De belangrijke gevolgen van een TOT ZIENS.. hevige brand in onze buurgemeente Boskoopse kerkgeschiedenis te boek gesteld door dr. J. Haitsma voor ol uw, natuurprodukten, kruiden, thee en leuke kado's Boek te koop bij Veldwijk in de Passage 1 1 PASSAGE 210 WVEEN telo 6695 kruiderij °DE PEPERBOOM" passage 228, tel7689 Zoals u het wenst. ’s1 voor uw diner,feestavond, vergadering, voorlichtingsavond of shows 5|c 3|c s|c M i WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN WOENSDAG 8 APRIL 1981 proefschrift dat handelt over de leer aangaande de kerk in de reformatori sche catechismi. Hij benadrukt hierin steeds de eenheid die de kerk moet zijn en daarom begint hij in zijn dissertatie met: ”De onchristelijke gescheurdheid van de kerk van Christus op aarde, met name die van de reformatorische kerken is de beweegreden geweest tot deze studie”. Het verschil van opvattingen vindt dr. Haitsma niet zo heel erg, maar grote bezwaren heeft hij tegen het uit elkaar gaan, terwijl je het in hoofdzaak met elkaar eens bent. Vrijzinnigen Dr. Haitsma gaat aarzelender spreken en zorgvuldiger formuleren als de vrij zinnigen ter sprake komen. ’’Kijk, in de tijd van dr. Jacobs was er een groot verschil tussen rechtzinnigen en vrij zinnigen” legt hij uit, ”De vrijzinni gen keken zo geheel anders tegen de persoon van Jezus Christus aan, en te- samen te smeden. Ze smolten als het ware samen”. Daarom denkt dominee Haitsma dat zijn werk in Boskoop zal aanslaan, want hij zegt: ”Ik laat zien hoe zegen rijk het werk van Jacobs is geweest, want die lijn wordt hier steeds doorge trokken, want ook al verschillen wij, wij zijn toch in wezen één. En aan de eenheid van degene die werkelijk één zijn, is mij bijzonder veel gelegen”. Natuurlijk zullen er weinigen zijn die het boek in z’n geheel lezen, en dat hoeft ook niet. Alle Boskopers, zowel recht- als vrijzinnig kunnen in dit werk veel dingen vinden die ze met plezier kunnen lezen en zullen herlezen, want bepaalde episodes en personen zijn uitvoerig beschreven. Daarom zal dit door dr. Haitsma ge schreven werk bij veel Boskopers en wellicht ook Waddinxveners een belan grijk plaatsje in de boekenkast krijgen. Moeiteloos Over het boek zelf kan de beminnelij ke predikant urenlang boeiend vertel len, waarbij het opvalt dat hij bijzon der veel feiten moeiteloos uit de mouw schudt. Als hij daarentegen iets op moet zoe ken kost dat wel enige tijd, ”als u eens wist hoeveel tijd ik al verloren heb met zoeken”. Dit zoeken wordt veroor zaakt door de gezellige ’’troep” van boeken op zijn bureau, op de grond en in de kasten. ”Dit boek over de kerkgeschiedenis van Boskoop ligt eigenlijk in het ver lengde van mijn dissertatie” merkt dr. Haitsma op. Daarom haalt hij in zijn boek de Bos koopse dominee Jacobs (1933-1944) sterk naar voren, want met deze predi kant voelt Haitsma zich nauw ver want, omdat die in zijn proefschrift ongeveer hetzelfde schrijft als wat .voor Haitsma de beweegreden van zijn studie was: ”De jammerlijke verdeeld heid die allerwege te aanschouwen is moeten we als zonde aanzien”. Dr. Jacobs beklemtoonde steeds dat we het niet in alles eens hoeven zijn om toch één te kunnen zijn, en dat is voor Boskoop geweldig belangrijk geweest. Aan die eenheid heeft dr. Jacobs steeds gewerkt en dr. Haitsma noemt het een ’’wonderlijk” toeval” dat hij in deze tijd zo in diezelfde geest denkt en werkt, en dat hij door dit boek over Boskoops kerk in contact is gekomen met een voorganger met dezelfde ideeën. Juist vanwege die eenheid die er in Boskoop is voelt dr. Haitsma zich hier zo bijzonder thuis: ”De confessi onelen en gereformeerde bonders zijn hier samengesmolten, terwijl de sa menwerking tussen hervormden en ge reformeerden spontaan en probleem loos is”. hoorde in die tijd staatsrechtelijk tot het rechtsgebied van de abdis van Rijnsburg, en zij had derhalve het recht een beroep goed of af te keuren. Behalve de pastoor ’’benoemde” de katholieke abdis ook de protestantse predikanten in Boskoop. In de Franse tijd wordt de verbinding staat en kerk ontkoppeld. Ook de recente kerkgeschiedenis krijgt ruime aandacht in Haitsma’s werk. Zo komt de vernieuwing van het inte rieur van de hervormde kerk rond >lv, gen zijn verzoenend lijden en sterven, dat dr. Jacobs deze groep heeft losge laten. Over deze tijd, over nu, kan ik moeilijk iets zin vols zeggen, omdat ik weinig contacten heb met vrijzinni gen”. In zijn boek wijdt dr. Haitsma echter veel pagina’s aan de vroegere vrijzin nige predikanten. Als hem naar het waarom daarvan gevraagd wordt zegt hij heel nadrukkelijk: ”Ik wil niets ne gatiefs zeggen over vrijzinnige men sen, want ik heb tijdens het werken aan mijn boek heel veel waardering ge kregen voor iemand als dr. Glas (1920- 1932). Eén van de begaafdste en be langrijkste vrijzinnige predikanten was ds. Ham (1865-1884), maar dr. Glas was een zedelijk zeer hoogstaan de man, die samen met zijn zeer fijn besnaarde vrouw de mensen probeerde voor te leven wat ze predikten. Als je met het werk van Glas kennismaakt, dan wordt het je ook meteen heel duidelijk dat de rechtzinnigen in Boskoop bij zijn prediking geen bevrediging kon den vinden, omdat hij aan de diepste bijbelse noties geen recht deed, zoals het verzoenend lijden en sterven van Christus, en zijn opstanding”. Dominee J. Haitsma werd gebo ren in Hindelopen en bezocht na de lagere school het Willem Lo- dewijk Gymnasium in Gronin gen. Hierna studeerde hij theolo gie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, waar hij in 1941 kandidaat werd. Hij werd hulp prediker in Umuiden-West en Amsterdam-Zuid en stond later als Gereformeerd predikant in Rockanje en Noord-Scharwou- de. Aan deze ’Gereformeerde’ periode denkt dominee Haitsma nog steeds met veel liefde terug. Omdat hij zich niet kon vereni gen met de leerbeslissingen die de Gereformeerde kerken genomen hadden tegen dr. Geelkerken en prof. Schilder, is hij ’zonder her rie of heibel’ uit de Gereformeer de kerken gegaan. Dr. Haitsma zegt eerlijk dat hij wel geaarzeld heeft om zich aan te sluiten bij de Gereformeerde kerken onderhoudende artikel 31 van de Dordtse kerkorde, maar oecumenische motieven hebben hem teruggebracht naar de Her vormde kerk. ’Ik ben nog steeds dankbaar dat ik die stap gedaan heb, want ik voel mij er bijzonder thuis’, zegt hij van zijn overgang. Daarna kwam ds. Haitsma in Woerden waar hij maar liefst 29 jaar ’met grote blijdschap’ heeft gewerkt, en waar hij ook een boek over de plaatselijke kerkge schiedenis schreef. Hij promoveerde in 1968 tot doc tor in de theologie aan de Ge meentelijke Universiteit te Am sterdam op het proefschrift: De leer aangaande de kerk in de re formatorische catechismi uit het Duitse en Nederlandse taalgebied van 1530-1600. Na zijn emeritaat verhuisde hij naar Boskoop, waar hij zich be zig houdt met bejaardenwerk. Over Boskoop zegt hij: ’Ik voel mij hier bijzonder thuis, want de sfeer en het kerkelijk klimaat spreken mij sterk aan. De Her vormde kerk is zeer beslist recht zinnig, maar tegelijkertijd niet bekrompen.’ Over de taak van de kerk zegt hij dat zij primair het evangelie moet prediken. Dat evangelie gaat ook over maat schappelijke en politieke zaken, maar de kerk moet de mensen wel vrij laten in welk opzicht ze aan sociale en maatschappij kritische zaken vorm willen ge ven. De kerk moet geen visie op dringen, en verschillen in opvat tingen moeten er binnen één kerk kunnen zijn. En dan komt dr. Haitsma bij de in zijn boek zo’n belangrijke plaats innemende dr. Jacobs terecht: ’We hoeven het met in alles eens te zijn om toch één te kunnen zijn.’ WADDINXVEEN/BOSKOOP Het boek ’’Enkele hoofdstukken uit de geschiedenis van de Neder lands Hervormde (Gerefor meerde) kerk te Boskoop”, door dr. J. Haitsma is in Waddinxveen verkrijgbaar bij boekhandel Veld wijk BV in het winkelcentrum ”de Passage”. Het is uitgegeven in paperback, 312 pagina’s en kost 39,75 gulden. De presentatie van dr. J. Hait sma’s werk viel vorige week vrij dagmiddag samen met de opening van Drukkerij Taat B.V., door wie het is uitgegeven. Kort na de opening van het nieuwe bedrijfsgebouw aan de Voorofscheweg in Boskoop, over handigde burgemeester J. H. Reinders het eerste exemplaar aan dr. J. Haitsma. Reformatorische catechismi Ds. Haitsma is in 1968 gepromoveerd aan de Gemeentelijke Universiteit te A’dam bij prof. C.W. Mönnich op het Dr. J. Haitsma: 'Ook al verschillen wij, wij zijn toch in wezen één'. Zegenrijk Plotseling wordt dr. Haitsma dan weer geestdriftiger als hij zegt: ”En dan... en dan komt dr. Jacobs, die de beide modaliteiten van confessionelen en ge reformeerde bonders die hier binnen de hervormde kerk zo scherp tegeno ver elkaar stonden tot een eenheid wist lë**^********^^ WADDINXVEEN/BOSKOOP ”Op 1 oktober woedde in het centrum van Boskoop een hevige brand, die voor de kennis van de kerkgeschie denis van de plaats en haar omgeving belangrijke gevolgen zou hebben”. Zo begint het boeiende, 312 pagina’s tellende, boek over de kerkgeschie denis der hervormde (gereformeerde) kerk van Boskoop van 1566 tot 1974, van de Boskoper dr. J. Haitsma. Het boek kreeg als titel mee ’’En kele’hoofdstukken uit de geschiedenis van de Hervormde (Gerefor meerde) kerk te Boskoop van 1566-1974”. Niet alles wordt verraden als we schrij ven dat er later bij de sloopwerkzaam heden van de toren vijf boekjes te voorschijn komen, die bij de bouw van de toren waren ingemetseld. Hier door wordt ontdekt dat de reformato rische geschriften al in 1566 in Bos koop bekend waren, en dat er toen in onze plaats al sprake geweest moet zijn van reformatorisch leven. Vanaf dat moment begint dr. Haitsma’s speurtocht door de Bos koopse kerkgeschiedenis. Het is een uitermate boeiende tocht, die de lezer leidt naar remonstranten en contra remonstranten, naar Hebreeën en Hattemisten, naar de Franse tijd, de doleantie en dit alles binnen het Bos koops kader. Duidelijk schildert Haitsma de ontwikkelingen in de kerk via de predikanten; tot het midden van de vorige eeuw was de Boskoopse kerk rechtzinnig, daarna tot omstreeks 1930 vrijzinnig en vanaf die tijd tot aan heden weer rechtzinnig. Staatskerk De hervormde (gereformeerde) kerk werd rond 1600 staatskerk en dat had natuurlijk consequenties. Boskoop be- 1960 ter sprake, alsmede de bouw van de Stek in Snijdelwijk. Opziènbarend zijn de complete naam lijsten van kerkvoogden, predikanten, ouderlingen en diakenen, en de aan wezigheid van een goed register getuigt er van dat er een professioneel schrij ver is bezig geweest Een onvoorstelbare hoeveelheid werk heeft dr. J. Haitsma moeten verrich ten om al deze gegevens boven water te krijgen. Veel materiaal haalde hij uit het Synodaal Archief in ’s-Gravenhage, de Koninklijke Biblio theek en de heer A.S.P. Verjaal maak te hem attent op het Algemeen Rijks- archief, waar veel gegevens over de Franse tijd vandaan komen. Dit alles resulteerde uiteindelijk in een historisch wetenschappelijk verant woord boekwerk, dat de toets der kri tiek ruimschoots kan doorstaan, en een verrijking voor Boskoop genoemd mag worden. ’Graag gericht bezig’ Toen dominee J. Haitsma zich bijna twee en een half jaar geleden in Bos koop kwam vestigen hadden nog maar weinig Boskopers van hem gehoord. Nu is het een ’’bekende” voor bijna iedereen, want wie heeft deze apostel achtige figuur niet eens met de fiets aan de hand door het dorp zien wan delen. Met emeritus predikant Haitsma vestigde zich niet alleen een gepensio neerde, met bejaardenzorg belaste do minee in Boskoop, maar tevens een bekwaam theoloog, historicus en oe- cumenist. En deze man heeft, nadat er de laatste jaren heel wat historische werkjes over Boskoop verschenen zijn, kans gezien om in twee jaar ”De geschiedenis van de hervormde (gere formeerde) kerk in Boskoop tussen 1566 en 1974” te schrijven. Enige er varing had hij overigens wel, want in Woerden, waar hij 29 jaar als predi kant gestaan heeft, heeft Haitsma ook een dergelijk werk geschreven. ”Ik liep sinds mijn komst hier al enige tijd met het idee, want ik ben graag ge richt bezig”, zegt dominee Haitsma. Hij voegt er echter snel aan toe daf burgemeester J.H. Reinders, die zelf ook een historieliefhebber is, hem wel erg gestimuleerd heeft om dit werk aan te vangen. -•■gss

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Weekblad voor Waddinxveen | 1981 | | pagina 25