Hier is uw
krant te koop
Rijn en Gouwe
Posthuum eerbewijs
gesneuvelde C. Both
MARIJT
voor bedrijven en
particulieren...
I
Boek met relaas van Albert de Vries
Cyclaamrit
Rommel
markt
in Boskoop
Toon Pille werd christen
ZONWERING
I.IÏWA’
WADDINXVEEN: Albert Heijn, Kon. Wilhelminaplein 41
Asscheman, Brederolaan 8
Boekhandel Buiger, Dorpsstraat 39
Boonstoppel, J.v. Stolberglaan 1
De Bruin zelfbediening, Zuidkade 206
Cency B.V., Passage 15
Jonkheid B.V., Chopinlaan 2b
Kool 4=6, Ieplaan71
Plusmarkt Riwa, Zuidplaslaan 184/186
Shell station G. Gouw, Henegouwerweg 26
Sig. Mag. van de Krans, Kerkweg 175
Sonneveld, Kon. Wilhelminaplein 6
Supermarkt van Mourik, Passage 208
Super Groensvoorde, Groensvoorde 4
Texaco van Beynum, Dreef 20
Drukkerij Veldwijk, Oranjelaan 9
GAAT U
VERHUIZEN?
AUTO-
^99^ POETS-
I «i CENTRALE
ASSCNEMAN
WADBINNVEEN
SNERKENDE
VKHUCBK
Wilt u informatie?
01828 - 18708
Amerika
Bombardement
Voedselschaarste
Toon Pille
Geschutstoren
Villa’s
Bevrijdingsdag
Naar Waddinxveen
Vaartocht
Geen namen
Kerstmis 1944
Pagina 23
Woensdag 6 mei 1992
Weekblad voor Waddinxveen
Al 29 jaar
De klok uit de hervormde Brugkerk aan de Kerkweg-Oost
meMenotw
Oostpokierweg 9 - 2741 MD Waddinxveen
Och, neem toch liever een
echt kwaliteitszonnescherm
voor een
zeer aantrekkelijke prijs!
L_ U
getrokken dat in 1943 de klokken
van de hervormde Brugkerk aan
de Kerkweg-Oost en van de (toen-
Dan staan u verschillende mogelijkheden
ter beschikking:
kompleet verzorgde verhuizing
huur verhuisauto met chauffeur/verhuizer
zelf-verhuizing met gebruik van verhuis
auto, pakmaierialen en diverse
hulpmiddelen.
Henegouwerweg 43. Waddinxveen
Tel. 01828-14415. b.g.g 13054
Dagelijks geopend van 9-17 uur.
Maandagmorgen gesloten.
Wilhelminakade 58
Waddinxveen - 01828-18468
Geopend: ma. t/m vrij. 8.30-17.30 uur
De volgende morgen - zaterdag
30 september - werd het ontzielde
lichaam van Toon Pille in Gouda
gevonden. De overvalwagen die
hem had opgehaald had hem ook
naar de plek langs de Parallelweg
VlKVOf» vt N
Neem kontakt op en wij kunnen u middels
een bezoek vrijblijvend informeren over de di
verse mogelijkheden en prijzen
uw vertrouwen waard
Joodse jongen dook
onder in Waddinxveen
(nu een kale plek aan de Kerkweg-
Oost) en in de villa Beukenhof
(naast het notarishuis en nu een
parkeerterrein bij de Rabobank).
De Ortskommandant - overigens
beslist geen nazi - had zijn intrek
genomen in de villa tegenover het
postkantoor (nu NMB-Bank).
Bizar is het verhaal dat Albert de
Vries in zijn boek vertelt over zijn
’’knuffelervaringen” met de Feld
webel Otto in Waddinxveen. De
Duitser deed hem aan zijn zoontje
denken en meende in een ’’mof
fenauto” een vaderlijk bescher
mende arm om de schouders van
de toen bijna 16-jarige Albert (die
volgens zijn vervalst persoonsbe
wijs toen 17 jaar was) te moeten
slaan.
Er ontstond zowel op dat moment
als later de nodige commotie. In
zijn boek zegt Albert de Vries
zich pas veertig jaar later te heb
ben gerealiseerd in wat voor een
verschrikkelijke situatie hij had
kunnen komen te verkeren.
De Duitser had immers als hij la
ter bij een etentje in zijn huis had
doorgezet meteen kunnen consta
teren dat Albert besneden was.
’’Vreemd genoeg heeft mijn vader
met al zijn inzicht nooit ten volle
beseft wat voor verradelijk gevaar
er tussen onze benen school”.
Maar ook terug bij de huisbaas
van zijn vader en moeder (de oud-
gemeenteambtenaar en Fries F.
Kuiper, die overigens sinds 1920
in Waddinxveen woonde en wel
licht ouderling van de Gerefor
meerde Kerk is geweest, redactie).
Het boek ’’Mazzel” heeft over
hem nog een amusante en span
nende gebeurtenis.
Verder verhaalt Albert de Vries
van de in Den Haag afgevuurde
Duitse V 2-raketten, waarvan het
lawaai in Waddinxveen te horen
was, de ’’voltreffers” van Engelse
jachtbommenwerpers op de spoor
baan bij Waddinxveen, waardoor
er ’s nachts een Duitse trein met
tankwagens ontspoorde en zijn il
legale ’’alcoholstokerij”.
In Amsterdam zag hij later ook
zijn broer uit Duitsland en zijn
zus uit Apeldoorn terug. ”Wij
hadden het overleefd en met aan
merkelijk minder ongemak dan
andere
onderduikers.Langzamerhand
werden we er ons van bewust dat
oma en een twintigtal ooms, tan
tes, neven en nichten in concen
tratiekampen waren vermoord”,
schrijft de zo goed als ongeschon
den uit de bezettingstijd gekomen
zijnde Albert de Vries.
De joodse Amsterdammer zou in
het bevrijdingsjaar 1945 met de
trekschuit nog één keer een dagje
in Waddinxveen terugkeren om
voor zijn ’’handeltje” 160 liter al
cohol te bemachtigen. Enkele da
gen later zou een vrachtwagen uit
Waddinxveen hem nog eens 200
liter alcohol bezorgen.
NIEUWERKERK AAN DEN
IJSSEL Op vrijdag 8 mei
houdt de automobiel- en motor
club The Skymasters uit Nieu-
werkerk aan den IJssel de Cy
claamrit. Deze rit wordt verreden
op basis van een routebeschrij
ving. Voor de A- en B-klasse geldt
het NRR/TRR reglement, voor
de Gezelligheidsklasse geldt een
aangepast reglement. De lengte
van de rit is ongeveer 30 km, de
duur ca. 1 !6 uur.
Inschrijven voor deze rit is moge
lijk van 20.00 tot 21.00 uur in ca
fé „De Roode Leeuw”, 's Graven
weg 379 te Capelle a/d IJssel. De
eerste deelnemer start om 20.30
uur.
gebracht. Toon Pille moest uit
stappen en mocht weglopen. Een
Duitse soldaat heeft hem toen laf
hartig neergeschoten.
De moeder van Toon Pille kreeg
het schokkende bericht van de po
litie te horen, omdat ds. W.J.
Smidt eerlijk toegaf het op dat
moment niet te kunnen. Nadat
het lichaam van Toon was thuis
gebracht legde zijn moeder op de
kist het dagboekje van haar zoon
open bij dezelfde tekst uit de
Psalmen, zoals Toon die had ach
tergelaten.
Woensdag 4 oktober 1944 werd
Toon Pille op de algemene be
graafplaats aan de Kerkweg-West
begraven. Het was een ontroeren
de plechtigheid, waarbij heel het
dorp aanwezig was. Het was een
getuigenis tegen de bezetters, een
veroordeling van deze afschuwe
lijke moord.
Op de plek in de berm van de Pa
rallelweg in Gouda, waar Toon
Pille werd doodgeschoten, hebben
vrienden van hem een eenvoudig
houten kruis geplaatst. Tot lang
na de bevrijding hebben ze daar
elke dag verse bloemen gelegd.
En dezer dagen liggen er weer
bloemen. Het grote gele bloem
stuk van nu is afkomstig van de
leerlingen van groep 8 van de
Goudse basisschool De Klimop in
de wijk Bloemendaal.
Deze school heeft de fusillade-
plaats van verzetsstrijder Toon
Pille aan de huidige Burgemees
ter Jamessingel geadopteerd in
het kader van het sinds 1987 be
staande project ’’Adopteer een
monument” van de Stichting Fe
bruari 1941. Op die manier wordt
de herinnering aan het verzet in
de Tweede Wereldoorlog levend
gehouden.
De heer N. Vink .van de Frederik
Hendriklaan, in de oorlogsjaren
lid van de vrijwillige brandweer
van Waddinxveen, laat in een re
actie weten dat bij het in het
Weekblad voor Waddinxveen aan
gehaalde bombardement op -11
mei 1940 aan de westkant van de
Gouwe geen 2 Waddinxveners,
maar 3 plaatsgenoten om het le
ven kwamen: een echtpaar en een
vrouw.
De Duitse bom was eigenlijk be
doeld voor de rijksweg Den Haag
- Utrecht, maar het verschrikkelij
ke ding zeilde af en kwam op de
Wilhelminakade (die later in de
oorlog Gouwekade werd ge
noemd) terecht en vernielde vier
woonhuizen. Boven de Polder
Bloemendaal werd in die tijd door
de Duitsers nog een Nederlands
vliegtuig naar beneden gehaald.
Het ernstig gebrek aan voedsel
deed Albert de Vries met een
vrijgeleide - ”een briefje vol met
hakenkruisstempels” - van de
Ortskommandant naar de Achter
hoek fietsen om te proberen bij
de boer bij wie hij op vakantie
was geweest, wat voedsel los te
krijgen.
In zijn boek beschrijft hij hoe die
barre tocht via Utrecht naar
Doesburg verliep. Met een volbe
laden fiets keerde hij met de no
dige verhalen veilig en wel in
Waddinxveen - waar de Duitsers
volgens hem een soort verkeers-
centrale hadden van waaruit dage
lijks auto’s voor allerlei klusjes
door het hele land gingen - terug
bij zijn ouders.
met daarop de ingegoten inscriptie die herinnert aan het wegha- Kerkweg-Oost,
len v 71 de klok in 1943 voor de Duitse oorlogsindustrie. (Foto:
Arch&f - Sjaak Note boom).
aan de Passage (was Kerkweg)
door de Duitsers werden geroofd.
Het Derde Rijk had ze dringend
nodig voor de oorlogsindustrie.
In 1949 zouden beide kerken
weer van een klok worden voor
zien. Op de klok van de Brugkerk
staat sindsdien: ”1943 weggehaald
door ’s vijands macht - 1949 ver
nieuwd weer aangebracht”.
Op de nieuwe klok van de Kruis
kerk staat: ”1943 de vijand kwam.
De vijand nam. De klok uit deze
toren. 1949 God sloeg met
kracht. Des vijands macht. Zijn
lof doe ik u horen”.
Voor de grote restauratie van de
Brugkerk, waaraan op 12 decem
ber 1979 een einde kwam, werd
de klok naar beneden gehaald.
Dat was een mooi moment om
van dichtbij kennis te nemen van
de in 1949 nieuw gegoten klok en
de daarop voorkomende tekst, die
herinnert aan de gebeurtenissen
in de Tweede Wereldoorlog.
Wat misschien weinigen weten is
dat de 23-jarige Toon Pille, de
Waddinxveense verzetsstrijder die
op vrijdag 29 september 1944 aan
de Kerkweg-West werd gearres
teerd en op zaterdag 30 septem-
Nederlandse vlaggen. De Kerk
weg-West en -Oost (”de hoofd
straat”), waar Feldwebel Otto een
auto inpakte, was stampvol hos
sende mensen die luidkeels
’’Oranje boven, oranje boven, leve
de Willemien” juichten.
Waddinxveense mannen in blau
we kielen met witte ”BS”-arm-
banden om en met stenguns in de
hand waren druk bezig NSB’ers
en andere landverraders op te
brengen. Midden in de (ongedeel
de) Kerkweg stond er volgens Al
bert de Vries een tafel met een
stoel erop, waarop een vrouw zat
die door een man met een gras
schaar werd kaalgeknipt. De toe
kijkende joodse onderduiker
kwam even klem te zitten, omdat
een hossende menigte hem ten on
rechte als collaborateur aanzag.
’’Tegen de avond zagen we onze
eerste ’’bevrijder”: een Canadese
motorordonnans, die vastliep in de
feestende meute en vervolgens on
der luid hoerageroep met motor
en al hoog boven de hoofden van
de massa werd getild en van de
ene kant van Waddinxveen naar
de andere werd gedragen”, aldus
een schrijvende Albert de Vries,
die na een paar dagen van einde
loos juichen en hossen kans zag
met zijn ouders in een vrachtwa
gen mee te rijden naar swingend
Amsterdam.
Albert de Vries emigreerde met
zijn vader, moeder, broer en zus
in 1947 naar het Amerikaanse
Carmel (Californië). Hij verbleef
er 16 jaar. Daar brak een andere
onderduiktijd aan. Om te voorko
men dat ze met de nek werden
aangekeken verzwegen ze als niet-
praktizerende Dutch Reformed
hun joodse achtergrond.
Pas toen Albert de Vries weer in
Amsterdam woonde durfde de au
teur van ’’Mazzel. Hoe een joodse
jongen de oorlog doorkwam” voor
het eerst en volmondig toe te ge
ven joods te zijn.
Albert de Vries schrijft in zijn
boek herkenbaar over zijn nieuwe
onderduikplaats: ’’Waddinxveen
was een klein dorpje, dat er niet
bepaald lieflijk uitzag. Het was
gelegen aan beide kanten van de
Gouwe, een onaantrekkelijk
stroompje met een naargeestige
hefbrug die er uitzag als een gro
te, dreigende geschutstoren. Ie
dereen kende iedereen en ieder
een lette op elkaar en speciaal op
ons”.
Onderhoudend vertelt de joodse
Amsterdammer over de aanschaf
van een oude schrijfmachine in
Waddinxveen door zijn vader, die
voorwendde van Indische afkomst
te zijn en die als afleidingsma
noeuvre de plaatselijke Ortskom-
mandantur bezocht om er Duitse
kranten te lezen, wat te kletsen en
om er een potje te schaken. Op
onbewaakte ogenblikken kon er
zelfs naar Radio Oranje worden
geluisterd...
Albert de Vries had met dat alles
vrede, want hij vond het in ieder
geval een stuk veiliger als de
Waddinxveners hen van nazisym-
pathieën zouden gaan verdenken
dan dat ze hen ervan verdachten
joods te zijn.
”De bezetting van Waddinxveen
bestond uit een handjevol brave
huisvaders in uniformen die pro
beerden de plaatselijke bevolking
zo min mogelijk last te bezorgen
en zelf de oorlog daar rustig uit te
zitten. De burgers hoefden pas
om tien uur ’s avonds thuis te zijn
in Waddinxveen en in tegenstel
ling tot het nabijgelegen Gouda
en andere plaatsen werden hier
geen razzia’s gehouden”.
De Duitsers die in Waddinxveen
gelegerd waren - dit ter aanvulling
op het relaas van Albert de Vries -
behoorden tot een onderdeel dat
uit Frankrijk was teruggetrokken.
Na D-day - 6 juni 1944 - waren
ze onder meer ondergebracht in de
lagere school (thans openbare
Theo Thijssenschool) aan de
Kerkweg-Oost.
De kantoren van de Duitsers wer
den gevestigd in het notarishuis
In het voorlaatste hoofdstuk van
het boek wordt door Albert de
Vries de bevrijding in Waddinx
veen beschreven. Op de avond
van een warme 4e mei 1945 hoor
de hij het nieuws van de Duitse
overgave fietsend in de Dorp
straat. Vreugdevuren van oude
autobanden werden daar gelijk
ontstoken.
De volgende dag was de meest
glorieuze, prachtigste, geweldig
ste en waanzinnigste dag uit zijn
jonge leven. Overt' wapperden
Het sobere houten kruis aan de Burgemeester Jamessingel in
Gouda (vroeger Parallelweg), waar de Waddinxveense verzets
strijder Toon Pille in 1944 op 23-jarige leeftijd door de Duitse
De auteur - een jood zonder bin
ding met het jodendom - laat in
zijn lezenswaardige boek op bijna
luchtige wijze de ene bizarre en
krankzinnige gebeurtenis na de
andere de revue passeren, en ont
houdt zich intussen van oordelen
of conclusies. Daarvoor zijn de
veelkleurige gebeurtenissen soms
te ongelooflijk, te ongrijpbaar en
te absurd.
’’Laconieke verhalen over ver
schrikkelijke omstandigheden”,
oordeelde het weekblad Vrij Ne
derland in een commentaar.
’’Steekt wat wrang af tegen het
decor van de holocaust”, noteerde
een NRC Handelsblad-recensent.
”Een orthodoxe joodse vertel
ling”, noemde de Volkskrant de
toon en de inhoud van het 140
pagina’s tellende boek, dat geheel
afwijkt van de gangbare oorlogsli
teratuur.
Albert (’’Bert”) de Vries, die al
snel leerde zelfstandig zijn hachje
te redden, zat tijdens de laatste
drie oorlogsjaren niet alleen on
dergedoken bij een deftige familie
in Den Haag, maar onder andere
ook bij een zwaar gereformeerde
leraar in Ede.
Eind 1944 kwam hij in Waddinx
veen terecht, waar zijn vader - die
zijn gezin dank zij grote vinding
rijkheid en de nodige bluf, bruta
liteit en mazzel van de vernieti-
gingsdood had weten te redden -
vaste schaakpartner werd van de
plaatselijke Ortskommandant, ter
wijl Albert ’’bevriend” raakte met
de homosexuele Feldwebel Otto.
Op Bevrijdingsdag hadden ze in
het Gouwedorp over hun Wad
dinxveense tijd natuurlijk wel het
één en ander uit te leggen: ”Wij
zijn joden”, piepte Albert de
Vries, bang om met een gras
schaar te worden kaalgeknipt.
”We hebben hier ondergedoken
gezeten en de enige reden waar
om we met de moffen omgingen
was om te voorkomen dat de
NSB’ers ons ervan zouden ver
denken joden te zijn”.
Tijdens de restauratie van de hervormde Brugkerk aan de
waaraan in december 1979 officieel een einde
kwam, werd de klok voor het eerst sinds 1949 weer naar bene
den gehaald. (Foto: Archief - Sjaak Noteboom).
Voordat Albert de Vries, die zich
tot dan blijmoedig aan de steeds
wisselende omstandigheden wist
aan te passen, eind 1944 naar
Waddinxveen kwam arriveerde
hij eerst met zijn vader en moe
der na een lange nachtelijke vaar
tocht over de Hollandsche IJssel
aan boord van een klein binnen
vaartschip uit Utrecht in Gouda,
waar voor hen nergens plaats
bleek te zijn.
”In de wachtkamer van het Rode
Kruis hoorden we een verhaal
over een groep mannen die in
Rotterdam bij een razzia waren
opgepakt en door de moffen als
slavenarbeiders naar Duitsland
werden gedreven. Toen ze door
het vlak bij Gouda gelegen Wad
dinxveen trokken, riskeerde de
bevolking de woede van de Duit
sers en gaf de gevangenen royaal
te eten en te drinken. De leek een
omen en wij besloten ons geluk in
Waddinxveen te beproeven”, ver
telt Albert de Vries.
’’Vlak voor het dorp werden we
aangesproken door een boer die
ons vertelde dat Waddinxveen
ook vol zat. Hij gaf ons de raad
een lokale graanhandelaar om
hulp te vragen. Die bleek welis
waar zelf geen plaats te hebben,
maar kon ons wel zolang bij zijn
overbuurman onderdak brengen.
Van daaruit zouden we dan een
meer permanent onderkomen
kunnen zoeken. En inderdaad
vond mijn vader na een paar da
gen een oud-gemeenteambtenaar
die, daartoe gedreven door de gi
gantische prijzen die hij op de
zwarte markt voor zijn eten moest
Namen van Waddinxveners noemt
Albert de Vries in zijn boek niet.
Maar ingewijden vermoeden dat
met de ’’lokale graanhandelaar”
J.C.P. Janmaat (Oranjelaan)
wordt bedoeld, die onder andere
met zijn ’’overbuurman” A. van
der Vussen (hoofd van de lagere
school aan de Oranjelaan) deel
uitmaakte van het plaatselijke
’’voedselcomité”, een clubje inwo
ners dat zich belastte met het ver
strekken van voedsel (granen,
brood) aan Waddinxveense ingeze
tenen, in het bijzonder de onder
duikadressen.
De ”oud-gemeenteambtenaar”
moet F. Kuiper (Julianastraat) zijn
geweest, de in 1943 op non-actief
gestelde ambtenaar van sociale za
ken. Met de ’’zadelmaker” kan
niet anders dan H.B. van der Oest
(Kerkweg-West) worden bedoeld.
In het boek hanteert Albert de
Vries overigens wel een aantal
duidelijke omschrijvingen van di
verse Waddinxveners, die zich om
begrijpelijke redenen niet allemaal
bij name laten noemen. Het is ons
echter gebleken dat nu nog leven
de plaatsgenoten uit die tijd pre
cies weten om wie het in ’’Maz
zel” gaat en welke activiteiten ze
zoal in Waddinxveen van 1940 -
1945 hebben verricht.
In Waddinxveen ging het leven
door. Met Kerstmis 1944 werd in
Waddinxveen - ’’waar iedereen
gereformeerd was” - niets feeste
lijks gedaan. Alleen in de Orts-
kommandantur stond een kerst
boom. Buiten was het ijskoud.
Aan de overkant van de straat was
een blindganger geëxplodeerd.
Bij een drogist (dat zou wel eens
N.L. Overvliet, de buurman van
zadelmaker H.B. van der Oest ge
weest kunnen zijn, redactie) wer
den door Albert de Vries een stuk
of wat cacaoboterstiften gekocht
tegen gesprongen lippen.
Even verder in het boek komt de
’’plaatselijke vervalsingsspecialist”
om de hoek kijken en dat was vol
gens Albert de Vries de ’’politie
commissaris van Waddinxveen”.
Passages in het boek daarover
slaan waarschijnlijk op de hier ge
detacheerde rijksveldwachter Jan
Roobol, die ook aanvoerder was
van de plaatseiijke BS (Binnen
landse Strijdkrachten).
Volgens Albert de Vries was de
burgemeester van Waddinxveen
”een Nederlandse SS’er die in
Rusland gewond was geraakt en
als compensatie daarvoor een lek
ker baantje had gekregen”. Hij
zou bekend staan als ”een fanatie
ke nazi”.
Het staat niet in het boek, maar
per 1 november 1944 werd tot
burgemeester van Waddinxveen
aangesteld C.J.W.H. Stakenborg,
voordien eerste burger van Cuyk
en Haps. Hij was bij de nadering
van de geallieerden naar het noor
den gevlucht en benoemd tot bur
gemeester van dit 8.000 inwoners
tellende Gouwedorp.
Volgens de Waddinxveners van
toen zette hij in Waddinxveen -
ondanks alles - zijn ’’beste beentje
voor”. Zo wist hij onder andere
Waddinxveners los te praten uit
de politiecellen aan het Haagse
Veer. Hij gaf voor een ’’dubbel
rol” te spelen.
slachtoffers J. Sonneveld, Toon
Pille en Lubbert Rozeboom.
Klokken bezetter koelbloedig werd vermoord. (Foto: Collectie Jan Os-
Het heeft ook weer de aandacht kam).
formeerde belijdenis.
Het was dan ook een feestdag
voor de Gereformeerde Kerk toen
matige) gereformeerde Kruiskerk Op zondag 11 april 1943 vijftien
AO jonge mensen belijdenis deden en
aan Toon Pille de heilige doop
werd bediend. De tekst voor deze
dienst was ’’...Strijd de goede
strijd, des geloofs...” (Eerste brief
van Paulus aan Timótheüs 6:12).
Toon Pille had al enkele jaren en
thousiast meegedaan aan het werk
van de jongelingenvereniging. Hij
had zozeer het vertrouwen van de
jeugd en ook van de kerkeraad
dat hij in september 1943 werd
aangewezen als leider van de uit
gebreide catechisaties, die de
door de Duitsers verboden jonge
lingenvereniging moesten vervan
gen.
De Gereformeerde Kerk had gro
te verwachtingen van deze veelbe
lovende jongeman. Het was in die
tijd, dat de verhouding met de be
zettende macht steeds scherper
werd. Het Nationaal Socialisme
wierp langzamerhand het masker
af en vertoonde zich steeds meer
in zijn ware, afschuwelijke aard.
Een gevolg daarvan was, dat het
verzet tegen de onderduikers ge
zien werd als een heilige roeping,
vooral door de jeugd.
Ook Toon Pille had zich in Wad
dinxveen bij het ondergrondse
verzet aangesloten. De aandacht
van de Duitsers was op hem ge-
ber 1944 met 9 kogels in zijn li- vestigd geraakt. Heeljroeg in de
chaam werd gevonden langs de
Parallelweg (nu Burgemeester
Jamessingel) in Gouda, als chris
ten is gestorven.
Dat blijkt althans uit het in mei
1968 uitgegeven g
”Hoe het groeide 1866 - 1966”
van de toen
meerde Kerk in Waddinxveen. In
WADDINXVEEN - Een drie jaar lange zwerftocht van het ene
naar het andere onderduikadres in ons land bracht de nu 62-jari-
ge Amsterdammer Albert A. de Vries eind 1944, begin 1945
ook in Waddinxveen. Zijn oorlogsherinneringen stelde hij on-
angs te boek. ’’Mazzel. Hoe een joodse jongen de oorlog door
cwam”, luidt de titel van het door de Socialistische Uitgeverij
Amsterdam (SUA) uitgegeven werkje met een afwijkend levens
verhaal over de Tweede Wereldoorlog (f. 27,50). In 4 van de 14
hoofdstukken komt zijn Waddinxveense oorlogstijd als 15- en
16-jarige bij ”een onderwijzer”, bij ”een zadelmaker”, bij ”een
boer” en bij ”een drogist” uitgebreid om de hoek kijken.
betalen, bereid was tegen een fik
se prijs zijn huis- en eetkamer aan
mijn ouders te verhuren. Zelf
vond ik onderdak op zolder bij
een zadelmaker”.
WADDINXVEEN - Op het bijna paginagrote artikel ’’Wad
dinxveen in 1940 - 1945” in het Weekblad voor Waddinxveen
van vorige week woensdag zijn weer diverse telefonische en
schriftelijke reacties binnengekomen. Het is een traditie van on
ze krant om zeer geregeld in de meidagen terug te kijken naar
de nog altijd in onze samenleving sterk levende oorlogsjaren.
Ook nu weer reageerden er lezers met aanvullingen en eigen er
varingen uit die veelbewogen tijd.
Omdat daar nimmer melding van
is gemaakt laat de 86-jarige me
vrouw C.C. Both-Vermeer van de
Brugweg weten dat het toenmali
ge ministerie van Oorlog reeds op
8 januari 1948 posthuum het Oor-
logsherinneringskruis met de gesp
voor bijzondere krijgsverrichtin
gen ’’Nederland Mei 1940” heeft
toegekend aan haar op 35-jarige
leeftijd gesneuvelde man, de
dienstplichtige soldaat C. Both
van het wapen der infanterie. Het
hierbij behorende certificaat volg
de in mei 1949.
In 1952 kwam daar nog bij een
oorkonde van de minister van
Oorlog voor de Waddinxveense
mitrailleur-schutter, die in de
voorste linies van de Koninklijke
Landmacht in Dordrecht zijn le
ven gaf ’’voor koningin en vader
land in de wereldoorlog 1940 -
1945” en ’’stierf voor het behoud
van onze vrijheid”.
Het Nederlandse Rode Kruis kon
pas op 27 september in dat eerste
oorlogsjaar laten weten waar ”de
dienstplichtige C. Both, geboren
den 24sten Februari 1905, be
hoord hebbende tot de 2e Com
pagnie He Bataljon 28 Regiment
Infanterie” ter aarde was besteld.
Na op de 10e mei 1940 bij de
Mijlweg 97 in Dordrecht te zijn
gesneuveld werd hij ter plaatse
begraven. Vervolgens werd zijn
stoffelijk overschot overgebracht
naar de algemene begraafplaats in
Dordrecht. Naamsverwisseling
hield Cornelis Both een half jaar
verborgen voor zijn nu hoogbe
jaarde echtgenote en zijn twee
dochters.
Intussen had mevrouw Both wel
uit het fonds, dat de militairen
van het bataljon waartoe haar man
behoorde hadden ingesteld, in de
zomer van 1940 eenmalig hon
derd gulden gekregen, ’’teneinde
daardoor de materieele nooden,
die U wellicht in deze dagen be
dreigen een weinig te lenigen”.
In 1940 bleef er niettemin voor
haar en haar gezin lange tijd on
zekerheid bestaan over het werke
lijke lot van de Waddinxveense
militair, die bekend stond als
”een eenvoudig, degelijk, rustig
en ernstig soldaat”.
”Het is meer voorgekomen, dat
reeds als gesneuveld vermelde mi
litairen uiteindelijk toch nog te
ruggekeerd zijn”, kregen zijn na
bestaanden in de loop van 1940
herhaaldelijk als troost te horen.
Maar eigenlijk geloofde niemand
er meer in dat hij nog in leven
zou kunnen zijn, al bleven alle na-
sporingen vooralsnog zonder re
sultaat, zodat absolute onzeker
heid bleef ontbreken.
De gesneuvelde Waddinxvener
bleek later eerst onder een ver
keerde naam op de algemene be
graafplaats in Dordrecht begraven
te zijn geweest. In het najaar van
1940 werd zijn kist opgegraven en
vervoerd naar de algemene be
graafplaats aan de Kerkweg-West
in Waddinxveen. De herbegrafe
nis was op zaterdag 19 oktober
1940 en kostte 136,65 gulden.
Op 30 januari 1946 betuigde, ko
ningin Wilhelmina van uit Paleis
Noordeinde in Den Haag haar
deelneming met mevrouw Both,
die in de eerste de beste Duitse
aanval haar echtgenoot had verlo
ren.
”Na een wreede en bittere dwin
gelandij van bijna vijf jaren,
bracht het offer van zijn leven ons
de vrijheid. Zijn nagedachtenis
zal dan ook bij Mij in dankbare
herinnering voortleven”, schreef
ze in een persoonlijke brief.
”Wel verloren, niet vergeten”
staat er op de grafsteen van de 35
jaar oud geworden Waddinxvener
op de algemene begraafplaats aan
de Kerkweg-West. Hij ligt er op
een rij temidden van de oorlogs-
morgen van vrijdag 29 september
1944 kwam een overvalwagen
voor het huis aan de Kerkweg-
West waar Toon met zijn moeder
woonde.
gedenkboek Toon lag nog op bed. Hij mocht
zjch eerst aankleden en heel op-
100-jarige Gerefor- vallend legde hij het dagboek, dat
".'„Jdi..In hij bij zijn doop ontvangen had,
deze publikatie komen de de vijf op tafel, opengeslagen bij de dag-
oorlogsjaren, de hongerwinter J •—=<-«
(met een heel actief ’’onder
gronds” werkende diaconie, die
maaltijden en broden uitdeelde en
i 1
stonden) en Toon Pille prominent zijn vele vrienden,
aan bod.
Volgens het gedenkboek bracht
Adriaan van Elk op een gegeven
moment zijn vriend Toon Pille
mee naar de catechisaties in de
eerste oorlogswinter van 1940.
Dat mocht van dominee W.J.
Smidt, hoewel Toon tot geen en
kele kerk behoorde en zelfs niet
gedoopt was. Van de Bijbel wist
de Waddinxvener, die omschre
ven werd als een alleraardigste
leerling met een scherp verstand,
eigenlijk niets af.
Voor de catechisatie deed Toon
Pille niettemin veel werk. ”Ik heb
zoveel in te halen”, zei hij tel
kens. Daarom had hij z’n zakbij
beltje altijd bij zich en alle tek
sten, die aangehaald werden,
zocht hij op en las ze in hun ver
band. En het boeide hem buiten
gewoon. Het duurde niet lang of
hij kon de catechisaties goed vol
gen.
Het jaar daarop (1941) behoorde
Toorr Pille bij de beste catechisan
ten. Toen in september 1942 de
catechisatie weer begon vroeg hij
tot de belijdenis-catechisatie te
mogen worden toegelaten. Het
was zijn hartewens het teken en
het zegel van Gods verbond te
mogen ontvangen. Na een half
jaar ijverige studie werd hij op 25
maart 1943 door een verwonderde
kerkeraad op zijn geloof onder
zocht.
Toon Pille deed vrijmoedig belij
denis van het geloof in zijn Hei
land. Uit zijn antwoorden bleek
een gedegen kennis van de gere-
BOSKOOP - Op zaterdag 9 mei
zal op het parkeerterrein aan de
Mendelweg te Boskoop de jaar
lijkse rommelmarkt gehouden
worden (9.30 uur tot 16.00 uur)
van de Gereformeerde Gemeente.
Het verkoopassortiment bestaat
uit boeken, glaswerk, huishoude
lijke artikelen, kleding,
electr(on)ische apparaten, speel
goed, meubelen en nog vele ande
re dingen.
Voor wie niet van ’’rommel”
houdt zijn er ook verse oliebollen,
stroopwafels, patat, drop, vis en
slaatjes. Ook een koffiehoek
wordt niet vergeten.
Een Boskoopse rommelmarkt is
natuurlijk niet compleet zonder
bomen en planten. Men hoopt
weer een rijk aanbod te hebben.
De opbrengst van de rommel
markt is bestemd voor
verbouwing/uitbreiding van het
kerkgebouw van de Gereformeer
de Gemeente in Boskoop.
hij bij zijn doop ontvangen had,
tekst ”Wie in de schuilplaats des
Allerhoogsten is gezeten, ver
nacht in de schaduw des Almach-
wtigen” (Psalm 91:1). Een laatste
met wekelijks drukbezochte bid- boodschap voor zijn moeder en
S
fg
