Boskoopse zeiler met Dirk Nauta in Whitbread race Met de ’Innovator’ in zwaarste zeilrace de wereld rond Boskoper Rinze Botterweg, Dit is een buitenkansje!' Woensdag 18 september 1985 door Cees Bakker BOSKOOP - In het Britse plaatsje Portsmouth start op 28 september van dit jaar de vierde Whitbread Round-The-World Race. Aan deze 27.000 mijl lange oceaanrace doen zo’n kleine dertig schepen mee. Eén daarvan is de Philips ’’Innovator”, met als schipper de bekende Nederlandse zeezeiler Dirk Nauta. Aan boord is dan ook Rinze Botterweg (29) uit Boskoop als beman ningslid. ’’Toen ik vijftien, zestien was deed ik ai aan wedstrijdzeilen in kleine bootjes van een meter of vijf. Ik ben er een poosje uitgeweest toen ik studeerde aan de RHSTL in Boskoop, maar als je de tik eenmaal te pakken hebt laat het je niet meer los. Dus ben ik in 1980 weer begonnen, ditmaal op zee met een kajuit- jacht voor de kust en op het Ijsselmeer. Ik las over deze race, zat zonder werk en voelde er wel voor”, is in het kort het verhaal van Botterweg, die zijn uitverkiezing als bemanningslid bestempelt als ”een buitenkansje”. Verder zijn er specialisaties, er is een kok aan boord, een zeilmaker, een na vigator, een arts en voor iedere vitale functie is er een specialist. Het viel voor Dirk Nauta niet mee aan de geschikte mensen te komen en er een op elkaar ingespeeld team van te maken. Iets, dat volgens Botterweg uitstekend is gelukt. In september 1981 werd er voor de derde keer gestart. Inmiddels waren de kosten voor een succesvolle deelname in de miljoenen guldens gaan lopen, alle echte kanshebbers waren speciaal voor de WRTWR ontworpen. Het aantal deelnemers bedroeg maar liefst 29, en 24 daarvan finishten uiteindelijk weer in Portsmouth. De enige Nederlandse deelnemer in dat jaar was wederom Conny van Rietschoten en hij won alles wat er te winnen was; snelst gezeilde tijd (’line honours’) en ook de snelst bere kende tijd (’handicap’). Fakkel Straks, op 28 september van dit jaar, zal Van Rietschoten niet verschijnen aan de start van de vierde WRTWR. Twee andere Nederlanders zullen een poging wagen om zijn fakkel over te nemen: Pleun van der Lugt met ’Equity Law’ en Dirk Nauta met ’Philips Innovator’. Dirk zeilde in 1977-’78 al mee maar zijn toenmalige schip was geen goed wedstrijdjacht. Dit in tegen stelling tot de ’Philips Innovator’, die speciaal voor deze WRTWR is gete kend en gebouwd. De ’Philips Innovator’ die naar ver wachting een wedstrijdmaat van circa 52 voet zal krijgen, komt uit in de C-groep en is een duidelijke kanshebber in deze klasse. De verdeling in klassen maakt de race aantrekkelijker dan vroeger, zowel voor de deelnemers als de toeschouwers. wat geluk de schepen zo snel moge lijk door deze zones heen te krijgen. Het laatste stuk van de eerste etappe biedt vaak wind genoeg, maar het weer is er veranderlijk en de tactische moge lijkheden zijn legio, zodat de kansen op winst hier behoorlijk kunnen wisselen. De race blijft spannend tot in de Tafel baai. tereen aan zijn machine gekluisterd. Doorslaggevend voor het welslagen van dit stuk van de race zijn het ’comfort’ van het schip en de managementkwali teiten van de schipper. Over een jaar zullen we weten wie de winnaars zijn in deze ’koningsrace’ on der de oceaan wedstrijden. Na Kaap Hoorn met z’n onvoorspel bare zeegang, kille klimaat en harde stormen wordt het weer wat warmer en afwisselender, hoewel de windsterkte langs de Zuidamerikaanse kust niet on der hoeft te doen voor die van de Forties. Doorsnede-tekening van de ’’Innova tor”, die duidelijk de vorm van de kiel laat zien en de lengte van de mast. Er is in de reglementen en de opzet van de WRTWR nogal wat veranderd in de twaalf jaar, die liggen tussen de start van de eerste en de vierde wedstrijd. Er zijn vier etappes of ’legs’, achtereenvol gens: Portsmouth-Kaapstad (7000 mijl, zeiltijd 6 a 8 weken), dan Kaapstand- Auckland (7100 mijl, zeiltijd 4 a 5 we ken) vervolgens Auckland-Punta del Este, Uruguay (6100 mijl, zeiltijd 3 a 4 weken) en dan de laatste, Punta del Este-Portsmouth (6150 mijl, zeiltijd 4 a 5 weken). In elk van de havens wordt steeds opnieuw gestart, in Kaapstad be gin december, Auckland half februari en in Punta del Este begin april. De finish in Portmouth zal begin mei zijn. Satelliet De term ’toeschouwers’ kan bijna let terlijk woren genomen tijdens deze vierde Whitbread. Voor het eerst wordt ieder schip uitgerust met een zendertje, dat een paar keer per etmaal de positie van de betreffende deelnemer via een satelliet doorgeeft aan de wedstrijdlei ding in Portsmouth. Van hier uit worden de media dagelijks op de hoogte gehouden van de stand en daar door is het mogelijk voor de lezers en de kijkers om de wedstrijden op de voet te volgen. Een unieke zaak, want de plaat sen waar de strijd echt wordt gestreden, zijn meestal duizenden zeemijlen van de bewoonde wereld verwijderd. Daar door beleven we de spanning wel mee maar de omstandigheden waaronder de bemanningen hun schepen moeten zei len zullen pas later uit de filmbeelden en foto’s blijken. Klassen Bij schepen geldt de vuistregel, ’hoe groter, hoe sneller’, en dat betekende in voorgaande jaren, dat de prestaties van de kleinere jachten ondanks de handi- capformule niet voldoende uit de verf konden komen. Dit jaar wordt er daarom in vier klassen gevaren. De grote maxi’s van 21.30 m tot 19.80 m varen in de A-klasse, de B-klasse is voor schepen van 19.80 m tot 16.75 m, in de C-klasse vinden we de boten van 16.75 m tot 14.00 m en de kleinste jachten in de D-klasse meten tussen 14.00 m en 11.60 m. ’Flyer’ in deze tweede race maakte dat na afloop écht heel Nederland wist wat de ’Whitbread’ was. Brouwer Deze fantastische prestatie zette tal van zeilers en comités aan het denken, pra ten en plannen maken. Een van de resultaten daarvan was dat de Britse ’Royal Naval Sailing Association’ in 1971 de organisatie van een wereldom spannende zeilwedstrijd voor volbe mande schepen ter hand nam. Nadat de grote bierbrouwer ’Whitbread’ zich ga rant stelde als financier voor het evenement en de publiciteitsmachine op gang kwam, kon er op 8 september 1973 worden gestart voor de eerste ’Whitbread Round-The-World Race’. Aan de startlijn verschenen vijf Engelse schepen, waaronder ’Great Britain 11’ van de beroemde Chay Blyth, vier Franse jachten, waarbij ’Pen Duick VI’ van de al even vermaarde Eric Tabarly en voorts de latere winnaar, ’Sayula II’ van de Mexicaan, Ramon Carlin. De overige deelnemers kwamen uit Polen, Italië en West-Duitsland. Deze wed strijd kan met recht worden beschouwd als het begin van de stormachtige ont wikkeling, die de oceaan wedstrijden daarna doormaakten. Eeuwige zorg Een enkele stuurfout of kortstondig concentratieverlies van de roerganger kan direct leiden tot giekbreuk, ernstige mast beschadiging of erger. Een eeu wige zorg is ook het schavielen van het lopend want en tijdens deze legs wordt dan ook het meeste touwwerk versleten en is de zeilmaker vaak dagenlang ach- De ’’Innovator” in actie tijdens eer dere wedstrijden om het schip te testen en de bemanning te trainen. Hachelijk De nieuwe kiel zou zich niet goud hou den, ging wrikken en scheuren en met veel moeite kon Engeland gehaald wor den. Het was kantje-boord want het schip liep nog vast en moest worden binnengesleept. ”Een hachelijke zaak”, zegt Botterweg achteraf. Ver volgens is de ’’Innovator” van een nieuwe kiel voorzien en werd de mast weer verlengd tot 27 meter. Alleen het plaatsen van die mast was al een hele operatie want een dergelijke lengte komt normaal niet voor. ”Als je de mast ziet staan dan is het geen gezicht, het zwiebert aan alle kanten, maar als alles goed is moet ’ie het kunnen hou den”, lacht Botterweg. Na de wijzigingen is deelgenomen aan ver schillende zeilraces en de ’’Innovator” voldeed prima. Vooral voor de wind is het schip bijzonder snel, hetgeen te dan ken is aan de bouw en het gigantische zeiloppervlak. De enorme spinnaker meet 240 vierkante meter, het grootzeil 123 vierkante meter en dan is er nog de genua van 111 vierkante meter. Aandacht De niet-nautische media begonnen aan dacht te besteden aan de zwaarste zeilwedstrijd ter wereld een ook de grote kapitaalkrachtige sponsors raak ten geïnteresseerd. De tweede WRTWR in 1977 trok 15 deelnemers en daarbij waren twee Nederlanders. De niet helemaal onbekende Dirk Nauta met ’Tielsa’ en de volstrekt on bekende Conny van Rietschoten met ’Flyer’Deze inschrijvingen gaven ook in ons land grotere algemene bekend heid aan een wedstrijd, die in Frankrijk en Engeland tot een nationaal bekend topsportevenement geworden was. De indrukwekkende overwinning van Want het is niet iedereen gegeven aan een dergelijke race te kunnen deelne men met een zo geperfectioneerd schip als de "Innivator”. Dergelijke schepen worden tegenwoordig speciaal voor een race gebouwd, zijn voorzien van de meest geavanceerde electronische tech nieken en het zal dan ook niemand verbazen dat dergelijke projecten mil joenen guldens kosten. ”Als je wilt werken met topmateriaal dan moet je een grote firma achter je hebben, en wij zijn dan nog een van de kleinere sche pen. In onze klasse (ingedeeld volgens een handicapformule) zijn we zeker een kanshebber want de ’’Innovator” is verschrikkelijk snel”, verzekert Botter weg. ”Het schip is een jaar geleden te water gelaten, sindsdien varen we er mee, trai nen en er zijn diverse verbeteringen aangebracht. In oktober 1984 vertrok ken we vanuit Spanje voor een race naar Santa Domingo en vandaar naar Florida. Omdat het schip niet stabiel genoeg was is de kiel veranderd en de mast ingekort.” Selectie Er is een vaste bemanning van twaalf man, met daarnaast zes man die een halve race meevaren. Gewerkt wordt in ploegen die acht uur achtereen aan de slag zijn. Onder de bemanning is één Amerikaan, drie Denen, een Brit en een Australiër, de overigen zijn Nederlan ders. ’’Iedereen is geselecteerd op ervaring en hij moest natuurlijk een langdurige periode beschikbaar zijn. De ’’Innovator” is een ontwerp van Rolf Vrolijk en gebouwd op de werf Aluboot in Hindeloopen. In het alge meen wordt als materiaal gekozen tussen kunststof of aluminium. Alumi nium is een uiterst geschikt materiaal als het gaat om de combinatie van licht, veilig en snel. Het is ook een materiaal dat bij de verwerking veel vakman schap vereist. Is die aanwezig dan zijn er ongekende constructieve mogelijkhe den. Bij het ontwerp en de bouw van de ’’Innovator” zijn die mogelijkheden ten volle uitgebuit. Ontwerper Rolf Vrolijk mag in Nederland geen bekend persoon zijn, als scheepsarchitect is zijn reputatie internationaal gevestigd. Klimaat Tijdens de wedstrijd worden bijna alle klimaatgordels, die de aarde te bieden heeft gepasseerd en dat betekent voor de opvarenden zeer verschillende zeil- technieken en vooral ook levensom standigheden. Het eerste en het laatste deel van de wedstrijd vinden plaats in het late najaar en het vroege voorjaar en worden verzeild in bekende wateren en een bekend klimaat. Deze beide de len zijn vooral van psychologisch belang. In de eerste leg tasten de rivalen eikaars krachten af en mens en mate riaal moeten definitief op elkaar inspelen. oceanen, waar zelfs de maxi’s klein zijn en de mens in zijn strijd tegen de ele menten het nietigste van al is. Het materiaal wordt hier tot zijn limieten belast en vooral roer, stuurgerei en tui gage hebben het op dit deel van het traject zwaar te verduren. Koningsrace De laatste etappe, met de start in Punta del Este, vereist weer een mengsel van koelbloedigheid en bekwame navigatie- techniek. Het op de juiste wijze nemen of omzeilen van het hogedrukgebied bij de Azoren is de zwaarste tactische op gave. Bovendien zijn hier de eerder genoemde psychologische factoren weer in het spel. Het eindklassement tekent zich af en het kan alles of niets worden. Bovendien is de finish in Portsmouth de belangrijkste van alle maal. Maar bovenal is deze leg de thuisreis. De selectie was dan ook een procedure die nogal wat tijd vroeg. Na een eerste selectie bleven er dertig man over en nadat een wedstrijd was gevaren, nog maar zeven. We moesten toen wel aan vullen met mensen uit het buitenland. Het bleek gewoon niet mogelijk een Nederlandse bemanning bij elkaar te krijgen. De sponsor wilde dat, evenals de uitrusting die zoveel mogelijk uit Ne derlands materiaal bestaat. Niet alles natuurlijk, dat kon niet”, legt Botter weg uit. Zenuwenoorlog De eerste zenuwenoorlog zal zich afspe- len in de ’doldrums’. Dit zijn gebieden rond de evenaar waar windstiltes veel vuldig voorkomen en dagen kunnen duren. De vroegere vrachtvaarders zet ten hier hun vee overboord als ze gevangen lagen in zo’n langdurige blakte en daaraan ontlenen deze stilte gordels hun bijnaam van: paardebreed- tes. De moderne, relatief lichte, wedstrijdjachten hebben minder last van deze omstandigheden, maar als er gens de overwinning verspeeld kan worden, is het hier. De mannen die dat moeten voorkomen zijn de navigato- ren. Het is hun verantwoordelijkheid om met behulp van de vele gegevens van de aloude pilot charts zowel als de ultramoderne weerkaarten/schrijvers in combinatie met eigen ervaring en Zwaar De tweede en de derde etappe zijn het zwaarste voor mens en materiaal. De beide zelfs aan landrotten bekende pun ten waar twee werelddelen ophouden, moeten gerond worden: Kaap de Goede Hoop en Kaap Hoorn. De zui delijke oceanen, waar dit deel van de wedstrijd plaats vindt worden veelal aangeduid als de Roaring Forties en wie erg zuidelijk gaat komt zelfs in de Fu rious Fifties of the Screaming Sixties. Deze namen van de betreffende zuide lijke breedtegraden illustreren treffend wat er aan de hand is. De in deze stre ken vrijwel altijd waaiende harde westenwinden worden op hun tocht rond de aardbol nergens gehinderd door land. Hetzelfde geldt voor de wa termassa’s, die zij opstuwen en zo ontstaan golven en stormen van respec tabele omvang en bij langdurig harde stormen zijn ’Freak waves’ niet uitge sloten. De temperaturen zijn laag, tot soms onder het vriespunt, en ijsbergen vormen een voortdurende bedreiging. Dag en nacht worden de schepen onder spinnaker voortgejaagd, door dit ma jestueuze maar grimmige deel van de Zeilraces worden al gehouden vanaf de eerste dagen dat de mens op windkracht de wateren bevaart. Vissers op de thuis reis, vrachtvaarders tussen de havensteden en vooral de grote vol- mastschepen, die tussen de continenten voeren. Voor allen gold de rege: de snel ste was de beste. Hoogtepunten in deze beroepswedstrijden waren de legendari sche ’’races” tussen de thee- en wolklippers, die in de vorige eeuw in felle concurrentie elkaar de halve aard bol achtervolgden om hun kostbare lading als eerste in Londen te krijgen. Wedstrijden voor ’’plezierjachten” werden wel op open water gehouden maar de routes lagen onder de kust of besloegen hoogstens een oceaanover- steek. Velen droomden of spraken over langer en verder, maar het duurde tot na de tweede wereldoorlog voordat de eerste oceaanrace daadwerkelijk werd gehouden. Het was juni 1968 toen Ro bin Knox Johnston met zijn oude houten ’’Suhaili” startte voor een eerst zeilwedstrijd rond de wereld. Hij voer alleen en non-stop, 27.000 zeemijlen om als enige en eerste van negen deelne mers te finishen na 313 dagen op zee. Rinze Botterweg aan boord van de ’’Innovator”, rechts van hem schip per Dirk Nauta. i - Whitbread “«I

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Weekblad voor Waddinxveen | 1985 | | pagina 13