50 JAAR BEVRIJDING WADDINXVEEN 1940-1945
Wie waren zij van die 4
Waddinxveense straten?
Belevenis van Waddinxveense huisarts tijdens de Tweede Wereldoorlog
Pagina IX
kerheden,
kampen
den er maatregelen getroffen
Wijlen huisarts P. van der Linde (midden) en zijn eveneens overleden echtgenote, hier op een archieffo-
Die straten in Groenswaard I
zijn de Johannes Postlaan
gelaten om te gaan werken bij
de LO en de aan haar bekend
geworden adressen door te
geven aan de Duitsers.
Op 22 november 1944 arres
teerde de SD in Utrecht een
aantal belangrijke figuren uit
het Gewestelijk Commando-
ten in de Willem III-kazeme
in Apeldoorn. Het was vrijwel
zeker dat zij ter dood ge
bracht zouden worden.
In de morgen van 28 novem
ber ging Jan van Bijnen met
een 1
om de mogelijkheid te vinden
x 12 J TA X 1
noodlottig geworden. Zij wer
den ontdekt en tijdens de
vlucht geraakt door schoten.
om de overlevenden uit de
kampen te repatriëren naar
Nederland of naar veiliger ge
bieden te brengen.
to met wijlen S. Pille.
en later wat te eten. Eind fe
bruari kwam bezoek van
Duitse militairen, die vroe
gen of Koster vervoerd kon
worden. Ik heb daar ernstig
bezwaar tegen gemaakt. Men
vroeg toen een geneeskundi
ge verklaring, waarin stond
dat de patiënt niet vervoerd
mocht worden.
De volgende dag bezoch een
politie-agent uit Boskoo mij
met de mededeling dat het er
zeer somber uitzag voor Kos
ter; hij zou waarschijnlijk de
volgende dag worden opge
haald. Koster woonde in Bos-
Zijn vriend was op slag dood.
Van Bijnen had enkele buik
schoten opgelopen en werd
naar een ziekenuis vervoed.
Zijn houding daar was van
dien aard, dat de Duitse mili
taire arts toegaf Wanneer de
ze man geen terrorist was,
was vreselijk. Maar eenmaal
hebben zij hun kans voorbij
laten gaan. Dat was in sep
tember 1944“
ter en brood gezet. Gelukkig
kon de Wijkverpleging ons
voorzien van soep en vruch
ten. Men had daar inmiddels
ook van het geval gehoord en
via een ’goede’ agent kreeg ik
een boodschap van dr. De
Jong, de chirurg van de Wijk,
die advies gaf bij een eventu
eel verhoor standvastig te
blijven en van me af te bijten,
na een dag of drie volgde ver
voer naar de Sicherheitspoli-
zei aan de Mathenesserlaan
in Rotterdam en opsluiting in
een niet zo grote eruimte met
35 mensen.
Op de dag dat Nederland offi
cieel bevrijd werd van de
Duitse bezetter, 5 mei 1945,
moest een groot aantal Indi
sche kampbewoners in deplo
rabele toestand ‘op transport'
Onzekerheid met onbekende bestemming.
Geen bevrijding voor hen! In-
Door de scheiding van de ge- tegendeel, weer grote ang-
zinnen leefde menigeen met
onzekerheid. Ten aanzien van
de toekomst, ten aanzien van
In het voormalig Nederlands
Indië, het tegenwoordige In
donesië, was Japan nog volop
in oorlog met de gealliëerde
bondgenoten. De vele Neder
landers die om welke reden
dan ook in Nederlands Indië
verbleven, waren door de be
zetter Japan in 1942 in kam
pen gedreven en zouden daar
verblijven tot de Japanse ca
pitulatie: 15 augustus 1945!
In Nederlands Indië duurde
de oorlog dus nog ruim 3
maanden langer! En dat wa
ren zware maanden. Geschei
den te leven, met grote onze
kerheden, in verschillende
kampen, op verschillende
plaatsen, onder een regiem
van onmenselijkheid en ver
nedering in uiterst kommer
volle omstandigheden! Onze
bevrijding doet hen alleen
maar terugdenken aan een
periode die hen veel verdriet
en pijn heeft bezorgd. Van een
plaatsgenoot die de Japanse
bezetting heeft meegemaakt
noteerden wij de volgende im
pressie.
r met
doodsbedreigingen, beschie
tingen en moord, duurde nog
enige tijd voort en van een
echte bevrijding was nog
Er werden veel fouten ge
maakt, maar in het geloof en
de liefde voor het vaderland
zijn velen tot zeer grote da
den in staat geweest, o.a. Jo
hannes Post.
weg. De kar was geladen met
zakken vol aardappelen. In
een van de zakken zat Koster.
Hij werd vervoerd naar een
klein plaatsje ten zuiden van
Rotterdam en werd vele
maanden eerder bevrijd dan
wij....
Diezelfde dag om ongeveer
zeven uur ’s avonds werd ik
opgehaald, smaen met een
broer van Koster, door de
Duitse Wehrmacht. Men
bracht ons per motorfiets
naar het politiebureau in
Gouda. Daar werden we op-
eesloten in een rol on on wa-
zet en daaromheen prikkel
draad. Aan Koster was ge
zegd dat hij ervoor moest zor
gen dat de koeien niet te dicht
bij die gaten kwamen omdat
ze anders dichtgetrapt zou
den worden. Koster had zich
er niet veel van aangetrokken
en toen er begin februari
1944 controle kwam, bleek
het een chaos te zijn gewor
den. Koster was er bij geroe
pen en had een flink pak
slaag gekregen. Hij had zich
echter stevig verweerd en
had, naar men vertelde, met
zijn spa een van de soldaten
de schedel ingeslagen. (Later
ging het verhaal dat die sol
daat was gestorven). Koster
was weggevlucht in een
schuur en had zich op de hooi
zolder verstopt. Daar werd hij
gevonden en vervolgens naar
beneden gegooid op een ste
nen vloer.
Koster was in diepe coma.
Met de wij zuster werd over
legd hoe hij zo goed mogelijk
verpleegd kon worden. Na
een dag of drie, toen de toe
stand niet verergerde, beslo
ten we hem rectaal wat voch
toe te dienen. Via een kathe
ter in de anus werd met een
oorspuit vocht ingebracht:
eerst een physiologische zou
toplossing, vervolgens mage
re bouillon en daarna suiker
water. Na een dag of zes be
gon Koster bij te komen. Ie
dereen was verbaas, ook de
SD. Al gauw kwam er contro
le van die kant. Koster was er
nog betrekkelijk goed doorge
komen en begon te drinken
De volgende dag werd ik ver
hoord. De militaire ondervra
ger bleek goed op de hoogte te
zijn. ‘Waarom bent u 's
avonds bij Koster geweest, de
dag voordat hij ontsnapte? U
kwam er ’s avonds nooit. U
hebt een briefje afgegeven. U
schreef dat de patiënt niet
vervoerd mocht worden,
maar hij is wel verdwenen’.
Op de eerste vraag antwoord
de ik, dat ik een spoedbood-
schap van de familie had ge
kregen, en op de tweede
vraag, dat uiteindelijk iedere
patient, hoe ernstig ziek ook,
vervoerd kan worden, maar
dat de risico’s soms te groot
zijn. Tot slot eiste hij van mij
een verklaring waarin zou
staan dat het algemeen be
lang (d.w.z. het belang van de
Wehrmacht) voorging boven
het belang van de patiënt. Ik
heb dat geweigerd. Hij dreig
de toen met een half jaar
strafkamn in Vimbt.
mannen, vervoerd naar de
duinen bij Overveen. Enkele
van hen zelfs op brancards.
Zij werden gedwongen op de
grond te gaan liggen en wer-
-’-’x J
dood.
had voor alles goedkeuring
van de kampcommandant of
de kampwacht nodig. Meest
al was de leiding van de kam
pen in handen van Japanners
die ‘gezag genoten' op per
soonlijke (laakbare) ‘kwalitei
ten'. De geïnterneerden zorg
den zelf voor eigen leiding en
voor eigen leefregels, zodat er
van een ordelijke gang van
zaken sprake was. Er waren
duidelijke voorschriften, re
gels en verdelingen van werk
zaamheden: distributie van
eten en kleding, corvee in de
keuken en de huizen, schoon
maakploegen voor het ter
rein, sjouwdiensten, beheer
van de ‘toko‘. Er werd ook
streng de hand gehouden aan
de 'kampmoraal'. Diefstal on
der de geïnterneerden bij
voorbeeld, werd intern be
straft; diefstal van de Japan
ners werd, mits niet ontdekt,
algemeen goedgekeurd. Aan
voorschriften van de eigen
leiding werd zoveel mogelijk
voldaan, voorschriften van de
Japanse kampcommandant
werden zoveel mogelijk gesa
boteerd.
Daar de gezinnen uit elkaar
getrokken waren, probeerde
men toch wel enigszins in
groepsverband te blijven be
staan: groepjes die met el
kaar lief en leed, zo goed en zo
kwaad als mogelijk, deelden.
Loyaliteit stond (in het groep
je) hoog in het vaandel, was
vaak letterlijk van levensbe
lang. Konden de geïnterneer
den in de beginperiode van de
kampen toch nog wel hun in
kopen doen via allerlei slink
se wegen, mat medewerking
van vroegere bediendes en de
smokkeltochten van moedige
kampbewoners, langzaam
maar zeker maakten de Ja
panners daar een einde aan.
Het voedsel werd schaarser,
werd eenzijdiger en ging ont
breken aan voedingskracht.
Dit betekende vermindering
van de algemene weerstand
en zichtbare lichamelijke af
takeling en uiteindelijk hon
ger.
De medische verzorging was
in alle kampen minimaal:
Kuipers-Rietberg
Mevrouw H.Th. Kuipers-
Rietberg (Tante Riek) wordt
te in Bergen op Zoom als chef
van
op het gemeentehuis,
Sporen
Echter, een langdurig verblijf
in vrijheidberovende kampen
laat sporen achter, die de
mens in het diepst van hun
wezen kunnen treffen. Een
scala van stoornissen van ve
lerlei aard komt een keer
naar buiten, vroeg of laat. Ge
lukkig zijn we nu na zoveel
jaren instaat deze grote groep
mensen die aandacht en er
kenning te geven die ze ver
dienen. Die ze verdiend had
den, gelijk toen ze in 1946
‘thuis' kwamen! Ieder mens
die een of andere vorm van
onvrijwillige opsluiting onder
permanente bewaking heeft
ondergaan, heeft recht op
steun en opvangmogelijkhe
den van dierbaren en hulpin
stanties.
Nederland heeft een steek la
ten vallen toen de vele dui
zenden landgenoten terug
kwamen uit Indonesië. Veel
leed is onverwerkt wegge
stopt en heeft menig leven be
ïnvloed. Hopelijk is het nog
niet echt te laat alsnog een
open oor te hebben voor de
ondervindingen, beproevin
gen en gedragingen van deze
mensen. Begrip voor hen te
hebben en hen te waarderen
om de mens die zij geworden
zijn, ondanks de vele trau-
matsche ervaringen.
verrichten voor de hulp aan
joden en onderduikers^ sa
men
Zuid.
Na arrestatie van de vorige
leider, werd hii leider van het
WADDINXVEEN - Neder
lands officiële Nationale Be
vrijdingsdag, 5 mei, is niet
voor iedereen de Bevrij
dingsdag. Honderdduizend
Nederlanders zaten op 5 mei
1945 nog in een internerings
- gevangenen - kamp, of gin
gen op transport naar (weer)
een andere onzekere be
stemming met nog meer ont
beringen en kwellingen dan
in het vorige verblijf.
Waarschijnlijk leeft deze ver
raadster nog en woont zij in
Duitsland.
Tante Riek is in hetkamp Ra- Utrecht. Zij werden ingeslo-
vensbrück overleden, kort na
de Kerstdagen van 1944. Men
weet niet precies wanneer.
Enkele woorden uit haar
laatste brief, geschreven in
een Nederlandse gevangenis,
luidden “Wil veel bidden voor
ons en voor allen die in moei- een vriend op verkenning uit
lijkheden zijn en wil altijd 1
onthouden, het eeuwige leven hen te bevrijden. Dat js hem
is van meer belang dan het
aarse. De Heer is mijn sterk
te'.
WADDINXVEEN - Met het naar het welbekende joodse
meisje Anne Frank genoemde dienstverleningscentrum als
’middelpunt’ beschikken we in Waddinxveen over vier
straatnamen die herinneren aan het verzet in de Tweede
Wereldoorlog. Daaraan is de naam van oud-verzetsstrijder
C.A. van der Hooft (’Cor van Breda’) kortgeleden aan toege
voegd.
Betrokkenheid
Eenmaal in Nederland aan
gekomen was er niet of nau
welijks aandacht voor deze
mensen. De weinig betrok
kenheid van Nederland bij ‘de
tropen', bij de oorlog in de
Stille Oceaan, (zó ver weg!),
waar ons land nèt een klein
beetje bekomen was van de
eigen bezetting en oorlogs
gruwelen en ontberingen,
deed de gerepatrieerden zwij
gen over de eigen ervaringen.
Vooral ook, omdat toen pas
aan hem bekend werd dat de-
Duitse concentratiekampen
een heel ander leed toege
bracht hadden aan menig
Hollands gezin. De terugge
keerde Nederlanders borgen
hun eigen verdriet en leed op.
Natuurlijk waren er wel be
kende en erkende traumati
sche ervaringen die de publie
ke aandacht kregen, maar
dat bleef eigenlijk steken bij
de gruwelverhalen en be
klemmende beelden van de
aanleg van de Birmaspoorlijn
in Thailand, aangelegd door
duizenden ‘gevangenen' uit
de Japanse interneringskam
pen van voormalig Neder
lands Indië.
De Japanse tijd is vele jaren
een geïsoleerde periode ge
weest. De teruggekeerde
mensen richtten zich, een
maal ‘thuis', op hun toe
komst, waarbij ze zich goed
realiseerden dat je, wilde je
zelf handhaven, onafhanke
lijk zijn en blijven, je direct
met een inhaal-manoevre
moest beginnen. Je geestelij
ke en interlectuele achter
stand zo snel mogelijk moest
zien in te halen. Geen tijd
meer ‘verdoen' aan het zo vol
met ontberingen beladen ver
leden.
Op een vraag mijnerzijds of
hij een eed van trouw had af
gelegd op de Führer, ant
woordde hij bevestigend. Ver
volgens vroeg ik hem of hij
ooit die eed zou breken. Hij
zei: ‘Nein, nie‘. Toen heb ik
hem gezegd dat ik nooit de
door mij als arts afgelegde
eed van Hippocrates zou bre
ken. Dit ging gepaard met
een vuistslag op tafel. Toen
volgde een lange pauze waar
bij ik hem in de ogen bleef kij
ken. ‘Na, dass kan ich respek-
tieren'. Hij verdween en
kwam een half later terug
met de boodschap: ‘Sie sind
entlassen'.
Via een wenteltrap moest ik
naar beneden. Het ws een
van de angstigste momenten
van mijn leven. Men hoorde
vaak dat mensen in zulke si
tuaties z.g. op de vlucht wa
ren neergeschoten. Toen ik
tenslotte de deur uitging, zei
de portier: ‘U hebt geboft'.
Op de Mathenesserlaan geko
men, heb ik direct mijn fami
lie gebeld via dr. Van Ruyven,
de cardioloog die vier huizen
verder woonde.
Later bleek dat de burge
meester van Waddinxveen,
een angent van politie uit
Waddinxveen en de zuster
van Koster contact hadden
opgenomen met de Sicher-
heitspolizei in Gouda om een
goed woordje te doen.
Een paar dagen na de bevrij
ding stond Koster voor de
deur. Hij kwam bedanken,
maar wist van het hele geval
niet veel meer Af1
nauwelijks medicamenten en
voorzieningen, zeer slechte
hygiënische omstandighe
den, gebrek aan schoon wa
ter, zeep, goed sanitair. Be
smettelijke ziekten konden
gemakkelijk en snel ontstaan
en uitbreiden. Malaria, dy
senterie en paratyfus kwa
men dan ook veelvuldig voor.
Het was uitermate moeilijk
de menselijke vervuiling te
bestrijden. De dood lag con
stant op de loer!
Het aantal zieken en zwaar
verzwakten werd enorm
groot, vooral het laatste oor
logsjaar. Heel veel mensen le
den aan de ergste ziekten, zo
dat nog maar een klein aantal
mensen het vele en zware, té
zware werk moest doen. Voor
al in de vrouwenkampen
moesten veel te jonge meisjes
veel te zware arbeid verrich
ten. Nu nog worden vele over
levenden dagelijks herinnerd
aan de gevolgen van deze af-
beuling: slecht ontwikkelde
organen, overbelaste ruggen,
broze botten, vergroeide lede
maten, door slechte voeding,
zware arbeid en barbaarse
straffen!
In de kampen stegen de sterf
tecijfers. De Japanse ‘Gesta
po1 de Kempetai, kon uiterst
barbaars en geweldadig
straffen, vaak collectief en
niet in verhouding tot de
eventuele vergrijpen, met een
willekeur die een verlam
mende invloed had op alle
kampbewoners. Iedere voor
malige kampbewoner zal zich
de zéér lange strafappèls in
de gloeiend hete zon als een
verschrikking herinneren.
Ook de vele vernederingen en
kleineringen die de Japan
ners de bewoners aandeden.
Het altijd diep moeten buigen
‘voor de keizer'. De angst voor
alles waartoe de japanse sol
daat instaat was.
Hoewel de Japanners altijd
een grove, arrogant en beledi
gende manier van optreden
tentoonspreidden, ‘redden' de
kampbewoners het toch vaak
door correct, waardig en zoge
naamd onbevreesd op te tre
den. Er is dan ook beslist veel
Internering
Op 7 december 1941 begon de
oorlog in de Pacific met de Ja
panse aanval op de Ameri
kaanse vloot in Pearl Har
bour. Nauwelijks 3 maanden
later was de gehele Neder-
lands-Indische Archipel bezet
door de keizerlijke Japanse
legers. Korte tijd later wer
den 100.000 Nederlanders
geïnterneerd. De mannen en
oudere jongens eerst. Enige
tijd later werden de vrouwen
en kinderen gedwongen te
verhuizen naar speciale vrou
wenkampen, bestaande uit
inrichtingen, barakken en
omheinde huizen in stads- of
dorpswijken, altijd op een of
andere manier afgesloten van
de buitenwereld en altijd
zwaar bewaakt door Japanse
soldaten en hun superieuren.
Daar er door de Japanners
voortvarend gewerkt werd,
kwamen er alsmaar meer
mannen in mannenkampen
en vrouwen en kinderen in
overvolle, leeggehaalde hui
zen in de speciale vrouwen
kampen. Er moest perma
nent ‘ingedikt' worden, zodat
er op het laatst niet méér leef
ruimte was dan één matras
breedte per persoon.
Heel in het begin van de
kampperiode waren er nog
wat bezigheden mogelijk op
het terrein van de kampen,
maar allengs werden die be
perkter en zelfs verboden, zo
dat er, zeker in de laatste
twee jaar, méér dan alleen
maar van vrijheidsberoving
sprake was. Intimidatie en
mishandeling waren toen
meer regelmaat dan uitzon
dering geworden.
Zoals gezegd men was niet
vrij te gaan en te staan. Men
Zondagsmorens na de mis
lukte overval, werd Johannes
Post met nog enkele gevange- dacht dat hij wel gauw
nen verhoord, maar men kon 1 TT" 1
geen enkele verklaring uit
hem los krijgen. Na enkele
ten aanzien van het eigen le
ven en dat van de gescheiden
gezins- en familieleden. Er
was geen briefverkeer of an
dere communicatie. Slechts
een enkele keer ontving men,
via het Rode Kruis, een voor
gedrukte kaart met stan
daardtekst van een direkt fa
milielid. Echter, die kaart
was minstens een half jaar
onderweg, dus was het bij
aankomst niet zeker of de af
zender nog in leven was!
Het leven kwam geleidelijk
aan stil te liggen in de kam
pen. Waren er in het begin
nog mogelijkheden tot
aantal 1
door de ontberingen en de uit-
puttingen kwam veel te ver
vallen of werd door de bezet
ter verboden. Bovendien was
er geen nieuwuitwisseling
meer mogelijk door gebrek
aan radio’s of andere commu
nicatiemiddelen. Het bezit, of geerde Indonesiërs, vielen de
de ontdekking van het bezit,
van een radio werd dermate
collectief afgestraft, dat nie
mand het meer waagde zo’n heid binnen de kampen blij-
ding in bezit te krijgen. De - T'* T-1-
martelingen die dan volgden,
waren
sten, verdriet, intimidatie en
totale afhankelijkheid van de
onberekenbare Japanse sol-
het gedrag van de Japanners, daat. De kampsituatie werd
-alsmaar beroerder: nog min
der plek voor nog veel meer
mensen, nog meer uithonge
ren, nog meer vernederingen
en kleineringen.
Johannes Post
Johannes Post was een
Drentse boer en een van de
grote leiders van het gewa
pende verzet. Hij hielp de on
derduikers en bevrijdde ge
vangenen. Johannes Post, die
werd doodgeschoten, werd 37 dan was hij een held geweest,
jaar. Hij had bij verschillende Hij stierf op 30 november
overvallen in ons land van de 1944. In zijn gedicht had hij
Landelijke Knokploegen de gebeden.
leiding.
WADDINXVEEN - ’Belevenis
van een Waddinxveense huis
arts tijdens de Tweede We
reldoorlog1 heet de op schrift
gestelde herinnering van wij
len P. van der Linde, huisarts
Capitulatie
Pas op 15 augustus 1945
kwam in Nederlandse Indië
het bericht van de Japanse
capitulatie, na de bommen op
Hiroshima en Nagasaki. Ech
ter de kampbewoners, veelal
vrouwen en kinderen, moes
ten ‘gewoon' in de kampen
blijven waar ze waren. Behal-
een ve dat er nog niets was gere-
vitale aktiviteiten, geld voor de terugkeer, waren
er opnieuw grote gevechten
gaande.
Twee dagen na de Japanse ca
pitulatie werd de Republiek
Indonesië uit geroepen. Ex
tremisten, nu niet de Japan
ners maar politiek geënga-
-1J
kampen aan en dit keer
moesten de bewoners - o iro
nie! - voor hun eigen veilig-
1 1 1. 1 11.1 2 2
ven. De Japanse bewaking
moest nu de veiligheid van de
het niet waard! Te be- geïnterneerden garanderen.
grijpen is dan ook dat de De politiek roerige en onveili-
kampbewoners zich vergeten ge situatie, opnieuw
en geïsoleerd voelden.
Toch was er een mentaliteit
die tot overleven en doorzet
ten aanzette. Met de steun
van het leefgroepje, de kong- steeds geen sprake. Toch wer-
si, de onvoorwaardelijke loy-
koop en daar was iets uitge
lekt. De politieman vroeg mij
of ik Koster zou willen waar
schuwen dat hij hoe dan ook
moest verdwijnen. Op de
vraag waarom hij hem zelf
niet ging waarschuwen, ant
woordde hij, dat in de omge
ving van Koster verraders
werden vermoed en dat hij in
zijn uniform te veel zou op
vallen. Dezelfde avond werd
de familie Koster door mij ge
waarschuwd.
In de vroege morgen van de
volgende dag bracht de boer
hem met naard en wasen
Driekoningen, driekoningen,
Vanaf het begin van de oorlog wijs mij de sterre aan.
had hij zich met alle kracht Ik wil zo gaarne vinden,
geworpen op het verzet in ie- het kleine Christuskinde,
dere vorm, de pers, sabotage, war moet ik henen gaan?
hulp aan joden, onderdui- Zij gebed was verhoord.
kers, overvallen, falsificaties
en wat al niet. Zijn welvarend
bedrijf leed er onder. Op 16
juli 1943 werd hij in Apel
doorn gearresteerd, maar kon
met hulp van een agent weer
ontsnappen. De mislukte
overval op Huis van Bewa
ring op de Weteringsschans
in Amsterdam in de nacht
van 14 op 15 juli 1944 werd
hem, ook al door verraad,
noodlottig. Hij werd door SS- in Waddinxveen.’
mannen zo behandeld, dat
Lages zelf er naderhand zijn ‘Begin februari 1944 werd ik
excuses voor aanbood. met spoed ontboden bij Kos
ter, een boerenarbeider wo
nend op de grens van Wad
dinxveen en Boskoop. Men
zou
doodgaan! Hij was volgens
het verhaal neergeslagen
door Duitse militairen.
uren werden zij, in totaal 15 Op de boerderij waar hij
werkte, trof ik Koster in een
zeer deplorabele toestand en
eerlijk gezegd dacht ik ook:
‘die haalt het niet'. Hij had
een ernstige schedelbasis-
den door schoten in de nek ge- fractuur met bloed uit neus
en oren. Een plank met de
kens moest dienst doen als
brancard en te ovet is toen de
patiënt naar zijn huis ver
voerd, waar hij in een ouder
wetse bedstee terechtkwam.
Aan de familie werd uitge
legd, dat vervoer naar en op
name in een ziekenhuis, ge-
Jan van Bijnen zien de oorlogstoestand, be
zwaren opleverde en dat de
Jan van Bijnen (Frank) werk- kans op herstel toch erg klein
was.
de afdeling sociale zaken Inmiddels was duidelijk ge-
x 1-1_ een worden wat er met Koster ge
post waar hij nuttig werk kon beurd was. Op de boerderij
hadden een paar weken te-
vome leden van de Duitse
met zijn vriend Peter Wehrmacht z.g. Einmannslö-
cher gegraven. Dat waren
eenpersoons schuttersputten.
Om de eaten waren palen ge-
(IKP), overleden 16 juli
1944), het mevrouw Kuipers-
Rietbergplantsoen (’Tante
Riek’) mede-oprichtster Lan
delijke Organisatie voor hulp
aan onderduikers (LO), over
leden op 27 december 1944), burgerverzetsgroepen sa-
de Peter Zuidlaan (schuil- menstellen. De grondgedach-
naam voor J.J.F.Borghouts,
sabotagecommandant Zuide- o
lijke Provincies, overleed op 5 staatsburger het recht, de vij-
februari 1966), en het Jan and, waar en wanneer moge-
van Bijnenpad (Frank, lande- lijk, afbreuk te doen'.
lijk sabotage-commandant
Binnenlandse Strijdkrach- Ons dichtbevolkte, vlakke
ten, gefusilleerd op 28 novem- land, was ongeschikt voor een
ber 1944). Wie waren zij ei- guerilla. Hij koos dan ook de
genlijk? tactiek van het hinderen van
de vijand. Gebleken is dat de
vijand hierdoor veel hinder
heeft ondervonden. Rauter
heeft na zijn gevangenne
ming verklaard ‘De strijd te-
wel genoemd de moeder van gen de terroristen in Holland
de LO (landelijk organisatie
voor hulp aan onderduikers),
die wijlen Frits de Zwerven
(de Slomp) bezielde tot zijn
zijn kruistocht door ons land
om plaats te vinden voor de
onderduikers. Vele honder
den onderduikers danken
mede aan haar hun leven.
Zij werd gearresteerd in Ben-
nekom op 19 augustus 1944
na te -J
’Edith’, een vroegere mede- geef wat nieuwe moed.
aliteit van de groepje, zag je
kans te overleven en je
schrap te zetten tegen al het
leed en nood door de Japanse
bezetter aangedaan. Dit gold
zeker de oudere kinderen, de
pubers en adolescenten in de
kampen. Hun ‘onbezorgde'
tienertijd werd in de kampen
bijna 4 jaar stopgezet. Zij de
den het zware werk in de keu
kens, maar ook de transpor
ten, de vuile karweitjes, de
onmenselijke opdrachten, of
ze nu jongens of meisjes wa
ren. Op hun schouders lag
zware verantwoordelijkheid.
Zij namen ook de verzorging
van de allerkleinsten en de
ouderen voor hun rekening
bij ziekte en bij het sterven.
Angst van ouderen en zich
zelf voor transporten met on
bekende bestemming moes-
waardering en respect voor ten zij ook opvangen. Maar
de eigen interne kampleiding ook, om te overleven, moed
(en anderen die zich in be- verzamelen voor zware mis-
paald opzicht profileerden), sies, waarbij groot levensge-
die menigmaal in de bres vaar aanwezig was. Psy-
sprong voor de zoveelste ‘on- chisch zijn de kampjongeren
mogelijke eis‘ van de Japanse van toen gemangeld tussen
kampleiding, veelal met ge- jeugd en volwassenheid.
vaar voor eigen leven. Doch J--j-a ^T-J—-1 J rr~-
ook vaak met gunstig resul
taat, doordat hun moedig op
treden de kampcommandant
deed zwichten.
Van Bijnen heeft tegen veel
moeilijkheden en strubbelin
gen moeten vechten in alle
mogelijke organisaties waar
in hij werkte. In een gedicht
heeft hij eens geschreven:
zijn varraden door Driekoningen, driekoningen,
werkster die na haar arresta
tie door de Duitsers werd vrij- De oude is versleten,
--1 i maar niemand mag het we
ten,
voordat ik sterven moet.
Weekblad voor Waddinxveen - WOENSDAG 3 MEI 1995
LO, district Driebergen. Zijn
hart trok echter als oud-offi-
(toplid Landelijke Knokploeg cier naar de sabotage, niet
--i- slechts naar de acties, maar
vooral naar de organisatori
sche voorbereiding. Hij was
een sterke persoonlijkheid en
een geboren leider met mili
taire capaciteiten. Hij wilde
burgerverzetsgroepen
te daarbij was: ‘In een totale
oorlog als deze heeft iedere
WH
z -"O S
warns#*
1
De Tweede Wereldoorlog
in Nederlands Indië
1 Z*X 2__J
-
w
t