Rol van woonconsument zal winnen aan gewicht
Kalkzandsteen meest toegepaste
Vochtophoping in huis
kan voorkomen worden
ergernis
materiaal in de woningbouw
ak
bron van
Gelui
woni
een
doverlast tussen
woningen
fi.
■Th T
SE
1
r ij
t '4
STAATSSECRETARIS VOLKSHUISVESTING MR. G. PH. BROKX:
i
I
I
Doorstroming: van
woningwet naar premie-C?
In de woningbouw wordt de laatste jaren steeds meer kalk
zandsteen toegepast. Tengevolge van spectaculaire ontwik
kelingen binnen de kalkzandsteenindustrie worden er mo
menteel bijna 60.000 woningen per jaar met dit materiaal ge
bouwd. Drs. K. B. van der Poel, directeur van het CVK (Cen
traal Verkoopkantoor voor de Kalkzandsteenindustrie BV) te
Hilversum, was graag bereid nadere toelichting te ver
schaffen op de veranderingen in de Nederlandse bouwmarkt.
In iedere woning ontstaat vocht. Globaal kan worden ge
steld dat een huishouden van vier personen in één etmaal
zo’n tien liter vocht produceert in de vorm van waterdamp.
Die waterdamp ontstaat niet alleen door het ademen, maar
ook door zaken als koken en wassen.
Volkshuisvesting is en blijft een hoogst ingewikkelde zaak, maar toch ook een zaak die
iedereen wel op een of andere manier raakt. Een goed en betaalbaar dak boven het hoofd is zo
ongeveer een eerste levensbehoefte. Daar hoeft niet veel discussie over gevoerd te worden.
Goed en betaalbaar wonen voor iedereen vraagt echter van de rijksoverheid enorme bedragen
aan subsidies. De volkshuisvesting is een „bouwwerk” dat vooral is opgetrokken uit subsidies.
En legt een regering zich vast om haar uitgaven terug té dringen, dan lijdt het geen twijfel dat
ook de post Volkshuisvesting wat veren zal moeten laten.
Objectsubsidie
niet loslaten
(■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■BH
Woonconsument
■■^■■■■■■BBBBBBBBBSBBBBBBBBBBBBBBBa
(■■■■■■■■■■■BBHBBBBBBBBBBBBBBHHBBBB
Tot 2000 nog 1 miljoen
huishoudens te huisvesten
Geluidoverlast, we hebben er allemaal wel eens mee te
maken. Vooral in de rustige woonwijken van tegen
woordig klinkt het geluid van de stereo-installatie en de
televisie vaak ook tot de woonruimte van de buren door.
De overheid heeft de geluidisolatie tussen twee wonin
gen weliswaar aan voorschriften gebonden, maar helaas
betekent dat nog niet dat in nieuwbouwhuizen geluiden
van radio, televisie of het gebonk van schoenen op een
parketvloer niet meer hoorbaar zijn.
I
r MO
WOENSDAG 4 DECEMBER 1985
Drs. K. B. van der Poel
Ankerloze spouwmuren in kalkzandsteen geven een perfecte geluidisolatie.
A
door
Peter Roosekrans
Hoe heeft de kalkzandsteenindustrie
dat aangepakt?
..Welnu, u moet weten dat van ouds
her kalkzandsteenblokken en -stenen
afwerking. En dat zijn zaken die dui
delijk hun invloed doen gelden op de
uiteindelijke kostprijs van de woning”.
Gaat bouwen volgens dat nieuwe sys
teem dan echt zo snel?
..De dagproduktie van twee metselaars
(hoewel men eigenlijk van lijmers zou
moeten spreken) is 2 a 3 keer zo snel
als bij de handmatige verwerking van
blokken. Dit is een snelheid, die met
geen enkel ander materiaal of bouw
systeem wordt bereikt".
woningvoorraad in het jaar 2010
kwalitatief op orde hebben. Dat lijkt
nog ver weg en ik zou het ook best
sneller willen, maar dan moet men mij
wel vertellen waar ik het geld vandaan
moet halen om de zaak in een hogere
versnelling te krijgen. We doen wat we
kunnen met de middelen die ons ter
beschikking staan. Wellicht dat de
economische opleving in dit verband
het nodige soelaas kan bieden”.
i
De hand van Brokx is ook duidelijk
aanwezig in het ontwerp-verkiezings-
Is die elementenbouw ook echt een
succes geworden?
„Maar zeer zeker, het aantal wonin
gen gebouwd in kalkzandsteen, be
draagt dit jaar ca. 60.000. en dat is niet
minder dan 60? van het totaal aantal
dit jaar in Nederland gebouwde wo
ningen. Daarvan ligt het aantal in
elementen gebouwde woningen tussen
de 35.000 en 40.000. Dit bewijst wel
dat die elementenbouw een groot suc
ces is.
Vorig jaar november is de 100.000ste
woning in kalkzandsteenelementen
gebouwd. Staatssecretaris mr. G. Ph.
Brokx heeft bij die gelegenheid
letterlijk de handen uit de mou
wen gestoken en een element verlijmd.
Deze jubileumwoning is in juli van dit
jaar opgeleverd".
het inkomen van mensen in een wo
ningwetwoning. Springt dat inkomen
er overmatig gunstig uit, dan zullen die
mensen moeten' doorstromen naar
huisvesting die meer met dat inkomen
in overeenstemming is en zo plaats
maken voor mensen die zich financieel
minder kunnen veroorloven. Van
zelfsprekend moet daar een redelijke
opzegtermijn tegenover staan en er
moeten ook andere huisvestingsmoge-
lijkheden voor de doorstromers zijn.
Welnu, de tijd lijkt daartoe steeds
rijper te worden. Het aanbod op de
wonihgmarkt is ruimer dan wij sinds
jaar en dag gewend zijn, zeker in de
duurdere huur- en koopsector. Ik denk
even aan vrije-sectorwoningen met
een éénmalige njksbijdrage, de premie
C. De woonlasten daarvan zijn in veel
gevallen lager dan van woningwetwo
ningen”.
Dat vocht mag zich natuurlijk niet op
hopen, er moet dus geventileerd wor
den. Als het met die ventilatie niet
goed zit. kan dat te zien zijn aan be
slagen ramen; overtollig vocht kan niet
naar buiten en condenseert tegen de
ruit. De simpelste en meest effectieve
oplossing is natuurlijk een raam
openzetten, maar vocht zoekt zich ook
een weg naar buiten door de vloeren,
plafonds en de muren, die dus moeten
kunnen „ademen”. Anders gezegd, ze
moeten het vocht tijdelijk kunnen
opnemen en weer afstaan. Gebeurt dit
onvoldoende, -dan kennen we zelf wel
de resultaten. Er ontstaan lelijke
Objectsubsidie is de bijdrage van het
Rijk die het verschil gladstrijkt tussen
de vraaghuur en de eigenlijke huur
van nieuwbouwwoningen. Brokx:
„Het financieringstekort van de over
heid moet nog verder worden terug
gedrongen, maar als we de objectsub
sidie loslaten, dan is dat voor de wo
ningbouw een regelrechte ramp. Dat
betekent dat we zo rond dertig procent
minder woningbouw kunnen plegen.
Ik hoef nauwelijks uit te leggen wat dat
inhoudt voor de werkgelegenheid in
de bouw en aanverwante bedrijfs
takken. De stadsvernieuwing kunnen
we dan wel vaarwel zeggen, want voor
stadsvernieuwing heb je sociale
nieuwbouw nodig, die kunnen niet
zonder elkaar.
schimmelplekken, of het behang laat
los. Ook het woonklimaat in een te
vochtige woning gaat erop achteruit,
men voelt zich onbehaaglijker en zet al
snel de verwarming een paar graadjes
hoger.
Het is daarom een voordeel dat bij de
huizenbouw kalkzandsteen op grote
schaal wordt toegepast. Kalkzand
steen kan ruim twee keer zoveel vocht
opnemen als bijvoorbeeld beton! Als u
op zoek bent naar een nieuw huis en u
stelt prijs op een behaaglijk woonkli
maat, dan is het zeker iets om op te
letten of er bij het bouwen kalkzand
steen is toegepast.
Kunt u ons in het kort iets vertellen
over de Nederlandse woningbouw-
markt?
„Het aantal woningen, dat gemiddeld
in Nederland wordt gebouwd, ligt op
dit moment op een niveau van zo'n
100.000 woningen per jaar! Deze wor
den grotendeels door de overheid ge
subsidieerd. Dat zijn de woningwet
woningen. de premiehuur- en de
premiekoopwoningen.
Om haar financiële lasten zo laag mo
gelijk te houden, tracht de overheid de
bouwkosten waar mogelijk en na
tuurlijk met zoveel mogelijk behoud
van kwaliteit te beperken. Deze eis
van lage investeringskosten, alsmede
de tendens om meer in kleine projec
ten te bouwen, waren voor ons al vroeg
aanleiding om hier onze produkten op
af te stemmen".
Dus u voorziet ondanks de zich afteke
nende daling van de bouwmarkt toch
nog een verdere groei van de afzet van
kalkzandsteen in de woningbouw?
„Dat zeker! Niet alleen door de gun
stige prijsstelling en de aanzienlijke
besparingen op de verwerkingstijd,
maar ook door juist voor de consu
ment zo belangrijke zaken als de gun
stige invloed van kalkzandsteen op het
leefklimaat van de bewoners. Hierbij
denken wij aan de goede vocht- en
warmte-regulerende eigenschappen
van het materiaal, waardoor zowel in
de winter als in de zomer een goede
klimaatbeheersing wordt bereikt".
tuurlijk niets nieuws, maar het
speciale van de door de kalkzand
steenindustrie en TNO bedachte
constructie is het feit dat ook het
dak en de vloeren worden onder
broken. Op de foto is dat goed te
zien. Er zijn eigenlijk twee vrij
staande huizen ontstaan, en dat
scheelt enorm in de geluidoverlast.
Gedreun en gebonk worden im
mers niet meer „doorgeseind” naar
het huis van de buren. Kortom,
geluidoverlast is te voorkomen
door bij de bouw van woningen
ankerloze spouwmuren van kalk
zandsteen toe te passen.
De strijd om behoud van het kwetsba
re stelsel van de volkshuisvesting is
(daarmee) overigens nog niet ge
streden. Met de Kamerverkiezingen in
aantocht betrekken de dames en heren
politici inmiddels al hun stellingen.
Oók waar het de volkshuisvesting be
treft en dus ook Brokx. Bijvoorbeeld
op het punt van de objectsubsidie,
naast de huursubsidie de tweede be
langrijke poot onder de volkshuisves
ting.
Nu doet zich het eigenaardige ver
schijnsel voor, dat ondanks de bezui
nigingen de uitgaven voor Volkshuis
vesting niet minder worden maar juist
stijgen. Dat blijkt ook weer uit de on
langs gepresenteerde begroting voor
het jaar 1986. Vriend en vijand zeggen
dat de CDA-staatssecretaris van
Volkshuisvesting, mr. Gerrit Brokx, er
tegen de verdrukking in vrij
aardig in is geslaagd de gesubsidieerde
woningbouw en de stadsvernieuwing
overeind te houden.
De bewindsman heeft daar in het ka
binet hard voor moeten knokken. Af
gelopen voorjaar nog dreigde hij te
■zullen aftreden als plannen om in 1986
verder op de individuele huursubsidie
te bezuinigen doorgang zouden vin
den. Dat pleit heeft hij gewonnen: de
individuele huursubsidie blijft in het
komende jaar onaangetast.
Staatssecretaris Brokx mag de volks
huisvesting graag vergelijken met een
stevige vrachtwagen, voorzien van een
dubbel wielstel achter. „Kijk”, verdui
delijkt hij, „in tijden dat de overheid
moet bezuinigen, kun je die dubbele
wielen vervangen door enkele. En dat
is ook gebeurd, want op de individuele
huursubsidie is de afgelopen jaren be
zuinigd. Gevolg is dat de vrachtwagen
nog prima dienst kan doen, behalve
dan dat hij wat minder gewicht kan
vervoeren. Toen er plannen kwamen
om óók de enkele wielen onder de
wagen vandaan te halen, heb ik een
streep getrokken en gezegd: tot zover
en niet verder. De vrachtwagen zou
dan niet meer naar behoren kunnen
functioneren. Met andere woorden:
het stelsel van de volkshuisvesting zou
in z’n voegen hebben gekraakt of zelfs
zijn ingestort. En wat krijgen we dan?
Dan verpaupert de gebouwde omge
ving en wordt het welhaast onmogelijk
voor starters op de woningmarkt om
zich zelfstandig te kunnen huisvesten.
Wat dat de samenleving gaat kosten
laat zich nauwelijks becijferen”.
Staatssecretaris Brokx: de kar van
de volkshuisvesting in het rechte spoor
houden
vermetseld worden. Omdat de bouw
kosten van een woning voor een be
langrijk deel bepaald worden door de
factor arbeid, heeft de kalkzand
steenindustrie getracht juist op dit
punt aanzienlijke besparingen te be
reiken.
Zo'n acht jaar geleden zijn we hierin
geslaagd door een bouwsysteem te
ontwikkelen, waarbij met behoud van
het traditionele bouwen zeer efficiënt
en snel kan worden gewerkt.
De basis van dit revolutionaire bouw
systeem vormen grote kalkzand
steenelementen van 60x90 cm. die met
een speciale kleine bouwkraan op el
kaar worden geplaatst, dus niet meer
met de hand worden verwerkt. Ook
van metselen is geen sprake meer. De
specie heeft plaatsgemaakt voor een
dunne lijmlaag. waardoor een zeer
vlakke wand wordt verkregen en een
afwerkingslaag aanmerkelijk dunner
wordt.
U ziet dê voordelen: snellere verwer
king en ook nog een goedkopere wand-
programma van zijn partij, het CDA.
Hierin wordt onder meer voorgèsteld
de huurtermijn van woningwetwonin
gen voor vijf of tien jaar. „Punt is”,
verklaart Brokx nader, „dat teveel
goedkopere woningen worden be
woond door mensen die zich makke
lijk een wat duurder onderdak kunnen
permitteren. Nieuwkomers op de wo
ningmarkt zijn daardoor veelal aange
wezen op duurdere huisvesting, met
als gevolg een extra beslag op de pot
huursubsidie. In principe is dat geen
juiste gang van zaken. Al twintig jaar
lang zijn we bezig de doorstroming te
bevorderen via heffingen enzovoorts,
maar die pogingen hebben alle
schipbreuk geleden. Wat wij nu
voorstellen is om na zeg vijf jaar
over een definitieve termijn zijn we het
nog niet eens de huur te toetsen aan
Volgens de bewindsman is er veel ge
beurd om de bouwkosten van wonin
gen in de hand te houden. Hij verwijst
daarbij onder meer naar het actie
programma Goedkoper Bouwen van
zijn departement. „Dat heeft zeker zijn
vruchten opgeleverd”, weet Brokx.
„Daarnaast zijn we kleiner gaan bou
wen, efficiënter ook en is de arbeids-
produktiviteit in de bouw behoorlijk
toegenomen. Daarnaast is er de toege
nomen aandacht voor energiebe
sparing, als bijdrage om de woonlasten
in de hand te houden. In de woningr
wetsfeer torn ik niet verder aan de
maximaal toelaatbare stichtingskos-
ten. Daar is met succes in geknepen,
maar de bodem daarvan is wel bereikt,
willen we de woningen blijvend kun
nen voorzien van een acceptabel
kwaliteitslabel”.
En de woonconsument? Staatssecreta
ris Brokx van Volkshuisvesting ziet de
rol van de woonconsument aan ge
wicht winnen. „De mensen worden
sowieso bewuster, en dat uit zich ook
in huurderszaken naar de woning
bouwverenigingen toe. Ik vind het een
terechte ontwikkeling. De ruimte op
de woningmarkt staat dat toe en ik zie
in dat verband ook een nuttig effect
van de decentralisatie van de volks
huisvesting, waarbij een zware verant
woordelijkheid komt te liggen bij de
gemeenten. Dat is de bestuurslaag die
het dichtst staat bij het wel en wee van
de plaatselijke woningmarktproble-
matiek. Mede op grond daarvan zie ik
betere tijden aanbreken voor zaken als
maatschappelijk gebonden eigendom,
groepswonen (ook voor ouderen) en
mogelijkheden voor mensen om hun
woning zelf af te bouwen. Woning
bouwverenigingen zullen meer klant
gerichte organisaties worden en de
plaatselijke wethouder van Volkshuis
vesting wordt voor de woonconsument
meer aanspreekbaar”.
De woningnood, of liever: het wo
ningtekort, is over een lange reeks van
jaren voor ons land een kwelling van
de eerste orde geweest. De pijn is nog
lang niet geheel gestild, maar zo rond
1990 denkt men het lek toch goeddeels
boven water te hebben. De eerste te
kenen van verzadiging van de wo
ningmarkt zijn al merkbaar. Dit bete
kent voor de overheid dat zij wat kal
mer aan kan doen met de omvang van
het woningbouwprogramma, zeker
waar het de nieuwbouw betreft.
Staatssecretaris Brokx: „We constate
ren afnemende vraag naar woningen
voor 1 2 huishoudens, de HAT-
eenheden, en naar duurdere huur- en
koopwoningen. Voor 1986 hebben we
het woningbouwprogramma licht naar
beneden moeten bijstellen tot even
onder de honderdduizend woningen.
Door die verzadigingsverschijnselen
heb ik mijn aanvankelijk optimisme
over de haalbaarheid van het woning
bouwprogramma 1985 moeten tempe
ren. Neemt niet weg dat we de ko
mende jaren toch tegen de honderd
duizend woningen moeten blijven
bouwen. Tot het jaar 2000 komen er
nog 1 miljoen zelfstandige huishou
dens bij, en die moeten allemaal wor
den gehuisvest. De woningvoorraad
moet tot die tijd groeien van 5 tot 6
miljoen woningen; anderzijds vergt de
stadsvernieuwing veel vervangende
nieuwbouw. Pas na 1990 kunnen we
volstaan met een programma van er
gens tussen de 70- en 80-duizend wo
ningen”.
Als de woningnood (althans in aantal
len) binnen afzienbare tijd is opgelost,
dan mag in ons land de vlag in top. Het
heeft heel wat hoofdbrekens gekost.
Blijft nog liggen de achterstand op het
gebied van de kwaliteit van het vader
landse woningbestand, lees: de stads
en dorpsvernieuwing. Volgens de
staatssecretaris ligt er in die sfeer nog
een gigantische opgave. „We trekken
er naar vermogen zo hard mogelijk
aan. Met de licht afnemende nieuw
bouw zie ik wat meer nadruk komen te
liggen op de woningverbetering. Zoals
de vlag er nu bijhangt kunnen we de
De kalkzandsteenindustrie en
TNO hebben zich al jaren geleden
succesvol met dit probleem bezig
gehouden. Men kwam er snel
achter dat twee muren met een
tussenruimte van 4 cm een zeer
grote verbetering van het geluid-
comfort geven. Zo’n spouw is na-
'""'TA
t
