Zes jaar gewerkt
aan bouwkundig
hoogstandje^
’’HOLLANDS GLORIE”
i'..
wrnniT
Beton
Bomen en struiken
Problemen
i
'M,
J.' W
4
*1
-4
it
Woensdag 21 augustus 1991
Pagina 7
Gouwe
aquaduct
tien j aar in
gebruik
Het gehele jaar door verwerkt het Gouwe-aquaduct vrijwel probleemloos
i
JAN RAP
tien meter beneden de waterspiegel
van de Gouwe. Het verkeer uit weste
lijke richting daalt twaalf meter, dat uit
het oosten zeven meter. Toch bedraagt
het helingspercentage slecht 2,9 pro
cent.
Nog maar wat cijfers. Destijds, in 1979,
werd per etmaal op het traject Utrecht/
Gouda een verkeersaanbod van 65.000
auto’s gemeten, terwijl de weg op dat
moment slechts berekend was op twee
derde daarvan. Het verkeersaanbod
ligt nu aanzienlijk hoger.
Het aquaduct
geniaal product.
Uitgekiend door heren,
die daarvoor veel moesten leren.
Eén van de meesterwerken,
die de samenleving versterken.
Op waterbouwkundig gebied,
verlieten de deskundigen ons niet.
Zij waren in het water thuis,
dat is ons Hollands huis.
Zo beschermen zij ons allen,
tegen de dreigende watervallen.
Zo hebben de bouwers,
en de vele sjouwers,
iets moois volbracht:
in samenwerkende kracht.
de tienduizenden voertuigen per etmaal. Het onderwaterproject had een
bouwtijd van zes jaar en kostte 70 miljoen gulden. Dat is honderdduizend
gulden per meter. Bij de aanvang van het karwei werd nog gedacht ’’maar”
47,3 miljoen gulden nodig te hebben. Maar de eindafrekening vergde bijna
23 miljoen gulden meer. Dat was vooral het gevolg van de slechte grondge-
steldheid, het bezwijken van een dam en andere niet ingecalculeerde zaken.
Het werk werd op 13 oktober 1975 onder de naam Gouwetunnel opgedra-
Het aquaduct is gebouwd door Hol
landse Beton Maatschappij BV, die
een reeks onderaannemers aantrok.
Opdrachtgever was de directie Sluizen
en Stuwen van Rijkswaterstaat. Nodig
was onder meer 42.000 meter betonpa-
len, 4.557 ton damwand, 240.000 ku
bieke meter grondwerk nat en 110.000
kubieke meter grondwerk droog. Ver
der 597 ankers, 28.000 kubieke meter
onderwaterbeton en 3.800 ton wape
ning.
Het wegdek onder het aquaduct ligt
I
I
I
I
I
I
I
I
I
l
J
I
I
Het fietsverkeer en lokaal autoverkeer
maakt nog steeds gebruik van de oude
Gouwebrug, die eerst grondig is gere
noveerd. Er werden nieuwe op- en af
ritten gemaakt, aansluitend op de Ka
naaldijk en de Henegouwerweg. Plaat
selijk moesten tussen-, buitenbermen
en taluds worden uitgebreid en be
plant. Alleen tussen Bodegraven en
Oudenrijn zijn circa 6.000 bomen en
200.000 struiken geplant.
Daarbij werd ook al rekening gehou
den met nieuwe wetten voor geluids
hinder. Delen van de A12 en A20 zijn
voorzien van geluidwerende voorzie
ningen in de vorm van aarden wallen,
houten en kunststof schermen.
Voor de festiviteiten werd destij ds’de
Stichting Midden-Holland Promotie
opgericht. Boskoops boomkwekers
verklaarden zich bereid een vijf kilo-
WADDINXVEEN/GOUDA - Tien jaar geleden was het Gouwe-
aquaduct voor de Goudse volksdichter Jan Rap aanleiding om een
gedicht te schrijven over het unieke waterstaatkundige werk. Jan
Rap gaf zijn gedicht de titel ’’Hollands Glorie” mee.
WADDINXVEEN - Het kunstwerk kostte 70 miljoen gulden (in plaats
van de gedachte 47,1 miljoen), telt twee rijbanen met vier rijstroken van
3,50 meter breed, is 700 meter lang (exact 100.000,- per meter), passeert
vijf verschillende waterhuishoudingen, nam een ononderbroken bouw
tijd van zes jaar in beslag en werd op dinsdag 6 oktober 1981 na een mas
saal bezochte open dag met presentator Peter Knegjens en VVD-
Tweede-Kamerlid drs. Ed Nijpels op zaterdag 3 oktober 1981 feestelijk
geopend door toenmalig D’66-minister mr. Henk Zeevalking van Ver
keer en Waterstaat: het Gouwe-aquaduct, een indrukwekkend onderwa
terproject in de A 12/A 20 (Utrecht-Den Haag/Rotterdam) en in de E 8
(Londen-Warschau), op volledig Waddinxveens grondgebied.
WW
«’’“ST
Het Gouwe-aquaduct was in 1981 vlak voordat de bouwvakvakantie begon klaar. In augustus van dit jaar maak
ten vele streekfgenoten al de tocht naar het 700 meter lange betonnen kunstwerk in rijksweg Al 2 om er lopend of op
de fiets een Rijkje te nemen. (Foto: Cees Bakker).
ten een keer alle werkzaamheden worden stilgelegd omdat ten zuiden van de
Gouwebrug een Amerikaanse brisantbom en enkele zware Duitse zeemij-
nen zonder bijbehorende ontstekingen boven water werden gehaald. Voor
het Gouwe-aquaduct werden negen bouwkuipen met damwanden geslagen
en verdwenen 42 kilometer betpnpalen de grond in. (Foto: Cees Bakker).
meter lang traject te voorzien van Bos
koops groen.
De opening van het aquaduct was aan
leiding tot een grootschalige manifesta
tie tijdens een open dag, gepresenteerd
door Peter Knegjens, met een bedrij-
venpresentatie, een wielerronde, een
zeepkistenrace en fietscrqss, oude am
bachten, een standwerkersconcours en
mode- en meubelshows.
Vanuit de hele regio kwamen zo’n
80.000 mensen naar deze manifestatie.
Het was soms beangstigend druk op
deze super-braderie in de betonnen ko
los, waar het vreemde gewaarwording
was de Gouwe boven je te weten.
Het Gouwe-aquaduct, gezien vanaf de Wilhelminakade, die eveneens
over rijksweg Al2 loopt. Op de achtergrond bevindt zich de in 1987 in ge
bruik genomen Coenecoopbrug voor het lokale en regionale verkeer, welke
brug met videocamera’s vanuit het brugwachtershuisje bij de Waddinx-
veense hefbrug over de Gouwe wordt bediend. Ten tijde van de bouw moes-
Het aquaduct is in de nieuwe opzet het
grootste kunstwerk in de totale verbe
tering van de weg. Daar was 350 mil
joen gulden voor nodig. Het besluit tot
de bouw werd genomen in 1975 en de
palnmakers hebben zich er goed op
verkeken.
De bouw liep ruim een jaar vertraging
op doordat de bodemomstandigheden
aanmerkelijk slechter waren dan was
verwacht. De bodem bestaat uit een
tien meter dikke, zachte veenlaag.
Hoewel het aquaduct imposant oogt,
heeft het grootste deel van de werk
zaamheden zich onder de waterspiegel
afgespeeld, omdat bemaling grote ver
zakkingen in de ondergrond zou heb
ben veroorzakt.
Het aquaduct is 48 meter breed en het
verkeer beweegt zich door twee kokers
met een ribaanbreedte van 22,50 meter
voor vier rijstroken. De onderdoor
gang is 45 meter lang, maar met inbe
grip van de toe- en afritten met het to
tale kunstwerk een lengte van 700 me
ter.
Ook na de ingebruikname van het
aquaduct blijft de verwerking van wa
ter actueel, al lijkt dit adequaat opge
lost. Onder het aquaduct ligt een pom-
penkelder; een soort regenput die he
melwater opvangt. Deze heeft de mo
gelijkheid een hoosbui te verwerken,
zoals die statistisch maar éénmaal in de
250 jaar voorkomt.
Zo werd "Hollands Glorie”,
weer een echt stuk Victorie.
Met de intelligente waterknapen,
die over onze veiligheid waken.
Met dit knap stukje ingenieurswerk
van de directie Bruggen en Sluizen van
Rij kswaterstaat kwam er tien j aar gele
den voor de automobilisten (cm pre
cies te zijn op zondag 11 oktober 1981)
een definitief einde aan het beruchte
verkeersknelpunt Gouwebrug, waar
over toen dagelijks 60.000 a 70.000
voertuigen denderden. De aloude be
weegbare Gouwebrug werd na jaren
lange besprekingen vernieuwd en in
1987 voor het lokale en regionale ver
keer omgedoopt in Coenecoopbrug.
Wie tegenwoordig de enorme stroom
voertuigen gadeslaat, die zich dagelijks
via het Gouwe-aquaduct beweegt tus
sen Utrecht, Den Haag en Rotterdam,
kan zich nauwelijks nog voorstellen dat
tien jaar geleden alle verkeer nog over
de smalle brug over de Gouwe (nu de
Coenecoopbrug) moest persen. Het is
duidelijk dat de verkeersintensiteit in
de laatste tien jaar enorm is toegeno
men en het aquaduct er geen dag te
vroeg is gekomen.
Het aquaduct was klaar toen in 1981 de
bouwvakvakantie begon. Alleen moest
de omgeving nog worden ingericht
voor op 6 oktober de opening verricht
zou worden door minister Zeevalking.
Vele belangstellenden in de regio
maakten echter al in augtustus de tocht
naar het nieuwe aquaduct om een wan
deling te maken door het 700 meter
lange kunstwerk in rijksweg A12.
Met de aanleg van rijksweg A12 is in
1927 begonnen en er is aan doorge
werkt tot 1962. In dat jaar had de 137
kilometer lange weg tussen Voorburg
en de Duitse grens tweemaal twee rij
stroken.
Het zou niet lang duren voor duidelijk
werd dat deze capaciteit niet voldoende
was. Uitbreiding volgde tot tweemaal
drie rijstroken, plaatselijk zelfs vier. In
dit concept pastte de oude Gouwebrug
niet meer.
Deze beweegbare brug vormde een
flessehals zonder weerga. Aan de west
zijde voegden de wegen van Rotterdam
en Den Haag zich samen, waarbij vier
rijbanen samen werden geperst tot
twee. Bij omhooggeklapte brug vorm
den zich binnen enkele minuten
enorme file’s.
gen aan het Rijswijkse bedrijf Hollandsche Beton Groep BV (HBG), dat elf
onderaannemers inschakelde. Projectleider was ing. C. Hansen. Tijdens
het werk werd het scheepvaartverkeer (zo’n 100 grote schepen per dag) dan
weer door de oostelijke bakhelft en dan weer door de westelijke bakhelft ge
leid. Het verkeer op de Henegouwerweg werd telkens omgeleid en de Wil
helminakade en de Kanaaldijk!Noordringdijk werden soms lange tijd afge
sloten. (Foto: Cees Bakker).
De officile opening van het nieuwe Gouwe-aquaduct was op dinsdag 6 oktober 1981. Het verkeer op de A12 kon
er vanaf zondag 10 oktober 1981 pas gebruik van maken. Voorafgaande hieraan hield de Stichting Midden-Hol
land Promotie in het Gouwe-aquaduct een immens druk bezochte open dag, die werd gepresenteerd door Peter
Knegjens en waar WD-Tweede-Kamerlid drs. Ed Nijpels een zes meter lange taart van het Gouwe-aquaduct (com
pleet met aan- en afvoerwegen die sinds 1 januari 1991 allemaal op Waddinxveens grondgebied zijn komen te lig
gen) aansneed. De taart was gemaakt door de Waddinxveense banketbakkerij Van den Berg. Foto: Cees Bakker).
7
O«n Hm,
Ski
-i-
I'.l
.*3
Z4
r
