De Oorlog.
12613.
Maandag 26 October 1914.
53e Jaargang
^T5.o"cl"tx7"s- o m. -A»ci.Tr©32i:©zDL"tï©TDlsLcL "Voo£ GrouL0.Su ©aa. ©Ktt.s"fcE©3sE©m..
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
telefoon Interc. 82.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
Telefoon Interc. 82.
OORLOGSWEE.
FEUILLETON.
Elvira.
(iOUDSCHE COURANT.
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaalf 125
Idem franco per postf.50
Met Geïllustreerd Zondagsblad150
Idem franco per posti.90
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan oils Bureau:
Markt 31bij onze Agentenden Boekhandel en de Postkantoren.
SJsriRA a
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 055
Elke regel meer,0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend-
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0.35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f0.25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte. j
Nog óón week, en de slachting in
Oost- en West-Europa duurt onver-*
minderd volle drie maanden voort.
Een geheel kwartaal van ellende en
uitputting, van wederzijdsche vernie
tiging en verderf drukt reeds zwaar
op de menschheid en nog is het einde
daarvan niet te voorzien. Integendeel
schijnt het alsof al die duizenden en
duizenden slechts gevallen zijn, om
plaats te maken voor weder duizenden
en duizenden, die als zoovele slacht
offers geveld zullen worden en ten
offer vallen aan het barbaarsch ge
weld, de massale vernietiging, die
taoderne oorlog heet.
De grauwe herfstzon beschijnt irt
West- en Oost-Europa onafzienbare
slagvelden, waaruit niet anders dan
het donderen der kanonnen, het ge
raas der mortieren, het knetteren van
hot geweervuur opklinkt, met daar-
tusschen de nauwelijks hoorbare kreten
van ontelbare ten doode gedoemde
gewonden, van stervenden en lijdenden.
Bijna volle drie maanden duurt dit
oorlogswee voort, en bij het lichamelijk
lijden van geheele volken, voegt zioh
ook de economische uitputting van
millioenen. Geheele takken va» eer-
l tijds bloeiende bedrijven zijn tot stil
stand gedoemd of worden met onvol
doende krachten voortgezetwerk
loosheid dreigt bij het naderen van
den winter alom industrie en handel
zijn in de oorlogvoerende staten tot
verlamming gebracht, terwijl alle bron
nen van welvaart zijn verstopt.
En by deze economische uitputting
voegt zich ook een finantieëleim
mers alleen in Europa staan sedert
eind Augustus meer dan 20 millioen
man in de wapenen, een dagelijksche
itgave met zich brengend, alleen
~n onderhoud en uitrusting, van 120
"lioen. Voor de oorlogvoerende sta
ten komt daarbij nog de vernieling
tan oorlogsmateriaal, gezwegen nog
van de reusachtige verliezen den han-
y, de nijverheid, den landbouw dag
n dag toegebracht. Wat de niet
"htstreeks bij den oorlog betrokken
.ppden aangaat, de neutrale staten,
van deze wordt in finantieel op
richt het uiterste, en wellicht nog
10)
Den volgenden dag na het middagmaal
verliet Von Dobel het huis vonder bagage
in lichte kleeding, als ging hij uit om een
wandeling te doen. Aan de bedienden
seide hij, dat hij met den spoortrein naar
-4e stad ging en den volgenden dag 's
middags of 's avonds terug zou zijn. Hij
sloeg het pad in naar het bosch, dat bij
het landgoed behoorde, en daarom ver-
itmderatelde men dat hij zich langs een
omweg naar Steinfurt begaf.
In de avondschemering, omstreekB zes
wcr, zagen verscheidene inwoners van een
naburig dorp, den bankier een laan van
populieren inslaan, die langs verscheide
ne dorpen en gehuchten voerde, lij was
toen reeds in gezelschap van dien raad-
ielachtigen onbekende, met wien hij in
druk gesprek veortwandelde.
He hecren hadden elkaar waarschijnlijk
Voor dit dorp aangetroffen bij den uit
gang van het tot Murnau behoorende
hosch blijkbaar was dit vooruit overeen
gekomen. Het kantoorpersoneel van den
bankier wist echter niets van een „drln-
de zaak", waarvoor de patroon naar
stad zou hebben moeten komen. Al-
stond tamelijk vast, dat de onbekende
meer dan dat, gevergd. Zelfs het
geenszins finantieel-krachtige Zwit
serland ziet zich genoodzaakt, eiken
dag 720.000 gld. voor de handhaving
van zijn neutraliteit uit te geven. De
50 millioen opnieuw door onze regee
ring aangevraagd en verkregen spreken
voor wat ons land betreft, duidelijk
genoeg, Vrat deze krijg, ook voor de
niet-combattanten, aan millioenen
schatten verslindt.
Er valt dan ook in de geheele wereld
geschiedenis niet op zulk een omvang
rijke rampzalige gebeurtenis te wijzen
zelfs de verschrikkelijke Napoleonti
sche oorlogen laten dezen wereldkrijg
in menig opzicht verre achter zich.
Ook de groote Europeesche oorlogen
in de tweede helft van de vorige eeuw
zijn alle de mindere in verschrikking
van dezen. Zij toch hadden zoowel een
beperkt aanzien als een beperkt doel.
De oorlog van 1859 in Italië, de Prui
sisch-Oostenrijksche oorlog in 186B, de
Fransch-Duitsche oorlog in 1870 en
de Rossisch-Turksche oorlog enkele
jaren later, zij bleven eensdeels tot
de beide oorlogvoerende landen be
perkt en hadden een wei-omschreven
doel, dat eenmaal bereikt zijnde, ook
het einde van den krijg brengen zon
Dooh wat zien wij thans Niet twee
maar zes, althans in Europa, oorlog
voerende landenniet de verovering
van een landstreek, niet het herstel
van vermeende grieven, niet de rege
ling van de een of andere troonop
volging is de oorzaak of het doel.
Neen, de, als het kan, algeheele
verplettering, de vernietiging van een
volksbestaan, de ineenstorting van een
rijk, het voorgoed weg dringen van
de plaats in de rij der volkeren, dat
is het, al dan niet, uitgesproken doel
van dezen monsterachtigen wereld
oorlog.
Aan de directe aanleiding, die als
het ware de lont in het krnit stak,
de vermoording Van den Oostenrijk-
schen troonopvolger, daaraan wordt
in het geheel niet meer gedacht. Ware
het niet dat de iabordenaars dezer
dagen terecht staan, het drama van
;len brief had afgezonden, welke Von Do-
bel zoo gewichtig voorkwam, dat hij er
zijn vastgestelde plannen om veranderde.
Later hadden nog meer lieden uit de
dorpen in den omtrek den bankier met
den onbekende in de populierenlaan ont-
moot. Allen verklaarden oenstemming, dat
de onbekende een langen grijzen mantel
en een slappen grijzen hoed met broeden
rand had gedragen, en dat zijn gelaat
door een zwarten doek bijna geheel on
kenbaar was. Eenigen zeiden echter, dat
hij een mager man was, anderen beweer
den, hij was dik en'gezet; sommigen zei
den, dat hij lang was; anderen beweer
den, dat hij slechts een middelmatigen
lengte had. Over andere bijzondere eigen
aardigheden van dien man, bv. zijn gang,
was niets met zekerheid vast te stellen.
De meesten meenden zich nu te herinne
ren, dat hij zijn gelaat van hen afgekeerd
bad -gehouden. Kortom, alles bewees, dat
de man op volmaakte wijze alle voorzlch-
tigheidsmaatregclen had genomen om oen
latere herkenning van zijn persoon zoo
moeielijk mogelijk te maken.
Volgens allo verklaringen was de heer
Von Dobel krachtiger van lichaamsbouw
dan zijn tegenstander. En dit verklaarde
het voornemen van den moordenaar om
een eigenlijken strijd mot zijn slachtoffer
te vormijden en hem in den slaap of in
een toestand van verdooving te overvallen.
Te Steinfurt werden de heeren's avonds'
omstreeks tien uur gezien. De heer Von
Dobel nam twee reisbiljetten eerste klasse
voor den nachttrein naar de residentie.
Serajewo zou weinigen meer in de ge
dachten zijn gekomen. Ook het Ser-
visch-Oostenrijksch conflict is geheel
en al uit de algemeene aandacht ver
dwenen.
Thans is alleen het woord aan den
strijd om de wereld-suptematie voor
de toekomst tnssohen Duitscbland en
Engelandis het woord aan de haat,
die tusBchen Frankrijk en Duitschland
44 jaren lang gesmeuld heeft en die
op eenmaal weder is losgebarsten over
beide landen, heviger en moorddadi
ger dan men ooit heeft kunhen ver
moeden is het woord aaii het zwaard,
dat ginds in het Oosten te beslissen
heeft of de toekomst zal zijn aan de
slavische volken onder het Russisch
opper-beheer, dan wel dat de Duitsohe
en Oostenrijksch^Hongaarsche landen
een dam zullen kunnen opwerpen,
tegen wat zij het, Enropa bedrijgend
Pan-Slavisme noemen.
En te midden van deze reusachtige
worsteling, zien wij het arme België,
dat noch met wereld-suprematie, noch
met Pan-Slavisme iets nit te staan
heeft, dat geen haat tegen wie ook
der groote mogendheden, zoomin als
tegen welke ook der ktetoe- stateu
koesterde, zien wij het rampzalig Bel-
genland vertreden en verscheurd, de
bevolking gevlucht, den landsvrede
vernietigd, de welvaart geknot. Bij al
het oorlogswee, dat thans de wereld
teistert, ia wel het uiteengescheurde
België er het bedroevendst aan toe.
En gansoh een doodelijk verschrikte
bevolking heeft heul en hulp gezocht
ver van huis en haard, op den grond,
die reeds van eeuwen her den naam
heeft, de meest gastvrije bodem te zijn
van geheel Europa, ja van geheel de
wereldhet Holland van weleer, dat
fn het Holland van nu herleeft.
Wanneer eenmaal aan alles im
mers komt een einde ook deze
kryg zal tot het verleden behooren,
wanneer de tranen zullen zijn gedroogd,
thans door duizenden eu duizenden
geweend, wanneer het wee van den
oorlog wel niet vergeten is hoe
zou dat ooit kunnen maar toch
niet meer zoo schrijnend knaagt als
thans, wanneer dAn ook het groote
vonnis der historie gestreken wordt
over overwinnaars en overwonnenen,
over landzaat en vreemden, over
vriend en vijand in dezen oorlog, dan
zal Nederland dat oordeel met onbe
zwaard gemoed kunnen afwachten.
Het vergat zyn eigen druk, om het
leed van anderen te verzachtengeen
grooter voldoening kan er voor elk
onzer zijn, dan, naar de mate van zijn
krachten, aan deze leniging van het
oorlogswee te hebben bijgedragen.
dio zestien minuten over tienen zou ver
trokken. Het kwartiertje wachten brachten
de heeron door niet buiten het landelijk
station heen en weer te wandelen- De
duisternis maakte een nadere beschouwing
van den vreemdeling onmogelijk. Hij werd
door de lieden, die den bankier kenden,
als zijn gast aangezien. Zij schenen vroolijk
met elkaar te praten.
Hierbij sloot zich de verklaring aan
van den conducteur, dat de heer Von Do
bel bij aankomst van den troin de eenige
coupé eerste klasse had laten open ma
ken en toen in deze reeds twee personen
zaten, in de tweede klasse had plaats ge
nomen, waarbij hij tegen een rijke fooi
had bedongen, dat hij met zijn reismak
ker gedurende de rqis ongestoord zou
blijven.
Tegen elf uur kwam de trein te Berg-
hausen en daar was Schwerdtner inge
stapt.
Het stond vast, dat de moordenaar zijn
slachtoffer en den toevallig aanwezigen
passagier in een staat van verdooving
had gebracht, en de misdaad omstreeks
twee uren na middernacht had gepleegd.
Als Schwerdtner zich niet vergiste, en
de bankier zijn aanvaller werkelijk bij
den naam had geroepen of een angstkreet
had geslaakt, dan moest dit gebeurd zijn
op het kritieke oogenblik, dat de doode-
Hjke wond werd toegebracht en de onge
lukkige geen tijd meer had om zich te
weer te stellen want aan allee was dui
delijk te zien, dat er geen worsteling had
plaats gegrepen.
Aan het Westelijk Front.
De Duitschers in Frankrijk.
PAKIJS, 24 Oct. Van Franaohe zijde,
lp het middag-communiquó wordt gezegd;
Op onzen linkervleugel duurt do slag
voort; de vijand heeft ten noorden van
Dixuiuideu en rondom La Bassee vorde
ringen gemaakt. We zijn zeer merkbaar
ten oosten van Nieuwpoort voortgedron
gen. In de omstreken van Langcmarch
en in de streek tusschen Armeutièrea on
Kijssel hebben onvermijdelijke fluctuaties
vau de slag-linie die zich in haar geheel
handhaaft, plaats.
Op het overige front zijn verscheidene
aanvallen, der Duitschers, zoowel over
dag als 's nachts, afgeslagen. Op
schillende punten zijn wij eenigszinsvoor
uitgegaan.
In Woëvre wordt onze vooruitgang
voortgezet in de riohting van bet bosch
van Montware (ten zuiden van Thian-
court) en in het bosch van Leprete (ton
noorden van Pont-a-Mousson).
PARIJS 25 Oct. Van Eransche zijde.
In het middag-communiquó wordt gemold
Er deed zich geen enkele wijziging voor
tusschen de zee en de omstreken van
Arras (Atrecht).
In het Argonnerwoud bleef onze posi
tie in de reeds vermelde omstandigheden
gehandhaafd.
Op de Maashoogten heeft onze veld
artillerie 3 nieuwe Duitsche batterijen,
waarvan oen van groote kaliber, ver
nield.
PARIJS, 25 Oct. Communiqué van 11
uur 's avonds. Van de zee tot in dt
streek zuidelijk van Arras zijn de hef
tige aanvallen van den vijand overal te-
uggeslagen.
Ten Westen van de Argonne hebben
wij het dorp Melzicourt genomen, dat do
De misdadiger had stellig zijn slacht
offer met een enkele krachtige beweging
keel doorgesneden. Hij trok het moord
werktuig niet eens uit de wond, blijkbaar
om zich zoo weinig mogelijk met bloed
te bezoedelen.
De portefeuille, benevens een kostbaar
horloge met ketting, dat de heer Von
Dobel bij zich had gehad, waren door den
moordenaar gestolen. Doch dit was nog
geen stellig bewijs, dat hij do daad had
gepleegd om zich met de verdwenen voor
werpen te verrijken. Wellicht had hij die
meegenomen om te doen denken aan
moord, om voor zijn diefstal buiten straf
blijven daardoor zouden de nasporin
gen in een verkeerde richting gedaan
kunnen worden. Volgens verklaring van
den kamerdienaar des bankiers moest in
de portefeuille ook de brief geweest zijn
welke de uitnoodiging bevatte tot de nood
lottige samenkomst der beide mannen.
Misschien - had de afzender daarin redenen
woten op te geven, waarvoor de bankier
den brief moest meenemen naar de plaats
van samenkomst. Onder de papieren van
den bankier was te Murnau althans niets
fe ontdekken, wat met den moord maar
eenigszins In verband kon worden ge
bracht. Hot stond nu echter vast, dat de
misdaad niet in een oogenblik van drift
gepleegd was, doch dat deze lang van te
voren op hehendige, slimme wijze was
voorbereid. Dit bewezen de geprepareerde
sigaren en het chloroform, verder de kleo
ding van den moordenaar, die zijn ge
stalte zoo goed verborg en na de mis-
wegen van Varennes naar het dal dor
Ai8ne beheerscht.
Van het overige front is niets te mel
den.
4
Uit Zeeuwsoh Vlaanderen.
Men meldt aan hot Vad. ddj 24 Oct.:
Het is oigenaardig, maar ook heden
stemmen alle berichten, ontvangen uit
Zoeuwsch Vlaanderen overeen in zake hot
steeds beter hoorbaar worden van do ka
nonnen. Dit duidt of op een naderen van
de rechtende partijen of op het in 't ruim
brengen van steeds meer kanonnen. Kon
correspondent die dozen nacht uit Brugge
teruggekeerd is seint dat de ellenlange
transporten met gewonden die' de stad
binnenkomen niet moer te tellen zijm Men
weet to Brugge niet waar men al die on
gelukkige moet onderdak brengen; Do niet
zeer talrijke medische staf van do Duit
sche bezetting kan al 't werk niet af. Tal
van .vliegmachines zijn overal waarneem
baar. Te Sluis meent men hedenochtend
vroeg oen groote Zeppelin gehoord te heb
ben. Door de dikke uit zee komende ne
vels 1 was 't voorwerp niet goed to onder
scheiden. Ken bijzonder eigenaardig ver
schijnsel is hier en daar opgemerkt in
de vale vaarten, kanaaltjes en stroompjes
in Zeeland. Wat de visscben betreft. Waar
anderp geen vissohen aangetroffen wor
den zijn thans groote scholen w aarnee ui-
baalt. Alle visscben bewegen zich voorts
landinwaarts en typisch is de extra le
vendigheid die vele vertonen door het
voortdurend opspringen uit het water.
Men johrijft dit toe aan de trillingon
vaa hüA.jvatftr ©t .de dreuning van den
grond door het aanhoudend schieten. Men
vreest ochter, als dit zoo.ang voortduurt,
dat er veel doode visch zal komen.
De geveohten bij Yperen.
Een Fransch marine-soldaat heeft
aan een berichtgever van de Londen-
sche Times het volgende over den
strijd bij Yperen medegedeeld:
De Duitsohers hadden gehoopt ons
bij het aanbreken van den dag te
verrassen. Den geheelen nacht haddon
zij aanzienlijke troopenmachten ton
Noord-West en van Yperen saamgo-
trokken. Bij het aanbreken van den
dag gingen zij tot den aanval over
en meer dan 12 uur zetten zij hun
actie zonder ophouden voort. Toen de
avond begon te vallen bepaalden zij
er zich toe onze stellingen onder vuur
te nemen. Dat was juist, waarop wij
gewacht hadden. Onder dekking van
het duister naderden wij 's vijands
verschansingen en bij het aanbreken
van den dag gingen wij tot den aan
val over.
Wij hadden bevel om niet te schie-
ilaad met een enkelen ruk kon worden
afgeworpen. En zoo goed als hij de Iet-
Iers uit den zakdoek had verwijderd, had
hij ook dc voering uit den grijzen hoed
gerukt, omdat die waarschijnlijk den stem
pel droeg van dc firma, die hem had
verkocht en dus eenig spoor zou kun
nen gevonden worden.
Ken misdadiger, die zoo tot in kleine
bijzonderheden zijn maatregelen had ge
nomen, had ook zeker zeer voorzichtig
zijn vlucht liewerkstclligd. Onder het rij
den had hij stellig de coupó verlaten, was
langs de loopplanken naar het achtereind
van don trein geslopen en had daar ge
wacht tot de trein nabij eon station in
snelheid verminderde om er af te sprin
gen en zijn vlucht onbemerkt over de
volden voort te zetten.
Men zocht in de omgeving van alle
stations, die de trein na twaalf uur gepas
seerd was, doch vond nergens een spoor
van den vluchteling. Wel waren hier en
daar verscheidene mannen in de dorpen
gezien, zelfs werden twee personen gear
resteerd, op wie do onvolkomen licschrij-
vlng van den moordenaar eenigszins pas
te, maar zij konden hun alibi bewijzen,
zoodat zij weer in YrÜheid moesten ge
steld worden.
(Wordt vervolgd