Nieuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
r w.
if ais
renden adres
onder letters
entie Bureau
venhage.
os
N naar bé-
lefabriek »de
dewater.
us,
mi,
IBIUJVER,
ger
kar.
I
3:.
s.
EEN,
»ken, Loon
tan.
1878. 10 jjo 2100
SUITE INLAND.
m:,
ENRIJK.
Kultenlandsch Overzicht.
Arbeid en Kapitaal.
2LS
i
or twee
ureau dezer
vreedzame oplossing te brengen.
I 1.'
toen eenmaal
dagen aan-
IMfCN
bekér.
L
nog
in nog
wanneer
mige jaren te
en
Boekhandelaar
gotjdschFcöürant
zjjn wy gelukkig bewaard ge-
werklieden zyn overtuigd dat
door geweld geen verbetering kan verkregen
wordenis er nu en das van werkstakingen
sprake geweest, fabrikanten en werklieden
p
omdat beiden
werkstaking i
jvend. Dit
sden der 3
er aanj*e-
anbevolen
ziekolijht
iarmoede
F. 47.
Eergisteren omstreeks 4 uur in dea namiddag is
paus Pius IX overleden. Hoe dikwyis me asiigekou-
digd, heeft de dood van deren grijsaard allen nog
verrast en overal een diepen indrak gemaakt.
Met hem wordt een belangrijk tjjdvak in de ae-
I echiedenis der katholieke kerk afgesloten. Bij sqne
optreding voorstander der liberale beginselen, is hjj
allengs, verschrikt door de revolutie, naar de trgsn-
overgestelde zjjde gegaan en is geëindigd met een
nedwte werktuig te siju der ultramoutaausebe drijvers.
Als menech om zijne goedheid, openheid en edel
karakter, algemeen bemind door allen, die met hesaiw
aanraking kwamen,sal toch xjjne bijna 32-jarige regee-
ring als hoofd der hath, kérk bjj alle moratandsse
der moderne beschaving met oen zwarte kool aaage-
teekead blijveu door zijn strijd tegen vrijheid ran ge
dachte en van geweten. Voor ons aal hjj voorwlmehjk
blgven de uitgever der Entwoliea en dn af kondig* va«
hut leerstuk der paudijke onfeilbaarheid.
Voor de Katholieke Kerk is de deed van dan
Paus een gewichtig tijdstipmet do verkiemng vam
rijn opvolger wordt de vraag beslecht, ofdestrW
tegen de maatschappij »1 worden voartgeset eg da
Kerk nog meer de beschaafde wereld van sich ver
vreemden, dan of een veraoenend chrietaigkgatnd man
den pauaelijken troon beklimmen sal. Geschiedt het
eerste en aan intriges daartoe sal het niet ont
breken dau wordt de positie van de Katholieke
Kerk nog moeiljjker, want een paus, die geheel het
werktuig ia der Jesuieten, zal door verschilleude Be-
geeriugen uiet warden erkend.
Naast deze, gewichtige tijding staan de tijdingen,
die uit Engeland komen. Dear heeft eene agitatie
geheerecht sooals solden te Londen is waargenomen.
De heer Layard, de gesant bij de Porte, die eeu
specialiteit is io het fabriceeren van onjuiste berichten,
had getelegrafeerd, dat de Bussen dicht bjj Koftstan-
tinopcl stonden en daarheen optrokkea, terwijl daar
mede samenvielen onthullingen door den correspondent
van Daily New», omtrent het onwaardig spel, dat.
Beaconsfield en zijn handlangers met de Turken ge
speeld hebben. Onze ruimte laat niet toe allee in
bijzonderheden mede te deelen, maar Donderdagavond
was de algemeene opgewondenheid in Londen zóó
sterk, dat de liberalen bet raadzaam keurden hunne
tegenvoorstellen in te trekkeu en dat het krediet aart
de regeeriug in beginsel met 2»5 tegen 99 stemagea
werd toegestaan. De overige liberale Man onthiobM
zich van de atemming.
Te midden der agitatie werd selfs geen aandacht
geschonken aan de pertinente verklaring van Gort-
sohakoff per telegraaf ontvangen, dat aan de Russische
bevelhebbers op alle punten last ie gegeven om de
vijandelijkheden te staken mi dat de te Londen
loopende geruchten omtrent het voortrukken der
Russen ten eenenmale van grond ontbloei waren.
De onthullingen van Daily Ntxt zjjn dan ook wel
in staat om een eerlijk Eugelacbman hei blood naar
het hoofd te jagen. Wat beeft lord Beaconsfield
deze beweringen als leugenachtig gebrandmerkt, doch
zij rijn te merkwaardig om er niet iets ran mede te
deelen en ieder keut genoeg de waarde ran Beacons
field’s uitvallen om dadelijk aan zyn ontkenning geloof
te slaan.
De correspondent van Daily New» heeft «et» onder
houd gehad met Server-paeba, den Turksobeu minister
van buitenl. taken. Deze gaf bem eeu boodschap mede
voor het Engelsehe volk.
Eu un zeide hy: ,,s
,Zeg dit, als komende van Sorver-pacha, denmj- d
nieter van buitenlaudsohe zaken ‘der verhevene Psrity
Bjj deze Courant behoort een Bijvoegsel.
Naast de kerkeljjke kwestie trekt vooral in
Duitschland de aandacht de steeds toenemende
invloed der socialisten, die by voortduring
plaatsen in de vertegenwoordiging en in de
provinciale en stedelyke regieringen in bezit
nemen, en door dagbladen, volksvergaderingen
en andere middelen ban invloed en macht by
voortduring trachten uit te breiden, zoodat
reeds plannen moeten bestaan om aan die
machtsontwikkeling paal en perk te stellen
door dwangwetten. Alsof net Duitsche ryk
niet" genoeg te doen heeft met de uitvoering
der Meiwetten-
Men heeft door die wetten op vele plaatsen
Verbitterd, maar zooueel men kan nagaan,
zeer weinig verbeterden dat zal zeker in
vry wat hooger mate het geval zjjn,
men door dwang aan het woelen en dryven
der socialisten een einde wil maken.
Betoogde reeds in de vorige eeuw een wys-
geerige school, dat de maatschappelijke toestand
onhoudbaar was, de Fransche omwenteling met
haar verbeurdverklaringen en hare nienwe ver-
deeling van den grond, het keizerrijk met zyn
oorlogen hebben geruimen tyd belet, dat de
aandacht des volks op de leeringen der econo
misten gevestigd werd, maar toen eenmaal
voor geheel Europa meer rus ige dagen aan
braken, toen ook door verbeterd onderwys de
kennis onder de mindere klassen verspreid
werd, toen ontstond langzamerhand, het eerst
in Frankrijk, de groote beweging op maat-
sjlappelyk gebied, die in den loop van eenige
tientallen van jaren, den vorm van een maat-
schappelyke kwestie heeft aangenomen, die
steeds dringender oplossing vraagt. Vooral
de Fransche letterkunde is ryk aan werken
over dit onderwerp. Schetste de eeneschrjjver
een denkbeeldig land in Icarië. waar alleen de
Staat bezittingen had, maar daarvoor ook alle
burgers gelijkelijk moest onderhouden; een an
der stelde ons een denkbeeldig dorp voor, waar
ieder werkte tot bevordering van het algemeen
welzjjn, één groot gezin onder één hoofd.
De Fransche rechtbanken hadden gedurende
ne regeering van uouewyu xuiuy, werwiuau,
vonnissen te vellen, tegen hen die zich in ge- ju staat ii
vergrepen hadden, eu toen eindelyk de om-
wenteling van 1848 uitbrak, trachtten de onte
vredenen daarmede hun voordeel te doen, en
niet slechts den Staat, maar ook de maatschappij
om te keeren. Men herinnert zich misschien
nog de nationale werkplaatsen van Louis Blanc,
een dwaze toepassing van een beginsel; men
herinnert zich nog de straatgevechten, tot
eindelyk het keizerrijk aan. die beweging een
einde maakte. Het gaf brood in overvloed, het
fabriekwezen bloeide, de handel ging steeds
vooruit en de Krim, Mexico en Algiers moesten
dienst doen om het getal onvergenoegden en
ontevredenen niet te talrjik te doen worden.
Intusschen had zich de beweging ook aan
andere landen medegedeeld.
De Engelschen, wars van bespiegelingen
wilden gaarne de verkondigde stallingen in
praktijk brengen en de vereenigingen van
handwerkslieden, de trad»'» unions, en do daaruit
voortgekomen coöperatieve vereenigingen, maar
ook de werkstakingen waren het gevolg van
de pogingen daar aangewend om den stryd
tusschen arbeid en-kapitaal op te lossen.
In Duitschland heeft zich v
later vertoond, en geheel overeenkomstig den
kwestie een wetenschappelyk kleed omgehangen. Moge ook dit hoogst belangrijke onderwerp
Niet slechts de mannen nit het volk, ook door onze regeeriug met ernst worden over-
de mannen der wetenschap hebben zich daar wogen en langzamerhand nit onze wetgeving
aangegord om de versehill*de kwestiën op te alle bepalingen ferdwymn, die het kapitaal
lossen, zonder evenwel tot -nu toe te slagen, bevoorrechten. Geen heerschappij van den een
Integendeel, misschien heeft nergens de be- over den andere; geljjk recht; niet in naam,
wegi .g zulk een omvang aangenomen dan in
de middelpunten der nijverheid in Duitschland.
De socialisten worden daar bjj duizenden geteld,
zjj treden bjj de i f
candidaten, en reeds berbaaldelyk
in den verkiezingsstrijd de overwinning behaald.
Zal men bun dryven door dwangwetten
kunnen keeren? Zullen zjj zich onderwerpen,
wanneer om hunnentwil het kiesrecht aan
velen zal ontnomen worden en de boonnetten
te hulp zullen geroepen worden om het staats- -
gezag te steunen?
Vreeselyk zou dan de stryd zjjn, voor vele
jaren zou hy over Europa's toekomst hallissen 1
Beter zou het zyn om te trachten de be
staande ontevredenheid, die niet altjjd onge
grond is, weg te nemen, door toe te geven
aan de billjjke eisschen van den arbeid tegen
over het kapitaal.
Tot' nu toe i
bleven. Onze i
Moge ook dit hoogst belangrijke onderwerp
wogen en langzamerhand nit onze wetgevii
lossen, zonder evenwel tot jnu toe te slagen, bevoorrechten. Geen heerschappij van den een
maar in daad en waarheid moet onze leuze zyn,
L.
zyn overtuigd
ing kan verxr
en dan van werkstakir
1 en werklii
hebben de zaak zoo spoedig mogelijk geschikt,
’._t begrepen dat de nadeelen eener
j volstrekt niet tegen de te ver-
—i voordeelen kondeh opwegen.
'an socialistische woelingen is hier nog
weinig of niets gehoord en het is de plicht
der regeering te zorgen, dat geleidelijk alle
zaken uit onze wetgeving verdwijnen die het
kapitaal voorrechten geven, omdat daardoor de
ontevredenheid wordt opgewekt
Zoo moet het kiesrecht niet verbonden zyn
aan het kapitaal, maar het moet allen toege
kend worden, die in staat zyn door hun ont
wikkeling van dat recht een goed gebruik te
maken. 1
Is het billyk dat ieder tot de algemeene
lasten overeenkomstig zyn middelen bijdraagt
het is een onbillijkheid dat de meergegoeden
met geld lasten kunnen af knopen, waartoe de
de regeering van Lodewjjk Philips tal van i werkman, die van een dagloon moet leven, niet
vonnissen te vellen, tegen hen die zich in ge- ,in staat is. Is de zoon van dep werkman ver-
schriften of door daden tegen de maatschappij plicht de wapenen te leeren voeren tot verde-
1 1-,::1- J-- diging van zyn geboortegrond het gaat niet
aan om van die verplichting den zoon van den
kapitalist vry te stollen, tegeü de betaling van
eenige honderden guldens.
Erkent men, dat ontwikkeling en beschaving
noodig zyn voor de maatschappij, dan moet het
niet afhangen van het meerdere of mindere geld
dat men bezit, of men dat onderwys kan ver
krijgen, wat men meent noodig te hebben om zich
een positie in de maatschippy te verwerven.
Kosteloos onderwys, niet slechts lager, maar
ook middelbaar en hooger, moet het doel zyn,
waarnaar gestreefd moet worden door hen, die
een algemeene ontwikkeling wenschelyk achten.
Zullen de omstandigheden velen verbieden
daarvan gebruik te maken, men zal den Staat
niet meer kunnen verwyten, dat aan het kind
des volks dat onderwys onthouden wordt, dat
het in de gelegenheid moet stellen om zich
een eervolle loopbaan te verwerven.
Maar genoeg, door dwangwetten mag men
in staat zjjn een uitbarsting voor eenigen tyd
vu. u.u ...u- te voorkomen, door het wegnemen van onbil-
op te lossen. I lykheden, door volkomen gelijkstelling van
de beweging eerst j allen voor de wet, zal het 'alleen mogelyk zyn
vereenkomstig den om den stryd tusschen kapitaal en arbeid, tot
aard van het Duitsche volk heeft men de een vreedzame oplossing te brengen.
