spullen weg
Terug van
vakantie:
Het uiterlijk vertoon
van een burgemeester
Goudse Burg. Jamessingel
Waddinxveense ambtsketen uit 1959
Weekblad Vrij Nederland zocht dood van Toon Pille uit
Het verhaal van dat kruis langs
5 MEP
J. Remmerswaal
aangesloten bij het:
Nederlands Sleutel-
^^en Slotenspecialistenj
Gilde
SU
De Gouwebloem
‘Je hebt er geen mens mee terug’
SPOORSTRAAT 21-29 - GOUDA
TEL. 01820-18407, b.g.g. 01828-4943
F
tzn
I
j
f
f ïi
■WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN - WOENSDAG 26 MEI 1982
INBRAAKBEVEILIGING
M. van der Linden de thans in gebruik zijnde
door SJOERD VEERMAN
- zet niet alle kamerplanten op één tafel.
VERTROUWELIJK
(niet door bewoner invullen
(wel door de bewoner invullen):
TOT
VAKANTIEPERIODE VAN:
NAAM:
ADRES:
TEL.:
2e NAAM:
3
Een gedeelte van het verhaal uit het Weekblad Vrij Nederland.
i
0
Kortom: Laat uw woning zo bewoon
baar mogelijk achter.
WADDINXVEEN/GOUDA - De
Waddinxvener J. Remmerswaal is bij
BV Woninginrichting J. ter Meulen
Gouda, benoemd tot commissaris. Dat
blijkt uit een wijziging in het handelsre-
gister van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor Midden-Holland. Bij
deze Goudse BV is commissaris J. Jon-
geneel te Rotterdam uitgetreden, even
als adjunct-directeur K. G. ter Meulen-
Medendorp.
9
ants
enS'
dne
het
:rga'
- leg geen sleutel op bekende plaatsen,
zoals deurmat, plantenbak, asemmer
e.d.
KALKHOVEN
woning doelgericht te controleren.
Door onderstaand afgedrukt vakantie-
formulier bij de plaatselijke politie in te
uw afwezig-
verbonden aan het ambt, niet aan de per
soon. Het moet dus bij afwezigheid of
ziekte van de burgemeester ter beschik
king staan van zijn vervanger.
De overweging, dat het onderschei
dingsteken is verbonden aan het ambt en
niet aan de persoon, leidt tot de gevolg
trekking, dat de gemeente en niet de
burgemeester voor de aanschaffing er
van heeft te zorgen en de daaraan ver
bonden kosten heeft te betalen. Het on
derscheidingsteken is dus eigendom Van
de gemeente.
WA ARSCHUWINGSADRES(SEN) SLEUTELADRES(SEN):
ADRES:
le NAAM:TEL
ADRES:
TEL.: --
BIJZONDERHEDEN: (bijv, vakantieadres)
ken is.
Hij zag echter niet in welk nut het aan
schaffen van onderscheidingstekenen
voor wethouders en secretaris heeft. De
toenmalige burgemeester Van der Hooft
J WADDINXVEEN - Bij een burgemeester denken sommigen aan een ho-
■ge hoed en een ambtsketen als typische kenmerken van de uiterlijke ver-
Ischijning van deze ambtsdrager. Die hoge hoed ligt overal in de mottenbal
len maar de ambtsketen hoort er nog steeds bij
In "Swiebertje”, de befaamde TV-serie
voor kinderen die zo trouw door veel
volwassenen werd gevolgd, kwam voort-
durend een burgemeester in beeld, die
geen minuut door het leven scheen te
WADDINXVEEN/AMSTERDAM/GOUDA - "Er zijn officiële oor
logsmonumenten en kleine kruisjes ergens langs de kant van de weg. Van
die kleine gedenktekens voor personen waar nu niemand, of bijna nie
mand meer iets van afweet”.
orarije zijden lint; de keten of het lint op Zo begint in het weekblad Vrij Neder
land het door Ursula den Tex samen met
de gepensioneerde hoofdonderwijzer
Ben van Bohemen - de schrijver van het
standaardboek over Nederlandse oor
logsmonumenten "Sta een ogenblik stil”
- geschreven verhaal Je hebt er geen
mens mee terug”, waarin een speurtocht
wordt beschreven naar enkele onbeken
de slachtoffers uit de Tweede Wereld-
WADDINXVEENS
AMBTSKETEN
In Waddinxveen is in 1959 een nieuwe
ambtsketen voor de burgemeester aan
geschaft. Volgens het college-advies aan
de raad was de oude keten te kort en vol
deed deze ook niet bij het dragen. In de-
Hier krijgt burgemeester
ambtsketen omgehangen.
Drie kruisen en hun doden - 'voor hem die hier vlei'
-*?
u» x<w>l w
te.
u> b<
'x-j
beide schouders aan den rok of het op
perkleed vastgehecht.
Artike 2: De burgemeester draagt de on-
derscheidingsteekenen, wanneer hij:
voorzit in de vergadering van den Raad;
ingeval van brand, of van oproerige be
weging, van zamenscholing of andere
stoornis der openbare orde zich in het
openbaar vertoont; uit krachte van arti
kel 188 der Gemeentewet (betreft het oorlog. Eén van hen is de in Gouda om
gekomen Waddinxvener Toon Pille.
Vrij Nederland: "In Gouda staat een
MET ’’STAANDEN
DEGEN'’....
De burgemeester was bevoegd bij die
plechtige gelegenheden ”des verkiezen
de” een speciaal kostuum te dragen, Ko-
ning Willem III heeft bij besluit van 21
februari 1853 de volgende omschrijving legd. Pathetische
wees er echter op dat deze onderschei
dingstekenen alleen worden gedragen
bij hoog bezoek (in die dagen bijvoor
beeld Prins Bernhard) en officiële ge
beurtenissen.
ze raadsvergadering 22 december ’59
werd ook besloten tot het aanschaffen
van penningen voor de secretaris en de
wethouders. Het raadslid T. Ververs zei
voor de aankoop van een nieuw ambts-
Bkunnen gaan zonder die ambtsketen om keten voor de burgemeester te zijn, om-
zijn nek. Zoals van de meeste TV-series dat dit een wettelijk onderscheidingste-
gezegd kan worden: de werkelijkheid is
(ganders.
■In de Gemeentewet staat (art. 83): "Hij
■(de burgemeester) draagt de onderschei
dingstekenen door Ons (de Kroon) te
.'bepalen." De Gemeentewet dateert al
V’van 1851. maar deze bepaling heeft de
veelvuldige wijzigingen van die wet on
veranderd overleefd. Bij Koninklijk be
sluit van 16 november 1852 (staatsblad
no. 201) is nadere inhoud gegeven aan
.artikel 83.
BIJ ’’PLEGTIGE”
GEBEUREN
Daaruit citeren wij: "Artikel 1: De on-
derscheidingsteekenen, door den burge-
I meester te dragen, bestaan in een zilve-
ren penning, hebbende eene middellijn
van veertig strepen en vertoonende aan
de eene zijde het wapen des Rijks, aan
de andere dat der gemeente; de penning
hangende op de borst, hetzij aan een
borduurd met eiken takken ter breedte
van drie duim, zwarten broek, staanden
degen, driekanten hoed met zwarte lig
gende pluimen, zilveren lis en knoop, als
aan den rok, een oranje-cocarde”.
Bij ons weten loopt er geen burgemees
ter meer rond in dit costuum. Mocht dit
echter wel het gevval zijn, ook dan is het
goed dat er een ambtsketen bestaat. De
burgemeester zou anders kunnen wor
den aangezien voor een ouderwetse aan
spreker. In elk geval: vergeleken bij al
het uiterlijk vertoon van die tijd moet de
ambtsketen veel goed maken.
meester niet persoonlijk kennen, zich er
op kunnen beroepen niet geweten te
hebbendat het de burgemeester was die
handelde of bevelen gaf.
Bij arrest van de Hoge Raad van 14 juni
1870, Gemeentestem 990, is beslist dat,
wanneer feitelijk vaststaat dat de burge-
meester, terwijl hij werkzaam was ter
handhaving van de orde, drager was van
het wettelijk onderscheidingsteken en
de persoon, die zich tegen hem vergreep,
hem bij zijn naam noemde en omtrent de
hoedanigheid, waarin de burgemeester
handelde, geen onwetendheid beweer
de. de rechter niet hoeft te onderzoeken
of het onderscheidingsteken wel zicht
baar werd gedragen. Het niet-dragen
van het onderscheidingsteken door de
burgemeester in de raadsvergadering zal
de genomen besluiten zeker niet omwet-
Op 1 januari 1960 werd door burgemees- tig maken. Het onderscheidingsteken is
ter eri wethouders gerecipieerd en bij die
gelegenheid kon men de onderschei
dingstekenen dragen. Zonder hoofdelij-
1<e stemming werd tot de aanschaf beslo
ten.
ONDERSCHEIDINGSTEKEN
De gevolgen van nalatigheid van de bur
gemeester in het dragen van het onder
scheidingsteken in de gevallen waarin hij
daartoe verplicht js, zijn nergens gere
geld. Die gevolgen kunnen daarom geen
andere zijn dan dat zij. die de burge-
langs ons huis gefietst en heeft mijn
vrouw gezegd dat Toon vermoord was in
Gouda. Zij is naar het politiebureau geg
aan en heeft hem herkend. Toen ben ik
ook naar het politiebureau gegaan om
het lijk op te vragen; hoe ik er gekomen
ben. weet ik niet, maar ik ben opeen gel
eende politiefiets naar Waddinxveen te
ruggegaan.
's Middags heb ik met een broer van
Toon het lijk opgehaald. Zijn moeder
heeft hem niet meer gezien, want de kist
mocht niet meer open. Toon was hele
maal kapotgeschoten. Zijn kleren zijn in
de gasfabriek verbrand.
Nee. wat er precies tijdens zijn arrestatie
met Toon is gebeurd is, weet ik niet. Ik
weet ook niet waar dat nog te achterha
len is. Maar er is niemand van de onder
grondse in Gouda of Waddinxveen op
gepakt. Daaruit kun je opmaken dat hij
niets heeft losgelaten."
Dit is de mondelinge overlevering. Voor
de nabestaanden heeft de tijd even stil
gestaan en een aantal beelden heeft zich
op dat monument zonder onderscheid in
het geheugen vastgezet.
Een bepaald gesprek, eenden bij de ach
terdeur, een lijk op de weg, de kleren
van het slachtoffer. Wat moet van deze
verhalen nu indruk maken op een nieu
we generatie, die naar wij hopen de oor
log ook gedenken wil, maar die op de te
levisie al zo veel achteloos geweld heeft
kurlnen zien? Een jongeman die dood
langs de weg ligt of het feit dat bij een
dergelijk drama de fiets een belangrijke
rol speelde?
Maar nu een journalistieke vraag: wat is
er werkelijk gebeurd? Voorbij de fase
van de mondelinge overlevering is er
maar bitter weinig materiaal te vinden
dat het verhaal kan aanvullen of corrige
ren.
Uit Waddinxveen krijg ik een aantal
knipsels uit het Weekblad voor Wad
dinxveen toegestuurd. Het is het verhaal
dat de oom van Toon Pille mij al vertel
de; het vermeldt ook dat Jo Loef, de ver
loofde van Toon, later trouwde met
Adriaan van Elk, Toons beste vriend.
Zij kregen een kind, misschien ook wel
meer, maar in ieder geval noemden zij
dat kind naar.Toon: Anthonie Hendri-
kus van Elk is nu een volwassen man en
ambtenaar in Boskoop.
Dat klinkt, in vergelijking met de andere
twee verhalen, bijna als een happy end.
Het krantenknipsel toont ook een foto
van de jonge verzetsman. Hij heeft het
gezicht van. een oppassende jongeling,
niet van een held. En dat is, om de een of
andere reden, eigenlijk wel geruststel
lend.
Want wie hebben we nu herdacht met
onze tocht langs drie kruisen?
Niet ”de stervende mannelijke figuur
zich bevrijdende van aardse banden en
in de dood de bevrijding vindend die
hem in het aardse leven onthouden werd
zoals uitgedrukt in de houding en gésym-
gegeven van dat kostuum: "Het costuum
der burgemeesters zal bestaan in een
zwart lakenschen gesloten rok, met witte
knopen, waarop het gemeentewapen, of
de burgerkroon.
Ue kraag en de opslagen in het zilver ge- mij meer indruk dan de grote officiële,
zij lijken meer dan de brullende leeu
wen, omlaag stortende mannenfiguren
en omhoogstijgende maagden de uiting
van een particulier verdriet. Ik wil van
een aantal de geschiedenis weten en
kwam zodoende de gepensioneerde
hoofdonderwijzer Ben van Bohemen te
gen. Immers ieder die iets weten wil van
de oorlogsmonumenten in Nederland
moet wel stuiten op het standaardwerk
van zijn hand Sta een ogenblik stil (zie
kader).
Het voormalige Amsterdamse school
hoofd ("noem het maar bovenmeester,
hoe mooier de benamingen hoe slechter
het onderwijs") heeft twaalf jaar van zijn
leven besteed aan het opsporen en foto
graferen van alle grote en kleine gedenk
tekenen van de Tweede Wereldoorlog.
Het valt, daar waar de officiële docu
mentatie te kort schiet, voor een mens
niet te doen de geschiedenis te achterha-
:eld-|
voorl
van I
n de I
>tau-
rma-
ien”
I
cia
)ank
elta-
t de
pen-
t dit
uwe
icht-
jelo-
stge-
:ads-
tot
wer
ver-
a in
Hol-
hier
uit-
be-
‘Die
:eld-
Hen-
euro
akte
aan-
itze-
Zo zag de ambtsketen er uit vóór 1959, op de foto gedragen door Wad-
dinxveens oud-burgemeester P. A. Troost.
ik Gouda in
doen.
Nederland heeft de gedachtenis aan de
slachtoffers van de Tweede Wereldoor
log met velerlei monumenten vastge-
en simpele, mooie en
lelijke, gedenktekenen die je met geen
mogelijkheid over het hoofd kunt zien
als je er langs komt en kleine stenen in
een verloren hoekje.
Die heel kleine‘monumentjes maken op
len van zo'n stuk of vijftienhonderd mo
numenten. Ben van Bohemen weet dus
evenmin als ik wie Toon Pille was. Wij
beginnen met ter plekke navraag te
doen.
In Gouda gaan Ben van Bohemen en ik
op zoek naar iemand die ons kan vertel
len wie Toon Pille was. "Toon Pille”,
zegt de bode van het stadhuis. "Die
naam is een begrip hier. Hij zat in het
verzet; ze hebben hem tijdens de vlucht
neergeschoten. Ik was toen tien jaar, op
die leeftijd ervaar je zulke dingen heel
emotioneel, al begrijp je ze niet. Als je
ouder wordt ben je meer geneigd namen
te vergeten. "Hij verwijst ons naar de ge-
meentevoorlichting.
"Het is door mijn leeftijd dat ik het kan
vertellen”. De voorllichter vertelt dat
Pille een verzetsman was uit Waddinx
veen. dat de SD hem heeft opgepakt en
verhoord, nadien weer heeft laten gaan
en meteen daarna neergeschoten langs
de kant van de weg. Hij verwijst ons ver
der naar het gemeentehuis in Waddinx
veen.
Ben van Bohemen: "Zie je wel. Zo vaak
vind je niet meer dan mondelinge overle
veringen en de rest zakt in het niet."
Drie dagen later bel ik de tachtigjarige S.
Pille, oud-wethouder van Waddinxveen,
zowel oom als zwager van Toon Pille.
"Toon was koerier van de ondergrond
se”, zegt hij "Ze hebben namen willen
weten, maar hij heeft gezwegen als het
graf.
Vrijdagmiddag is hij door een Neder
landse SS’er opgepakt op de zadelmake
rij van Van der Oest. Een klein meisje,
dat is nu een vrouw van vijftig, is vooruit
gerend om hem te waarschuwen, maar
die SS’er was haar op de fiets te vlug af.
Eerst is Toon met nog twee andere jon
gens opgebracht naar het brughuisje bij
de Hefbrug. Daarna is Toon naar Gouda
gebracht. Op de fiets. De baas van Toon
was toen ook zijn fiets kwijt.
Nee dat is niet zijn graf, daar langs de
weg in Gouda. Daar hebben ze wel zijn
lijk gevonden, niet opzij van het fiet
spad, waar dat kruis staat, maar tussen
het fietspad en de weg; hij lag met het
hoofd op de verkeersweg. Het moet za
terdag tussen vijf en zeven uur ’s och
tends zijn gebeurd, maar eerder tegen
vijven dan tegen zevenen, want toen ik
hem zag was het bloed op zijn kleren al
droog.
Een nachtwacht van het spoor heeft ge
roep en geschreeuw op de weg gehoord
en daarna schoten. Toon heeft waar
schijnlijk gevochten; hij was sterk en le
nig als een acrobaat.
’s Ochtends om zéven uur heeft een man
die van Gouda naar zijn werk in Wad
dinxveen fietste het lijk langs de weg zien
liggen en Toon herkend. Toen is hij
WADDINXVEEN-Zolangzamerhand - laat uw tuin verzorgd achter. Een on-
breekt de vakantietijd weer aan. Hoe verzorgde tuin geeft de indruk van afwe-
triest zou echter uw vakantie eindigen, zigheid.
- stel uw waardevolle spullen niet ten
toon.
WADDINXVEEN - Waddinxveners
die kwamen kijken en een muzikale
huldiging door het fanfarecorps
“Concordia”. Dat was dinsdagavond
rond half negen op het parkeerter
rein Groens'voorde de afsluiting van
het jaarlijkse uitstapje van de Wad
dinxveense therapieclub De Gouwe
bloem. Drie bussen en enkele tien
tallen personenauto’s stonden keurig
opgesteld opdat de bejaarde en ge
handicapte inzittenden niets van het
spektakel behoefden te missen, na
een goede reis naar en van Arnhem.
LOTERIJ
Intussen is ook de uitslag bekend van
de door De Gouwebloem gehouden
loterij:
lè prijs nr. 2378, 2e prijs nr. 5665,
3e prijs nr. 0737, 4e prijs nr. 6757,
5e prijs nr. 3995 en verder alle loten
met het eindcijfer 6 komen voor een
prijs in aanmerking. Prijzen af te ha
len op donderdag 27 mei 1982 van
19.00 uur tot 21.00 uur in het Anne
Frank-centrum. Tan van Riinennad 1
boliseerd door een duif op de hand. De
betekenis van het offer voor het gehele
volk wordt bovendien uitgedrukt door
het ornament: een brandende lamp.”
Dit is de officiële uitleg van het officiële
oorlogsmonument dat in Loosdrecht bij
het gemeentehuis staat. De doden langs
de Schothorsterlaan, de dode aan de
Horndijk, ze stierven niet voor een zaak.
Ze stierven zomaar.
Ze waren slachtoffers van dom oorlogs
geweld zonder onderscheid van vriend of
vijand. En niet alle nabestaanden van
deze doden leggen bloemen of dragen
kransen aan op 4 mei. "Je hebt er geen
mens mee terug.”
De Schothorsterlaan zal verdwijnen
wanneer de boerderijen plaatsmaken
voor de nieuwe Amersfoortse wijk
Schothorst-Noord. Het ijzeren kruisje,
dat ooit door de smid werd gemaakt die
samen met J. Bunnik in het kerkkoor
zat. zal hopelijk blijven staan. Er wordt
in ieder geval rekening mee gehouden in
het bestemmingsplan.
Het kruis in Gouda wordt jaarlijks ge
licht en opgeschilderd door een Wad
dinxveense vakman; of om precies te
zijn: er zjjn twee kruisen, zodat de plek
waar Toon Pille viel nooit zonder ge
denkteken zal zijn. Er gaat jaarlijks een
officiële delegatie van oud-verzetsmen-
sen heen en het tuintje voor het kruis
wordt onderhouden door Goudse pad
vinders. Een vijfentachtige jarige dame
zorgt, volgens S. Pille, voor de bloemen.
Het kruis in Loosdrecht wordt onder
houden door de gemeente, maar het
heeft, zoals ook het officiële oorlogsmo
nument, te lijden van vandalisme. Een
keer is het helemaal verdwenen; na ver
loop van tijd hoorde Martinus Vlug dat
iemand het ergens in Kortenhoef had
zien liggen.
"Maar zolang ik leef”, zegt hij, "zal dat
kruis daar blijven staan.”
velen geeft; bij plegtige gelegenhede:
namens de gemeentewet opkomt.
Het is wel duidelijk dat het dragen van
een ambtsketen pas zin heeft op tijdstip- emplacemént,
pen dat er geen twijfel mag bestaan wie
-- A-
Koninklijk Besluit is ontstaan, was de
burgemeester in de eerste plaats gezags
drager. Dat komt er in artikel 2 nogal
duidelijk uit. Toch kan men vaststellen
dat het gebruik van de ambtsketen in
grote trekken gelijk is gebleven. Hoog
stens kan men vaststellen, dat het aantal
"plegtige gelegenheden” waarbij de bur
gemeester aantrpedt, minder groot is.
Wanneer het mogelijk is, houden we het
tegenwoordig liever wat informeel.
toezicht op schouwburgen, herbergen,
tapperijen enzovoorts) of van eenige an
dere wet persoonlijk in het openbaar be- kruis aan de Burgemeester Jamessingel,
:n vlakbij het station. Het vormt een
vreemd detail in een landschap van pa
rallelle lijnen; een spoorlijn, een spoor-
parkeerstroken, een
drukke verkeersweg, groenstrook, sin-
de burgemeester is. In de tijd waarin het gelgracht en woonblokken. In die groen
strook tussen fietspad en water een glim
mend bruingelakt kruis met een perkje
er omheen. Aan de voet van het kruis
een vaas met verlepte narcissen en boter
bloemen. "Hier viel op 30-9-44 in dienst
van zijn vaderland Toon Pille oud 23
jaar." Toon Pille zou dus, als hij nog
leefde, zestig jaar zijn geweest.
Op de balkonnetjes van de flats zitten
vrouwen te zonnen. Het lijkt geen zin te
hebben hier in de nieuwbouw te gaan
vragen wie Toon Pille was. Samen met
Ben van Bohemen, mijn reisgenoot, ga
ik Gouda in om daar verder navraag te
- registreer uw waardevolle eigendom
men (een registratiekaart is op het poli-
inbraak in tiebureau verkrijgbaar) en laat geen geld
i achter.
- sluit niet alle gordijnen. Dit komt
overdag onwaarschijnlijk over.
- heeft u een tijdschakelaar voor de ver
lichting, stel deze dan op het juiste tijd
stip in.
wanneer bij uw thuiskomst blijkt dat in
uw woning is ingebroken. Daarom wil de
politie u nogmaals herinneren aan de
twee voorgaande rubrieken, waarin u
geattendeerd wordt op de mogelijkheid
van risicoverm indering van i
uw woning. Als voorlopige afsluiting van
deze aktie over inbraakpreventie, wordt
van politiezijde getracht hierop in te spe
len door tijdens de vakantieperiode, uw zorg dat de post en kranten regelmatig
door een bekende worden weggehaald
en dat dit niet midden op de tafel wordt
gelegd.
leveren, is de periode van
heid daar bekend. Aan de hand van deze - verwijder losse klimattributen uit uw
gegevens zal de politie dan trachten de tuin
controle van uw woning in de surveillan
ce op te nemen. Verder wijst de politie u
nog op de volgende vakantietips:
- sluit deuren goed af en haal de sleutels
uit de sloten.
