Westnederland
vier pijlers
'P
Materieel
>p de
ubus
d. Ridderkerksche Auto-
Garage en
Omnibusmaatschappij N.V.
De konkurrentie langs dit tra-
jekt met de ’IJssel Stoomtram
weg’ werd vermeden met het
overnemen van deze tramlijn in
1888. Dit trambedrijf werd ge-
De RAGOM werd in 1935 ver
kocht door de eigenaar, G. Groe
nenboom aan de ESOÓ te Slie-
nen-
een
iver-
tot
vol-
van de schepen koeien werden
vervoerd.
Toen de Reederij op de Lek in
1948 de laatste boot uit de vaart
nam, waren er bij de bedrijven
alleen nog lijndienst- en toerbus-
sen in bedrijf. Overigens komt
daar in 1982 verandering in als
het technisch proefbedrijf van de
sneltram Utrecht - Nieuwegein-
IJsselstein van start gaat.
De exploitatie van de tramlijnen
in de vorige eeuw, rond 1880, ge
schiedde met stoomlokomotie-
ven. De W.S.M. heeft tussen 1885
irijf
ma-
de
De
arage
appij
log
de
de
lüe
op
tei-
am
reni-
arge-
in
ras
iet
cr
e
ate
ijd
ling en bussen in dezelfde kleu
ren: blauw en grijs. Op de bussen
stond naast het opschrift ’De
Twee Provinciën’ de plaatsnaam
vermeld, dat wil zeggen één van
de vier plaatsen waar het bedrijf
was gevestigd: Kinderdijk, Jut-
phaas, Sliedrecht of Ridderkerk.
Alleen ’kenners’ konden hieruit
afleiden om welk TP bedrijf het
ging. Dat ook in die jaren van
overheidswege de concentratie
van het streekvervoer werd voor
gestaan bleek wel uit de vergun-
ning-verlening door de Commis
sie Vergunningen Personenver
voer. De vervoervergunningen
voor de buslijnen, die door de
vier TP bedrijven werden geëx
ploiteerd, stonden alle op naam
van De Twee Provinciën. Hier
mee werd de samenwerking in
feite afgedwongen.
voeren te verwerken, terwijl ook
de eerste jaren na de bevrijding
de nog in dienst zijnde schepen
nog heel wat moesten presteren.
Op 1 maart 1948 werd echter'de
laatste boot uit de vaart geno
men en werd de Reederij op de
Lek uitsluitend een autobusbe-
drijf.
Vanaf 1923 onderhield ’De IJssel’
van G. Stam de buslijn Krimpen
a/d IJssel - Gouda. Dit bedrijf
trad in 1946 als vijfde bedrijf toe
tot de Twee Provinciën, maar in
1963 nam de Reederij De IJssel
over en verdween laatstge
noemd bedrijf van het bustoneel.
jndië I
,s het I
:rege'
c. Eerste Sliedrechtsche
Omnibusonderneming
Deze onderneming kreeg in 1925
de status van een naamloze ven
nootschap met J. Ravestijn als
direkteur en exploiteerde de lijn
dienst Dordrecht - Sliedrecht -
Giessendam. Na felle konkur
rentie met andere ondernemin
gen, zoals de ATO, werd de
ESOO uiteindelijk de vervoer-
vergunning verleend. Door de
belangrijke dienst op Rotter
dam was de ESOO een goed be
drijf, dat in 1964 door een ander
TP bedrijf, de Reederij op de Lek,
werd overgenomen.
De Reederij op de Lek verrichtte
oorspronkelijk passagiers-boot-
diensten met grote rader-stoom-
boten. Het grootste schip was de
’Reederij op de Lek 6’ een in 1912
bij Smit in Kinderdijk gebouwde
raderboot van maar liefst 56 me
ter lengte. Dit schip bestaat nog
steeds en verkeert onder de
naam ’Kapitein Kok’ in uitste
kende staat en is het eigendom
Een bijzonder experiment op
tramgebied vond plaats in 1898,
toen de W.S.M. een halfjaar heeft
proefgereden mat een gastram
op het trajekt Den Haag - Loos-
duinen.
Dit voertuig werd aangedreven
door een gasmotor, waarvoor de
brandstof was opgeslagen in
meegevoerde cilinders, met een
druk van 10 atmosfeer. De snel
heid van de tramwagen was 15
kilometer per uur en de capaci
teit was 40 reizigers. Met een gas
vulling kon er dan 45 kilometer
worden afgelegd.
Dit voertuig heeft zes maanden
onafgebroken dienst gedaan
zonder storing, maar toch is het
bij een proef gebleven en ging de
W.S.M. niet over op de exploita-
van de stichting, die dit schip ex
ploiteert voor horeca-doelein-
den.
In de afgelopen eeuw is bij de ver
schillende vervoerbedrijven
nogal uiteenlopend materieel in
gebruik geweest. Wat dacht u
van raderboten met stoomaan-
drijving, eèn gastram, stoom- en
diesellokonaotieven en natuur
lijk de vele bustypen?
Aanvankelijk was het goederen
vervoer naast het personenver
voer zeer belangrijk. De tramlij
nen in het Westland waren te
vens bruikbaar voor de spoorwa-
b. N.V. Autobusdiensten
Vereniging
(V.H. Tram- en Bargediensten
Vereniging te Jutphaas)
De oorsprong van dit bedrijf ligt
in het personenvervoer met
stoombootjes (barges) tussen
Utrecht en Vreeswijk. De Utrech
tenaren spraken van ’groene kik
kers’ en deze in totaal vier sche
pen bleven varen tot ongeveer
1920.
a. Stoomboot Reederij op de
Lek.
stopt in 1922 zodat de toenmali
ge naam van het bedrijf moest
worden aangepast aan de enige
overgebleven aktiviteit: N.V.
Autobusdiensten Vereniging.
In 1942 ging de A.V. deel uitma
ken van de Twee Provinciën. In
de spreektaal bleef het geduren
de lange tijd nog de Tram- en
Bargediensten.
en 1931 in totaal 27 stoomloko-
motieven en 34 rijtuigen voor
personenvervoer in dienst ge
steld. In 1932 namen de autobus
sen de reizigersdiensten per
tram geheel over.
drecht. De zoon van de ESOO-
direkteur J. Ravestijn Jr., kreeg
de leiding over de RAGOM.
Het bedrijf groeide snel uit mede
door het overnemen van de ZA-
BO busdiensten en was na de
oorlog het TP bedrijf met het
grootste aantal vervoerde reizi
gers.
Van de vier bedrijven die van de
Twee Procinciën deel uitmaak
ten was de RAGOM het eerste
bedrijf dat door de N.S. werd
overgenomen zodat de RAGOM
in 1966 een volledige dochteron
derneming van de spoorwegen
werd.
Deze achtergrond leverde bin
nen de Twee Provinciën nog wel-
eens botsende meningen op,
maar ondanks dat is het toch een
werkbare konstruktie geweest.
Een zeer bijzondere buslijn kreeg
de Reederij op de Lek te bedie
nen in augustus 1942. Toen werd
de treinverbinding Schoonho
ven - Gouda opgeheven, omdat
de bezetter materialen bij N.S.
vorderde en de N.S. besloot deze
minder belangrijke lijn daarvoor
te gebruiken. Er was trouwens al
jaren sprake van opheffing van
dit tnyekt, omdat de slechte ge
steldheid van de bodem altijd
veel geld heeft gekost.
De passagiersdiensten per ra
derboot begonnen rond 1930
flink konkurrentie te ondervin
den van de busdiensten over de
Lekdijken.
Om de bootdiensten veilig te
stellen begon ook de Reederij
met busdiensten, die als aan
voerlijnen op de bootdiensten
beschouwd konden worden. Ver
der nam deze onderneming bus
lijnen over die de bootdiensten
min of meer bedreigden. Deze
konkurrentiestrijd werd ge
voerd tegen onder meer de
ESOO en de RAGOM, twee be
drijven waarmee later werd sa
mengewerkt in de TP.
en
•g-
Gedurende de oorlogsjaren kre-
3
1
nale) goederenvervoer ook over
het tramnet kon plaatsvinden.
Ook dienden de stoomraderbo-
ten van de Reederij op de Lek
naast het personenvervoer voor
vervoer van goederen in de
meest ruime betekenis van het
woord. Zo kwam het. bijvoor
beeld geregeld voor, dat aan dek
De ’Reederijop de Lek6', in 1912
gebouwd bij Smit in Kinderdijk.
Nog steeds aktief voor horeca-
doeleinden als 'Kapitein Kok
WSM-toerdochter sinds 1939,
Pullmann Expres Amova
Citosa in de beginjaren dertig,
een Ford met een karrosserie
van Verheul.
Om de bootdiensten veilig te
stellen begon de Reederij rond
1930 met een eigen busdienst,
om onder meer ook te kunnen
konkurreren met RAGOM en
ESOO.
'S-J
-V
Met het verdwijnen van de kon-
duktrice van de bus moest in de
jaren vijftig in veel bussen een
aparte instapdeur worden inge
bouwd om de passagiers met
een bij het instappen langs de
kassa van de chauffeur te leiden.
t
T
-IT-: