Molens door
eeuwen heen
Schaaktitel voor
I.J.P. Keyzerschool
Van den Berg
'Molenbouw'
100 jaar oud
'De grondwet van 1848
Kunststichting
bestaat 10 jaar
Geslaagden
B-aiploma
PAGINA 19
WOENSDAG 18 MAART 1998 WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN
100-jarig bestaan.
Uitbouw
Internationaal
Abdij
Voorsprong
Bovenkruier
der techniek het middelpunt
waar alles om draait'.
Vertaald in onze tegenwoordi
ge tijd: ‘Voor het ontwerpen
van moderne fabrieken wor
den aan een deskundige engi-
neering-afdeling de hoogste ei
sen gesteld'.
De nieuwe politieke theo
rieën hadden nu niet alleen
teruggekeerde
verankerd
Het was de Vlaming Lief
Janszn Andries van Moer-
beeke, die de staartloze bin-
nenkruier ontwierp. De mo
len werd en wordt binnen in
de kap gekruid.
De ontwerper stond polder-
bemaling voor ogen. In 1612
waren er al 43 verrezen in de
Beemster, welke Jan Adri-
aansz uit de Rijp (beter be
kend als Leeghwater) wilde
snel ontwikkelde molenbouw
ter beschikkingkwam.
Marinos van den Berg maakte
alle fasen van deze revolutie
in de molenaarswereld mee en
hij was er waarachtig de man
niet naar om er blind voor te
zijn.
In 1916 maakte de houtbewer-
stand van 18 man, deed Mari-
nus van den Berg - een man
met visie en ondernemings
geest - in het tweede jaar van
de Eerste Wereldoorlog zijn
volgende grote stap.
Hij verliet Rotterdam en ves
tigde zich in Waddinxveen,
waar hij een op groei bereken
de bedrijfsruimte vond aan
het toenmalige Jaagpad langs
de Gouwe.
Waddinxveen
Tegen het einde van de 16e
en in het begin van de 17e
eeuw kende de Hollandse
molenbouw een ongekende
activiteit, niet in het minst
door de naar Nederland uit
geweken Elzassers en Franse
Hugenoten, onder wie zich
vele molenaars bevonden.
In de ’gouden eeuw’ beheer
ste het door Hollandse mo
lens gezaagde hout de markt
van praktisch geheel Europa
en verdrong het in Hollandse
molens vervaardigde papier
het beroemde Genuese pa
pier. Aan de Zaan ontstond
een onderneming die behalve
100 bakkerijen en 70 zeil
schepen, 26 windmolens be
zat.
nog circa 80% van de productie
uit. Geleidelijk verlegde zich
het accent naar de metaalbe
werking. In 1918 kwam de
eerste metaaldraaibank in be
drijf: in 1925 werd een volledi
ge bankwerkerij ingericht.
De crisistijd van de jaren der
tig drukte uiteraard zijn stem
pel op het bedrijf. Maar ook in
die moeilijke periode stonden
de degelijkheid en de volhar
ding van Marinus van den
Berg borg voor de continuïteit
van zijn onderneming.
Nauwelijks was het diepte
punt van de crisistijd achter
de rug, of de Tweede Wereld-
Het waren de kruisvaarders,
die in de middeleeuwen de
molen naar het Westen
een ’houttraditie’. Het was
daarom niet vreemd, dat het
bedrijf werd gevestigd in een
voormalige meubelfabriek, die
door een goede Outillage aart
Van den Berg de mogelijkheid
verschafte zijn producten op
grotere schaal machinaal te
gaan vervaardigen.Het jaar
van de verhuizing van Rotter
dam naar Waddinxveen bete
kende derhalve tevens een af
sluiting van het tijdperk van
het ambacht, van de overgang
naar de industriële produktie.
Dat gold met name ook het
molenaarsmetier, waarin zich
een geweldige omwenteling
voltrok. De afhankelijkheid
van de wind en de betrekkleijk
geringe hoeveelheid energie
die een wiekenkruis kon ople-
DirecteUren A.P. van Eek en
W.M. van Leeuwen van het
Waddinxveense bedrijf, dat in
de volksmond met een knipoog
naar het verleden nog altijd
’de molenbouw’ wordt ge
noemd, kijken tevreden terug
op de sinds 1898 bereikte re
sultaten.
Het was Marinus van den
Berg die in 1898 in Rotterdam
zijn baan in het Stadstimmer
huis opgaf en voor zichzelf be
gon als molenmaker. In 1917 mensenheugenis een dorp met
verplaatste hij zijn bedrijf
naar Waddinxveen om zijn
klanten beter van dienst te
kunnen zijn.
Klanten overigens met heel
wat eisen, want molenaars
waren inmiddels fabrikanten
van veevoeder geworden. En
de oud-Rotterdammer was
meegegroeid en wist alles wat
met malen en mengen te ma
ken had.
WADDINXVEEN - Machinefabriek J. van den Berg
Zn. Waddinxveen BV van de Henegouwerweg bestaat
100 jaar. Het eeuwfeest zal volgende week vrijdag 27
maart met een officiële bijeenkomst en een open huis
worden gevierd. De medewerkers gaan in twee groe
pen op reis naar Amerika.
WADDINXVEEN - De 100-jarige machinefabriek J. van
den Berg Zn. Waddinxveen BV heeft iets met molens.
Het bedrijf wordt niet voor niets in de volksmond ’de
molenbouw’ genoemd, terwijl de afkorting BMW slaat
op Van den Berg Molenbouw Waddinxveen.
naar het Westen WADDINXVEEN - Het schaakteam van de I.P.J. Keyzer-
brachten. In 1105 kreeg de school (Moerkapelle) heeft opnieuw het schoolschaak-
kampioenschap van Waddinxveen gewonnen.
sel-delta ter grootte van niet
minder dan 400 vierkante
km al door windmolens
drooggehouden. Zij waren
van hetzelfde type als de la
tere Hollandse wipwatermo-
len, waarvan het gehele bo
venhuis net als bij de stan-
derdmolen draaibaar is op
een pyramidevormige onder
bouw.
Niet een Hollander, maar de
Italiaanse dichter-schilder-
vestingbouwer Leonardo da
De geslaagden zijn Jelle
Meijer, Vincent Olie,
Freek Brouwer, Robin de
Ruiter, Davey Goedhart,
Rob v.d. Hoek, Sebasti-
aan Onderstal, Mike van
Leeuwen, Lianne Velzen-
boer, Elise Brink, Valerie
Ibelings, Anouk Rebel,
Amy Lalihatu, Parella
Drieling, Joelle Scheps,
Patrick Jacobs, Lindsey
Lensink, Eva v.d. Brule,
Bart Houdijk, Arie van
Oosten, Ilja Dekker, Job
Mulleman, Ralph van os,
Frank Eliasberg, Mathil
de Aarnink, Damien Wol
ters, Denis Hatenboer en
Mariam Sbaa.
Benedictijner abdij van het
Franse Sévigny een windmo-
len-privilege.
In 1142 vermeldde een oor
konde het bestaan van een
Engelse molen. In 1332
wordt van een Italiaanse mo
len gerept, maar eerst in
1341 werd de ’geboorte’ van
een Hollandse molen geboek
staafd.
In het begin van de 15e eeuw
worstelde men vruchteloos
met molens om landerijen
van water te ontlasten. In
1408 reisden twee heemra
den van Delfland naar Alk
maar om het wonder te aan
schouwen van Floris van Al-
kemade en Jan Grietenzoon,
die met een molen water had
den ’uitgeworpen’. Uit 1430
dateert de tekening van een
Duitse standerdmolen.
Rond 1650 bereikte de Hol
landse molenbouw haar
hoogtepunt. Sindsdien liep
het molenbestand gestaag te
rug. In 1923, het oprichtings-
van de Vereniging De
Hollandsche Molen, telde
Nederland nog 2.000 molens.
Nu zijn er nog zo’n achthon
derd, waarvan de meeste
functioneren binnen de wa-
slechts twee maal per- terhuishouding en de overige
als korenmolens dienst doen
of een puur toeristische at-
traktie zijn geworden. Veel
omgekeerd. De molens zijn in verval. De res-
waren im- tauratiekosten zijn hoog.
De eerste tak, die de specifieke
inrichting van de meelfabrie
ken verzorgt, treft men in ons
land niet aan. In Nederland
ontwikkelde zich evenwel de
andere tak, die de apparatuur
voor de veevoederindustrie
vervaardigt.
Ons land had daarbij jaren
lang een voorsprong, omdat
per traditie de Hollnadse mo
lenbouw toonaangevend was
en Nederland bovendien bij
uitstek een veeteeltland was,
dat in zijn ontwikkeling op de
voet werd gevolgd door de in
dustriële molenbouw.
De voeding van mens en dier
werd met het voortschrijden
van de tijd meer en meer het
werkterrein van de weten
schap. Tegenover het voor
beeld van, uit één fabriek, 89
soorten Knackebrod, samen
gesteld uit vele ingrediënten,
kan men in de diervoedersec-
tor een eveneens respectabele
re
cepturen stellen: recepturen
voor drachtige koeien, voor
fokstieren, voor jongvee, zeu
gen en biggen van 3-6 maan
den.
Het is duidelijk, dat de veevoe
derindustrie hiervoor een va
riëteit aan apparatuur nodig
De Waddinxveense Schaak
vereniging WSV hield voor de
14e keer deze regionale titel
strijd in het Anne Frank-cen-
trum (Jan van Bijnenpad),
waaraan 78 leerlingen in 15
schoolteams deelnamen.
Verrassend teamwinnaar
werd de I.P.J. Keyzerschool.
Met slechts drie spelers - Ron
Droog, Patrick Stam en Mar-
tijn v.d. Heiden - wist het
team net met een half punt
verschil de Sjaloomschool
(Moordrecht) voor te blijven.
Deze school was met negen
kinderen naar Waddinxveen
gekomen. Onder aanvoering
van Kevin Beelen, Lea Tahi-
tu en Shari Lainsamputty
wisten ze 15 punten te sco
ren.
Op de derde plaats eindigde
het altijd sterke De Leilinde
(Waddinxveen). De drie beste
Tezelfdertijd werd de Weich- spelers van deze school -
Douk Slot, Geert v.d. Zee en
Dirk-Jan v.d. Dool - behaal
den ook 15 punten, maar had
den zelf een iets lagere klas
sering dan de Moordrechte
naars.
De strijd om de eerste plaats
in het persoonlijk kampioen
schap ontbrandde pas echt in
de vierde ronde. Ron Droog
en Erik Hennink (Koningin
Beatrixschool) waden tegen
elkaar ingedeeld. Beide spe
lers adden al drie partijen ge-
Vinci (een universeel genie) wonnen, zodat de uitslag van
is omstreeks 1500 de uitvin
der van de zogenaamde bo
venkruier.
Hij construeerde op een vast
molenhuis een draaibaar, op
den, waartoe de concentratie
in de veevoederbranche mede
aanleiding gaf. Bewerking van
metalen als aluminium, roest
vrij staal, koper en monel ging
na de oorlog tot het program
ma behoren.
Een nieuw tijdperk werd inge
leid. Het bedrijf, dat na de oor
log met 20 werknemers de uit
daging van dat nieuwe tijd
perk met volle inzet
aanvaardde, begon uit te
groeien tot een machinefa
briek met een breder veld van
activiteiten en een meer in
dustriële aanpak van zaken.
Ter gelegenheid van het 50-ja-
rig bestaan van het bedrijf in
1948 tekende Marinus van
den Berg sr. aan: ‘Een tech
nisch goed uitgewerkte teke
ning voor een nieuw te bou
wen installatie is onmisbaar,
gezien de vele problemen die
moeten worden opgelost en de
nieuwste technische verbete
ringen die moeten worden toe
gepast. Onze technische
dienst vormt dan ook het hart
van de zaak en is in deze eeuw
dat te verhinderen'.
In de loop van de 18de eeuw
nam de kritiek op de be-
grondslag. stuurlijke en maatschappe-
1. 1 1 -1 1 i 1 XT
derlandse samenleving op
nieuw zodanig toe dat er
zelfs een hervormingsbewe
ging ontstond. Deze is be
kend geworden als de patri-
‘Hierin regelden de opstan- ottenbeweging.
dige gewesten - zij wilden
zich losmaken van het ge
zag van de Spaanse koning betrekking op de limitering
van de staatswacht, maar
vooral ook op de zogeheten
onvervreemdbare natuurlij
ke rechten van alle mensen.
Met de komst van de Fran
sen en de liquidatie van on
ze republiek (1795), werd
dan ook direct geprobeerd
de samenleving op moderne
wijze in te richten, zoals on
der meer blijkt uit de
Staatsregeling van 1798.
‘Toen de Fransen uit ons
land verdwenen waren, was
er opnieuw behoefte aan een
grondwet', weet dr. André
de Bruin. “Nu werd, als re
actie op de verlichte be
stuurspraktijken, daarin
vooral de macht van de uit
deze ronde het verdere ver
loop van het toernooi bepaal
de.
Fanatiek trok Ron Droog van
leer en wist vanuit de ope-
houten rollen lopend dak met ning een solide stelling op het
wiekenas. Hij kende ook bord te toveren. Erik Hen-
reeds de vang in zijn huidige nink werd op stukverlies ge-
vorm.
In 1545 vinden we in Holland
de achtkante molen met
draaibare kap: de achtkante
bovenkruier. Zeven en veer
tig jaar later stelt Cornelis
Comeliszoon van Uytgeest
de eerste paltrokmolen in
Zaandam in bedrijf. Een
houtzaagmolen, soms met
aangebouwde loodsen en al
draaibaar.
Zijn naam ontleende dit type
aan de klederdracht van de
uit hun land uitgeweken be
woners van de Duitse Pfaltz.
De Zaanstreek wist de uit
vinding van Cornelis van
Uytgeest te waarderen; in
tien jaar tijds werden daar
ruim 500 nieuwe houtzaag-,
olie-, pel-, papier-, meel-,
verf-, tras- en snuifmolens
GOUDA/WADDINXVEEN -
Ter gelegenheid van het 10-
jarig bestaan van de Regiona
le Kunststichting Gouda en
haar stadsgalerie komt er een
serie spiraaltentoonstellin-
gen waaraan 38 kunstenaars
deelnemen.
Zaterdagmiddag 4 april zal
de eerste van deze serie ’rei
zende’ exposities in de Goud
se stadsgalerie worden geo
pend door burgemeester drs.
J.H. Boone.
Daarna zal de tentoonstell-
ling uitwaaieren naar zoveel
mogelijk plaatsen waarbij bij
de RKG aangesloten kunste
naars werken of wonen. Hier
toe is ook de gemeente Wad
dinxveen aangeschreven.
Engeland
Oranjevorst
(1814)'.
‘Toch werden diverse bur
gerrechten gehandhaafd en
was aan de monopolieposi
tie van de gereformeerden
op kerkelijk en onderwijsge
bied een einde gemaakt. Dat
moest op den duur tot diver
se reacties leiden'.
In 1848 kwamen de libera--
len in beweging. Vooral als
gevolg van het feit dat Euro
pa in een nieuwe revolutio
naire fase terecht dreigde te
komen.
Ook socialisten lieten zich
toen horen. Karl Marx en
Friedrich Engels riepen alle
'proletariërs' op zich aaneen
te sluiten in de strijd tegen
het kapitalisme.
Koning Willem II koos snel
eieren voor zijn geld en be
noemde (de veel gematig- I
der, maar in monarchale
kringen toch als republikein
getypeerde) Johan Rudolf
Thorbecke tot voorzitter van
een staatscommissie die een
liberale grondwet moest
ontwerpen.
André de bruin: “Wie daar
over honderd jaar na dato
een oordeel wil geven staan
diverse wegen open. Zo kan
men een vergelijking maken
met alle voorafgaande Ne
derlandse grondwetten. Ook
is mogelijk terugblikkend
na te gaan welke verschillen
er zijn tussen de thans gel
dende grondwet en die van
Thorbecke'.
‘Maar ook kan men uitgaan
van de progressie van het
politieke en maatschappelij-
ke denken en belichten wat
daarvan in grondwetten tot
uitdrukking kwam. Maar,
welke lijn herdenkers ook f
volgen, niemand kan zich
onttrekken aan de (tijdge
bonden) visie van Thorbec- gebouwd,
ke op mens en samenleving.
Toch zijn er tal van kwesties
die een beschouwing over de
grondwet van 1848 een gro
te actualiteit geven'.
Aan de uitbouw van deze tech
nische sector van het bedrijf
werd voortdurend gewerkt. De
in de loop der jaren opgedane
grote praktijkervaring werd
op gerichte wijze aangevuld
met kennis van moderne bere-
keningstechnieken, technolo
gieën en werkwijzen, zodat
een deskundig en efficiënt
werkend technisch bureau
ontstond.
Dit bureau werkt niet alleen
opdrachten uit, die uitsluitend
betrekking hebben op leveran
ties vanuit het eigen bedrijf,
maar aanvaardt eveneens or
ders voor het maken van ont
werpen, waarbij - ten behoeve
van de opdrachtgever - een
projectcoördinerende functie
wordt vervuld; inclusief in-
koopwerkzaamheden, eind
controle, toezicht op inbedrijf-
stellingen en tenslotte de over
dracht van de installatie.
Door deze specialisatie slaag
de Van den Berg erin ook bui
ten de grenzen complete in
stallaties te leveren, zoals
naar vrijwel alle Europese en
een aantal Aziatische landen.
Een imposante engineerings-
opdracht werd al gauw voor
een Nederlands-Franse onder
neming uitgevoerd.
Naast de min of meer traditio
nele marktgebieden werden
andere takken van industrie
voor de producten van Van
den Berg geïnteresseerd. En
met succes.
Met name de dubbelassige ho
rizontale snelmengers mogen
zich door him zeer effectieve
die ook de Nederlanden be
stuurde - niet alleen hun
militaire en politieke sa
menwerking'.
‘Ook besloten ze alle onder
danen, met uitzondering
van de Hollanders en Zeeu
wen, vrijheid van gods
dienst toe te staan. In Hol
land en Zeeland zou alleen
de gereformeerde gods
dienst uitgeoefend mogen
worden'.
‘Gereformeerden probeer
den echter waar mogelijk
katholieken, doopsgezin
den, remonstranten en jo
den ’de wet’ voor te schrij
ven. Libertijnen, in zekere
zin voorlopers van de huidi-
Het jubilerende bedrijf aan
de Henegouwerweg is ten
slotte gesticht door de toen
malige Rotterdamse molen
maker Marinus van den
Berg.
Het bedrijf week al gauw uit droogmaken,
naar Waddinxveen, een cen
trum van de hout- en tneu- Hoogtepunt
belindustrie, en vroeger ook
nog eens de plaats waar
langs de Gouwe 14 papiermo
lens waren te vinden.
Voor ’Van den Berg’ is en
blijft het een historisch be
lang molens zoveel mogelijk
te herstellen en in ere te hou
den. Molens hebben een eeu
wenoude historie.
Hoewel Griekse geschiede
nisschrijvers dit om chauvi
nistische redenen zullen be
strijden, stamt de windmolen
naar alle waarschijnlijkheid
uit het Midden-Oosten (Per-
zië).
In Egypte zijn thans nog de
resten te vinden van torens,
die zo’n slordige 3.000 jaar
geleden, tot molens hebben
gediend.
De Griekse zeevaarders- en
veroveraars namen de vin
ding over en zij verspreidden
de molens over de eilanden
van de Middellandse Zee, zo
dat men de oosterse windmo
len ook in onze dagen nog op jaar
Cyprus en Rhodos, op Mal
lorca en Ibiza tegenkomt.
De constructies bleven door
de eeuwen heen hun eenvoud
behouden, omdat hun wieke
nas
jaar behoefde te worden ver
legd, namelijk bij de over
gang van de zomer naar de
winter en
windrichtingen waren im
mers constant en baarden,
behalve bij stormen, geen
problemen.
werd. Het gehele toernooi
was hij met meer weer-
standspunten boven Erik
Hennink gebleven.
Met een gelijk aantal match-
punten bezette Erik de twee
de plaats. Ryan den Drijver
moest in de resterende ron
den nog even alle zeilen bij
zetten om het verloren gega-
ne terrein te heroveren.
Via Paul Veldhuis (De Leilin
de) en Thijs van Leeuwen
(Prins Willem-Alexander-
school) klom Ryan terug naar
de knappe derde plaats. Het
zelfde lot was Rick van San-
dijk beschoren.
Alleen Rick was al in de twee
de ronde onderuitgegaan en
kwam zodoende erg laag in
de tabel terecht. Met een sco
re van 5 uit 5 bereikte de rij
zige Boskoper uiteindelijk
toch nog de vierde plaats
Randy Girdhary (De Rank)
verrastte vriend en vijand
door met uitgekookt spel de
vijfde plaats te veroveren.
Uitslagen: scholen: 1. I.J.P
Keyzerschool (Moerkapelle)
15.5 punten; 2. Sjaloomschool
(Moordrecht) 15,0; 3. De Lei
linde (Waddinxveen) 15,0; 4
Rehobothschool (Moerkapel
le) 14,0; 5. Prinses Beatrix
school (Waddinxveen) 14,0; 6.
Dick Brunaschool (Waddinx
veen) 12,5; 7. 't Reigerbos (Ze
venhuizen) 12,0; 8. Rehoboth
school (Waddinxveen) 11,0; 9.
Ichthusschool (Boskoop) 10,5;
10. Prins Willem-Alexander-
school (Waddinxveen) 10,0;
11. De Eendragt (Zevenhui
zen) 8,5; 12. De Rank (Gouda)
8,0; 13. Theo Thijssenschool
(Waddinxveen) 8,0; 14. Eben
Haëzerschool (Waddinxveen)
7,5; 15. Immanuëlschool (Bo
skoop) 6,0.
Leerlingen: 1. Ron Droog
(I.J.P. Keyzerschool) 6,5 mp
33.5 wp; 2. Erik Hennink
(Koningin Beatrixschool) 6,5
32,5; 3. Ryan den Drijver
(Eben Haëzerschool) 6,0 29,0,
4. Rick van Sandijk (Imma
nuëlschool) 6,0 28,0; 5. Randy
Girdhary (De Rank) 5,5 25,0
6. Patrick Stam (I.J.P. Key
zerschool) 5,0 34,0; 7. Kevin
Beelen (Sjaloomschool) 5,0
34,0; 8. Douk Slot (De Leilin
de) 5,0 29,5; 9. Lea Tahitu
(Sjaloomschool) 5,0 29,0; 10.
Geert v.d. Zee (De Leilinde)
5,0 28,0; 11. Thijs van Leeu
wen (Prins Willem-Alexan-
derschool) 5,0 27,0; 12. Dirk
jan v.d. Dool (De Leilinde)
5,0 27,0; 13. Jasper Kamp
(Rehobothschool Moerkapel
le) 5,0 26,5; 14. Steven Brou
wer (Prins Willem-Alexan-
derschool) 5,0 26,5; 15. Wiet-
se Wigboldus
(Rehobothschool Moerkapel
le) 5,0 24,5.
zet en de partij leek beslist.
Maar Ron ging bokken schie
ten en gaf het initiatief uit
handen. Dankbaar accepteer
de Erik deze buitenkans. Met
nauwkeurig spel zette hij
Ron onder druk en stelde de
remise alsnog veilig.
In de volgende ronde deed
Ryan den Drijver een greep
naar de macht. Maar tegen
stander Ron Droog had zich
al weer hersteld en hield Ry
an knap van zich af.
Ook Erik Hennink liet geen
steken vallen en versloeg
Matthias Freeke (Rehoboth
school Moerkapelle). In de
laatste ronde won Erik vrij
snel van de uitgebluste Kevin
Beelen.
Het wachten was op het re
sultaat uit de partij van Pa
trick Stam en Ron Droog. Wel
spelers van hetzelfde team,
maar allebei gebrand op een
hoge klassering.
Patrick moest uiteindelijk z’n
koning omleggen. Het was
duidelijk dat Ron kampioen
mengwerking verheugen in de
belangstelling van vele chemi
sche en andere bedrijven.
Toepassingsgebieden worden
gevonden bij destructiebedrij
ven, zout- en soda-indus-
trieën, voedings- en genotmid
delenindustrieën, fabrieken
voor kunstmeststoffen en be
strijdingsmiddelen, plastic- en
rubberfabrieken, fabrieken
voor schuurpoeders en was
middelen, van huisdoervoer-
derproducenten en bouw
stoffenindustrieën.
Een belangrijk deel van deze
snelmengers wordt geëxpor
teerd. Enkele honderden ma
chines zijn in bedrijf in alle de
len van de wereld. De bekend
heid van Van den Berg in het
buitenland is sterk geaccentu
eerd door het embleem
(BMW), dat zij voert; de afkor
ting van Van den Berg Machi
nefabriek Waddinxveen.
De voortdurende aandacht
voor productenyerbetering, zo
wel naar ontwerp als naar fa
bricage, vormt duidelijk de ba
sis voor dit succes.
Een andere belangrijke pro-
duktgroep wordt gevormd
door de transportinrichtingen
(schroef-, kettingtranspor-
teurs, elevatoren), waarvan
omvangrijke leveringen wor
den verricht in velerlei takken
van bedrijf.
De groei van het bedrijf maak
te een moderne huisvesting
noodzakelijk. In 1972 was er
een belangrijke interne ver
bouwing. Jaren later werd het
bedrijfspand uitgebreid tot
aan de Henegouwerweg en
kwam er een parkeergarage
onder het kantoorgedeelte.
Dat was twintig jaar geleden.
Ondanks de leeftijd van 100
jaar blijft J. van den Berg
Zn. Waddinxveen BV - Van
den Berg Molenbouw Wad
dinxveen (BMW) - een spring
levend bedrijf dat op weg is
naar de volgende eeuw.
WADDINXVEEN/GOUDA -
Maandagavond 23 maart
om negen uur zal de oud-
voorzitter van het Huma
nistisch Verbond Midden-
Holland, de Waddinxveense
historicus dr. André de
Bruin, in de Goudse Zuid-
randflat (De la reylaan) een
inleiding houden over de
grondwet van 1848.
De causerie van André de
Bruin, die gaat verhuizen
naar Limburg, begint na de
jaarlijkse algemene verga
dering van het Humanis
tisch Verbond Midden-Hol-
land.
‘Dat in 1848 een grondwet
werd opgesteld is niet zo op
merkelijk', vindt dr. André
de Bruin. ‘De behoefte om
de verhouding tussen staat
en onderdanen vast te leg
gen is al heel oud. Zij da
teert in West Europa uit de ge humanisten, probeerden
middeneeuwen'.
‘Meestal lag daaraan een
conflict tussen vorst en on
derdanen ten l
Dat ook een militair bondge- lijke inrichting van de Ne-
nootschap aanleiding kon
zijn om een constitutioneel
contract op te stellen, leert
onder meer De Unie van
Utrecht (1579)'.
Machinefabriek J. van den Berg Zn. Waddinxveen BV aan de Henegouwerweg viert het
100-jarig bestaan. (Foto: S/aak Noteboom).
oorlog overviel ook Nederland.
Het bedrijf Van den Berg werd
schade aan gebouwen en ma
chinepark bespaard, maar de
activiteiten werden tenslotte
vrijwel geheel stilgelegd.
Intussen waren de nimmer af
latende zorgen van de jaren
dertig aan Marinus van den
Berg ook fysiek niet voorbij ge
gaan: reumatische aandoenin
gen sloopten zijn krachten.
In oktober 1941, op 66-jarige
leeftijd, waren het zijn zoons
Jacob en Marinus, die hij erop
voorbereidde om twee jaar la
ter de leiding en de verant
woordelijkheid geheel van
hem over te nemen.
Zij zetten zijn werk voort met
dezelfde beproefde zin voor
vakmanschap en respect voor
het kwaliteitsprodukt en zij
waren ook voortdurend inge-
veren, deden de molenaars, bij steld op nieuwe marktgebie-
een steeds groeiende behoefte
aan productiecapacititeit,
naar andere energiebronnen
omzien.
Ruwe olie, gas en electriciteit
verdrongen de wind. De ro
mantiek moest wijken voor de
rationaliteit.
Een tweede factor, waardoor
de molen niet langer geschikt
was voor het maken van graan
tot consumptief meel, school
in de variëteit van bewerkin
gen, die ter verbetering van
het eindproduct aan het oor
spronkelijke malen werden
toegevoegd.
Dat betrof zowel de voeding
van de mens als van het dier.
De graanmalerij werd dan ook
een industrieel gebeuren met
een duidelijke scheidslijn tus
sen de bloemfabricage in meel
fabrieken en de voerder fabri
cage in veevoederfabrieken.
Tussen beide productiesyste
men bestaat geen overeen
komst, zodat zich twee ver
schillende takken van moder
ne ’molenbouw’ ontwikkelden.
was al sinds
WADDINXVEEN - In het
Gouwebad ’de Sniep’
slaagden 28 kinderen
voor het zwemdiploma B.
De beoordelingscommis
sie bestond uit Cock Slag-
ter, Rob Hogerbrugge en
Wim van Minnen.
Het Waddinxveense bedrijf is
uitgegroeid tot specialist in
het engineren van complete
bedrijven, productie-units en
procescomponenten die op één
of andere manier te maken
hebben met doseren, mengen,
transporteren en dergelijke.
J. van den Berg Zn. Wad
dinxveen BV is in de loop der
jaren ook internationaal gaan
opereren. Europa, Afrika en
Azië zijn geen onbekende ter
reinen meer.
In 1898 - hetzelfde jaar waarin
de zeer jeugdige prinses Wil
helmina de troon besteeg -
stapte in de Maasstad de 23-
jarige voorman Marinus van
den Berg het Stadstimmer
huis uit en vestigde samen
met zijn broer Piet en zwager
Arie van der Dussen een tim
mermansbedrijf aan de Vliet-
laan in Oud-Kralingen.
Zij werden daarbij financieel
gesteund door vader respectie
velijk schoonvader Jacob van
den Berg, die bovendien een
groot vakmanschap inbracht.
Uit respect voor hem, gaf men
de firma zijn naam. Zwager
Arie was kort na de oprichting
weer uitgetreden om zijn eigen
weg te gaan.
De bescheiden werkplaats was
niet alleen ingesteld op het on
derhoud van woningen, maar
ook en vooral op reparatie-
werkzaamheden aan de mo
lens, die toen het stadssilhou
et vqn Rotterdam verlevendig
den. Toen al, in het
oprichtingsjaar, lag het
zwaartepunt op de mechani
sche aandrijving. Nieuwe mo
lens werden niet meer ge
bouwd. Wel werd getracht het
molenbestand zo goed moge
lijk op peil te houden.
De eerste 10 a 12 jaar van de
firma waren dan ook hoofdza
kelijk gewijd aan het regelma
tige onderhoud van de stads
molens en van die in omlig
gende gemeenten.
De werkplaats geurde nog
naar het zaagsel en de schaaf-
krullen van solide en naar ver
houding soms dure houtsoor
ten. Het was de tijd van de
azijnhouten kammen, palm
houten staven, pokhouten la
gers, Engels kruiswerk, kroon-
wielen, bonkelaars, konings
spelen, het herstellen van het
kruiwerk en het nazien van de
vang, het opnieuw leggen van
de bovenas met potroeden, het hoeveelheid verschillende
vernieuwen van de steenkui-
pen en het repareren van balie
of stelling.
Termen, die thans even verou
derd zijn en in de vergetelheid
zijn geraakte als de zware pet
ten en de voorschoten op de
vergeelde foto’s uit die tijd.
Wie kent nog het verschil tus- had, die dank zij een zich even
sen leggersteen en lopersteen,
wie weet nog de betekenis van
een tastspotlichterstoel?
In die jaren was een patroon
met een paar knechten enige
maanden bezig met het com
pleet instellen van een enkele
molen. Wat toen een vak was,
leeft nu nog slechts voort in
een ietwat weemoedige herin- king bij de firma Van den Berg
nering.
Maar de naam Van den Berg
groeide in die periode in de
Nederlandse molenaarswereld
uit tot een begrip: wat Van
den Berg afleverde, had een
lang leven.
De opdrachten kwamen uit
het hele land. Overal waar een
molenaar woonde en werkte,
stond de naam Van den Berg
in hoog aanzien.
Na enkele verhuizingen,
steeds binnen de wijk Kralin-
gen, waarbij wegens toene
mende activiteit uiteindelijk
drie vestigingsplaatsen ont
stonden met een personeelsbe-
Niemand kan zich in Neder
land onttrekken aan de
(tijdgebonden) visie van
thorbecke.
Thorbecke in de kracht »an zijn leven.
(Rijksprentenkabinet)
