INBRAKEN
IN WONINGEN
I
Branden en vernielingen
Oudejaarsnacht 1981/1982
’’Woest en ledig”
D. C. van Doom
vertoont drie
China-films
Hoe de nederzetting 750jaar geleden een succes werd
De kolonisten die in april
1233 Waddinxveen stichtten
POLITIENIEUWS WADDINXVEEN
I
ih
Xa
WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN WOENSDAG 6 JANUARI 1982
Langs de St. Victorstraat verdween een glasbak in een sloot. (Foto: Week-
c
kocht voor hun laatste uitbreiding, ver-
g te maken.
’’Onsen luden van Waddinxvenen” ver
kregen het land tegen ’’allen sulken
rechte” als hun voorzaten ”ende si...
van onsen ouderen ende van ons heb
ben.”
Poeliën en Zuid-Waddinxveen grens
den niet dadelijk aan elkaar. Vijfent
wintig jaar lang gaapte er nog een flinke
strook wildernis tussen de beide am
bachten. Langs de Gouwe lag het land
van Hendrik van Velzen, die het in 1280
verkocht aan Hubrecht van der Werve.
Aan hem dankte dit gebied weldra zijn
naam: Hubertsgerecht.
LEEN
De rest van deze strook wildernis, ver
der landinwaarts en achter het Noor-
aan
zijn neef Simon van Teijlingen. Twee
Breinen maakte men van hun ervaring gebruik.
Ook deze pioniers gebruikten de
Gouwe als basis voor hun ontginning.
Zij trokken echt veel dieper de wilder
nis in. Waren de Zuidwaddinxveners
zes voorlingen ver naar het westen ge
gaan, de bewoners van Poliën maakten
hun land twaalf voorling 208 meter)
lang. Zij gingen dan ook niet aan het
einde van hun nieuwe bezitting wonen,
maar halverwege. Zodoende kwam de
weg, waarlangs de Poliër hofsteden
stonden in het verlengde te liggen van
het Zuideinde. Er was natuurlijk maar
één toepasselijke 'naam voor: Noor-
dendse weg.
Eén van de ’’copers”, Wilhelmus, werd
al direct aangesteld als schout. Namens
kolonisten hield schout Wilhelmus con
tact met de Graaf. Hij was hun verte
genwoordiger als de Graaf zich over
kwestie van algemeen belang met zijn
onderdanen wilde beraden. Ook sprak
de schout recht in het ambacht, behalve
over zware misdrijven waarop lijfstraf
fen stonden. Enkele buren stonden hem
hierin bij.
DEGRAAF
De verstandhouding tussen de Ho-
landse Graven en de kolonisten was uit
zonderlijk goed. Vond men b.v. dat de
schout niet voldeed, en men kon dit de
Graaf aantonen, dan werd een ander in
zijn plaats aangesteld. Het blijkt eve
neens uit hun bereidheid voortaan
’’bede” te gaan betalen. De ’’bede” was
een grondbelasting, die de landsheer
j inde. En hoewel de
’’welgeboren lieden” hiervan vrijge
steld waren, gingen zij vrijwillig de ver
plichting aan om dit bedrag toch aan de
Graaf af te dragen.
Van het begin af aan was er dus duide-
WADDINXVEEN De Waddinxveense rijkspolitie is geroepen na in
braken in woningen aan de Jacob Catslaan, het Jan van Bijnenpad en de
Mozartlaan. Telkens werden geld en waardevolle goederen vermist.
de Provinciale Waterstaat uitvoerde. In
verband met deze bergingswerkzaam
heden werd de Henegouwerweg over
dag afgesloten van de kruising nabij de
1 -
met de Verkeersgroep der Rijkspolitie
werd door de politiekorpsen te Wad-
dinxveen en Boskoop verkeersregelend
opgetreden.
Door duikers van een duikploeg werd
onder water een onderzoek ingesteld
naar eventuele lekken. Deze werden
overigens niet aangetroffen. Ook werd
door de door de politie' gealarmeerde
Arbeidsinspectie een onderzoek inge
steld. Overigens konden de takel-
werkzaamheden eerst omstreeks 12.40
uur aanvangen. Kort na het middaguur
groeide een flinke verkeerstoeloop op
de Henegouwerweg vanuit de richting
Gouda.
De rijkspolitie Waddinxveen en de
Goudse Gemeentepolitie moesten hier
bij verkeersregelend optreden. Via de
radio werd het verkeer op de hoogte ge
steld van de stremming op de Henegou
werweg en werden omleidingsroutes
aangegeven.
Omstreeks 15.55 uur werd gemeld, dat
het lek boven water was. Een half uur
later werd gemeld, dat de kranen waren
losgekoppeld en dat de weer drijvende
heistelling voor verdere controle en no
dige reparatie werd gesleept naar de
loswal nabij de Waddinxveense hef-
brug. Het scheepvaartverkeer werd
daarna weer vrijgegeven. Dit was vanaf
deze morgen ca. 06.30 uur gestremd.
DOORGEREDEN
Op dipsdag>29'<iècember om 17.30 uur
reed de bestuurder van een Fiat op de
Henegouwerweg richting Gouda. In de
richting Waddinxveen stond een file.
Plotseling reed vanuit deze file een gele
VW-Golf de verkeerde rijbaan op,
waardoor de bestuurder van de Fiat
moest remmen en daar hij niet naar
rechts kon uitwijken, reed hij tussen de
file door naar links (een handeling ter
voorkoming van een aanrijding), raakte
daarbij in de slip en kwam in de berm
tot stilstand. Overigens was hiervan
lichte materiële schade het gevolg. De
gele VW-Golf reed door.
AANRIJDINGEN
Op dbnafecdag 31 december om 12.00
uur vond er op de Henegouwerweg na
bij de afrit rijksweg 12 een aanrijding
plaats tussen 2 personenauto’s. Een van
de afrit komende automobilist ver
leende geen voorrang aan een op de
Henegouwerweg rijdende bestuurder.
Beide auto’s werden flink beschadigd.
Zij moesten door takelbedrijf Hijkoop
worden afgesleept. De voertuigen zul
len aan een technisch onderzoek wor
den onderworpen.
Op zaterdag 2 januari om 12.05 uur
deed zich nabij de splitsing Staringlaan-
Brederolaan een ongeval voor tussen 2
personenauto’s. Een op de Staringlaan
rijdende personenauto sloeg linksaf de
Brederolaan op en merkte daarbij een
tegenligger te laat op. Lichte materiële
schade was het gevolg.
de 13e eeuw gebouwde kerk. Allereerst
is er de plaats, waar tot 1838 de dorps
kerk stond. Nog steeds ligt daar het
kerkhof.
Latere geslachten, die niet meer wisten
hoe ons dorp ontstaan was, hebben zich
er wel eens over verwonderd dat de
kerk zover van de Gouwe lag. Voor de
kolonisten was dit echter het ideale
punt. Het was een vaste gewoonte van
de oude pioniers om de lange rij boer
enhoeven langs de ’’gemeene weg” te
onderbreken, door in het midden daar
van een kerk te bouwen. Zo verrees de
kerk tussen het Zuid- en het Noor-
deinde, en aan het eind van het kerke-
pad (nu de Kerkstraat) wees de toren
omhoog.
Nu was het gebied, waarbinnen de kerk
lag, juist het oudste ambacht van Wad
dinxveen. Ambachtje beter gezegd.
Want het land van Jacobus van Zeven
huizen was in 1233 niet groter dan de
strook land, die tegenwoordig tussen de
Kerkweg en de Dorrekade ligt. Meer
omvatte het niet, maar voor de kerk
bood het ruimte genoeg.
Een ander argument voor een hoge ou
derdom van de kerk wordt in een_ 18e
eeuws handschrift reeds genoemd. In
1538 moesten de kerkmeesters het dak
van de kerk vernieuwen, ”met wagen-
schodt ende met leyen, maer de span-
naets bleeff staen.” De conclusie was
dan ook: ’’Moetende de Noortkerk al
zeer oud zyn, alsoo men in den Jaer
1538 genootzaekt was een nieuwe dak
van den choor af tot den Tooren toe te
timmeren.”
Het oude dak, dat toen verwijderd
werd, kan zeer wel mogelijk destijds
door de stichters van de kerk aange
bracht zijn. Dat was in 1538 zo’n drie
honderd jaar geleden. Een aanneme
lijke leeftijd voor een kerkdak.
Het waren zeker niet de geringsten van
het volk, die deze onderneming aan
durfden. Welgeboren mannen waren
het, mogelijk behoorden ze zelfs tot de
leenadel. We moeten dus niet te gering
denken van deze stap die zij deden. Zij
hadden er veel voor over om hun rid
dermatige leefwijze op te geven, mét
sommige daaraan verbonden voorrech
ten. Voortaan woonden ze met hun fa
milie in het afgelegen veen en leefden
er als gewone boeren.
Ze brandden er de begroeiing plat en
groeven er naar oostrijnse gewoonte
paralelle sloten doorheen, die zij recht
streeks uit lieten monden op de Gouwe.
Na al deze inspanningen kon het ploe
gen beginnen. Zes maal lieten ze hun
span een voor door de nieuwe aarde
trekken, zonder hei te wenden. Toen
hielden zij halt en bouwden daar hun
hoeven.
De nederzetting werd een succes. De
kolonisten zaaiden, oogstten hun graan
of weiden er hun vee. Naast elkaar
woonden ze aan de ’’gemeene, Suy-
tentse wegh”. Uit het midden van hèn
stelde de Graaf een schout aan. Hij
koos Nicolaus.
NIEUWE KOLONISTEN
Zuid-Waddinxveen bleef niet lang de
enige nederzetting. Ten noorden van de
bestaande gemeenschap vestigde zich
in augustus 1244 opnieuw een aantal
kolonisten. Nu waren het Wilhelmus
Scultetus, Theodoricus Dosin, Gerar
dus Abben en Mauncius de Leijdemuda per nederzetting
en hun gezellen, die land kochten van - ':-
de Hollandse Graaf. In die dagen was
dat Willem II en het veenland dat zij
van hem kochten stond bekend als Po
liën.
Hier staat de Waddinxveense amateur-historicus C. Neven (links) op
de foto toen hij op 22 april 1981 (na het in 1978 verschenen boek "Omme
't woort Gods”) het boekje ’’Toen Waddinxveen nog een dorp was” aan
burgemeester mr. A. G. Smallenbroek aanbood. In het midden boek
handelaar W. Burger. (Foto:Archief Weekbladvoor Waddinxveen).
meer om dat land te verkopen. Men
vond het maar een ’’coene coop”. Het
land hield er zijn naam aan over, en
Hanne Coenecoop, die erop woonde,
eveneens
Graaf Willem IV wilde er in 1340 geen
moeilijkheden meer over maken en
daarom legaliseerde hij de hele handel
maar. Een jaar later begonnen Dire die
Raed, Dire die Vrye en bovenge
noemde Hanne turf te delven. Aan hen
komt de twijfelachtige eer toe, een be
gin te hebben gemaakt aan de onder
gang van een welvarende landbouwko
lonie.
Want welvarend was Waddinxveen
toen 1 Naast veeteelt werd erop behoor
lijke schaal landbouw bedreven. Van de
verbouwde rogge en gerst werden ko-
rentienden opgebracht. Het was zelfs
zoveel, dat in de eerste helft van de 14e
eeuw deze opbrengsten uit de Rijn
landse veendorpen de ruggegraat vorm
den van het grafelijk inkomen.
KERK
En hoe stond het nu, zo vragen we ons
natuurlijk af, in die dagen met de Kerk?
Op dit gebied rijzen er meer vragen,
dan er antwoorden te geven zijn. Kerk
ten de eerste kolonisten in de kapel van
Bloemendaal? Het is niet onmogelijk,
maar we weten zelfs niet met zekerheid
of deze kapel wel ouder was dan de
kerk van Waddinxveen. Eerst in 1365,
als er voor de laatste maal grond voor
ontginning uitgegeven wordt, is er
sprake van de ’’prochie van Waddijns-
vene.”
Toch werd de kerk waarschijnlijk al
door de eerste ontginners gebouwd.
Men kan zich moeilijk voorstellen, dat
de parochianen het meer dan honderd
jaar zouden hebben gedaan zonder
kerkgebouw. Verschillende redenen
pleiten voor een in de eerste helft van
Van de telefooncel bij de St. Victorstraat bleef geen ruit heel. (Foto:
Weekblad voor Waddinxveen/ Sjaak Noteboom).
WADDINXVEEN Hoewel de Oude
jaarsnacht in Waddinxveen een stuk ru
stiger is verlopen dan in de grote steden
waar veel dingen al gauw normaal wor
den genoemd, is toch ook in ons Gou-
wedorp de jaarwisseling allerminst on
gemerkt voorbij gegaan.
Een paar slooppanden aan de Kerkweg-
Oost gingen in vlammen op, een ver-
keerszuil werd omgeslagen, een ver
nielde telefooncel, een in het water ge
gooide glasbak, Brandjes op een aantal
kruispunten, ingegooide ruiten en een
gedeeltelijk rode Staringlaan van het
vuurwerk. Het daglicht van Nieuw
jaarsdag maakte deze trieste oogst
zichtbaar.
Op de avond van Oudejaarsdag werd
om vijf minuten voor half elf gemeld,
dat er brand was uitgebroken in enkele
slooppanden aan de Kerkweg-Oost.
Het betrof hier een uitslaande brand.
De spoedig gealarmeerde vrijwillige
Waddinxveense brandweer was het
vuur omstreeks 23.25 uur meester. Na-
blussingswerkzaamheden duurden tot
ongeveer half een. In verband met in
stortingsgevaar werd het weggedeelte
van de Kerkweg-Oost ter plaatse afge
sloten voor het verkeer. De juiste oor
zaak van de brand is niet bekend gewor
den, maar het lijkt erop dat deze is aan
gestoken.
In de vroege ochtend van Nieuwjaars
dag werd bij de Waddinxveense rijkspo
litie gemeld, dat de verkeerszuil op het
K.W.-Plein was gesloopt. Deze vernie
ling is vermoedelijk tijdens de oud- en
nieuwfestiviteiten gesneuveld. Er von
den nog enkele vernielingen plaats. On
der meer moestde telefooncel in de St.
In de week van Kerstmis werden inbra
ken in twee woningen gepleegd. Dit ge
beurde aan de Jacob Catslaan (ont
vreemd 20 girobetaalkaarten, f 300,
aan zilveren munten en f 550,en
aan het Jan van Bijnenpad (ontvreemd
een gouden horloge en een gouden
armband, totaal ter waarde van ca.
4.500,—).
Op woensdag 30 december werd, ver
moedelijk op klaarlichte dag, ingebro
ken in een woning aan de Mozartlaan.
Vermoedelijk is men via de keukendeur
binnengekomen. De slaapkamer bleek
te zijn doorzocht. Een fles werd van wat
kleingeld ontdaan en verder werd een
sieradenkistje geleegd. Ontvreemd wer
den 5 spaarbankboekjes, een horloge
en diverse gouden en zilveren kettin
gen, armbanden en een aantal ringen.
INBRAKEN KELDERBOXEN
In december werd ontdekt dat 5 kelder-
boxen, welke zijn gelegen onder de flat
aan de Wingerd, waren opengebroken.
Uit twee boxen werden een damesfiets
en een paar witte kunstschaatsen ont
vreemd.
Op dinsdag 29 december werd vanuit
een kelderbox onder de flat aan de Nic.
Beetslaan een kinderbad en een tijd
klok weggenomen. Bij deze diefstal
werd niets verbroken.
Op dezelfde dag werd vanuit een fiet
stas een lectuurtas, inhoudende een bij
bel, notitieboekje e.d., weggenomen.
DIEFSTAL RIJWIELEN
De afgelopen week werd bij de Wad
dinxveense rijkspolitie 4 keer aangifte
van diefstal van epn fiets gedaan. 1 sta
len ros werd teruggevonden.
RIJDEN ZONDER RIJBEWIJS
Op woensdag 30 december werd een
man, die niet in het bezit was van een
rijbewijs, rijdend in een personenauto
aangetroffen. Tegen hem is proces
verbaal opgemaakt.
BEKENDE DADER
Op dinsdag 10 november 1981 werd
overdag vanuit een boven een winkel
gelegen woning een geldkistje, inhou
dende een bedrag aan geld ca. f
4.000,weggenomen. Door de ge
meentepolitie te Utrecht werd een 23-
jarige zwerver aangehouden, die be
kende deze diefstal te hebben gepleegd.
Van het ontvreemde geld is nagenoeg
niets meer overgebleven.
STREMMING
Op dinsdag 29 december 06.26 uur werd
- zoals we vorige week al hebben ge
meld - bij de Waddinxveense rijkspoli
tie gemeld, dat in de Gouwe een drij
vende bok met daarop een heistelling
was gekanteld en gedeeltelijk onder wa
ter lag. Dit gebeurde in het water ter
hoogte van bakkersbedrijf Van der Loo
aan de Noordkade. De heistelling werd
gebruikt bij schoeiingswerkzaamheden.
De Goudse kraanbedrijven Kruisinga
en Nederhof moesten ter plaatse takel-
werkzaamheden uitvoeren. De drij
vende installatie is eigendom van het
bedrijf Van Hees en Zonen uit Utrecht,
die de werkzaamheden in opdracht van
Victorstraat het ontgelden. Van de cel
bleef geen ruit heel. De glasbak, welke
normaliter in de St. Victorstraat voor de
St. Jozefwijkschool staat, werd in de
sloot aangetroffen. Van een woning aan
de Zuidkade werden twee ruiten
ingegooid.
VUURWERK
Er blijkt ook op heel wat kruispunten,
zoals bij de St. Victorstraat, op de hoek
Trompstraat-Piet Heinstraat en bij de
Koningin Wilhelminaplein, vuurtjes te
zijn gestookt, waarbij vaak kerstbomen
als materiaal werd gebruikt. Opgevallen
is ook dat er in Waddinxveen behoorlijk
wat vuurwerk de lucht is ingegaan, al
zijn er per wijk de nodige verschillen.
Zo was er in de Oostpolderwijk (Zuid
kade 1) sprake van een matig vuur-
werkgebruik. De bewoners daar had
den waarschijnlijk een betere bestem
ming voor hun geld. De vuurwerkver-
kopers in Waddinxveen zagen vooral
op Oudejaarsdag lange rijen mensen de
toonbank passeren.
Bij vuurwerkcontrole door de Wad
dinxveense rijkspolitie gedurende de
laatste dagen van 1981 werd tegen een
aantal jeugdige Waddinxveners proces-
Het bewerkelijke land was hij kwijt,
’’gherechte ende tiende” hield hij zelf.
Alleen de eerste vijf jaar hoefden zij
niets te betalen. Het land bracht im
mers nog niets op in die jaren.
Het was nu bijna gebeurd met de ont-
Graaf in zijn krijgsmacht te dienen. Zij ginningen in Waddinxveen. In het begin
i„v.l* 7-r i1 van de 14e eeuw verkocht Katarina de
Durbuy, Vrouwe van Voorne, een stuk
ten westen van Zuid-
Waddinxveen. Maar met die ”coop”
was iets niet pluis, zij had geen recht
Op het Koningin Wilhelminaplein werd een verkeerszuil omgeduwd.
(Foto: Weekbladvoor Waddinxveen/SjaakNoteboom).
blad voor Waddinxveen/Sjaak Noteboom).
verbaal opgemaakt daar zij veel over- Bij één jongen, een 17-jarige plaatsge-
last bezorgden door overdag vuurwerk noot, werd een stiletto en een dolkmes
af te steken, dan wel dit in de richting aangetroffen. Deze twee wapens zijn
van fietsers en voetgangers te gooien, inbeslaggenomen.
door C. NEVEN
WADDINXVEEN Toen Nicolaus de Gnepwich, Horbardus de Ael-
smere en Woubrectus op een morgen in april van het jaar 1233 op de
Gouwe-oever stonden was er heel wat werk te doen. Naar het westen
strekte zich de wildernis voor hen uit, die zij zojuist van Graaf Floris IV
in eigendom hadden verkregen. Het wilde veen, een onafzienbare vlak
te, begroeid met ruigte en kreupelhout; drassig en onbewoond.
Links van hen, Ver naar het zuiden glinsterde het veenwater, dat zich
traag naar de Gouwe bewoog en hun nieuwe bezit aan die kant be
grensde. Aan hun rechterhand lag de andere grens: een smal strookje
land dat eigendom was van Jacob Diedericksz. van Zevenhuizen. De
kersverse eigenaars kwamen allemaal uit de streek ten oosten van de
Oude Rijn, waar men wist wat het was om venen te ontginnen. Tot bij
WADDINXVEEN In de eeuwen voor 1233, toen met name bekende koloni
sten het huidige Waddinxveen stichtten, was het land hier woest en ledig. Een
dunbevolkte streek, met veel eikenbos en daarachter het moeras. Het woud dat
er hier was kreeg in het jaar 800 te maken met een geweldige storm, die de oude
bossen velde. Deze ramp drukte een blijvend stempel op het landschap, toen
grote gebieden in de daarop volgende eeuwen veranderden in moerasvenen.
Dat staat in het door de Waddinxvener C. Neven geschreven boek "Omme ’t
woort Gods” over de kerkhistorie van Waddinxveen van 1233-1657. Dit door de
Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente van Waddinxveen samen met Repor-
Holland in Alphen aan den Rijn uitgegeven boek verscheen in 1978.
Omdat Waddinxveen in 1983 750 jaar bestaat citeren we uit het eerste hoofdstuk
van dit boek, omdat het daarin gaat over de eerste kolonisten van Waddinxveen
en hun verstandhouding met de Hollandse Graven. Het verhaal van de heer Ne
ven over het begin van Waddinxveen staat hierbij afgedrukt.
lijk sprake van loyaal aanvaard gezag,
wat gepaard ging met een gewaar- gat hij niet hiervan melding
borgde vrijheid. Overheid en kolonisten i..j„
hadden elkaar nodig, en zij wisten het.
De vestigingsvoorwaarden waren voor
delig voor de ontginners de prijs voor
het Tand niet te hoog en de bede niet te
zwaar. Ook waren dit geen lokmiddelen
op zich.
Hadden zij bij hun komst in 1233 nog
voor de grond betaald, in 1260 kregen
schout Nicolaus en zijn buren land voor
uitbreiding zonder betaling. Alleen
vroeg Gravin Aleidis hen voortaan op
st. Martijnsdag bede en tienden te beta
len. Deze welwillende houding moet de
pioniers van het eerste uur veel voldoe
ning hebben gegeven. Eén van hen
maakte dit helaas niet meer mee. Zijn
plaats was ingenomen door Gherardus deinde gaf Graaf Floris V als leen
de Woude. Raakte de Graaf in een oor- j 'f
log verwikkeld, dan werd hij trouw door maanden daarna, in november 1269,
zijn kolonisten gevolgd. Zij streden niet verkocht Simon het veen aan een vijftal
alleen wanneer hun eigen woongebied ontginners. Hij had het goed bekeken,
bedreigd werd, maar dienden steeds de 1 J - i—
Graaf wanneer deze oorlog voerde.
Niet om het voordelige land volgden ze
hun heer. Als vrijen, welgeborenen wa
ren zij ook voor hun komst naar Wad
dinxveen reeds persoonlijk verplicht de
c i. x rrt'
kenden hun plicht, en de Graaf hun
recht.
Floris de Vijfde wist hoe zij vooral op land
dat laatste gesteld waren. Toen hij de
Zuidwaddinxveners in 1290 land ver-
WADDINXVEEN Tot de groeiende
groep Waddinxveners, die op bezoek is
geweest in China behoort ook apothe
ker D. C. van Doorn. Op initiatief van
de Culturele Commissie van het Dienst-
verleningscentrum Waddinxveen zal hij
donderdagavond 14 januari samen met
zijn vrouw een drietal films laten zien
over dit verre en prachtige land. De rol
prenten zullen worden vergezeld van
reiservaringen van het Waddinxveense
echtpaar.
De avond wordt zoals gebruikelijk ge
houden in de toneelzaal van het Anne
Frank-centrum en begint om acht uur.
De toegangsprijs bedraagt één gulden
per persoon. Zij die moeilijk op eigen
hefbrug tot Boskoop. In samenwerking gelegenheid naar hetAF-centrum kun-
met de Verkeersgroep der Rijkspolitie nen komen kunnen gebruik maken van
werd door de politiekorpsen te Wad- de mogelijkheid het bekende telefoon
nummer 5555 te draaien, vanwaar het
vervoer zal worden geregeld.
Trouwe lezers van het Weekblad voor
Waddinxveen weten dat ook de Wad
dinxveense mevrouw A. Ruts-Valk naar
China is geweest en daarover uitvoerig
in onze krant heeft geschreven. In onze
krant hebben we destijds ook het be
zoek gemeld dat de Waddinxveense
ambtenaar Sjoerd Veerman aan China
heeft gebracht.Hij maakte een drie we
ken durende (arbeiders)reis naar China
in het kader van het vriendschapsver
drag tussen Nederland en China.
Sjoerd Veerman: ”Een reis naar China
maken is een unieke ervaring. Opval
lende karakteristieken van de Volksre
publiek China zijn haar grootte, haar
culturele erfenis en haar politieke sa
menstelling. Tesamen maakt dat China
tot iets groots en onbegrijpelijks. Er zijn
meer dan 800 miljoen Chinezen, samen
een kwart van de wereldbevolking. Zij
hebben allen dezelfde geschreven taal,
die heel anders is dan de onze. Ook hun
ideeën over de beste manier om een
land te besturen verschillen in veel op
zichten van de onze en ze hebben een
geschiedenis en een cultuur waarop dé
meesten van hen heel trots zijn, maar
die ze ook heel kritisch kunnen bekij
ken. De manier waarop de Chinezen
over zichzelf als volk denken is voor ons
gevoel vaak wat ouderwets, een beetje
alsof ze allemaal familie van elkaar zijn.
Hoewel het land een kwart van de we
reldbevolking bevat, beslaat het op
geen stukken na een kwart van het op
pervlak van de wereld, al is het wel ko
lossaal groot. Van Beijing (Peking) naar
onze tweede stad in het noorden was
841 kilometer reizen, dat wil zeggen 12
uur met de trein. Voor ons als toeristen
was dat maar een peuleschilletje want
wij hadden slaapcabines en een eetwa-
gon. De Chinezen daarentegen moe
sten die twaalf uren zitten of staan om
maar één of twee dagen thuis te kunnen
zijn. Van Shenyang naar Shanghai was
2029 kilometer ofwel 2 uur vliegen.
Deze afstanden zouden in Europa bete
kenen dat je vanuit Friesland ongeveer
in het Middellandse Zee gebied zou
komen.
GESCHIEDENIS
Wie een land wil leren kennen moet na
tuurlijk ook iets van de geschiedenis
weten. De Chinese geschiedenis heeft
een andere loop gehad dan de Eu
ropese. Er komt niets in voor dat te ver
gelijken is met de langdurige inzinking
van de Middeleeuwen, niets dat lijkt op
onze Renaissance. Bijna tweeduizend
jaar lang zijn de Chinezen haast on
veranderd hetzelfde blijven denken
over allerlei zaken. Het niet-
alfabetische schrift van de Chinezen
vormt een duidelijke band tussen de
oude geschiedenis en het tegenwoor-
dige-Gfaimk- De eerste bekende gege
vens van China zijn van 4000 jaar vóór
Christus. Een bepaald patroon heeft
zich door alle eeuwen heen gehand
haafd, van enige honderden jaren voor
Christus tot 1911. Een sterke heerser
grondvestte een nieuwe sterke dynastie.
Onder het bewind van zo’n sterke heer
ser en soms ook nog onder zijn bek
waamste opvolgers, werd dan in heel
China een zekere orde gevestigd en ge
handhaafd. Opstandige provincies wer
den aan het keizerlijk gezag onderwor
pen en de barbaren die het land binnen
vielen werden verdreven. Het was ”De
wolf van Tjin”, Tjin Sje Hwang-ti die
Noord- en Zuid-China verenigde bin
nen de huidige grenzen. Het was ook
deze keizer die de grote Muur liet bou
wen langs de hele noordgrens van
China, dat wil zeggen, hij heeft eert aan
tal reeds bestaande verdedigingswer
ken tot één muur samengevoegd. Zo’n
groot land kan natuurlijk onmogelijk
bestuurd worden door één man.
Daaróm ontstond er een klasse van ont
wikkelde ambténaren. Als Marco Polo
en na hem de zeventiende-eeuwse Je
zuïeten in China komen, staan ze ver
steld over het geordende bewind.
CONFUCIUS
De officiële grondlegger van de
Chinese filosofie was Confucius. Con
fucius leefde van 551. tot 479 voor Chri
stus, ongeveer tezelfdertijd als de we
sterse wijsgeer Socrates. Confucius was
geen godsdienstige profeet in de zin van
Boeddha of Mohammed. ”Als je de le
venden als niet kent, hoe zou je dan iets
van de doden afweten?”, aldus Confu
cius. In de officiële leer van het confu
cianisme is er geen sprake van een le
ven na dit leven.
In de achttiende eeuw nam in Europa
de vraag naar Chinese goederen toe,
bijv. Chinese zijde, Chinees porcelein
en Chinese thee. Deze handel was voor
Europa een kostbare geschiedenis. De
Chinezen wilden namelijk niets weten
van Europese goederen en er stond dus
geen uitvoer tegenover de invoer. Alles
wat uit China kwam, moest met zilver
worden betaald. Daar moest volgens de
Europeanen iets op uitgevonden wor
den. Ze vonden uit, dat ze wél in China
opium uit Brits-Indië konden verkopen.
Vooral Engelse kooplieden zijn rijk ge
worden van de opiumhandel met Kan
ton. Dit druggebruik verontrustte de
Chinese regering echter en ze verboden
de opiuminvoer. Dit leidde tot de eerste
Opiumoorlog tussen Engeland en China
(van 1839 tot 1842). Voor de Chinezen
geldt de Opiumoorlog als het begin van
de ’’imperialistische agressie” tegen
China. Met groot gemak werd deze oor
log door Engeland gewonnen. Daarom
kon een grote prijs voor vrede worden
gevraagd. De Chinezen moesten meer
havens openstellen voor de handel; te
vens moest het eiland Hongkong wor
den afgestaan (tot 1999) en verder moe
sten de Chinezen de kosten van de oor
log betalen.
