Dufs mode
aan den öp
Onthullend boek over raadselachtig Englandspiel
er
TE KOOP:
Grondruil
voor villa’s
deknQ
Vergadering
VOO W’veen
DIVERSE
SHOWROOM
KEUKENS
MET HOGE
KORTINGEN
GLASBEEK
ZONWERING
«I.EWA»
FOCWj
De geboren en getogen Goudse
A V- - - - 1— t r’ X— 1 x
Dr. L. de Jong
T-SHIRT
LANG MODEL
100% KATOEN
029,-
1
Dubbele bodem
Nummer 8
Met drie maten
Arbeidersgezin
Englandspiel
Jan Molenaar
Albert de Vries
Gearresteerd
Beste Nederlanders
Vorstelijk gedragen
AUTOSCHADE
KOMT
GEGARANDEERD
WEER GOED!
Gerard P. v. Schaik
r'
Pagina 15
Woensdag 13 mei 1992
Weekblad voor Waddinxveen
Graf van Jan
Waddinxveense spion Jan
Molenaar
Molenaar werd opgeofferd
is onbekend
Boeken over
Waddinxveen
Kleuterballet
Op muziek worden eenvoudige
Al 29 jaar uw vertrouwen waard j
Balletlerares Marcella Kouwenhoven gaat in Kreater (Kerk-
Och, neem toch liever een
echt kwaliteitszonnescherm
voor een
zeer aantrekkelijke prijs!
de dramatische gebeurtenissen tij
dens en na de Tweede Wereldoor
log in ’t Weegje.
alleen gedetailleerd in een vlot
door de Rotterdamse rechtbank
worden eveneens in het boek
”Een krans van vuur” uitgebreid
beschreven. Interessant is te zien
hoe het onderzoek, het verhoor en
de reconstructie in ’t Weegje wer
den gedaan door de Waddinx
veense politie.
In het in 1981 verschenen deel
Henegouwerweg 43. Waddinxveen
Tel 01828-14415. b g g 13054
Dagelijks geopend van 9-17 uur.
Maandagmorgen gesloten
Bij FOCWA garantiebedrijf
Noordkade 24
Telefoon (01828) 12588
Waddinxveen
NEDERLANDSE VERENIGING
VAN ONDERNEMERS IN HET
CARROSSERIEBEDRIJF
KEUKENS - SANITAIR TEGELS
Pr. Margrietln. 8a, Alphen
Telefoon 01720-45499
uitgegeven (en uitverkochte) boek bod.
Hoe Waddinxveen de oorlog be
leefde staat ook in het in 1983
door de Europese Bibliotheek in
Z_l.'1 uitgegeven
j j* -iro
Verboom. In één hoofdstuk kijkt
in oorlogstijd
WADDINXVEEN - In deze meidagen, maar ook eerder, heeft
het Weekblad voor Waddinxveen de lezers weer gewoontege
trouw geïnformeerd over boeken, die onlangs zijn verschenen en
waarin specifieke oorlogsherinneringen werden opgehaald over
Waddinxveen en de Waddinxveners. De boekhandel werd als ge
volg van deze publikaties overstroomd met verzoeken om deze
doen dan bidden. Urenlang bleef
hij met hem in de armen zitten,
wachtend op de dood. Toen de
ochtend al schemerde, diende An
dringa zijn kameraad de zelf
moordpil toe, die tot de uitrusting
behoorde. Kort daarop stierf Jan
Molenaar, zonder tot bewustzijn
te zijn gekomen. Met tranen in
zijn ogen en met een misselijk,
wanhopig gevoel groef Andringa
haastig ’n gat voor de parachutes.
Hij wierp er ook de zender in. ’t
Apparaat was kapotgeraakt bij de
landing. Hij sleepte het lichaam
van Molenaar achter wat struiken
en verliet daarop haastig het lan
dingsterrein. Met ’n dof gevoel
van verdriet vertrok Andringa net
bestemming Amsterdam”, aldus
Jelte Rep in zijn boek over de
dood van de als marconist ’’Mar
tin” optredende Waddinvener Jan
Molenaar.
Na de Tweede Wereldoorlog ver
telde de oud-brigadecommandant
van Jan Molenaar, adjudant Rou-
vroye uit Ottersum, over deze
Waddinxvener het volgende ver
haal:
’’Omstreeks oktober 1939 kwam
Jan Molenaar als jong marechaus
see van het depot op de brigade
Venray. Al spoedig bleek dat Jan
Molenaar, wat studiezin, dienstij
ver en karaktereigenschappen be
trof, veel beloofde voor de toe
komst. Jan werd een goed kame
raad, een goed politieman. Ie
mand die wist van aanpakken.
Een steun voor zijn brigadecom
mandant, bij zijn kameraden zeer
gezien. In 1940 kwam Jan met
ons in Engeland. Op een avond
stond Jan met tranen in zijn ogen
voor mij: ’’Opper, ik wil wat
doen, ik wil vechten tegen de
moffen”. Spoedig daarna werd
Jan parachutist.
Daarna vertrok hij naar de school
van ’’Intellegence Service” (Ge
heime Dienst). Enige tijd later
schreef hij mij, dat hij de zware
training met goed gevolg had
doorstaan en was bevorderd tot le
Luitenant. Nu heb ik mijn doel
bereikt en hoop spoedig wat voor
mijn vaderland te kunnen doen,
zo schreef hij. Later vernamen
wij, dat hij in Nederland was ge
weest en weer in Nederland was
geweest en weer in Engeland te
rug was. Hij was toen bevorderd
tot Kapitein. Later drongen de
droeve geruchten tot ons door,
dat hij was gevallen voor zijn va
derland”.
in Driehuis-Westerveld en een onbekende urnenplaats hebben
gekregen op een begraafplaats in Amsterdam.
In Den Haag heeft Koningin Juli
ana in 1980 een monument ter
herdenking van de slachtoffers
van het Englandspiel onthuld.
Het gedenkteken, dat in de Sche-
veningse Bosjes staat en waarop
de naam van Jan Molenaar nog al
tijd ontbreekt, is vervaardigd door
de beeldhouwer Titus Leeser en
beeldt een neerkomende parachu
tist uit.
Den Haag is als plaats voor het
beeld gekozen omdat de gevange
nen door de Gestapo op het Bin
nenhof werden verhoord. In het
gebouw waar deze verhoren
plaatsvonden is tevens een pla
quette onthuld.
Het Englandspiel is de naam voor
de raadselachtige misleidingsactie
waardoor 54 Nederlandse agenten
gevangen werden genomen, van
wie 50 de oorlog niet hebben
overleefd.
WADDINXVEEN - Rehorst
Bouw BV krijgt via E.Th.H. Eb-
bers van de gemeente Waddinx
veen enkele strookjes grond ten
behoeve van de bouw van zeven
villa’s aan de Noordkade op het
voormalige terrein van de Formi-
do Bouwmarkt.
Het gaat hier om strookjes grond
van 5,5 vierkante meter, die zul
len worden geruild met een per
ceeltje van 1 vierkante meter. De
ruiling gebeurt met geslotenm
beurs, mits Rehorst Bouw BV de
notariskosten van deze transactie
voor eigen rekening neemt.
Van de zeven villa’s, die per stuk
575.000 gulden kosten, is inmid
dels het hoogste punt bereikt. En
kele nieuwe villa-bewoners zijn al
bekend: Chris Key, ex-eigenaar
van het restaurant De Gouwe Dis,
en Piet de Graaff, oud-voorzitter
van de zwem- en poloclub De
Gouwe.
van de Duitse bezetter en hun Nederlandse landverraders, om
dat de Engelsen met de Duitsers (en niet andersom) een groot
misleidingsspel speelden.
Dat is de onthullende theorie van
de Amerikaanse Nederlander mr.
Pieter Hans Hoets, die hij miniti-
eus en zeer boeiend beschrijft in
zijn succesvolle nieuwe boek
’’Englandspiel ontmaskerd” over
een spionnentragedie die in de ge
schiedenis zijn weerga niet kent.
In het door Ad. Donker uitgege
ven meeslepende boek van 208
pagina’s concludeert hij in helde
re bewoordingen dat voor de
’’schijnstoot op Nederland en Bel
gië” (zoals hij het Englandspiel
ter voorbereiding van de verras
sende en geslaagde Normandische
geallieerde invasie op D-day
noemt) in korte tijd maar liefst 54
Nederlandse parachutisten in En
gelse dienst werden opgeofferd.
Deze gruwelijke feiten betekenen
volgens Pieter Hans Hoets dat op
vier parachutisten na alle door de
Special Operations Executive
Dutch section (SOE), een zelf
standige uitvoerende tak van de
Britse geheime dienst (SIS), ge
dropte Nederlandse agenten rond-
s
bij Marcella
WADDINXVEEN - Balletschool
Marcella Kouwenhoven, sinds
september 1991 gehuisvest in het
centrum voor kunstzinnige vor
ming Kreater (Kerkstraat), heeft
het lesaanbod aanzienlijk uitge
breid.
In de mooie nieuwe balletzaal
kunnen naast lessen in klassiek
ballet op diverse niveaus ook les
sen in jazz-ballet, moderne dans
en tap-dance worden gevolgd.
Ook kinderen vanaf 4 jaar kunnen
bij de balletschool terecht. Op
woensdagmiddag krijgen ze door
balletlerares Hella van Mil op
speelse wijze de beginselen van
het ballet bijgebracht.
straat) balletles voor kleuters gevenJFoto: Marcella Kouwen
hoven).
oefeningen voor bijvoorbeeld de
houding en coördinatie gecombi
neerd met improvisatie voor het
stimuleren van de creativiteit.
De belangstelling voor deze les is
zo groot dat de groep inmiddels is
gesplitst. Kinderen van 4 en 5
jaar krijgen les van 12.45 tot
13.45 uur en kinderen van 5 en 6
jaar van 13.45 tot 14.45 uur.
Alle leerlingen van de ballet
school, dus ook de allerkleinsten,
geven op 16 mei twee voorstellin
gen in de toneelzaal van het Anne
Frank-centrum (Jan van Bijnen-
pad).
Voor de voorstelling van 17.00
uur zijn nog enkele kaarten (a
ƒ7,50) beschikbaar. De voorstel
ling van 20.00 uur is uitverkocht.
’’Maar Molenaar werd voortge
sleept door de harde wind en
sloeg met zijn hoofd tegen een
stenen put, waardoor hij jammer
lijk om het leven kwam. Zijn zen
der werd bij de landing totaal ver
nield. Zo was Andringa (”Akki”)
zijn maat en zijn zender kwijt.
Maar ”Akki” gaf het niet op”.
’’Vanuit hetzelfde vliegtuig spron
gen even later nog twee Neder
landse SOE-agenten, Ras en Jor-
daan, bij Rijssen omlaag. Jordaan
was de marconist. Met zijn wit
blonde haren en blauwe ogen was
hij het prototype van de jonge
Germaan - mannen die volgens
Hitlers rassenleer bestemd waren
om de wereld te veroveren”.
’’Zijn zender bleef heel en spoe
dig was hij zowel in contact met
Bletchey Park (een oud-Victori-
aans bouwwerk 65 kilometer ten
noorden van Londen, waar inko
mende code-telegrammen van
agenten te velde werden gedeco
deerd) alsook met de agent ”Ak-
ki”, die met De Haas (een SOE-
agent die op 7 april 1942 niet per
vliegtuig, maar per boot uit Enge
land op het Hollandse strand was
afgezet) ondergedoken was in
Haarlem”.
10b (eerste helft) uit de serie
”Het Koninkrijk der Nederlanden
in de Tweede Wereldoorlog” door
dr. L. de Jong (”Het laatste
jaar”) - dat in hoofdzaak de perio
de van september 1944 tot april
1945 behandelt in ruim 750
pagina’s - worden eveneens oor
logsgebeurtenissen en -situaties
beschreven die met Waddinxveen
te maken hebben.
Waddinxveen komt met name ter
sprake als het gaat om de jacht op
mannen in Rotterdam, die na op
straat gedreven te zijn onder an
dere Waddinxveen passeerden en
daarbij de nodige hulp van de be
volking ondervonden.
In het najaar van 1944 waren de
Duitsers druk in de weer om spit-
ters bij elkaar te krijgen. Deze
jachten op mannen werden ware
razzia’s om de bezetter te kunnen
laten beschikken over voldoende
spitters voor het aanleggen van de
nodige stellingen in Nederland en
Duitsland.
Het op straat drijven van mensen
voltrok zich ook in Rotterdam en
Schiedam. De afvoer van de ar
restanten vond op drie wijzen
plaats: per trein, per schip en te
voet. Lopend op weg naar Amers
foort en nog verder gingen 20.000
mannen van 17 tot 40 jaar. Een
deel van hen ging via Waddinx
veen en Gouda naar Utrecht en
vandaar naar Soesterberg en
Amersfoort.
Ontsnappen uit de onafzienbare
colonne van mensen was nauwe
lijks mogelijk. In Waddinxveen
werden ’s avonds echter aan de
Zuidkade, de Kerkweg, de Oran-
jelaan en de Noordkade spontaan
deuren van poorten, schuren en
woningen opengezet om 700 man
nen ongemerkt naar binnen te la
ten gaan en te bevrijden.
De gemeente Rotterdam eerde
ons dorp na de Tweede Wereld
oorlog met het tegeltableau
’’Poort geopend - Mond gesloten”.
WADDINXVEEN - Het is tot op de dag van vandaag onbekend
gebleven waar Jan Molenaar, de in de nacht van 29 op 30 maart
1942 bij het Englandspiel omgekomen Waddinxveense spion -
marechaussee - marconist - parachutist is begraven. De 24 jaar
geworden bewoner van de Piet Heinstraat verongelukte in Om-
men-Hellendoorn, werd daar opgebaard, moet zijn gecremeerd
Pieter Hans Hoets in de nacht
van 29 op 30 maart 1942 met drie
andere collega’s uit een Engelse
bommenwerper van de Royal Air
Force (RAF). Wat de vier - An
dringa, Molenaar, Ras en Jordaan
- meemaakten staat beschreven in
het nieuwe boek.
’’Voor het eerst zond de SOE
(Special Operations Executive)
vier agenten in één nacht in een
RAF-bommenwerper. In de nacht
van 29 op 30 maart 1942, slechts
twee nachten na de komst van
Baatsen (die in de nacht van 27
op 28 maart 1942 als zesde in Ne
derland geparachuteerde SOE-
agent werd gearresteerd), landden
de SOE-agenten Andringa en Mo
lenaar bij Ommen”, vertelt Pieter
Hans Hoets.
om het Englandspiel door de
Duitsers zijn geliquideerd.
’’Martin”
De jonge veelbelovende geheim
agent Jan Molenaar - die in de
oorlog de schuilnaam ’’Martin”
droeg - kwam vrijwel direct om
het leven bij zijn ongelukkige pa
rachutelanding in bezet Neder
land.
Bij zijn fatale sprong in de buurt
van het Overijsselse Ommen -
Hellendoorn bleef de Waddinx-
veens spion op 29/30 maart 1942
aan de vooravond van Eerste
Paasdag dodelijk gewond liggen.
Hij overleed op 24-jarige leeftijd.
Na de oorlog werd de Waddinx
veense verzetsstrijder posthuum
onderscheiden.
Volgens de schrijver van het boek
(een oud-inlichtingenman) is hem
door dit overlijden als deelnemer
aan het dramatisch en tragisch
verlopen Englandspiel, dat ook
het ’’Plan voor Holland” met de
inzet van 1.070 saboteurs omvat
te, heel veel leed bespaard geble
ven.
Deze onfortuinlijke Hollandse
verzetsstrijders werden namelijk
meestal onmiddellijk na hun
nachtelijke landing op Nederland
se afwerpplaatsen opgewacht en
gevangen genomen door Duitse
SD’ers en de Nederlandse land
verraders.
De Duitse bezetter (’’Abwehr”)
wist dat ze er aan kwamen, want
via het gecontroleerde radiocon
tact met Engeland waren ze van
tevoren perfect ingelicht over de
plek en het tijdstip waarop de
nieuwe parachutisten en de wa-
penzendingen neerkwamen. Daar
door zijn ook honderden andere
Nederlandse verzetsstrijders om
gekomen.
In tegenstelling tot dr. Lou de
Jong (die in ”Het Koninkrijk der
Nederlanden in de Tweede We
reldoorlog” rept over kapitale
blunders, fouten en vergissingen
van de Britten, waarvan de slim
me Duitsers handig gebruik had
den gemaakt om een fantastisch
Duits misleidingsspel op te zet
ten) en andere (Engelse) ge
schiedschrijvers met dezelfde op-
vatting meent Pieter Hans Hoets
op basis van eigen onderzoek dat
het Englandspiel een juist dóór de
Engelsen mét de Duitsers ge
speeld dubbele-bodem-spel was
(en niet andersom).
”Met de wapenzendingen meege
rekend, zijn er gedurende een pe
riode van ruim twee jaar (van
maart 1942 tot april 1944) 95 af
werpingen geweest waarvan de
Duitsers af wisten. Zoiets was nog
nooit in de annalen van de krijgs
geschiedenis voorgekomen. Er
was dus een spel gespeeld tussen
Duitsers en Engelsen, met Neder
landse agenten als levende pion
nen, die bij landing geëlimineerd
werden. Dat is het Englandspiel
geweest”.
De schrijver wil met zijn boek er
kend hebben dat de Nederlandse
agenten, onder wie Jan Molenaar,
doelbewust zijn ingezet als pion
nen in een uiterst gedetailleerde
en gewaagde misleidingsoperatie
van de Engelsen, waarbij het al
dan niet slagen van de uitgestelde
invasie van 6 juni 1944 op het
spel stond. D-day zou met het uit
de buurt houden van de Duitsers
zo weinig mogelijk verliezen voor
de geallieerden mogen opleveren
en die opzet lukte.
Blijkens de gegevens in het boek
’’Englandspiel ontmaskerd” was
de Waddinxvener Jan Molenaar
nummer 8 van de 54 (meestal in
een door de Duitsers afgeluisterd
radiocontact aangekondigde) para
chutisten die in het kader van de
ze omstreden actie naar bezet Ne
derland werden gestuurd. Sommi
gen werden ’s nachts moederziel
alleen geparachuteerd, anderen
maakten deel uit van kleine
groepjes.
Jan Molenaar had zich vrijwillig
voor het spionnenwerk aangemeld
en werd op een Britse agenten
school opgeleid. Voordat hij voor
zijn eerste en gelijk laatste drop
ping werd voorzien van burgerkle
ren, een vervalst persoonsbewijs,
adressen en een zender kreeg hij
in Engeland een zware lichamelij
ke training en sabotage-oefenin-
gen met explosieven. Die activi
teiten, eerst in kampen in Winter
ford buiten Londen en later in
Beaulieu in de New Forest bij het
Solent langs de zuidkust van het
graafschap Hampshire, stonden
dagelijks op het programma.
De Waddinxveense Piet Hein-
straat-bewoner sprong volgens
Jan Molenaar stamde uit een ge
woon Waddinxveens arbeidersge
zin. Toen in mei 1940 de oorlog
uitbrak, was hij marechaussee te
Domburg. Hij vocht daar tegen
de overweldigende vijand en week
tenslotte uit naar Engeland. In
Engeland gekomen hoorde hij
niet tot degene die het kalm af
wachtten, nee, hij gaf zich vrijwil
lig op voor de geheime dienst.
Al spoedig bleek dat hij daarvoor
geknipt was. Door zijn grote
moed, helder inzicht, volkomen
betrouwbaarheid en liever sterven
dan spreken, werd hij een grote
kracht. Hij werd spoedig kapitein.
In 1941 en 1942 kwam hij met
een vliegmachine van de RAF een
paar maal naar Nederland, sprong
als parachutist af om hier op
drachten te voltooien. Begin 1942
is hij zelfs 6 weken in zijn vader
land geweest.
Als spion liet hij niets van zich
horen, hoe aanlokkelijk het ook
was even contact te zoeken met
zijn ouders te Waddinxveen. Zo
zwierf hij dan als spion in zijn
land, totdat hij zijn plicht had ge
daan en weer terug naar Engeland
vjoog.
Op 29 en 30 maart 1942 woei er
een flinke bries wind, Jan Mole
naar vloog met een toestel van de
RAF boven Ommen en Hellen
doorn. Met drie andere parachu
tisten sprong hij af, om weer een
opdracht te voltooien. Door de
sterke wind maakten ze veel drift,
Jan botste tegen een in een wei
land staande paal en bleef dode
lijk verwond liggen.
Zijn drie vrienden bleven bij
hem, totdat enige burgers van
Hellendoorn zich over hem had
den ontfermd. In korte tijd is hij
ter plaatse overleden.
De goede Nederlanders van Hel
lendoorn hebben hem toen opge
baard in een garage, maar het
werd niet stil genoeg gehouden.
De moffen kwamen, namen het
lijk met zich, verdreven het pu
bliek, zodat zijn graf onbekend is.
Jan Molenaar deed mee aan het
Englandspiel. ”De grootste aller
in de doofpot gestopte spionage-
tragedies”, noemde de schrijver
A. den Doolaard na de Tweede
Wereldoorlog het zo geruchtma
kende Englandspiel, dat ook be
kend staat als Unternehmen
Nordpol.
Twee namen voor hetzelfde wrede
spel, dat de Engelse en de Duitse
contraspionagediensten in de
Tweede Wereldoorlog hebben ge
speeld met de Nederlandse en
Britse geheime dienst.
Vierenvijftig Nederlanders von
den de dood als direct gevolg van
dit macabere spel. Slechts vijf
overleefden het. Honderden ver
zetsmensen werden opgepakt. Ve
len keerden nooit meer terug.
Onder hen dus de jonge Wad
dinxveense marechaussee Jan Mo
lenaar. Over hem staan ook passa
ges in het boek ’’Englandspiel,
spionagetragedie in bezet Neder
land 1942-1945” van Jelte Rep
uit 1977. Daarin lezen we: ”In de
nacht van 29 op 30 maart 1942
koerste een Britse bommenwerper
laag over Oost-Nederland. Er
stond een straffe wind, sterker
dan in Engeland was verwacht.
De struiken en boompjes op de
hei bij Ommen bogen diep voor
de kracht van de wind.
De parachutisten aan de rand van
het springluik besloten niettemin
de sprong te wagen. Als geheime
sabotage-agenten zouden ze wel
voor meer gevaren komen te
staan. De wind joeg de parachutes
met zich mee. De grond schoot
op hen af. De vierentwintigjarige
marechaussee Jan Molenaar
kwam moeilijk neer. Hij kon niet
tot stilstand komen. Zijn parachu
te sleurde hem voort - in de rich
ting van een stenen put. Molenaar
trachtte het obstakel te ontwijken.
Het mislukte. Hij sloeg met zijn
hoofd tegen de put en kwam do
delijk gewond tot stilstand. De pa
rachute bleef zenuwachtig kleppe
ren om los te komen.
Zo werd hij gevonden door zijn
compagnon, de achtentwintigjari
ge priesterstudent Leo Andringa.
Deze kon niet veel meer voor Jan
boeken te kunnen leveren.
Op deze pagina wordt als laatste
bijdrage in deze serie aandacht
geschonken aan het door Ad.
Donker uitgegeven boek ’’Eng
landspiel ontmaskerd” van de au
teur en oud-Engelandvaarder mr.
Pieter Hans Hoets (1921).
Hij schrijft onthullend over het
spionnendrama als de ’’schijnstoot
op Nederland en België” in 1942
- 1944, waarbij 54 Nederlandse
parachutisten in Engelse dienst
werden opgeofferd voor een ge
slaagde D-day (6 juni 1944).
Eén van die omgekomen 54 spio
nerende parachutisten was de
Waddinxveense marechaussee en
sabotage-agent Jan Molenaar van
de Piet Heinstraat. Hij veronge
lukte in de nacht van 29 op 30
maart 1942 dodelijk bij zijn lan
ding met een parachute in de
buurt van het Overijsselse Om
men.
In ’’Englandspiel ontmaskerd”
schrijft de in Amerika wonende
Pieter Hans Hoets ook over het
aandeel in en de betekenis van de
24 jaar geworden Jan Molenaar in
het raadselachtige oorlogsdrama.
De auteur nam zelf ook deel aan
de eerste verzetsacties in en rond
om Den Haag en Leiden.
De oud-inlichtingenman van het
Bureau Inlichtingen en de Neder
landse Veiligheidsdiensten te Lon
den (1943-1944) studeerde na de
Tweede Wereldoorlog rechten in
Leiden en in Amerika, werkte als
jurist bij de KLM en de Coca-Co
la Company en is voorzitter van
het Anne Frank Center in de Ver
enigde Staten.
Vorige week maakten we melding
van het boek ’’Mazzel. Hoe een
joodse jongen de oorlog door
kwam” van de nu 62-jarige Am
sterdammer Albert de Vries. Hij
was als 15- en 16-jarige jongen
met zijn ouders eind 1944, begin Lokale boeken
Er is tot nu toe nog geen boek
over Waddinxveen in 1940 -
1945. Over de oorlogsjaren is wel
geregeld in het Weekblad voor
Waddinxveen geschreven en frag
mentarisch in een aantal lokale
boeken en publikaties.
Ook zijn er door de jaren heen in
Waddinxveen tentoonstellingen
gehouden waarop beetje-bij-beetje
een beeld werd gegeven van het
leven in dit Gouwedorp tijdens de
Tweede Wereldoorlog, zoals ”Het
verzet” in 1970 en ’’Vrijheid
moetje maken” in 1985.
In mei 1968 gaf de Gereformeer
de Kerk in Waddinxveen ter gele
genheid van het 100-jarig bestaan
het gedenkboek ”Hoe het groeide
1866 - 1966” uit. In deze publika-
tie van ds. W.J. Smidt en burge
meester A. Warnaar Jzn komen
de vijf oorlogsjaren, de honger
winter 1944 - 1945 en de ver
moorde Waddinxveense verzets-
aan
De drie maten van Jan Molenaar,
waarvan hun komst door de En
gelsen nu eens niet bij de Duit
sers was aangekondigd, zouden
pas op 28 april 1942, 1 mei 1942
en 3 mei 1942 worden gearres
teerd en opgesloten worden in de
Scheveningse strafgevangenis.
Twee van hen (Andringa en Ras)
stierven op mensonterende wijze
door de gruwelijke en sadistische
Duitse SS in de zomer en het na
jaar van dat oorlogsjaar en de der
de (Jordaan) is op 3 mei 1945 -
twee dagen voor de bevrijding
door de Amerikanen - in het Oos
tenrijkse concentratiekamp Mau
thausen ziek en uitgeput omgeko
men.
Natuurlijk wist Jan Molenaar met
al zijn collega’s dat hun opdracht
als geheim agent in door de vijand
bezet gebied levensgevaarlijk was.
Ze waren bereid om enorme
risico’s te nemen, want volgens
het oorlogsrecht wordt een gevan
gen spion niet als krijgsgevangene
aangemerkt. Spionnen krijgen de
kogel of worden onthoofd. En ve
len werden eerst gemarteld om
hen te dwingen hun geheimen en
contacten prijs te geven. Dat mag
niet volgens het oorlogsrecht.
Maar het werd gedaan. Speciaal
door de Duitse Sicherheitsdienst
(SD).
Desalniettemin was er altijd aan
bod van Nederlandse agenten. Als
je werd uitgestuurd door de su
blieme Britse inlichtingendienst,
hoopte je dat je een paar maanden
kon opereren tegen de vijand in
bezet gebied, om dan terug te ke
ren teneinde nieuwe agenten op te
leiden. De gemiddelde actieve
dienst van een geheim agent in de
Tweede Wereldoorlog duurde een
paar maanden.
Over Jan Molenaar en al zijn ma
ten is Pieter Hans Hoets in zijn
boek ’’Englandspiel ontmaskerd”
heel duidelijk. ”Ze hebben niet
alleen een zeer belangrijke bijdra
ge geleverd tot het slagen van de
invasie en de bevrijding van Ne
derland, zij behoorden ook tot on
ze beste Nederlanders”, schrijft
hij.
”Hun dood is daarom ook nooit
zinloos geweest: zij zullen voor
ons en ook voor de komende gene
raties een lichtend voorbeeld blij
ven. Deze verzetsstrijders bleven
doorvechten toen alles verloren
scheen en zetten zich volledig in
voor Nederland in de donkerste
jaren uit onze geschiedenis. Daar
om is bet voormalig verzet, mét
vele andere Nederlanders, hen
ruim 45 jaar na vet einde van de
Tweede Wereldoorlog nog steeds
niet vergeten”.
”De meesten van hen zijn geval
len zonder in de gelegenheid te
zijn geweest tegen de bezetter te
opereren zoals ze zich dat voorge
steld hadden, omdat-zovelen di
rect na de landing gearresteerd
werden. Dat is erg geweest. Maar
ze zijn gegaan - terug naar bezet
Nederland, terug in de greep van
de nazi’s, waaraan de meesten
zich net ontworsteld hadden. Ze
zijn teruggekeerd, bereid om hun
leven te geven voor Nederland”.
Wat dé Nederlandse agenten van
'het Englandspiel, zoals Jan Mole
naar, hebben gedaan, staat te le
zen op het aan hen gewijde monu
ment in Den Haag aan de Hoge
Weg bij de Scheveningse Bosjes
en de Waterpartij: ”Zij sprongen
in de dood voor onze vrijheid”.
WADDINXVEEN - Dinsdag
avond 19 mei om acht uur houdt
de afdeling Waddinxveen van de
Vereniging Openbaar Onderwijs
haar jaarvergadering in de open
bare Jan Ligthartschool aan de
Sperwerhoek.
Begonnen wordt met het huishou
delijk gedeelte. Om ongeveer half
negen wordt er een inleiding ge
houden over het thema ’’Aspecten
van schaalvergroting en fusie”.
De onderwijskundige aspecten
zullen worden belicht door Mari
us Berendsen, werkzaam bij de
schoolbegeleidingsdienst Midden-
Holand in Gouda. Er is volop ge-
legengheid voor discussie.
Tenslotte nog de herinnering van
de Haarlemmer C. Beverdam, zo
als hij die ook vlak na de oorlog
aan het papier toevertrouwde:
”Op de Eerste Paasdag 1942,
werd ik des morgens om 6 uur ge
wekt door mijn schoonmoeder te
Hellendoorn, waar wij logeerden,
die mij vroeg, wat ze moest be
ginnen met een parachutist die bij
haar om hulp aanklopte.
Mij bleek toen, dat er een kame
raad van deze parachutist een hal
ve kilometer verder gewond was
achtergebleven. Bij onze komst
bleek de gewonde reeds overleden
te zijn.
In de prille morgen hebben wij
daar onze hoofden ontbloot en een
’’Rust zacht” uitgesproken. De
papieren, geld en wapens hebben
wij medegenomen. Dat was Jan
Molenaar, zoals ons later bleek.
Ik moest eerst zorgen, dat de
overlevenden in veiligheid kwa
men, zo moesten wij hem laten
liggen. Een eierzoeker vond hem
en deed er aangifte van. Hierna
werd Jan opgehaald en opgebaard
en begonnen de Duitsers met hun
onderzoek.
Familie Molenaar, Gij kunt trots
zijn op Uw Jan, want hij heeft
iets groots verricht:
Waddinxveen, schrijft die naam
van Jan Molenaar met gulden let
ters op Uw gedenkteken, want
een der Uwen heeft zich vorste
lijk gedragen:
Leden van het Wapen der Ko
ninklijke Marechaussee, laat Jan
Molenaar U ten voorbeeld zijn,
hij was een held en een der
Uwen:
Jan Molenaar heeft niet tever
geefs geleefd, gestreden en gele
den. Zijn leven zij ons een lich
tend voorbeeld”.
WADDINXVEEN - De in de Tweede Wereldoorlog omgeko
men 24-jarige parachutist en marconist Jan Molenaar van de
Piet Heinstraat (vroeger Prins Hendrikstraat) is door de Britse
geheime dienst doelbewust opgeofferd voor de vrijheid in Ne
derland en Europa. De in de nacht van 29 op 30 maart 1942 do
delijk verongelukte Waddinxveense marechaussee en sabotage
agent kwam in het kader van het raadselachtige Englandspiel
(Operation ’’Northpole”) met 53 andere Nederlandse agenten
per parachute vrijwel direct terecht in de moordende handen
De bij het Englandspiel omgekomen Waddinxveense spio-
n-marechaussee-marconist-parachutist Jan Molenaar van de
Piet Heinstraat.
1945 in Waddinxveen ondergedo
ken geweest.
Albert de Vries besteedt 4 van
zijn 14 hoofdstukken aan zijn oor
logsherinneringen in Waddinx
veen, waar hij vertoefde bij ”een
onderwijzer”, bij ”een zadelma
ker”, bij ”een boer” en bij ”een
drogist”.
Het boek is een uitgave van de
Socialistische Uitgeverij Amster
dam (SUA) in de hoofdstad. Al
bert de Vries weet op aandacht
trekkende wijze te vertellen over
zijn soms ongelooflijke ervaringen
in de Waddinxveense oorlogswin
ter en wat er in de Dorpstraat en
op de Kerkweg gebeurde toen de
bevrijding daar was en de eerste
Canadese motorordonnans door
het Gouwedorp met een ’’hefbrug
als geschutstoren” reed.
”Een krans van vuur” heet het in
1983 door Sijthoff in Amsterdam strijder Toon Pille prominent
van Gerard P. van Schaik, de man
die in 1977 de Blaricumse villa
van Pieter Menten in brand stak.
Het in boekvorm gegoten verhaal Zaïtbommel uitgegeven boek
van een oorlogsslachtoffer, waar- ’’Waddinxveen 750 jaar” van W.
aan in het Weekblad voor Wad- Verboom. In één hoofdstuk kijkt
dinxveen onlangs nog aandacht is de oud-Waddinxvener niet alleen
geschonken, gaat uitgebreid in op terug op de Eerste Wereldoorlog
j- j i 1914 1918, maar komt hij ook
met Waddinxveense oorlogsherin
neringen over de laatste wereld-
brand.
auteur beschrijft in zijn boek niet Een enkele oude bevrijdingsfoto
~’~t van Waddinxveen is te vinden in
leesbaar verhaal zijn eerste ken- sommige fotoboekjes die de Wad-
nismaking in 1943 met het recrea-
tiegebied in Waddinxveen-Zuid,
waar hij probeerde onder te dui
ken, maar ook hoe hij daar spoe
dig aan de Duitsers werd verra
den, ter dood werd veroordeeld,
anderhalf jaar in het Duitse con-
centratiekamp Dachau verbleef kersdorp, welk boekje in 1990 in
en hoe hij zich eenmaal op vrije opdracht van de gemeente Bos
voeten in 1947 wilde wreken op koop is geschreven door onderwij-
j M7-JJ zer Sjaak Blaazer.
In ’’Tussen licht en donker in
Weegje enjie veroordeling daarna Hollands Groene Hart” beschrijft
22_ 21: de Zevenhuizense makelaar Bram
Veerman de oorlogsjaren in een
andere Waddinxveense buurge
meente. Eén van de 20 onderwer
pen daarin is ”Het verzet - ”De
schrik van Gouda” over een
Moordrechtse NSB’er, waartegen
het zeer sterke vermoeden bestaat
dat hij het was die de Waddinx
veense verzetsstrijder Toon Pille
in 1944 heeft verraden.
dinxvener C. Neven in samenwer
king met boekhandel Burger in de
Dorpstraat heeft uitgegeven.
Buurgemeente Boskoop kent in
middels het boek ’’Boskoop 1040
- 1945” over bezetting, onder
drukking en verzet in het kwe-
hoe hij zich eenmaal op vrije opdracht van de gemeente Bos
zijn verrader uit Waddinxveen.
De naoorlogse moordaanslag in ’t
