brieveit^WhotSIdam. BuiteDlaDüsch Overzicht. INGEZONDEN. smaakvol mat koperen ornamenten: beeld- en lof werk en green marmeren oolonnettee afgerotde ateenen veraieraele» lijn fijn en dooreiohtig alt bet borduurwerk van een vrouwenhand en tegelijk too duunaam, dat de werking der eeuwen kunnen weerstaan. Boven de twee massief koperen deuren van den tabernakel verheft lich het «Laatste Avond maal', nam de teekening der beroemde schilderij van den groote Leonardo da Vinei te Milaan. Waarlijk, dat «Laatste Avondmaal' alleen is reeds een stuk geschiedenishier gemelt men de schoonheid der christelijke kunst in den dienst der. Kerk. Dat «aangrijpends' van den blik des Goddel jjken Ver lossers op den ongelukkigen Judas, die gereed is sjjn hand in den schotel te stekendat engelreine gelaat van een H. Joannes; die verslagenheid der leerlingen bjj de droeve gebeurtenissen, welke op handen zjja; die eetzaal, met de kwiatigste pracht versierd, neen, men kan zioh onmogelijk voor stellen hoe de kunstenaar zóó het marmer en den steen heeft kannen bezielen. Aan weerszijden van die prachtige schilderij, geheel omkranst met een gouden lijst van keurig bewerkte bloemen, prijken de beelden der eerste geloofsverkondigers in Neder land: Willibrord en Bonifacius. Van die beelden ook aarzelen deskundigen niet te zeggen dat zij hooge bewondering overwaardig zijn; hot karakter, de ziel spreekt er uit; beide beelden geven het geheele leven der voorgestelde Heiligen terug. Houding en gebaren, de rustige en verheven blik der oogen, het breedgeplooide bisschoppelijk gewaad, dat toch de edele figuur en den schoonen bouw des liohaams niet omsluiert, alles toekent de meesterhand, die hier leven gaf aan de steenen. Hoog boven alles uit verheffen zich drie steenen torens, welker rijzige spits de wolken zoekt en, zoo hoog de mensch reiken kan, de bewijzen van geloof en dank baarheid aan de voeten van Gods troon moet nederleggen. Om eohter het geheele altaar naar eisch te kunnen bewonderen, moet men het zien; en heeft men het gezien, dan komt men voor een tweede maal met hetzelfde doel te Gouda terug. Wij kunnen niet anders doen dan den zeereerw. heer deken van harte gelukwenschen, dat zijn monumentale kerk met zulk een kunststuk is verrijkt; onze oogen bleven er 11. Zondag onwillekeurig ge durende de godsdienstoefeningen op gevestigd. Moge het onzen gevierden herder en deken nog lange jaren zijn gegeven, aan het nieuwe altaar de belangen zijner parochianen te behartigen, dan zal voorzeker het gebed verhoord zijn, dat uit zooveler harten vooral U. Zondag voor zijneerw. ten hemel is gezonden. Nu er hier en daar over wordt geklaagd, dat wij nog zoo laat in den tijd vorst krijgen mag wel eens de winter van 1667 in herinnering worden gebracht, waaromtrent wij het volgende aangeteekend vinden: In January sestien hondert zeven en tsestig Doen vroort en het snieuwde zeer heftig Styf zes weken stont de vaert geheel stü Drie weeken voer men weer geheel na wil Het voornaamste dat hier wordt genoteerd Is datter zoo veel ys quam in de Meert. NOTA. De 16e Meert begont weer hart te vriezen. 17e moesten de vissers haar winst verliezen 18e Liepen veel volk voor de laag op het T. Als een engel in al zijne daden! Niets minder dan dit kon haar tevreden stellen. Als de idealen van alle onschuldige meisjes eens in vleesch en bloed te voorschijn geroepen konden worden, wat zou dat heerlijk voor die lieve schep seltjes zijn! Maar helaas! dat is onmogelijk. Die schoone sohimmen en beelden zouden haar echter weinig kwaad doen, als zij maar geen gewoon, en dikwijls zeer onwaardig persoon met al die verhevene doch ingebeelde hoedanigheden bekleedden. Doen zij dit, dan zullen zij voortdurend al de bitterheid van een teleurgestelde hoop en een nedergeslagen hart blijven ondervinden. Clara Digby ontmoette niemand, die met al de hoedanigheden, welke hare rijke verbeelding ge schapen had, getooid kon worden. Nu was het tijd voor du Barry. Hij had niet dikwijls maar tamelijk geregeld aan zijne nicht geschreven, en allengs werden zijne brieven belang wekkender. Op eens veranderde hij van stijl, van onderwerp, kortom, de geheele toon zijner brieven werd naders dan vroéger. Dat was omdat hij ver nomen had dat Clara Digby zeer intiem was met zijne nicht, en een groot deel van haar tijd bij haar doorbracht. Welke lange, romaneske opstellen vervingen nu zjjne vroeger ongedwongen en losse brieven! Zij bevielen juffrouw Betris niet half zoo goed als de andere, die vol studentenaardigheden waren. Du 19e passeerd men van d'een tot d'snder zjj 80e bood weer en wind nog weinig toen 91e leek of weer efi wind anders wou doen 28e was de windt weer felder aan 't vriezen 88e begon 't ijs door de son hart te verlieaen 24e al vriezende verloor 't ijs zijn kracht 86e zvnder veel over 't ys komen met voordaoht 86e liepender nog drie van stee over 't YY Namiddag zeylden de sohuiten de stad voorbij. 87e Heeft d'oostenwind 't ys op Pampus hoog gezet. 29e Was 't varen daar over nog wel belet 80e Quamen eenige daar over varen en loopen mee. Ie April liepen eenigenpersonen nog opZuidetzee 2e dito is in 't val een schip door 't ys vast gehegt dit is genoteerd vanM.T.deLoodsen haar knegt om Gods groote wonderwerken en kracht Te doen helpen houden in gedacht. Het Engelsche adres in antwoord op de troonrede ia door het Lagerhuis aangenomen met 227 tegen 99 stemmen. De sterfdag van Keizer Wilhelm I zal Zaterdag niet alleen aan het hof te Berljjn maar schier alge meen in Duitschland gevierd worden. De parlemen ten zullen dien dag geen zitting houden. Er is sprake geweest dien sterfdag te verheffen tot een offioiëelen bede- of boetedag, maar daarvan schijnt afgezien. Is de hofrouw uit, dan komen verschil lende feesten; in de eerste plaats de tegenbezoeken van de vorsten, door Wilhelm II bü het begin zijner regeering bezocht. Omtrent den tijd daarvan is echter nog niets vast bepaald; de Ciaar schijnt de eerste te znllen zijn, maar men schijnt niet eens nog te weten, of het bezoek te Berlijn of te Kiel zal worden gebracht. Verder zijn er twee bruiloften in 't verschiet. Vooreerst hot huwelijk van Prins Fre- derik Leopold, eenigen zoon van wijlen Prins Fre- derik Karei, met prinses Louise van Sleeswijk-Hol- stein, zuster der tegenwoordige Keizerin. Verder het huwelijk van prinses Sophie, zuster des Keizers, met den Kroonprins van Griokenland; dit huwelijk wordt te Berlijn per procuratie voltrokken, zoodat de Prinses als Kroonprinses te Athene komt, waar heen zij gebracht zal Worden door haar moeder en haar broeder Hendrik,\die bij de huwelijksvoltrek king als gemachtigde vah den Kroonprins van Grie kenland zal optreden, i In het Zwitsersche kanton Tessino is de spanning tusschen da liberale en conservatieve kiezers nog niet volkomen bedaard. Van weerszijden was men zelfs begonnen zich te wapenen, zoodat de regeering van het kanton, voor ernstige ongeregeldheden be ducht, terstond een bataljon harer linietroepen onder de wapenen riep. De Bondsoommissaris Borel, door den Bondsraad naar het rumoerige kanton gezonden, heeft onbe perkte volmacht gekregen. De regeering van Tessino moet haar soldaten onder zijne bevelen stellen en zoo hjj meer hulp noodig heeft, staat nog een batal jon te Zurich gereed om op het eerste sein naar Bellintona te vertrekken. Een gewapende bende consorvatieven beproefde de rails van den spoorweg over den St. Gothard op te breken, maar dit voor nemen werd nog bij tjjds verhinderd. Voor zoover de uitslag der verkiezingen bekend is, hebben de elericalen hun aanzienlijke meerderheid in den Grooten Baal gehandhaafd, maar de libe- Barry schreef nu niet langer voor zijn nicht, maar voor Clara, die zijne brieven zeer boeiend vond. De jeugdige balling ontboezemde niet zulke misanthro- pische denkbeelden als Byron's zwervend „Childe", maar deed een dieper, meer wijsgeerig gevoel blijken, zooals in Goethe's «Meister" doorstraalt, wiens gods dienstige twijfelingen geen beletsel waren voor een aantal uitwendige genietingen, terwijl hij naar «het goede, het ware en het schoone" streefde. Niet dat du Barry zich in 't minst over zulke zaken bekommerde; voor hem waren zij slechts het middel om zich in de oogen vah juffrouw Digby belangwekkend te maken. Hoe juist hij geoordeeld had zal men weldra zien. Als men zijne byieven las, zou men niet vooronder stellen dat Clara ooit in zijne gedachten was, behalve als een schoolmeisje, dat Vag hare lessen leerde. Soms, maar ook slechts nu Jen dan, maakte hij toe spelingen op haar en dan leer kort, als bij toeval. Maar alles wat hjj schreef was nauwkeurig berekend en ging recht op het doel af. Hij speelde ook wel eens eene eenigszins patheti sche rol. Al zijne vrienden zouden bem ongetwijfeld vergeten hebben, als hij zjjne langdurige omzwerving had volbracht. Een paar jaren zou hjj nog reizen, geheel Europa en het Oosten zou hij bezoeken, maar zijn geboorteland was zijn eenig aantrekkingspunt. Emily Ferris kon uit zujke brieven niet wijs worden. Zjj vielen volstrekt niet in haar geest. Zij gaf zich zelfs de moeite niet van ze te beantwoorden, ralen protesteeren tegen de geldigheid van vele ve r kiezingen en hopen nog op een gunstiger keer, na het onderzoek van den heer Bord. Koning Milan van Servië heeft gisteren te 1 uur pleohüg afstand gedaan van den troon ten behoeve vau zjjn zoon, die den naam zal voeren van Alexander 1. De hoeren Bisties, Frotitoh en Beli-Markowitch zjjn benoemd tot leden van het regentschap. Het officieele regeeringablad meldt, dat het ontslag van het kabinet-Chrietios is aangenomen. Generaal Frotitoh is benoemd tot minister van oorlog en voorzitter van den ministerraad, de heer Beli-Mar- kowitch (liberaal) tot minister van buitenlandscbe zaken. Geachte Stadgenootent De Commissie, door de vereeniging «Tot Heil des Volks' benoemd, om uitvoering te geven aap het plan, om zoo mogelijk het droevig lot van waarlijk arme kinderen te verzachten, richt tot U, Geachte Stadgenooten, haar laatste woord. Wjj gevoelen ons gedrohgen, door dit schrijven onzen hsrteljjken dank toe te roepen aan allen die belangstelling toonden in onze aangename taak, en aohten ons verplicht, door het ons geschonken vertrouwen, mode to dealen, hoe wij er ons van hebben gekweten. Wij ontvingen ongeveer 400, alsmede eene halve baal rjjst en ontvingen de toer zegging van zooveel suiker, als wjj gedurende de wintermaanden zouden behoeven. Met dankbaarheid vermelden wjj deze aanzien lijke gaven. Maar bedenkt eens, gedurende 3 maanden 4 avonden per week 26 kinderen goed te voeden, en zeer spoedig dit aantal verdubbeld te zien; zoodat wjj 6 avonden per week ruim 40 kinderen moesten verwachten, dit deed ons be grijpen, dat wjj als echte huisvaders goed moesten rekenen. Toch behoefden wjj niet karig te zjjn, want wjj* werden verzekerd door de bereidvaar digheid van velen, dat wjj, zoo het noodig bleek, weder mogten komen en wjj herinneren ons menig complement, waarom wij voor zulk doel niet bjj hen hadden aangeklopt. Doch wjj meenden be scheidenheid geeft de beste verzekering voor het vervolg. En op de vraagWelke kinderen waren het wier welzjjn gij beoogde Zoo zouden wjj V bijv. een dochtertje van oene weduwe kunnen aanwijzen, een kind dat verleden jaar hongerig naar bed moest, en waarvan de moe der, toen het den volgenden morgen vroeg ont waakt zijnde, en over pjjn in den voet klaagde, bemerkte dat het voetje bevroren was. Bijv. Wjj ontvingen op een avond een meisje, wier vader zoo pas in den drank was gestikt, dien sterken drank, die zooveel vloek in de maat schappij brengt. Bjjv. Wjj ontvingen eenige kinderen uit een gezin waar wjj, ja 't klinkt wel wat ongelooflijk, bjj een avondbezoek, 4 kinderen geheel naakt zich over den grond zagen wentelen; hetwelk niet alleen van armoede getuigt maar ook van onbeschaafdheid. Doch niet alle kinderen waren als bovengenoem- deo, velen waren uit huisgezinnen waar alles heel net en zindelnk was, hoewel een bezoek ons over tuigde, hier heeraoht waarljjk armoede, moeder heeft niets om 3 of 4 kinderen eenig voedsel te maar vergenoegde zich met over alledaagsche zaken te schrijven, waar Clara Digby voor een groot deel was ingeweven. Dewijl du Barry en Emily Ferris als broeder en zuster waren opgevoed, Schatte zij hem niet over dreven hoog; het tegendeel is waar. Bovendien was zij meer dan half verliefd op onzen vriend Gastleton. Dit benam haar echter niet den eetlust, hetgeen bjj haar trouwens wel nooit het geval zou zijn, want zij was er het meisje niet naar om van liefde, voor wien dan ook» te kwijnen. De brieven van du Barry waren voor Clara juist geschikt om er haar ideaal op te bouwen, waaraan zij met allen ijver begon. Een photografie-portretvan hem uit den tijd toen hij zjjn voetreisje zou maken, met zijn knapzak, zijn alpenstok, zjjn weelderig haar en zwaren baard,* zijn welgevormde gestalte in eene achtelooze houding, die eohter zeer bestudeerd was: zulk een photografie-portret vim du Barry, zeg ik, was in een der brieven aan zijne nicht gesloten. 4» Clara bezag het met verbazing. Welk een slank, knap jongeling! Zag men ooit ielnand zoo veranderen? «Ja, zeker. Iedereen verandert zoo van zeventien rtot een en twintig jaar," zeide Emily korta% «Ik zou hem niet herkend hebben," sprak Clara. «Niet? Ik voor mij geloof dat zijn gezicht weinig veranderd is, als hij die knevels niet had; niet half zooveel als dat van Castleton." (Wordt vervolgd.) V p geven, want vader heeft sinds eenige weken niets kunnen verdienen, en bepaald bedelen had men nooit geleerd. Nog vermelden wjj, dat op zekeren avonden meisje bjjzonder de aandacht trok, doordat naar jurkje zoozeer 'gescheurd was. Des avonds nam een der helpeten genoemd ineUje mede naar huis, om het 'van een beter te voorzien, en kwam tot de treurige ontdekking, dat dit gescheurde jurkje, haar geheele kleeding uitmaakte. O! welk een waar genot is het voor ons, heter bedeelden, zulk een kind van het noodigste te mogen voorzien. Wie dit genot wil smaken, begeve zich met een liefhebbend hart onder de arme kleinen. Het zal niemand bevreemden, dat bovengenoemd geval .ons deed besluiten, allo kinderen van een hemd te voorzien. Dus ruim 200 hemden en ja, waarlijk, zij liggen gereed. En zult gjj vragen: ook nog van dat geld? Ja, stelligMaar merk op, wij kochten zoo voor- deelig mogeljjk een flink stuk katoen. En de Vrou- wenkrans en de Jongedochters-vereeniging wilden zeer bereidvaardig en geheel kosteloos het stuk om zetten in zooveel jongens- en meisjeshemden als onze opgaven luiden. Alzoo maakten vele handen lioht werk en trachtten wjj elk dubbeltje voor twee te doen gelden. En vraagt ge met belangstelling, wat er toch ge geten is, zoo willen wjj gaarne een ieder in onze pot laten kjjken. 2 Avonden in de week vergasten wjj hen op rijst met zoete melk en die het begeerde verkreeg ook nog een boterham en de meesten ge bruikten er nog wel twee. De overige 3 avonden gebruikten or.ze gasten boterhammen, met boter en kaas, met melk. Het was dus iederen avond een overheerlijke maaltjjd, waarbjj de kleine snuiters toonden een maag te bezitten, die door velen Dwer zou zjjn benjjd geworden. Met dankbaarheid zjj nog ver meld, dat een vriendelijke gever ons verblijdde, door te zenden ruim 200 krentebroodjes, het zou voor zeker menigeen zoo'n broodje waard zjjn geweest, om te zien met welk een verassing de kinderen ze gebruikten. De oorzaak waardoor dit alles door Uwe gaven kon geschieden, kwam ook hierdoor, dat de ver eeniging „Tot Heil des volks' ons lokaliteit be schikte en voor de veel omvattende taak vonden wjj genoegzame hulp bjj de leden der jongedoohters- vereeniging, die zeer handig werden in het klaar maken van boterhammen, als wjj voor een genoeg aantal broaden zorgden en dit geschiedde geheel belangloos. Dank zjj die jjverige en onmisbare hulp I Ons speelgoed werd, door ons zelf vervaardigd of zoo goedkoop mogelijk gekocht, eenige ongekleede poppen werden door onze eigene kinderen in orde gebracht. En toeh erkennen wij als wjj letten op de vrij aanzienlijke onkosten voot ons tafelgereedschap noodig, dat het ons verrast, zoovele kinderen menig maal rust en genot te hebben versohaft. En nu als Commissie zjjn wjj gereed verantwoor ding to doen voor onze afd. De kwitantiën van brood, boter, kaas, melk, enz. enz. met onze lusten te overleggen, en wjj verzekeren allen belangstellenden, die het mochten hegeeren, het recht om daarvan inzage te doen, want wjj houden ons aan het woord «Laat alle dingen eerljjk en met orde geschieden." Nogmaals betuigen wjj onzen harteljjken dank aan allen, die in welk opzicht ook» ons in staat stelden ons plan aanvankelijk te verwezenlijken, vooral niet te vergeten de geaohto Kedactie dezer Courant, die door opname dezer regelen ons bjj uitstek een grooten dienst bewees. En ten slotte nog medegedeeld, dat wjj op aan staanden Donderdagavond te 7 uur de ruim 200 kinderen voor het laatst hopen te voeden in het lokaal „Tot Heil des Vqjks" in de Peperstraat; om ze daarna met een nieuw hemd en een vrooljjk lied huiswaarts te laten gaan. Als wjj ons yoorstellen 200 kinderen in de zaal om te eten, en het helpend personeel, zoo schrijven wij bedeesd„Alle belang stellenden vriendelijk uitgenoodigd, hierbij tegpn- wobrdig te zjjn, maar weest hi'ervan verzekerd, dat, tegenwoordig of niet, 200 kinderen roepen met bljjden mond C allen hartelijk'dank toe en niet het minst de Commissie G. Dg EAADT, Peperstraat, B. BÉLONJE, Turfmarkt. B. PUNSELIE, Noodgodsteeg. H. A. TOEN, Boelokade. VIII. Wanneer mon er getuige van is hoe tot zelfs sprekers en schrijvers van eenigen naam dikwerf Vgetpeen kiesreoht met alghmeen stemrecht ver warren door van het laatste te spreken of te schrijven Sas zjj het eerste bedoelen, dan kan het niet ever- bodig en ook niet aanmatigend toeschjjnen, hier, ten behoeve van de velen of de weinigen die zich aan dezelfde begripsverwarring schuldig maken, met het kont mogeljjke woord het verschil uiteen te zetten, opdat men, waar ik ga spreken over de partjjen onder de Botterdamsche werklieden, niet geloove dat ik telkens over hetzelfde spreek, waar in het wezen der dingen van iets van geheel anderen aard de rede is. Algemeen kiesrecht en algemeen stemrecht zjjn twee versohillende begrippen, die zelfs ten deele ljjnreoht togen elkander overstaan. Onder algemeen kiesrecht verstaat de werkman die aan het zoogenaamde vereenigingsleven deel neemt, het recht aan elkeen geschonken om deel te nemen aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer, enz. Er zijn schakeeringen. De een wil den leeftjjd van 18, de ander dien van 23 jaren tot voorwaarde stellen. De derde eischt dat men zal kunnen lezen en sohrjjven. De vierde wil elkeen van het kiesrecht uitgesloten zien die onderstand geniet van diaconie of Burgerljjk Armbestuur, èf die een ont- eerend vonnis tot zijn laste heeft. Allen willen vooralsnog het kiesrecht aan de vronw onthouden. Maar in welke mate en eenstemmigheid of verschil van gevoolen moge zjjn, zeker is het, dat onder algemeen kiesrecht niets anders wordt verstaan, dan het recht om de volksvertegenwoordigers door het gansche volk te doen kiezen, een recht dat, zoo bewdren de menners, niet langer tan een beperkt aantal Nederlanders mag worden toegekend. Algemeen stemrecht is geheel iets anders, want daar mede bedoelt men het recht voor eiken Nederlander om zelf te stemmen over alle belangrijke maatre gelen van in- en uitwendig bestuur. Vandaar dat ik hierboven gemeend heb te mogen beweren dat algemeen stemrecht ljjorecht, althans tot zekere hoogte, tegen algemeen kiesrecht overstaat. Immers, met het eerste wordt de macht woder uit handen ge nomen aan hen, aan wje zij door het tweede was toevertrouwd. De volksvertegenwoordigers, die aan het algemeen kiesrecht het aanzjjn zullen hebben te danken, zullen hoogstens slechts over ettelijke onbe duidende zaken te beslissen hebben. Zoodra er gewich tige aangelegenheden aan de orde komen, ontzegt de kiezer alle vertrouwen aan de volksvertegenwoordigers, door hem zelf met behulp van het algemeen kiesrecht gekozen, en neemt de tengels van het be wind zelf in handen. Over alle gewichtige zaken moet nameljjk eene volksstemming worden gebonden en wat dan bjj zulk een plebiscit door de meerder heid wordt beslist, daaraan h,ebben het ministerie en de volksvertegenwoordiging zfeh te onderwerpen. Ziedaar het kenmerkend verschil tusschen alge meen kiesrecht en algemeen stemrecht. Het eene schenkt vertrouwen aan den afgevaardigde. Het andere ontneemt hem fluks alle vertrouwen om namens het volk, dat hem koos, over gewichtigo zaken uitspraak te doen. Ik gaf het versohil aan zonder de twee begrippen in hun eigen waarde ter toetse te brengen, wat voor heden buiten het bestek van dit sohrjjven ligt. Ik kom liever aanstonds tot mijn onderwerp: «de partjjen onder de Botterdam sche arbeiden" die ik daartoe in vjjf groepen ver deel. Groep I. Zjj is stellig moer dan 10,000 man sterk en vertegenwoordigt alzoo de overgroote, de verpletterende meerderheid onder het werkvolk maar zjj vormt geen partij en stelt zich geen party Het is de groote massa der onverschilligen. Er is door de andere groepen gedaan wat mensoheljjk mo geljjk was om die massa in beweging te brengen. Men is gekomen met Christus en hot Kruis, met verbetering van stoffeljjke welvaart en verhooging van het peil van kennis en beschaving, alles met behulp van het Veroenigingsloven, d. t. door zich aan te sluiten bjj de eene of andere vakvereeniging eindeljjk zelfs met verdeeling van alle aardsehe goederen, met socialisme en met communisme doch niets heeft gebaat. De hier bedoelde werk lieden lietpn praten en leefden qjtrt, rustig en kalm, als voor dezen. Men zou het recht hebben die onverschilligheid voor de publieke zaak te veroordeelen. Maar zou er geen plaatslzjjn voor eene andere opvatting? Misschien wel! Groote ontwikkeling valt bjj de meeste leden van Groep I niet op te merken, maar aan natuurlijk gezond ver stand wil het hun niet ontbreken. Zjj zien voor zich zelf en voor hun gezin weinig heil in het zich men gen in ingewikkelde vraagstukken van maatschappe- ljjken, staatkundigen yn kerkdijken aard. Het eenige wat naar hun oof<Ml voor de hand ligt indien zij een werkdadig aandeel in hot openbaar leven finnn nemen, is veel tjjdverlies door het bijwonen van aller lei vergaderingen, meetings ën congressen en tevens eene extra uitgave, door het betalen van con tributie in allorlei vorm. Liever bezien zjj het leven van yjjue goede zijde, vordiengn door hun arbeid zoo veel geld als zij maar eenigszins kunnen, en sljjten hun dagen met vrouw en kinderen zoo rustig mogelijk, de behandeling der publieke zaak aan de liefhebbers overlatende. Ik herzeg: daar zjjn er die dat stil zitten afkeuren, maar er zjjn weer anderen die het zich best kunnen begrijpen dat de' werkman liever zjjn vrijen tijd in zjjn gezin doorbrengt, dan naar de zotteklap en den geleerden onzin te gaan luis teren, die maar al te raak op volksvergaderingen schering en inslag zjjn. Groep II. Het zjjn de mahnen van Patrimonium, de leden van de Christelijke volkspartjj. Deze werk lieden willen nog algemeen kiesrecht, noch algemeen stemrecht, en wel om de doodeenvoudige reden dat zij zjjn tegen de volkssouvereiniteit. Zij erkennen in alles en'dus ook op gemeentelijk, gewestelijk en staatsgebied de souvereiniteit Gods en nemen met dat beginsel eene vijandige houding aan tegenover alle partjjen en fractiën van partjjen, die den vrjjen wil mede als eene gare Gods beschouwen on van dat geschenk een nuttig gebruik wenschen te maken. Groep III. De smidsgezellen-vereeniging St. Ploy volgt in rangorde op Patrimonium. Ook hier eene kerkelijke kleur. De vreeze Gods is grondtoon van het Statuut, maar reedB is het met de souve reiniteit Gods op politiek gebied gedaan. Deze smidsgezellen eischen met nadruk algemeen kiesrecht. De meesten hunner zijp nog afkeerig van algemeen stemrecht, doch er zjjn ejt ohk onder die zich daar over hunne eindbesliwjjjftyporbehouden totdat alge meen kiesrecht aal zijn verkregen en men zich van zijne werking proefondervindelijk zal hebben kunnen overtuigen. Buitengewoon groot is het aantal leden van de proepen II en III in geenen deele. Dit is evenmin het geval met: Groep IV, de Botterdamsche Afdeeling van het Algemeen Nederlandsch Werkliedenverbond. Het geheele Verbond telt over het ganschei land, slechts een drie duizend leden. De Botterdamsche afdeeliug kan derhalve niet zoo buitengewoon talrijk zjjn. Deze Botterdamsche werklieden nu zetten het clericalisms zonder plichtpleging buiten de deur en dulden niet dat de godsdienst zich op het gebied van den Staat begeve. Naar het voorbeeld van den liberaal eerbiedigen zjj God, maar zjjn zeer terecht van oordeel dat vooral in een land met zulk eene gemengde bevolking als de onze, het vermengen van wat des Heeren en wat des Konings is, niets dan jammer en ellende, twist, tweedracht en bur- gerkrjjg in het leven zou kunnen roepen, met den val van 's lands onafhankelijkheid in het verschiet. Deze groep^Hn werklieden volgt voor het overige don weg van St. Ploy. Ook zij verlangt dat het tot algemeen kiesrecht zal komeu en is ten aanzjen van algemeen stemrecht verdeeld, wil daarmede althans wachten totdat algemeen kiesrecht zal zjjn verkregen. Een groote dunk van het onbaatzuchtig inzicht van de hoofdleiders der groepen III eo IV kan men niet hebben na hetgeen ter gelegenheid van de jongste verkiezingen plaats had. Nauweljjks toch was het tot het meer uitgebreid kiesrecht gekomen, of de voorziters van beide groepen, de heeren de Klork (smidsgezel) en de Bot (letterzetter) stelden zich candidaat voor het lidmaatschap der Tweede Kamer! Dat zjj dit deden niettegenstaande de libe rale partjj met mannen van beproefden naam en groote bekwaamheid in het strijdperk trad èn dat zjj het deden op een oogenblik dat de verbonden kerkelijken alles op haron en snaren kwamhn zetten ten einde ook het liberale Botterdam om te krjj- gen zie, dat heeft een zeer ongunstigen indruk gemaakt, niet om de einduitkomst, die aan de liberalen een schitterende zegepraal bezorgde, maar om het streven om, hoe gering dan ook, versnip pering van stemmen in het leven te roepen en om de verregaande overschatting van eigen bekwaamheid en krachten,' die hen zich deed plaatsqn in het politieke strijdperk tegenover liberalen als Verniers van der Loeff, Mees en Levyssohn Norman. Die hoofdleiders 'van de groepen III en IV bezaten kenneljjk niet eens het inzicht te doorzien dat iij aan hun eigen lievelingsdenkbeeld een knak gaven. Als men nu toch zag hoe de Heeren huis hielden bij de invoering ven het meer uitgebreid kiesrecht, wat had men dan zoo al niet te verwachten bij de invoering van algemeen kiesrecht Groep V. Ik heb de oer den lezer de Botter damsche socialisten voor te stellen, evenmin sterk in ledentel als de drie voorafgaande groepen, en van nog minder invloed dan deze. Daar was een tijd dat zij veel van zich deden spreken. Zij belegden meetings die door veltfffiouwsgierigen bezocht werden en zjj stichtten of najjren deel aan wanordelijkheden. Bovendien liepen zjj op uitdagende, uittartende, voor andersdenkenden kwetsende wijze to met hun orgaan Recht voor Alifin. Dat alles ging een poosje goed totdat zij zioh aan Oranje en aan den Koning vergrepen. Het verbitterde volk joeg hen met hun blad van de straat, vernielde hun vereenigingslokaal en sloeg in de door sociajfsten bewoonde perceelen de glazen stuk. Daar is wel niemand die deze manier van rechtspleging niet ton sterkste afkeurt,

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1889 | | pagina 2