de,
t8S,
streken
IEREN
IER
fEG.
id
>DE.
IRK.
1887.
N? 3503.
IAG
BINNENLAND.
DE VERKIEZING.
Zondag 28 Augustas.
Niéuws- en Advertentieblad voor Gouda en Omstreken.
sterdam.
AK,
iroenendaal.
m.
Mr. A. J. Roest,
te Rotterdam
en Mr. J. Fortuijn Droogleever,
te Gouda.
1
i
f'3
]3
3 Vj
illerdam.
constructie.
1M
i J
erii
a
lanvrage,
beter
ven,
t
goudsche courant.
■f ji
4 sj
•- en Gerste
in zijn steeds
in het
85.
is.
aderen.
Zn.
I
water j
IESIJEN.
lacon te
ER speciale
geldig voor
GOUDA, 27 Augustus 1887.
Reeds meermalen maakten wij in onze kolommen
gewag van de in 1888 te ’s Hage te houden Ten
toonstelling voor oude en nieuwe Kunstnijverheid.
Het doel daarvan mag thans als voldoende bekend
worden verondersteld. Wij meenen echter belang
hebbenden geen ondienst te doen door er hun aan
te herinneren dat de termijn van aangifte voor in
zendingen met 1° September e. k. eindigt.
Inschrijvingsbiljetten zijn te verkrijgen bij den
Secretaris van het plaatselijk Comité alhier, den
heer H. Enno van Gelder, bij wien tevens alle in
lichtingen omtrent voorwaarden, kosten van plaatsing
enz. te verkrijgen zyn.
genegen om
Duitsch in
I. Brieven
ant.
Flesch
n ’‘/i en
zeer door
«hol, en
i voedend
Binnen weinige dagen moet het Nederland-
sche volk of althans dat deel, hetwelk kiesbe
voegdheid heeft, uitspraak doen over de thans
definitief vastgestelde ontwerpen der grond
wetsherziening. Wij hebben herhaaldelijk op
dit groote werk de aandacht gevestigd en de
wenscheljjkheid der totstandkoming betoogd;
toch komt het ons niet ondienstig voor, in
korte trekken den inhond dezer wetten in her
innering te brengen.
Hoofdzaak is de hervorming van het kies
stelsel voor de Tweede Kamer. De sedert lang
veroordeelde census is afgeschaft en daarvoor
is in de plaats getreden het algemeene voor
schrift, dat kiesrecht zal worden verleend aan
allen, die zekere kenteekenen van geschiktheid
of maatschappelijke welvaart bezitten, nader te
omschrjjven door de gewone kieswet. Op dit
gebied komt dns meerdere vrgheid voor den
wetgever om steeds rekening te houden met de
wisselende behoeften der maatschappij, terwijl
alleen het onbeperkte algemeene stemrecht uit
drukkelijk is uitgesloten. Volgens de over
gangsbepalingen vinden deze nieuwe beginselen
reeds dadelijk voorloopige toepassing en naar
deze regeling wordt het aantal der kiesbevoeg-
den onmiddellijk minstens verdubbeld. Voorts is
met betrekking tot de Eerste Kamer de kring
van verkiesbaarheid eenigszins uitgebreid. Naast
de tegenwoordige hoogstaangeslagenen zullen
voortaan een aantal personen, die gewichtige
ambten bekleeden of bekleed hebben, lid van
ons hoogerhuis kunnen zijn.
Behalve deze uitbreiding van kiesbevoegd
heid en van verkiesbaarheid, worden nog an
dere verbeteringen in ons vertegenwoordigend
stelsel aangebracht. Een onveranderljjk leden
tal (100) voor de Tweede Kamer heft de lastige
verplichting der 5-jarige herziening van de
tabel der kiesdistricten opterwjjl de gelijktij
dige aftreding der leden de gelegenheid aan
biedt om tusschen de volksovertuiging en de
vertegenwoordiging de noodige overeenstem
ming te verzekeren.
In de tweede plaats achten wjj van gewicht
de nieuwe redactie der voorschriften omtrent
de troonsopvolging. In de tegenwoordige om
standigheden, nu het regeerend stamhuis alleen
vertegenwoordigd wordt door een meer dan
70-jarig Koning en een 7-jarig prinsesje, is
het volstrekt noodzakeljjk, dat bjj voorbaat de
pas wordt afgesneden aan oneenigheden, ver
oorzaakt door verschil van meaning over de
aanspraken, die eenig vorstelijk verwant van
het huis van Oranje eventueel zou kunnen
doen gelden op den troon.
Ten derde is door deze herziening eeue goede
regeling van ons defensiewezen mogeljjk ge
maakt. Tal van verouderde voorschriften en
bepalingen zijn verwjjderd of gewjjzigd, zoodat
thans de gewone wetgever onze weerbaarheid
kan inrichten in verband met de nieuwe wjjze
van oorlogvoeren en de moderne denkbeelden
omtrent den plicht der ingezetenen om den
vaderlandschen bodem tegen overweldiging van
vreemden te verdedigen.
Ten vierde is de administratieve rechtspraak
geregeld. Er zjjn meer waarborgen gege-
dat de ingezetenen, die twistgedingen
hebben met het uitvoerend gezag, zeker kunnen
•zjjn, dat aan een onpartijdig college de beslis
sing zal zjjn opgedragen.
Behalve deze voorname wijzigingen zijn nog
tal van verbeteringen aangebracht in de ver
schillende hoofdstukken, want slechts 3 hoofd
stukken zijn ongewijzigd gebleven. Wjj zullen
die niet nlle opsommen het zij genoeg te her-
en zou veel hebben van plichtsverzaking. Zoo
hebben het ook de kiesvereenigingen in ons
district begrepenondanks de weinig gunstige
vooruitzichten hebben zij weer candidaten ge
steld en met moed zijn zij aan het werk ge
togen. De beide heeren, die den vorigen keer
hun haam leenden, hebben zich weder beschik
baar gesteld en verdienen daarvoor den dank
van al onze geestverwanten. Laten wij allen
zorgen, dat hnn een eerbiedwaardig getal stem
men ten deel valt. Om twee redenen. Voor
eerst is het de burgerplicht van elk kiezer bjj
iedere verkiezing van zijne gezindheid te doen
blijkenelk liberaal behoort door zijne stem te
protesteeren tegen de richting, die hjj verder
felijk acht voor bet landsbelang. Die zulks
uit gemakzucht of uit moedeloosheid verzuimt,
bewjjst enkel, dat hjj geen juist inzicht in de
staatkundige zaken heeft en op dat gebied nog
niet mondig is. Ten tweede is het van veel belang
dat de geestverwanten uit de verschillende ge
meenten met elkander in aanraking en op de
hoogte van den stand der publieke meening
bljjven. Thans vooral met het oog op de ver
andering, die in het district aanstaande is.
Gonda wordt met eenige ten westen der stad
gelegen gemeenten een enkelvoudig district en
het is zeer wel mogeljjk, dat in znlk een klei
ner gebied de kansen der liberalen aanmer
kelijk verbeteren. Wie zegt ons, dat niet bjj
de volgende verkiezing, onder de werking van
het uitgebreider stemrecht en in minder onder
clericalen invloed staande gemeenten de bordjes
verhangen worden? Wjj althans achten het
mogeljjk, dat dan een liberaal verkozen wordt.
Doch om dan te slagen, behoort het terrein
bekend te zjjn en geen beter middel om de
beschikbare krachten en middelen te leeren
kennen, dan de practjjk eener verkiezing. Dit
vooruitzicht strekke al den onzen tot spoorslag
om alle zeilen bij te zetten, ten einde den
beiden candidaten een zoo groot mogeljjk aan
tal stemmen te bezorgen. De krachtsontwik
keling van heden zal zeker goede vruchten
afwerpen voor de toekomst.
Om deze redenen roepen wjj al degenen,die
niet medegaan met de kerkeljjke drijvers, toe
doet uw plicht, stemt zelf en wekt uwe vrien
den °P 1 Gebruikt alle eerlijke middelen om
het cjjfer onzer minderheid te vergrootenelke
stem maakt het protest tegen de richting onzer
tegenwoordige vertegenwoordigers des te indruk
wekkender.
Ten slotte herinneren wjj, dat de candidaten
der vrjjzinnigenin ons district zjjn, deheeren:
I inneren, dat zjj de vrucht zjjn van jarenlange
overweging en herhaald onderzoek. Eerst ont
worpen door eene staatscommissie, toen opnieuw
overwogen door de regeeripg, ten slotte door
elke kamer afzonderlek behandeld en aange
nomen, mogen zjj geacht worden in overeen
stemming te zjjn met de tegenwoordige behoeften
der natie, voor zoover daaraan door samenwer
king der verschillende staatspartijen voldaan
kan worden.
Voldoet nu deze herziening aan de wenschen
der liberale partjj Natuurljjk niet, evenmin
als zjj alles bevat wat de tegenpartjj er gaarne
in lezen zou. Bjj de behandeling in de kamer
is genoegzaam gebleken, dat velen onzer zich
een veel radicaler herziening voorgesteld had
den; in alle gevallen bevat zjj artikelen, die
tegen den wil van een aantal liberalen zjjn
aangenomen. Doch men verlieze niet uit bet
oog, dat dergeljjke arbeid uit zjjn aard een
transactie is tusschen de varschillende partijen.
Het moet een vaste grondslag zjjn, waarop de
strijdige meeningen zich vrjjeljjk kunnen ont
wikkelen, zoodat het voor eene staatkundige
partij nooit de vraag mag zjjn of de grondwet
geheel aan haar ideaal beantwoordt, maar of
zij de elemehten bevat, die de geregelde wer
king onzer staatsinstellingen verzekeren. In
dit geval zou men onverantwoordelijk hande
len, indien men deze ontwerpen, die werkeljjk
verbeteringen bevatten, verwierp, omdat niet
alles verkregen is, wat men wenscht. De eerste
regel der politiek is, dat men het betere aan
vaarde, wanneer het te krijgen is, en dan voortga
te streven naar het beste. Deze overtuiging
schjjnt thans allen staatspartijen gel jjkeljjk eigen
te zjjn, zoodat het welslagen dezer herziening ta-
melijk wel verzekerd is. Van de liberalen was
het sedert lang bekend, dat zjj met de beste be
doelingen met de regeering medewerkten, doch
omtrent de beide andere richtingen was het,
na de verwerping van het nieuwe Hoofdstuk X
twjjfelachtig, welke houding zjj zouden aanne
men. Intusschen is het in de laatste dagen
steeds duideljjker geworden, datdenon-possumus-
politiek den clericalen slecht bekomen is en
dat zij thans bereid zjjn de tegenwoordige re
dactie, ook zonder gewjjzigd onderwijsartikel,
als transactie te aanvaarden. Uit de meer of
minder nevelachtige en slinger-om-den-arm-
houdende verklaringen van de beide clericale
hoofdkwartieren blijkt toch, dat zjj, ter wille
der nieuwe kiesrechtbepalingen, van verder
verzet zullen afzien. Ernstig gevaar loopt
alleen het hoofdstuk over de Defensie-, niet in
de Tweede Kamer, schoon de Katholieken voor
nemens zjjn tegen te stemmen, maar in de
Eerste, waar de wet in eerste lezing met ge
ringe meerderheid is aangenomen. Men mag
echter van de vaderlandsliefde der hoogstaan
geslagenen verwachten, dat zjj een open oog
zullen hebben voor de gevaren der verwerping
van een hoofdstuk dat door den anderen tak
der volksvertegenwoordiging met 55 tegen 20
stemmen is goedgekeurd.
In deze omstandigheden is het niet waar-
schjjhljjk, dat deze verkiezing groote verande
ring brengen zal in het personeel, waaruit de
Kamer tegenwoordig bestaat. De liberale partjj,
die, nti het voorstel-Schaepman van de baan
is, eensgezind ten strjjde trekt, zal haar best
doen zich in haar positie te handhaven, doch
daarmede zal zjj wel de handen vol hebben,
zoodat haar doel zich niet verder behoeft uit
te strekken. Doch beteekent dit, dat zjj in
districten als het onze, waar de tegenpartij
beslist meester is. de handen in den schoot
behoort te leggen en van alle krachtsbetoon
I moet afzien Dat ware zeer verkeerd gezien
