Een rivier vol met leven: de Gouwe toen en nu
H
K
6
Originele oplossingen bij storingen RijnGouwelijn
ff.
UAJSÏ
Va
V
4
I U'
WLb
r
A U U-
Houten
Werkschuit
Aanrander
voor
Koppel"
klaverjassen
in De Boog
Omgevallen
fietser naar
rechtbank
woning
brand af
aanbod op
website
ziekenhuis
Is Gouda-
Alphen echt
een probleem-
traject?
WOENSDAG 30 JULI 2003 WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN
PAGJNA 11
I
M
Veen en cope
1
Sensationele
hefbruggen
Bouwfraude bij
sluizen
Drukte in
woelig water
SU 2*1
Zff' X.
fff
j. Za' \J
£.04
i - N
4 U
Fx
1400
,7/
,7/
'n. 'II
Een overzicht van de Gouweboezem in het jaar I400.
en
oppervlakte en dezelfde vorm
houden.
Zoals al eerder genoemd,
werkten de houten sluisjes bij
Gouda niet bijzonder goed. De
eerste stenen sluizen werden
hier aan het begin van de veer
tiende eeuw gebouwd. Deze
sluizen waren echter niet ge
schikt voor grotere schepen.
Vooral voor oorlogsschepen
was dit een probleem. In 1589
werd daarom, op aandringen
van Prins Willem I, in Gouda de
Mallegatsluis gebouwd. Kooplui
meld worden bij het Hof.
Bouwfraude is dus iets van alle
tijden.
weer koppelklaverjassen in
buurtcentrum De Boog (C.
Huygenslaan) op vrijdag I ju
li. De zaal gaat open om
20.00 uur en het klaverjassen
begint om 20.30 uur.
Het inschrijfgeld bedraagt
5,- per koppel. Het eerste
kopje koffie is gratis.
WADDINXVEEN - De 19-ja-
rige asielzoeker uitWaddinx-
veen, die in april werd opge
pakt voor aanranding, stond
gisteren voor de rechtbank
in Den Haag. Eerder gaf hij
nog aan de politie toe jonge
meisjes te hebben lastig ge
vallen, nu ontkende hij alles.
Het openbaar ministerie eis
te een celstraf van acht
maanden, waarvan drie voor
waardelijk en een werkstraf
van 240 uur.
De man uit Guinee zou vijf
meisjes tussen de 12 en 15
jaar hebben aangerand, om
dat hij een vrouw zoekt die
voor hem kookt en zorgt.
Twee slachtoffers deden aan
gifte bij de politie en de ver
dachte werd opgepakt.
De rechtbank doet over
twee weken uitspraak.
WADDINXVEEN - Een leeg
staande woning aan de Twee
de Bloksweg brandde afgelo
pen vrijdag helemaal af. De
brandweer kreeg een tele
foontje van omwonenden,
maar toen ze bij de woning
aankwamen, stond deze al
helemaal in de brand. „Het
was een houten woning”,
zegt de brandweer. „Binnen
de kortste tijd was er dus
niets meer van over.”
De technische recherche
doet onderzoek naar de oor
zaak van de brand. „Omdat
de woning leeg staat, sluiten
we niets uit,” aldus de brand
weer.
GOUDA - Kunstencentrum
de Werkschuit heeft al vele
inschrijvingen binnen voor
het cursusseizoen 2003/2004.
Opvallend is de grote belang
stelling van jongeren voor de
cursussen street- en break
dance, theater en stripteke-
nen. Ook de cursussen teke
nen en schilderen voor alle
leeftijdsgroepen blijven bij
zonder populair, evenals ca
baret of de kinderateliers.
Nieuw bij de Werkschuit is
de website. Op www.werk-
schuitgouda.nl kunt u het
cursusprogramma en allerlei
andere wetenswaardigheden
vinden en heel eenvoudig in
schrijven. Er zijn namelijk nog
voldoende vrije plekken om
een goede keuze te kunnen
maken: aquarelleren, soap ac
teren, fotograferen, tapdans,
portret en model tekenen of
boetseren, schilderen voor
beginners, jazzdans, toneel
spelen voor beginners, de fo
toclub voor kinderen, te veel
om op te sommen. U kunt
ook per telefoon het cursus
programma aanvragen: 0182-
510717. U bent het komende
cursusseizoen van harte wel
kom in de ateliers van de
Werkschuit boerderij (Bloe-
mendaalseweg 48, Gouda).
gelegd, om het lightrailmate-
rieel te kunnen detecteren. Het
is dus wel heel veilig nu, maar
het geeft soms wat proble
men.” Zodra Prorail een sto
ring constateert, schakelen zij
de NS in. De samenwerking is
volgens beide organisaties goed
en snel. „Prorail geeft dan aan
hoelang ze denken dat het gaat
duren”, aldus de woordvoer
ster van de NS. „Het heeft niet
altijd zin om bussen in te zet
ten, omdat dat altijd driekwar
tier duurt. Bij een storing die
zo opgelost is, wachten we ge
woon daar op.” Prorail sluit
daarbij aan. „Bij sommige sto
ringen hoeft de boel alleen op
nieuw gereset te worden. Dan
doen we dat natuurlijk.” Op de
bewuste dinsdag kreeg de NS
de melding van de storing bin
nen om tien over half vijf en
om zes uur reden de bussen.
Geen driekwartier dus. „We
De brug was in die tijd altijd
een gezellig trefpunt. Winkel
tjes en cafés zorgden voor nog
meer bezoekers. In 1922 wordt
in Waddinxveen de eerste ijze
ren ophaalbrug aangelegd. Het
water kon nu beter doorstro
men, zodat er minder zuiging
was, maar ook dat was nog niet
genoeg. In 1934 begon Wad
dinxveen met de verruiming
van de Gouwe en de bouw van
de hefbrug. Huizen en winkels
aan de Zuidkade en de Brug
weg werden verwijderd. Zelfs
het bekende café De Unie kon
niet blijven staan en moest op
de huidige locatie weer opge
bouwd worden. Op woensdag
8 juli, om acht uur ’s ochtends,
werd de nieuwe hefbrug in ge
bruik genomen. De autoriteiten
die aanwezig waren, mochten
hun eerste ritje öp de hefbrug
maken. In de krant was daar
over te lezen: ’Het heeft onge
twijfeld iets sensationeels om
van zulk een hoogte de Gouwe
ken; zij moesten gebruik blijven
maken van de vaarweg die
door de stad ging. De handel in
de stad was afhankelijk van de
wachtende schepen en Gouda
kon veel tol heffen over de
vaarders, omdat de Gouwe de
verplichte doorgang naar Am
sterdam was. Deze inkomsten
wilde de stad niet verliezen en
daarom werd er strikt op gelet
dat alleen oorlogsschepen ge
bruik maakten van de nieuwe
route.
Door de aanleg van de Malle
gatsluis moest de Gouwesluis,
gebouwd in 1533, verwijd wor
den. In plaats van de eerste
sluis aan te passen, werd een
nieuwe ernaast geplaatst. De
bouw van deze nieuwe sluis
bracht nog een hele oproer
met zich mee. Het eerste plan,
zoals afgesproken tussen het
Hoogheemraadschap Rijnland
en verschillende stadsbesturen,
was dat er een houten sluis ter
waarde van vierduizend gulden
kwam.
Dit plan werd veranderd in een
achterkamertje: de afgezant van
het Hoogheemraadschap en de
burgemeester van Gouda be
sloten tot een stenen verlaat,
wat een extra zesduizend gul
den zou kosten. Er was totaal
geen openheid en geld ver
dween snel. In het voorjaar van
1590 was er twaalfduizend gul
den op en nog steeds geen sluis
gebouwd.
De Stadssecretaris van Leiden,
Jan van Hout, probeerde nog
eventueel misbruik van het
Hoogheemraadschap te laten
onderzoeken, maar dat was in
die tijd ongekend. Van Hout
werd uiteindelijk zelf voor het
Hof van Holland gedaagd en de
uitspraak was duidelijk: als een
stad denkt dat een hoogheem
raadschap niet naar behoren
heeft gehandeld, moet dat ge-
Gouda is de eerste plaats die
zich aan de Gouwe vormde. De
stad ontstond daar waar de
Gouwe zich verenigt met de
IJssel. De Gouwe splitste zich
toen ten westen van de tegen
woordige stad in tweeën, beide
takken uitkomend in de IJssel,
zodat er zich een delta vorm
de. Het was een zeer gunstige
ligging voor het ontstaan van
een stad. Al vanaf de twaalfde
eeuw liep de verbinding noord-
zuid (Amsterdam-Rotterdam)
over de Gouwe en de IJssel. In
de monding van de Gouwe
werd een dam gebouwd, om de
inwoners van de stad te be
schermen. Kleine boten kon
den worden overgehaald, maar
grotere schepen moesten hun
goederen overladen. Het duur
de hoe dan ook lange tijd en de
kooplui in Gouda voeren daar
wel bij. Ook toen het eerste
sluisje in de dam werd aange
bracht, konden schippers pas
doorvaren als het water van de
Gouwe en het water van De
IJssel op gelijke hoogte ston
den. Zij hadden dus alle tijd om
even aan wal te gaan en Gouda
begon zich snel uit te breiden.
In 1350 krijgt Gouda haar de
finitieve wallen, muren en
grachten en blijft dan tot in de
negentiende eeuw hetzelfde
ophaalbruggen over de Gouwe,
die eind negentiende eeuw,
toen het tijdperk van de
stoomschepen aanbrak, wer
den vervangen door draaibrug
gen. De doorgang was nog
steeds te smal en vaak genoeg
zat er een schip vast in het
bruggedeelte. Voor de school
gaande jongeren leverde dit
een mooi excuus op bij het te
laat op school komen, voor de
omstanders leverde het veel hi
lariteit op. De brug in Waddinx
veen werd in december 1902
nog door een groep schaatslief
hebbers stuk gedanst, uit pro
test tegen het openbreken van
de bevroren Gouwe.
Gouda-Alphen een probleem-
traject is. Door de LightRail-
proef wordt er nu ook extra
op het traject gelet. „We heb
ben naast het oude beveili
gingssysteem een nieuwe aan
dachten in eerste instantie dat
de storing sneller te verhelpen
zou zijn. Pas om kwart over vijf
hebben we de bussen besteld.”
Wel driekwartier dus, alleen
niet voor de wachtende reizi
ger.
Dat er op de stations verder
geen mogelijkheden zijn, is niet
de verantwoordelijkheid van de
NS. In Gouda en Waddinxveen
is er nog de mogelijkheid de
Treintaxi in te schakelen, voor
een prijsje van 3,80 euro per
rit. In of naar Boskoop rijdt
geen Treintaxi. Ironisch genoeg
is de belangrijkste reden hier
voor dat er een trein op dat
traject rijdt. „Daarbij liggen die
steden ook te ver uit elkaar”,
vertelt een woordvoerster.
„De Treintaxi is een deeltaxi,
we proberen zoveel mogelijk
mensen tegelijk in de auto te
vervoeren. Als je van Alphen
naar Boskoop rijdt, moet je
In het jaar 1000 was de Gouwe een veenriviertje, zoals er
zo velen in de omstreken stroomden. Het riviertje ont
sprong ongeveer bij Hazerswoude en volgde zijn weg
door het drassige moerasbos, dat deze buurt in die tijd
was. De eerste keer dat de Gouwe genoemd wordt, is in
een oorkonde uit I 139, onder de Latijnse naam Golda.
Het is niet zeker hoe de rivier aan deze naam kwam.
Gold-aha betekent goudkleurig water en volgens sommi
gen slaat dit op de geelbruine kleur van het troebele
veenriviertje. Een andere verklaring is dat het woord
gouw een algemene soortnaam is voor een rivier met
een weg erlangs. In Noord-Holland wordt gouw in die be
tekenis veel gebruikt.
pakken. Of weer terug naar
Leiden, waar ik net vandaan
kom en waar als het goed is
wel een bus richting Boskoop
gaat. Onzin allemaal natuurlijk,
dat gaat veel te lang duren.” Re
soluut stapt hij de fietsenwinkel
naast het station binnen. „Kan
ik hier misschien een fiets hu
ren?” Dat kan gelukkig en even
later zit Errik fluitend op de
fiets, op weg naar zijn eindbe
stemming. Een originele oplos
sing en dat lijkt bij deze lijn het
enige te zijn wat mogelijkheden
biedt.
Het is niet de eerste keer dat
er ontevreden passagiers te
vinden zijn op één van de Rijn-
Gouwelijn-stations. Ook voor
de komst van de lightrail was
het op dit traject verre van
ontspannen reizen. Uren wach
ten is niets nieuws. „Elk half uur
werd weer omgeroepen dat de
trein niet reed”, vertelt een rei-
langs de Gouwe. Je komt dus
niet door een wijk in Alphen
waar mensen afgezet kunnen
worden.” Voor mensen met
haast zit er niets anders op dan
een echte taxi in te schakelen,
een dure grap.
Door het sluiten van de loket
ten op beide tussenstations en
het plaatsen van service- en
alarmzuilen daar, hoopt de NS
de service te verbeteren. De
loketten zijn namelijk maar vier
uur per dag open, terwijl een
servicezuil van de eerste tot de
laatste trein te gebruiken is.Via WADDINXVEEN - Er is
de zuil kunnen mensen altijd bij
een NS-medewerker terecht
met vragen over storingen. Of
er dan wel antwoorden te ha
len zijn, blijft natuurlijk altijd de
vraag. Het enige dat erop zit, is
wachten tot de zon weer ach
ter de wolken verdwijnt en het
op de RijnGouwelijn weer een
tijdje goed gaat.
REGIO - Dinsdagmiddag, vijf
uur. Het aantal wachtenden op
spoor Alphen wordt steeds
groter. De lightrail rijdt' niet, er
is een storing. Wat er precies
aan de hand is en hoelang het
nog gaat duren, weet niemand.
De NS zet bussen in, dat weten
de wachtenden wel. Maar na
een uur is er nog steeds niets
te zien. Waar moeten die bus-
sen helemaal vandaan komen?
Errik Buursink, een bezoeker
van de regio uit Amsterdam,
staat een beetje verloren op
het station. Hij moet naar Bo
skoop, maar dat lijkt niet moge
lijk te zijn. „Er rijden ook geen
bussen meer”, vertelt hij. „Nie
mand kan me iets vertellen.
’Daar ben ik niet voor’, is het
enige dat je te horen krijgt.
Voor hetzelfde geldt sta ik hier
nog uren.” Tips krijgt de jongen
wel. „Ik kan via Utrecht naar
Gouda en dan daar een bus
In de elfde en twaalfde eeuw
wordt begonnen met het ont
ginnen van veen langs de oe
vers van de Gouwe. De ontgin
ning ging als volgt: de graaf van
Holland, die de heerschappij
had over de gebieden, gaf kavels
veen te leen aan edelen. Deze
edelen verkochten die kavels
weer aan kolonisten, die een
tiende deel van de grondop-
brengst aan hen moesten af
staan. Het stuk grond werd ’co
pe’ genoemd en de cope werd
vastgesteld door vanaf de Gou
we rechte lijnen de wildernis in
te trekken. De eerste kolonis
ten die zich vestigden, waren
landbouwers. Al snel merkten
zij dat veengrond veel beter ge
schikt was voor grasland en
stichtten veehouderijen. Wad
dinxveen ontstond in 1233,
toen nog bestaande uit drie ge
meenten: Zuid-Waddinxveen,
Noord-Waddinxveen en
Broek. (In 1870 worden deze
delen samengevoegd). Over het
ontstaan van de naam Wad
dinxveen zijn meerdere verha
len in omloop. Wadde is water
waar men te voet door kan mochten de sluis niet gebrui-
zigster, die vastzat op station
Boskoop. „Verder hoorden we
niets. Niet of de volgende trein
wel weer zou rijden, niet of er
bussen ingezet zouden worden.
Twee uur later zaten we daar
nog, gelukkig had ik een boek
bij me.” Bij dit tussenstation,
evenals die in Waddinxveen, zijn
er niet veel andere mogelijkhe
den als de trein of lightrail niet
rijdt. Bussen rijden er amper en
er zijn ook geen fietsverhuur-
ders te vinden. Als je bent ge
strand, kom je niet meer weg,
lijkt het wel.Waar komen al die
problemen op de RijnGouwe
lijn vandaan?
Voor de vele storingen verwijst
de NS naar Prorail. „Wij rijden
de treinen, de infrastructuur
valt onder Prorail”, zegt een
woordvoerder van de Spoor
wegen. „Een storing is bijna al
tijd infrastructureel, wij hebben
er alleen maar last van.” Het is
In die tijd was de trekschuit het
meest gebruikte vervoermid
del. Wegen waren slecht, in het
najaar zelfs onbegaanbaar. De
trekschuit was niet snel, zeker
niet langs de Gouwe, met haar
vele bochten. In 1656 werd het
jaagpad langs de Gouwe aange
legd, zodat men de schuit kon
trekken van Gouda, langs Wad
dinxveen en Boskoop naar de
Gouwesluis bij Alphen aan den
Rijn. Bij slecht weer was het ja
gen langs dit pad gevaarlijk en
het werd dan ook vaak genoeg
verboden, hoewel de handela
ren zich daar veelal niets van
aantrokken. De Gouwe was
een rivier vol met leven; de he
le dag was er drukte op het
woelige water. Het was dan
ook een pre om aan het water
te wonen. Waddinxveen kende
in het begin van haar bestaan
niet veel inwoners, maar dege
nen die er kwamen, vestigden
zich aan de Gouwe. Wanneer
de eerste brug over de Gouwe
is aangelegd, is moeilijk na te
gaan. In de Middeleeuwen werd
in ieder geval nog over de Gou
we gegaan met een voet- en
wagenveer. De eerste brug uit
Boskoop stamt uit de vijftiende
eeuw maar in Waddinxveen
werd de veer vermoedelijk pas
in de zestiende eeuw vervan
gen door de ’Hooghe Brugh’. In
1672 was Holland verwikkeld
in een oorlog.Als snel bleek de
waterlinie een uitstekende ver
dediging te zijn, dus de beide
bruggen in Waddinxveen en
Boskoop werden afgestoten. In
de Franse tijd waren er houten
gaan, maar een andere verkla
ring zegt dat de familie Wadde
waarschijnlijk de grootste land
eigenaar was. De nakomeling
van Wadde werden Wadding
genoemd. Dit is ook de verkla
ring die voor de naam Boskoop
wordt gegeven: de grootste
landeigenaar in die streek heet
te Bokko. Koop komt van het
woordje cope en wordt, net als
-veen, veel gebruikt in deze
omgeving.
De Gouwe werd steeds belang-
rijker in het Rijnland en daarom
werden er in 1285 kades langs
de Gouwe gelegd. Dit leverde
een probleem op bij de afwate
ring van de gebieden. De Gou
we nam een belangrijke plaats
in bij de afwatering, omdat alle
slootjes uit de omgeving erin
afliepen. Het probleem werd in
eerste instantie opgelost door
het graven van een wetering
langs Alphen, Hazerswoude,
Boskoop en Waddinxveen, zo
dat de landerijen uitwaterden
op de IJssel. In de vijftiende en
zestiende eeuw lieten de pol
derbesturen watermolens langs
de Gouwe bouwen.
WADDINXVEEN - Een 28-
jarige man uit Gouda ging.op
vrijdag 25 juli rond 22.35 uur
op de Kerkweg-Oost zander
direct aanwijsbare reden
plotseling met zijn fiets on
deruit. De man kwam met
zijn hoofd hard in aanraking
met de straat en raakte bui
ten bewustzijn. Met een
hoofdwond werd hij ove’-g"-
bracht naar het Groene H?rt
Ziekenhuis in Gouda.
door de velden te zien slinge
ren.’
Precies drie maanden later was
ook de hefbrug in Boskoop
klaar voor gebruik.Ter gelegen
heid van de openstelling van de
hefbrug organiseerde een spe
ciale commissie in het dorp de
Brugweek. Speciaal hiervoor
was verlichting in de brug ge
hangen. 'Het is een imposant
gezicht die honderden lichtjes
in de lucht te zien, welke zich
zoo scherp tegen den donke
ren hemel aftekenen.Tot in ver
in de omtrek is dit schouwspel,
dat ongetwijfeld velen naar Bo
skoop zal trekken, waar te ne
men”, aldus een verslaggever.
Nog steeds is het een prachtig
gezicht de ijzeren bruggen in
het polderlandschap te ontwa
ren.
Er werd in die tijd veel ge
zwommen in de Gouwe. Voor
Waddinxveners was het een
betere optie dan het zwembad,
omdat het gratis was in de
Gouwe te zwemmen. Boskoop
had vanaf 1936 het Zuiderbad
zelfs in de rivier liggen. Er kon
gezwommen worden voor
schooldiploma’s, er was een
kleuterbad, de Reddingsbrigade
leidde er mensen op en ook de
polowedstrijden werden hier
gehouden. De afscheiding tus
sen het zwembad en de Gouwe
bestond uit een drijfbalk, met
één meter hek boven en onder
het water. Toen in 1954 de oe-
ververdediging aan de westzij
de van de Gouwe werd ver
nieuwd, verloor het zwembad
de vrije doorstroom met de
Gouwe. Het water zou snel
vervuild raken en het zwembad
moest ontruimd worden. Bo
skoop heeft inmiddels geen
zwembad meer en voor veel
jongeren is een sprong in de
Gouwe nog steeds een goede
optie.
moeilijk te zeggen of er op de
RijnGouwelijn meer storingen
zijn dan elders in het land. „Af
gelopen week met het warme
weer waren er wel vier storin
gen, maar daarvoor ging het
weken goed”, aldus een woord
voerster van Prorail. Drie da
gen achter elkaar storing is
heel vervelend voor reizigers
dan lijkt het al snel of
Tijdens de zomer is de Gouwe weer vol met leven: de plezierbootjes varen af en aan. Wachtende automobilisten zijn
er niet altijd blij mee, maar het is toch weer altijd een mooi gezicht de hefbrug in beweging te zien.
(Foto: Liesbeth van der Vis)
:f- '7 T;. *7
-XXX
-
i
'''"4
L
H
Alphen j
LEGENDA
Boskoop
GOUDA
buitenwater
hoofdafwatering
wetering
kade
sluis
I
Bodegraven
N.
