op donderdag 10 mei 1945. ste jaren na de oorlog bij de herdenking op 4 mei komen vrienden en familie naar het graf en naar het huis van moe der Pille. Dan denken ze weer even aan Toon. Als mevrouw Pille overlijdt ver valt deze traditie. Jo Loef, de ver loofde, trouwt later met Toon’s beste vriend Adriaan van Elk, die levend uit Duitsland is teruggekeerd. Hun eerste zoon heet naar Toon: Anthonie Hen- drikus, thans werkzaam op het gemeen tehuis van Boskoop. Een naam om trots op te zijn. WADDINXVEEN - De al ruim 42 jaar bij het notariaat in Waddinxveen wer kende mejuffrouw Annie Dijkman is dezer dagen één van de vele Wad- dinxveners die weer terug zal denken aan die verschrikkelijke oorlogsjaren, maar ook aan de Bevrijding. De Wad dinxveense, destijds lid van de Lande lijke Organisatie voor Hulp aan Onder duikers en ook anderszins actief in het verzetswerk, hebben wij eens gevraagd hoe zij de bevrijding precies heeft be leefd. Annie Dijkman: ”We werden officieel op zaterdag bevrijd. Maar vrijdagavond vierden we in Waddinxveen al feest. We liepen steeds rondjes via de Kerk- weg, Kerkstraat en Dorpstraat en schopten tegen t hek van het huis waar twee NSB’ers woonden. Ik herinner me dat nog goed. Nu had bakker Verheul van de Dorpstraat altijd gezegd zijn broodmolen te zullen verbranden zodra de bevrijding daar was. En met behulp van wat balen stro is dat op de hoek Dorpstraat-Kerkweg ook gebeurd. Wat ik echter nooit vergeet is het diep door buigen van de Duitsers, die destijds bij het binnengaan van het pand Beuken hof, waar nu de parkeerplaats is naast de Rabobank, voor onze Wad dinxveense mensen van de Binnen landse strijdkrachten. Dat was zo ge weldig om te zien, ik kon wel janken. Die Duitsers die onze in overall gesto ken BS-mensen voor lieten gaan”. KJNPjlLEW? Het is vrijdag 29 september 1944, onge veer drie uur ’s middags. Een SS-er komt op de fiets Waddinxveen binnen: Oberleutnant Baivert, voor de oorlog NSB-er, boerenzoon uit Moordrecht. een Waddinxveen dat nu in angst leeft. Maar er volgen geen arrestaties. Dan weet men: Toon Pille heeft niet doorge slagen, hij heeft gezwegen tot de dood. EEN KLEIN KRUIS Zijn broeders uit het verzet kunnen nu hun dank niet laten blijken. Na de oor log doen ze dat wel. Er staat een klein houten kruis aan de vroegere Goudse Parallelweg (nu Burgemeester James- singel) en er staat een monument op het graf aan de Kerkweg-West. De eer- uit Gouda. Het is Toon Pille. VERMOORD Hij is dood. Zijn kleren zijn droog. Toon Pille is vermoord op zaterdag 30 september 1944 tussen 5 en 7 uur in de morgen. Dat is het enige dat zeker vast staat na het tijdstip, waarop hij dat SD- kwartier in Gouda werd binnenge voerd. Een spoorwachter vertelt, dat hij 'n felle woordenwisseling heeft ge hoord. En schieten. Verder weet hij niets. Het was donker. Mensen, die Toon kenden zijn ervan overtuigd, dat er nog gevochten is. Toon was lenig, een goed worstelaar, voorwerker voor de TOOS-jeugd. De Goudse politie wordt gewaar schuwd. En Den Ouden gaat 't ramp- bericht aan Toon’s zuster vertellen. Op het Goudse politiebureau, waar men bezig is met de lijkschouwing, herkent ze hem, haar broer. Hij is geveld door negen kogels. Zijn kleren zijn door drenkt van het bloed. Zijn bril is nog heel. Het laatste schot was een nek schot. Zijn zwager S. Pille gaat dan naar Gouda. Met papieren. En hij krijgt het lijk van Toon mee. Mee naar een treurend Waddinxveen. En naar sneuvelde als dienstplichtig soldaat in Dordrecht op 11 mei 1940. ”Wel verlo ren, niet vergeten”, staat er op de graf- 11 mei 1940”. De 21 jaar geworden steen van deze 35 jaar geworden Wad- dinxvener. buurt van de Gouwebrug in de rijksweg naar beneden stortte. Hij was aan boord als sergeant-marconist. Hierbij verloor ook dé in Medan geboren adjudant-reserve officier J. L. v. d. As het leven. Deze niet ouder dan 33 jaar geworden militair is begraven in Hil versum. De Waddinxveense dienstplichtige sol daat A. Oudijk, die op de oude be graafplaats in een familiegraf ligt be graven, stierf op 20-jarige leeftijd in Delft bij het nemen van een barricade in een lijmfabriek. De jonge, voor zijn vaderland gevallen militair, verloor het leven op 11 mei 1940. De in Wad dinxveen geboren A. J. van Vuuren, wiens militaire rang onbekend is, viel op bijna 25-jarige leeftijd in het Zuid- hollandse Valkenburg, in welke ge meente hij ook destijds werd begraven. Bij de beschrijving van de (Wad dinxveense) slachtoffers uit de eerste meidagen vallen op de locaties Bloe- mendaalse polder, Dordrecht, Delft en Valkenburg (ZH). U moet weten dat op het moment dat op 10 mei 1940 onze oostgrens werd overschreden, de Duitsers met para chutisten en luchtlandingstroepen de zelfde dag een aanval deden op de as Moerdijk-Rotterdam-Den Haag. Deze verrassingsaanval door de lucht had succes bij de Moerdijk, bij Dordrecht en gedeeltelijk bij Rotterdam De slag om de residentie werd gewonnen door Nederlandse militairen. Bij het optre den tegen de Duitsers rondom Den Haag werd het dorp Wateringen op 10 en II mei 1940 het toneel van hevige gevechten. De van Ockenburg naar Rotterdam terugtrekkende Duitsers van generaal Von Sponeck hebben in Wateringen heftige tegenstand onder vonden. De capitulatie op 14 mei 1940 heeft voorkomen dat deze Duitsers vol ledig bij Overschie vernietigd werden. tekst: "Hier viel op 30-9-'44 in dienst van zijn vaderland Toon Pille. oud 23 jaar". (Foto: Weekblad voor Waddinxveen/Sjaak Noteboom). Lubbert Rozeboom zat in een vliegtuig dat in de polder Bloemendaal in de - ”Als wij verzuimen de jeugd te vertellen, hoe erg het is geweest, dan zal er een jeugd opgroeien die alles weer moet meemaken om te weten, hoe erg het is geweest”. Toon Pille kwam in septem ber 1944 op moorddadige wijze om het leven. Hij was een zwan ger van het aan het Jan van Bij- nenpad wonende oud-raadslid en oud-wethouder S. Pille (PvdA). Hoewel naar Toon Pille als re gionaal bekend verzetsheld geen straat in Waddinxveen is ge noemd, heeft deze jongeman zich in die moeilijke oorlogstijd een goed vaderlander getoond, zonder landelijke bekendheid te genieten. brugtwee doden, terwijl er bij oorlogshandelingen in het westen van ons land drie Waddinxveners sneuvelden. Hun namen zijn: J. L. v. d. As, C. Both, A. Oudijk, L. Rozeboom en A. J. van Vuuren. De oorlog eiste ver der de levens van tenminste twee Waddinxveners: A. Pille en J. Sonne- veld. Het zal duidelijk zijn dat gedurende de Tweede Wereldoorlog on getwijfeld ook Waddinxveners naar Duitsland zijn gegaan om nooit meer terug te keren. Aan het eind van het door 15 bomen omgeven grintpad op de oude alge mene begraafplaats aan de Kerkweg- I West liggen vier slachtoffers van de be- zetting van Nederland. ’’Gevallen voor het vaderland” staat er op het graf van I J. Sonneveld. Hij stierf kort na de be- Temidden van het viertal aan het eind van de oude begraafplaats ligt Toon Pille. ”Bij u schuil ik. Psalm 143 vers 9b”, staat er op de zuil die het graf siert van de Waddinxvener die op 23-jarige leeftijd viel ”in den ondergrondschen strijd voor zijn Vaderland”. We schre ven toen 30 september 1944. ’’Niemand heeft meer liefde dan deze, dat iemand zijn leven zet voor zijn vrienden. Joh. 15 13” staat er op het grafmonument. vrijding op 26 juni 1945. Net 21 jaar ’’Getrouw tot in den doedt” lezen we oud. Naast hem rust Cornelis Both. Hij op het graf van Lubbert Rozeboom. Deze geboren Bedummer is ’’gevallen voor het vaderland te Waddinxveen op Aan het eind van de oude begraafplaats aan de Kerkweg-West.liggen van links naar rechts begraven J. Sonneveld (1924-1945Cornelis Both (1905-1940), Toon Pille (1921-1944) en Lubbert Rozeboom (1918-1940). De gevallen Een geluk, een wonder, dat hij die nu niet °P za^ heeft. En Toon Pille zwijgt, zijn leven zet voor zijn vrienden”. Deze tekst staat op het opvallende Dan mogen de twee makkers die gelijk grat van Toon Pille aan het eind op de algemene begraafplaats aan de Kerkweg-West. Aan de vooravond van de Dodenherdenking en de Be vrijdingsdag in het jaar waarin we stilstaan bij het begin van de bezetting van 1 1 J Arx - i j i j j - r'v- x-c-- geleden vertellen we in dit Weekblad voor Waddinxveen het verhaal over Toon Pille. Een gewone Waddinxveense jongen, die niet ouder zou worden dan 23 jaar, omdat hij zweeg en omdat hij bleef zwijgen tot de kogels van de Duitse moordenaars in de vroege morgen van 30 septem ber 1944 een einde aan zijn leven maakten. verzet te maken. Dat weet Baivert door verraad. Zoals hij door verraad weet, dat Toon werkt bij een schoenmaker of een zadelmaker. Zijn eerste poging doet de SS-er bij schoenmaker Doorn- heim in de Dorpstraat. Daar werkt ^en de vroegere Parallelweg bij Gouda geen Pille, daar zegt men hem niet te jn je buurt van garage Hulleman. kennen. Datzelfde krijgt Baivert te ho- ren even verderop in de Dorpstraat bij Hij wordt herkend door J. den Ouden schoenmaker Perridon. -■ -J- 1:-'T'r>:"- De enige kans die de mensenjager over blijft is dan de zadelmakerij van Van der Oest op de Kerkweg. Een elfjarig meisje van Perridon heeft het door. Ze rent, rent om Toon te waarschuwen. Maar de SS-er op de fiets is sneller. In de werkplaats van Van der Oest treft hij drie jonge mannen. Op de vraag wie Pille is stapt Toon naar voren. Zonder verdere uitleg neemt Baivert het drietal dan mee naar een opslagruimte onder de hefbrug. Daar valt de vraag: ”Wie zijn je vrienden?” Pille houdt zich van de domme, noemt een paar vrienden, die gedwongen in Duitsland werken, laat brieven van deze jongens zien. De SS-er neemt daar geen genoegen mee, blijft vragen, steeds vragen: ”Wie zijn je vrienden?” Toon’s vrienden zijn de mannen van het verzet. Hij kent ze allemaal in de wijde omgeving, met naam en adres. Hij heeft in de morgen nog een lijst met die namen naar Bleiswijk gebracht. Dit houten kruis met bloemperkje is te vinden aan de vroegere Parallelweg in Gouda (de huidige Burgemeester Jamessingel). Op het kruis staat de met hem zijn meegekomen naar huis. Pille moet mee naar Gouda en wordt naar een groot herenhuis aan de Ridder van Catsweg binnengevoerd. Zodra dit Nederland 40 jaar geleden en de bevrijding van de Duitsers 35 jaar bekend wordt duikt alles in Gouda en Waddinxveen wat verzet was onder: men kent de verhoormethodes van de SD. Niemand zal ooit weten wat men Pille daar in Gouda heeft gevraagd. Ie dereen weet, dat hij heeft gezwegen, geen namen heeft genoemd. VOORGEVOEL Hij moet een voorgevoel hebben gehad dat dit zou gebeuren. De avond daar voor, als hij afscheid neemt van zijn Hij heeft een gericht doel: hij moet verloofde Jo Loef uit Boskoop zegt hij: Toon Pille hebben. Die hadjets met het "Als ik gearresteerd wordt blijf dan bij J mijn moeder komen en bid voor me”. Bij zijn moeder, die radeloos is. In die nacht van 29 op 30 september regent het. Regen tot 5 uur in de morgen. Om zeven uur passeert een groepje werklie- WADDINXVEEN - In de dagen tussen 10 en 14 mei 1940 - de dag waarop de Duitsers ons land binnenvielen en de dag van de capitula tie - vielen er in Waddinxveen in de polder Bloemendaal bij de Gouwe- I van de Waddinxvener die op 23-jarige I Wl® V4H i GETROUW TOT m ÖEH OOEST W W»' IK?

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Weekblad voor Waddinxveen | 1980 | | pagina 23