de
hefbrug
ötop noejs ^eeHondcn
Lc doden
Dr. Frido Ritter
Rode Kruis
In Zürich
1150 Foto’s
Tekeningen van Siska Compeer
mP-e&r School 16Lqs4
J
-
3M
‘--'ff
4 -f ff
WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN WOENSDAG 28 MEI 1980
'i
Eén van de tien spelers en speelsters, die
Samenstelling: Bert J. Woudenberg
met de tekst dat het "op het vliegveld soms
ging voor dr. Ritter.
ren, dan zit ik wel in de bouwkeet een
Technologie TNO te Delft zal men gaan
ben op de seksuele drift van de dieren. Het
HET W EEKBLAD
VOOR WADDINXVEEN
IS EEN ABONNEMENT
WAARD!
als ze weten er wordt elders met ons mee-
kendheid als de man die het gezelschap
wetenschappers aanvoert die de muskusrat
ter. 'Niet alleen de muskusklier moet he-
i van
ken worden. We moeten ook naar geur-
Dat was Michiel Geerdinck in de Goud-
sche Courant. Sjak Jansen van het Alp-
dere. Thans zijn het er al zo 'n twaalfhon
derd.
miljoen gulden gemoeid is?"
Mensen die belangstelling hebben voor het
t eens een
kijkje nemen in de albums van de heer
Hofman. Wel eerst even bellen (2473)
voor een afspraak. "Ik kan er eigenlijk
wel drie dagen over vertellen", verzekert
de heer Hofman.
Ze waar
van de oude man.
i er zeer kwiek rond
stapt met zijn camera knip-klaar. Wetend,
dat er geen enkel belangrijk moment aan
Bijdragen: Telefoon (01828) 5594
rat, waarvan er
traditionele manier (klemmen, fuiken,
net-constructies en i
200.000 zijn gevangen.
Wanneer er iets bijzonders is met de tun
nel". zegt Hofman niet zonder trots, "ko
men de opzichters het speciaal mij vertel
len. En toen laatst mijn zwager uit Cali-
Hij is gefascineerd door de wijze waarop fornië over was en ik de opzichters vroeg
de ruimbemeten betonnen tunnelbak ont
staat.
Het boeit hem enorm. Zelfs zo, dat hij na-
en in het ochtendgloren staat hij paraat,
wanneer in de bouwput iets opmerkelijks
gebeurt, "tegenwoordig knip ik soms veer
tien dagen niets. Dan weer tien, twaalf in
anderhalf uur
komt voor geloofsvrijheid. De CSl is een
afkorting. Het betekent Internationale
Christelijke Solidariteit. Ze wil als chr.
gaan. Die gang bestaat hoofdzakelijk uit organisatie,, mensen die om hun geloof in
het fotograferen van
is begonnen en
voltooid.
Tot die tijd zal Hofman er vrijwel dage-
en in 1975 begon de bouw van het
aquaduct - ook nog op het vroegere wei
land van mijn vader - Fotografie is mijn
en na de eerste foto's dacht ik er
Iedere Nederlander kent het Rode Kruis.
Maar slechts weinigen weten wat het alle
maal doet. De vakantieboor voor gehandi
capten - de J. Henry Dunant - hulp na
rampen in het buitenland, de bloedtrans
fusiedienst, ja daarmee is men in het bij
zonder vertrouwd. Maar het Rode Kruis
helpt ook direct naast de deur, met welfa-
rewerk, met eerste-hulpverleningen bij tal
van gebeurtenissen, met sociale zorg -
zoals aangepast vervoer - voor gehandi
capten, met tal van andere kleine, maar o
zo belangrijke diensten.
Niet minder dan 40.000 vrijwillig)st)ers
zetten zich in Nederland in voor de activi
teiten van het Rode Kruis. Zij behoren tot
de 480 plaatselijke afdelingen, waar dat
werk - met ondersteuning van het hoofdbu
reau in Den Haag - allemaal wordt geor
ganiseerd. De financiële ondersteuning
komt echter van de Nederlandse bevol
king. Van u dus.
Het Rode Kruis is iedere dag paraat om
daar in te springen waar dat nodig is.
Soms zijn dat spectaculaire hulpverlenin
gen, maar meestal vormen van hulp die
door niemand worden opgemerkt. Behalve
dan door degenen die er zo duidelijk mee
gebaat zijn. Een voorbeeld: op het ogen
blik draaien er in ons land meer dan twee
honderd telefooncirkels van het Rode
Kruis, waarbij chronische zieken, eenza
men en andere contactbehoevenden dage
lijks een praatje met elkaar maken. Met
op de achtergrond een vrijwilligster van
het Rode Kruis, die ook maatregelen kan
nemen als de telefoon ergens niet wordt
opgenomen.
De deelnemers aan die telefooncirkels
waaronder die in Waddinxveenbehoeven
niet in de publiciteit te komen. Maar het
Rode Kruis moet dat wel, opdat u weet
hoeveel activiteiten deze vereniging ten be
hoeve van anderen ontplooit. Want dan
zult u bereid zijn de onontbeerlijke finan
ciële steun te geven, die hulp betekent voor
de te verlenen hulp. Daarvoor gaat dezer
dagen de collectebus rond of wordt u ge
vraagd op een andere manier een bijdrage
te geven. Bij voorbaat hartelijk dank!
zijn signaalstoffenlaboratorium van de
Hoofdafdeling Maatschappelijke Techno
logie TNO in Delft - moeilijker krijgen.
onweerstaanbaar naar het ermee behan
delde voedsel lokt.
"Eigenlijk weten we nog niet precies om
wat voor lokstoffen het gaat", zegt dr. F.
J. Ritter, die het onderzoek naar de sig-
naalstoffen van de muskusrat gaat leiden.
"Het is bekend, dat de muskusrat stoffen
afscheidt die haar gedrag beïnvloeden. We
Deze tekening "Stop met zeehonden te doden" is van Siska Compeer. We kwamen hem tegen in de Babbelbode, het
schoolblad van de wijkschool St. Jozef aan de Kanaalweg. Siska Compeer zit in de vierde klas van deze school.
V’- jhst
CZS
2 f.-< Q Tf
ff, ,:F T,-r' >y
De Waddinxveense hervormde predikant
zijn, ‘die bijvoorbeeld directe invloed heb- muskusratten hier onder te brengenDat was Michiel Geerdinck in de Goud- ds Joh. Verwelius zit overal. Maakte hij
ben op de seksuele drift van de dieren. Het Het onderzoek is net gestart, in de ko- ffhe Courant Sjak Jansen van het Alp- er kortgeleden melding van dat men zich
kan een verbinding zijn die de muskusrat mende vier jaar moeten allerlei proeven, hens Dagblad kwam met dit verhaal terug bij hem, kon opgeven voor vliegreizen van
leiden tot één of meer feromonen die de Nicólaas Hofman, de 77-jarige kademee-
de bouw van de Gouwetunnel in zijn ge- onder leiding
meente betreft. Want neem het bouwter
rein. Voor u en mij is het ten strengste ver-
muskusrat in hun opmars tegenhouden.
"Ze kunnen bijvoorbeeld inspelen op het
sexgedrag van de muskusrat", zegt dr.
Ritter.
"Ze kunnen de rat dwingen een bepaald
spoor te volgen. Ze kunnen ook een soort
.7 t ware
fen dat doen. Er is zeker vier jaar onder- een chemische barrière vormen, die de
zoek nodig, voordat we misschien de mus
kusrat met haar eigen in het laborato
rium nagemaakte signaalstojfen kunnen
pakken".
De muskusrat. Een op het eerste gezicht
lief beestje, dat eigenlijk ten onrechte met
het woordje "rat" is opgezadeld. In het
dierenrijk is in feite de bever een van de
meest nabije familieleden. Met een lengte
van zo’n veertig centimeter en een gewicht
van gemiddeld anderhalve kilo doet het
dier zeker niet ratachtig aan.
In de Verenigde Staten is het beestje één
van de belangrijkste bontleveranciers. Het
van hem afkomstige bisam-bont is een ge
wild artikel. Tot het begin van deze eeuw
kwamen er in Europa geen muskusratten
voor. Daar werd verandering ingebracht
door de Tsjechische vorst Mansfeld, die
omstreeks 1905 vijf geïmporteerde exemp-
heid gaf.
Vanaf dat moment begon de muskusrat
Europa te veroveren.
Als een moderne rattenvanger van Ha-
meln staat dr. Ritter voor de taak om de
muskusrat een halt toe te roepen. Hij zal
geen fluit gebruiken, maar toch proberen
met bepaalde middelen dit waterkonijn oj
deze moerashaas op een spoor naar de
dood te zetten.
Vruchtbladrollers, faraomieren en bij
voorbeeld kakkerlakken kunnen meepra
ten over de positieve resultaten, die dr.
Ritter en zijn medewerkers met hun
feromonen-onderzoek hebben bereikt.
Verschillende signaalstojfen zijn geïdenti
ficeerd en daarna in het laboratorium na
gemaakt.
Dat maakt, dat de vruchtbladroller, die in
boomgaarden jaarlijks voor vele miljoe
nen guldens schade zorgde, nu met behulp
van een nagemaakt feromoon in een soort
sex-val gelokt kan worden en als het ware
door de natuur gedwongen zijn gang naar
een dodelijk bordeel begint.
Van de farao-mier is het spoor-feromoon
ontdekt. Niets kan deze insekten kennelijk
weerhouden om daarna het spoor te vol
gen. dat door de mens wordt vastgesteld.
De Miami-prentbriefkaart van de Waddinxvener dr. Frido Ritter.
keerd.
Hij was daar op de jaarlijkse conferentie
strobreed in de weg gelegd, mits hij alt- van de CSE Ds. Verwelius:
waar De CSI is de grootste christelijke werel-
het werk zijn, kan wel dorganisatie die waar ook ter wereld op
geleefd en meegebeden. Ook verleent de
organisatie rechtskundige bijstand. Advo-
Twaalfhonderd verschillende kiekjes heeft eaten pleiten bij de betrokken regeringen
Hofman tot dusver van de in aanbouw om loslating van de gevangenen. En verbe-
zijnde Gouwetunnelgemaakt. "Veel? Wat tering van hun levensomstandigheden,
heet veel", zegt Hofman. "Als je het uits- Ontroerend is ‘t als je uit de mond van ver-
trijkt over die vijf jaar is het helemaal niet volgde christenen hoort hoevelen er om
veel, dan zijn het er nog geen zes per hun geloof en getuigenis van Jezus Chri-
week". stus vervolgd, gemarteld, ja zelfs gedood
Hofman is er voorlopig nog niet uitgefoto- worden. Ontroerend. Maar tegelijk ook
grafeerd. Hij kan er maar niet genoeg van beschamend voor ons. Wij hier in vrijheid
krijgen. Wat bezielt zo 'n man, vraag je je zijn soms druk in de weer met allerlei bij-
af. Wat voor een lol beleeft hij eraan, om komstigheden. En dat terwijl elders chri-
dag in. dag uit. op dat lawaaierige bouw- stenen in nood zijn. Bemoedigend is ook
terrein rond te dwalen? te horen hoe de Heere die mensen sterkt
"Een herrie is het daar zeker", beaamt en ondersteunt. Soms op verrassende
Hofman, "maar je moet er wat voor over wijze. Laten wij ook hen niet vergeten. En
hebben, zeg ik maar. Je moet goed begrij- in ons gebed hen gedenken.
pen dat ik hier kortbij woon en vroeger al
tijd heb gespeeld. Vandaar mijn inte
resse
Wat heet interesse? Als Hofman de kans
kreeg, zou hij daar vandaag nog zo'n
tentje opzetten. "Ach, je moet weten dat ik
met de bouwlui de grootste vrienden ben
tuo v#«: T-oc-.fsw
Het Weekblad voor Waddinxveen had nog
maar nauwelijks een maand geleden ver
teld dat het welbekende Waddinxveense
echtpaar N. Hofman-Doornhein donder
dag 1 mei zouden gedenken dat het vijftif
jaar geleden in het huwelijk trad, of het
tweetal aan de Zuidkade 192 kreeg niet
alleen heel veel gelukwensen, maar ook
aardig wat persvertegenwoordigers over
de vloer. Onze collega's was het namelijk
in onze berichtgeving opgevallen dat de
urntirtcr^ lyuj vu] veirriuuTieerue exernp- l -j t n i n
laren op zijn landgoed in Bohemen de vrij- bruidegom niet alleen kruidenier was ge-
J J weest in de Burgemeester Trooststraat,
bekend staat als een goed knutselaar en
nog altijd dienst doet als kademeester,
maar ook 1150 foto’s heeft gemaakt van
het Gouweaquaduct-in-wording.
Nicólaas Hofman (77) en zijn vrouw
Aagje (76) kregen onder andere bezoek
van Geertje Bos van het Dagblad van Rijn
en Gouwe op bezoek, Michiel Geerdinck
van de Goudsche Courant en Sjak Jansen
van het Alphense Dagblad. En allemaal
hebben ze uitvoerig geschreven over de
knutselwerkzaamheden van de heer Hof
man "Wat mijn hand vindt om te doen,
pak ik aan"), zijn betrokkenheid van de
therapieclub De Gouwebloem, zijn leven
smiddelenbedrijfje in de Burgemeester
Trooststraat ("We hadden boter, kaas en
eieren en wat fijne vleeswaren het in
casseren van kade gelden ("Er zijn wel
eens onwillige schippers, maar ik trek me
niets van ze aan. al doen ze nog zo lelijk,
want betalen moeten ze tóch") en natuur
lijk zijn fotohobby: Vier albums vol foto's
over de in oktober 1975 begonnen bouw
van het Gouweaquaduct. "Geknipt" met
een eenvoudige kleinbeeldcamera.
In de Goudsche Courant schreef Michiel
Een van ae tien spelers en speelsters, aie 1 M
dinsdagavond 6 mei voor de bejaarden en U ft M ft ft ftl
vrijdagavond 9 mei tijdens de première in |*UIIUvll
het Anne Frank-centrum op het toneel
stonden in het blijspel "De Lieverdjes"
van de jubilerende Waddinxveense toneel
vereniging "Toi-Toi"1970-1980), was de
aan het Kamilleveld 23 wonende Wad-
dinxvener dr. Frido Ritter.
Een bijzonder aardige en intelligente
man. die op de planken Harrold Stewart -
een bezorgde vader van een op trouwen
staande zoon - levensecht neerzette. In een
blijspel dat draaide om heel wat koffers.
Reden voor Frido Ritter om laatst tijdens Insekten kunnen zelfs gedwongen worden Geerdinck onder meer: Vroeger graas-
een bezoek aan Miami "to the Lieverdjes de naam van wie dan ook op een met den de koeien van mijn vader op Rijksweg
of Toi-Toi" een prentbriefkaart te sturen zo’n specifieke stof behandeld stuk papier 12
met de tekst dat het "op het vliegveld soms te zetten. c~
nog moeilijker is de juiste koffer te vin- De muskusrat is een geheel nieuwe uitda- l
den'. ging voor dr. Ritter. "We weten dat het hobby
mannetje een muskusklier bezit, die be- een grote reportage van te maken vertelt geworden.henikernietaanhetfotografe-
Dr. Frido Ritter, die in zijn schaarse vrije paalde sterk geurende stoffen afscheidt"Nicólaas Hofman eenvoudig. ren. dan zit ik wel in de bouwkeet een
tijd dus toneel speelt, geniet landelijke be- vertelt hij. Dat is de drijvende gedachte achter het glaasje fris te drinken"
"Bij Unilever hebben ze enkele jaren gele- "knippen" van de gigantische fotorepor- h,,™-
den een aantal van die stoffen weten te tage, die doorklinkt tussen een stroom van
met andere wapenen te lijf wil gaan. Het identificeren. Dat was een zuiver weten- woorden over werktuigbouw- en water-
j - i waarbij het ging bouwkundige aspecten van het aquaduct,
om een beter begrip van het wezen van zo-
ager uit Cali-
was en i
of het mogelijk was hem rond te leiden,
zeiden ze: "Wat let u meneer Hofman, u
kent hier de weg beter dan wij. Gaat uw
gang", zeiden ze. Da's toch mooi, niet?".
"Heb je enig idee vraagt Hofman, "hoe
veel beton, er voor de tunnel nodig is? Om
precies te zijn 42 kilometer. Da's van
Waddinxveen tot even voorbij Utrecht.
Een sliert, niet?"
Even later zegt Hofman heel serieus: "Als
en 3.8 miljoen kilo bewapening in je het naadje van de kous wilt weten, zijn
de damwand. En kwam er 240.000 ku- we drie dagen zoet. Ik overdrijf niet. Wist
bieke meter natte grond. 110.000 kubieke je trouwens dat met het hele geval ruim 47
Voorlopig zorgen de muskusratvangers meter droge grond en 579 ankers aan te
de voor zijn onderzoek zo broodnodige De werklieden op het aquaduct begroeten project mogen overigens best
verder opdringen van deze gevaarlijke haalt hij die middeltjes die bontjagers al deren het enthousiasme
dijk- en oever-vernieler tegen te houden
met signaalstojfen of feromonen. Een
nieuw strategisch hulpmiddel ter verster
king van de inspanningen die op dit gebied Op het terrein
al gedaan worden. 1
Deze feromonen worden door de musku- sratten ondergebracht. Zij
srat zelf afgescheiden en hebben ten doel
soortgenoten er op te wijzen dat er in hun
wereldje iets bijzonders aan de hand is. in
waterstaatsgevaarlijke knaagdier gaat het schappelijk onderzoek,
dus door de Wadinxvener - die laatst we-
tenschapsjournalist Kees Roos van het genaamde ringverbindingen. Biologisch
dagblad De Telegraaf op bezoek kreeg in zijn deze stoffen echter verder nooit on-
-i-.-ir.-i.L--j_ derzocht".
Voor het onderzoek is 'n programma ge- ast de gedetailleerde foto-geschiedenis,
maakt, dat vier jaar zal duren. "We zijn ook allerhande andere zaken met betrek-
Zoals misschien bekend heeft de minister duidelijk aan het pionieren zegt dr. Rit- king tot het bouwproject heeft bijgehou-
van Verkeer en Waterstaat, ir. D. S. ter. "Niet alleen de muskusklier moet he- den. "Tot nu toe"leest Hofman van een
Tuijnman driekwart miljoen gulden toege- lemaal op het afscheiden van stoffen beke- kladje, dat hij voor het gesprek heeft opge
zegd aan TNO om 'n nieuwe bestrijdings- hen worden. We moeten ook naar geur- steld, "is er 42 kilometer betonpaal de
methode te ontwikkelen tegen de muskus- stoffen in de urine en in de uitwerpselen grond ingegaan. Ruim 4,5 miljoen kilo be
de laatste twee jaar op kijken. Het is zelfs niet uitgesloten, dat de tonijzer 0
muskusrat ook nog andere klieren bezit J
muskusratvangers] die feromonen produceren
I' F a- -
Op de Hoofdafdeling Maatschappelijke ervoor, dat dr. Ritter in het bezit komt van pas, verdeeld over het hele project
Technologie TNO te Delft zal men gaan d. - '.j.. ---
onderzoeken of het mogelijk is het steeds muskusklieren. Uit de Verenigde Staten hem met ha. die Jotograaj
van vader op zoon gebruiken om musku- Alhoewel Hofman
sratten naar een bepaalde plaats te lok
ken.
i van het Radiologisch Insti- zijn blik voorbij kan gaan. Ook 's nachts
tuut TNO in Rijswijk zijn negen musku-
~~j vormen het
eerste materiaal voor het onderzoek. Dr.
Ritter "De beestjes zijn zo goed opgebor
gen, dat er geen kans op ontsnapping be-
principe kunnen dat chemische stoffen staat. Ik heb vergunning gekregen om de
Het onderzoek is net gestart, in de ko-
zowëïinhervëldZ°ls^n^ bij zijn krantVan Blooys States Expres naar Israël,
j.. een 14-daagse rondreis door het Land van
ster uit Waddinxveen boft maar, waar het de Bijbel tegen f 2.095,per persoon
j. j- -j van sin(js kort aan de
Passage wonende predikant, in het Her
vormd Kerkblad van deze weëk vertelt hij
boden daar te komen, maar voor Hofman enkele dagen in Zurich te hebben gebivak-
niet.
weten echter nog helemaal niet welke stof- afbakenend effect hebben en als het ware Hem wordt door de heren opzichters geen
- - r—-1-1 -
muskusrat - door zijn eigen natuur ged- hans z’n helm op heeft. Immers,
wongen - niet zal durven passeren". grote kranen aan I
eens iets uit de lucht komen vallen.
Maar als de krasse Waddinxvener daar
mee rekening houdt, kan hij z’n gang
de bouw, die in 1975 moeilijkheden zijn geraakt helpen. Ze
volgend jaar zal worden doet dat door adressen door te geven van
mensen die gevangen zitten. En roept op
"f j - die mensen brieven te schrijven. Dat kan
lijks met z 'n camera te vinden zijn. Hij voor die vervolgde christenen tot steun zijn
schiet er maar raak, de ene foto na de an- uL -- J. -