„GoudaVooruit"
Zijn eigen11
moordenaar
T. GOEDEWAAGEN ZONEN,
WitteBioscope
M leien tan een tap
Maison Moderne
De Oorlog.
SAFE-INRICHTING,
Ingezonden Hededeelingen.
Korte Hoogstraat 10,
JAARLIJKSCHE
BALANS-OPRUIMING.
nderwijstoestanden en de
Huisvesting der Militairen.
Laatste Berichten.
Telegrafisch Weerbericht.
Nagekomen Advertentiën.
Gemengde Berichten.
Stadsnieuws.
Rechtszaken.
Oorlogsjournaal.
Bioscoop-Salon
Haar kinderen.
bankiers te GOUDA en BOSKOOP,
wet, de kiezerslijst van kracht ge
worden den löen Mei 1914 niet van
kracht blijft tot 15 Mei 1916, maar
tot 15 Mei 1916.
Slechts zullen zij van de lijst wor
den afgevoerd, die op den len Fe
bruari hun Nederlanderschap hebben
verlorenof wien het kiesrecht bij
onherroepelijk geworden rechterlijk
uitspraak is ontzegd of die bij on
herroepelijk geworden rechterlijke
uitspraak de beschikking of het be
heer over hunne goederen hebben
verloren en eindelijk, die hebben
te zijn,
Zooals men dnB ziet zullen de
kiezers, die om andere dan boven
genoemde redenen, die weinig of
niets met den oorlogstoestand heb-
ben te maken, volgens de Kieswet
niet meer op de lyat zonden komen,
daarop blyven, en dit zal zeer velen
ton goede komen de belastingkie-
zers, die wat nitstel van betaling
moesten hebben, de loonklezers, die
niet meer aan de eischen van de
Kieswet kunnen voldoen ten ge
volge van den oorlogstoestand, de
huurkiezers, die daarvan mede het
slachtoffer zyn. Om niet te vergeten,
dat er duizenden en nog eens dui
zenden z:jn, die door den nood der
tijden onderstand hebben moeten
aanvaarden van een instelling van
weldadigheid of van een gemeente
bestuur.
Het blad noemt de bezwaren, die
tegen het ontwerp door den heer Rut
gers en °7 andere kamerleden zijn ge
opperd n.l. dat de genoemde maatregel
in strijd zou zijn met de Grondwet en
feeft daarop het betoog weer zoools
oor de Minister van Binnenlandsohe
Zaken daarop gehouden
De heer Cort van der Linden
wie had het anders verwacht?
begon met de betuiging, dat hy ze
ker niet met het ontwerp zou zyn j
fekomen, als hij het in strijd met I
e Grondwet achtte. En toon heeft
Z.E. een omschryving gegeven van
de beteekenis van art. 80 vaa het
palladium van onze volksvrijheid,
die wel de moeite waard is om ont
houden te worden.
Die omschryving was in hoofd
zaak deze:
Art. 80 van de Grondwet eisoht
kenteekenen van geschiktheid en
welstand, door de kieswet te bepa
len, en geeft tevens in zijn derde
lid, de uitsluitingen aan, die geene
andere beteekenis hebben, dan dat
zy zijn een limiet, waar beneden de
gewone wetgever niet mag guan.
De Grondwetgever van 1887 heeft
zich dus gedacht welke burgers tot
de stembus moeten worden toegela
ten, en daarbij enkel gerekend op
normale tijden. Nu trad echter zoo
abnormale tijd in dat art. 80 zijn
doel niet meer zou bereiken, omdat
door den oorlogstoestand duizenden
die in gewonen tijd zeer zeker kiezer
zpuden worden, benoden den limiet
komen in alinea 3 va 1 art. 80 ge
steld. Deze duizenden zyn het tee-
ken van geschiktheid en welstand
niet kwijt, het is alleen tydelyk in
den nevel geraakt, evenals een
mensch die in de mist loopt aller
minst ophoudt van vleesch en been
te zyn, ook al maakt hy een spook-
aohtigen indruk. Daarom moet de
limiet voor dezen verlaagd of buiten
werking gesteld worden want deed
men dot niet dan zou men lynreoht
tegen de bedoeling van art. 80 in
gaan, dat deze menschen tot kiezers
wilde hebben.
Ziedaar wel hét meest grondwet
telijke standpunt, dat een minister
kan innemen: Tydelyke wyziging
der Kieswet, om te zorgen dat door
den abnormalen toestand art. 80
van de Grondwet tot zyn recht
komt. En geheel in dezelfde lyn
en volkomen juist was het dat
Minister niet wilde weten van hot
sooiaal-democratische amendement
om de toelating van nieuwe kiezers
te vergemakkelijkenby hen, die
nog nooit kiezer waren, kan men
niet spreken van verliezen van het
eriterium, en het aannemen, dat
iemand wel in don gewonen tyd dat
oriterium zou hebben gehad, voert
op het gebied der reine hypothese,
waarbij men alle houvast prysgeeft.
De heer Albarda, die namens zyn
fraotie het amendement verdedigde,
kan zioh troosten met de overwe
ging, dat als er vele 26-jarigen
zullen zijn, die als gevolg van den
abnormalen tijd geen kiezer zullen
worden als hun tijd daar is, dit voor
alle partijen gelijk staat. En mocht
dit niet gelyk staan, dau kunnen de
gevolgen daarvan gecompenseerd
worden door het over en weer re
specteeren van den godsvrede.
Aan het Westelijk Front
In het Fransche communiqué van
heden wordt gezegd:
In België hebben wij een terrein
in de omgeving van Nieuwpoort ge
wonnen. De vijand heeft St. Georges
(St. Joris) hevig beschoten. Wij heb
ben een Duitsch steunpunt ten zuid
westen van Zonnebeke veroverd. Van
de Leie tot de Oise valt niets te ver
melden. In het Aisne-departement
en in Champagne heeft de vijand een
toenemende levendigheid aan den dag
gelegd, vooral door een hevig bom
bardement, dat wg krachtig beant
woord hebben. In Argonne hebben
wij eenige vorderingen gemaakt. Op
de Maashoogten heeft een zeer hevig
kanonvuur plaats. In de Vogezen
hebben wij een vyandelijken aanval
op Tête-Faux afgeslagen. Wij hebben
onze stellingen in den Boven-Elzas
bevestigd, waarbij Duitsche houwitsers,
die Aspach-le-Haut beschoten, tot
zwijgen gebracht zijn.
Het. groote Duitsche hoofdkwartier
deelt het volgende mede:
Omtrent het gehucht St. Georges
(St. Joris), ten zuidwesten van Yperen,
dat wij ten gevolge van een ons over
vallenden aanval moesten ontruimen,
wordt nog steeds gestreden. Storm
en wolkbreuken hebben aan de stel
lingen aan beide zijden in Vlaanderen
en Noord-Frankrijk schade aangericht.
De dag verliep aan het overige front
over het algemeen kalm.
Joffre's algemeen offensief.
Van Duitsche zyde. Over het
betrekkelijk mislukken van Joffre's
algemeene aanvallende beweging,
waardoor een verder doorzetten van
het eigenlijke offensief voorloopig niet
kan plaats hebben, schrijft de „Berl.
Ztg."Indien volgens de berichten
der oorlogscorrespondenten niettemin
sterke druk op het Duitsohe Westelijk
front plaats heeft, dan beteekent dit
een voortzetting van hevige aanvallen,
waarbij de vyand zich bewust is, dat
een verovering der Duitsche stellingen
en de verdrijving der Duitschers voor
hem onmogelijk is.
Een zoodanige wijze van oorlog
voeren moét na korter of langer tijd
ineenstorten. De verliezen der Engel
sche en Fransche troepen bij de vele
mislukte aanvallen zijn zoo groot en
moeten, zoo zy voortgezet worden,
nog dermate toenemen, dat de door
de EngelBche bladen aangekondigde
nieuwe aanvoer van troepen, ten getale
van 40.000 man, slechts ternauwernood
de opengevallen plaatsen kan aanvul
len, maar geen versterking van het
leger zal kunnen zijn. Daardoor wordt
het ook begrijpelijk, dat de bondge-
nooten altijd weer naar vreemde hulp
omzien, en dat in Frankrgk steeds
dringender het verlangen tot uiting
komt, om de hulp van Japan in te
roepen, ja zoo noodig deze te koopen.
-- Volgens een telegram uit Bazel
aan de „Vossische Zeitung" is na
dagenlange gevechten het Fransch
offensief in den Boven-Elzas, zoo al
niet voor goed, dan toch voorloopig,
tot staan gebracht, Sennheim, 8 kilo
meter van Mulhausen gelegen, werd
zonder ophouden door Fransche artil
lerie beschoten. De verliezen der Fran
schen, die terugtrokken in de richting
van Thann, zyn zeer groot.
De modder aan de Yser.
Uit een veldpostbrief aan het Berliner
Tagoblatt s
Op oen nacht gingen we bij stortregen
op weg, 21 kilometer marsch in bodem
loos slijk. In het donker struikelde een
paard en de bespanning van het kanon
viel. in diepe granaatkuil, die geheel met
slijk volgeloopen en daarom niet te zien
was. Van het paard zag men niets meer
dan de kop en drie kwartter hebben wo
met spade en touwen moeten werken voor
we het paard en de affuit weer er uit
gehaald haddon. Zulke kuilen moet men
zien, grooto granaten maken vaak gaten
van twee meter diepte en drie tot vier
meter doorsnedein den akkergrond. Meest
al zijn zo zoo rond alsof zo met den
passer getrokken waren. Nu bij den aan
houdenden regen staan ze ongeveer voor
drie kwart vol water en vormen zoo de
mooiste goudvischvijvers, die men zich
denken kan. Irf het begin van Novom
ber, toen het hier nog vrij warm was
heeft een van onze korporaals een vol
ledig bad genomen in zulk een kuil
Eer we onze stelling bereikten, zonken
ook nog onze kanonnen en ammunitiewa-
gens weg in den modder. De ammunitie
moest afgeladen worden, d« bespanning
van zes paarden Versterkt en zoo kregen
wij met eindelooze moeite ieder kanon en
iedere ammunltiewagon naar de stelling
gesleept, waar we om zeven uur 's mor
gens aankwamen. Op de plaats van
ergste slijk, waar we een poos lang
het geheel niet konden vooruit komen
kregen we plotseling een paar schrap-
nells van den vijand, die met hevigen
knal en een hevigen vuurschijn in
lucht ontploften. Gelukkig echter
Het bekende Mantel Magazijn
voorheen Noord-Blaak thans
ROTTERDAM,
begint Zaterdag 2 Jan. a.s de
in de vier groote Etalages zijn
Buitengewone Koopjes geëta
leerd en stelt Maison Moderne
de Dames thans in de gelegen
heid, elegante moderne Dames-
Kleedlngs voor een derde en
vierde der waarde te kunnen
koopen. Een bezoek aan Maison
Moderne is aan te bevelen. 30
weinig tor zijde van ons. Onaangenaam
was het echter in den modder vast te
zitten en hulpeloos aan het bombardement
blootgesteld te zijn.
We vermoedden, dat in het donker, als
het toch immers zeer gehoorig is, een
vooruitgeschoven vijandelijke veldwacht
liet geraas had gehoord. Zonder geluid
gaat zooiets natuurlijk- niet, als men met
paard en kanonnen te doen heeft. In de
stelling, waar we goed gedekt staan, heb
ben we nog geen vuur gekregen. De
stortregens en de boderalooze bagger ver
lammen den strijdlust. Niemand kan hier
dan ook voorloopig iets bereiken.
Verder vertelt de schrijver nog het
water en modder zijn onze ergste vij
anden, want de eeuwige nattigheid en
bodemlooze derrie demoraliseeren meer
dan de eigenlijke strijd. In onze schuil
plaatsen hebben wo op balken een plan
ken vloer liggen. En 'daaronder klotst
vroolijk het water. In een hoek van ons
hol is een diepe kuil, waar het water
zich verzamelt. Alle paar uur moet het
door onze oppassers woggeschept wor
den. In een nacht hebben wo dertig em
mers uitgeschept. Maar treurig worden
we daarom niet. Boven den ingang van
onze schuilplaats staat hot opschrift: aqua
rium. Verder staat er een waarschuwings
bord:' grens voor niet-zwemmers. Aan de
paal hangt een reddingsboei van stroo
inet papier er om heen 'en als laatste
waarschuwing nog „toegang slechts voor
zwemmers".
Aan het Oostelijk Front
In Polen en Galicië
Het groote Duitsche hoofdkwartier
meldt:
In Oost-Pruisen is de Russisch cava
lerie tot op Pillkallen teruggedrongen.
In Polen, rechts van den Weichselis
de toestand onveranderd. Op den
westelijken Weichseloever werd het
offensief ten westelijk van het Rawka-
gebi^d, alsmede bij de grens duren de
gevechten voort aan en oostelijk van
het Rawka-gebied, alsmede bij Iuom-
lodz en zuid-westelijk daarvan. Vol
gens buitenlandsche berichten heeft het
den schijn alsof Lowicz en Skiernie-
wice niet in ons bezit zijn. Deze
plaatsen zijn. Deze plaatsen zijn reeds
langer dan 6 dagen door ons veroverd,
Skierwice ligt ver achter ons front.
Uit Petersburg tvordt gemeld, dat
drie vliegtuigen boven de stad Sochac-
zow, in het gouvernement Warschau,
bommen geworpen hebben. Tal van
woonhuizen en een markthal werden
vernield.
williger aandragen. De soldaten dragen
hem zoo voorzichtig mogelijk, om hem
geen pijn te doen, maar de docter merkt
heel spoedig, dat hier alle hulp ver-
geefsch is. Een van de soldaten, die
Russisch kent, bukt zich over, den ster
vende en hoort hoe deze nauw hoorbaar
zegt: „Ik heb jullui nooit gehaat, waar
om hebben jullui me vermoord O God,
ik zou nog zoo graag wat willen le
ven
De gewonden zijn langzamerhand ver
zorgd en worden op baren weggedragen.
Op het slagveld, dat door vriend en vij
and verlaten is, blijven slechts de doo-
den e® stervenden over. Zij liggen daar
de hardgevroren aardkluiten, maar de
dokter zegt, dat de hevige kou den dood
strijd minder moeilijk maakt.
Tegen de berghellingen staan ernstige
dennen en de grond is bedekt met maag
delijke sneeuw, inet hier en daar bevro
ren bloedplasjes. Zoowat 20 minuten van
het slagvelj aan den rand van het
bosch,' graven de soldaten twee diepe
kuilen. De avond breekt aan, en het
vuur van de voorposten vlamt zwakjes
door de schemering. Twee veldaalmoeze-
niers, beiden nog jong, gaan naar het
open graf. Meelij straalt uit hunne oogen
de laatste zonnestralen vallen op het
aan een langen stok bevestigde metalen
kruis. Zij gaan de doode soldaten die
aan den rand van het graf zijn neerge
legd, zegenen. Plechtig klinkt het „In
nomine patria et filii et spiritus sancti
ego te absolvo". Daarbij bukken zij over
het graf en raken met het kruis de blee-
ke gezichten aan van hen wier lijden
voorbij is. Achter den geestelijke gaat de
artè met een spiegeltje. Hij houdt het
oor den mond van ieder die voor hem
ligt en kijkt dan of het niet beslagen is.
Is er maar een spoortje ademtocht te zien,
dan 'worden de gewonden naar de ver
bandplaats teruggebracht. Intusschen gaat
de aalmoezenier verder en in de avond
schemering klinkt eentonig „ego te ab
solvo". Plots trekt de arts den geeste
lijke aan zijn mouw en zegt: „Pastoor,
kom toch even mee, daar ligt iemand die
naar u verlangt." En op den grond ligt
een jonge soldaat, die een kerkboek stijf
vasthoudt. Zijn oogen, die reeds half
gebroken zijn, gaan wijd open als de
geestelijke zijn mond' met het kruis aan
raakt. Met zijn laatste krachten fluistert
hij: „vaandrig Otto Helberg". De
telijke neemt daarop de slap hangende
hand van den stervende in de zijne en
zegt: „Otto te absolvo in nomine patris
et^ filii". Eiji de vaandrig Helberg ver
laat deze wereld met een glimlach op de
lippen, sterk in zijn geloof.
De soldaten 'beuren nu hunne kamera
don op, om ze in het graf te leggen. Zij
zijn in volle uniform, met de medaille
van moed en dapperheid op de borst.
De beide geestelijken wijden het graf in.
hewlerooken liet en psalmodieeren daar
bij de heilige woorden. Daar liggen pj
nu allen op een rij in hun laatste rust
plaats, officieren naast soldaten. De Rus
wordt apart begraven en op zijn kruis
«staat met rood krijt zijn naam Vatsoel
Ternikof.
I-angzaara vallen de kluiten in het
graf. De soldaten komen van hun wacht
vuren aangeloopen. Ieder brengt als
laatste groet iets mee en gooit het in de
kuil, een dennetakje, een bloempje of wat
andera onder zijn bereik was. Intusschen
is het heelemaal donker geworden en als
de zilveren maan aan dé lucht komt, hef
fen de soldaten ploteen oud volkslied
aan, tot afscheid voor de doode kame
raden.
Reeds sedert weken worden, volgens
een corr. van de Tijd' in geheel België
behalve koper en andere artikelen alle
linnen- en jutezakken door de Duitschers
in beslag genomen. Bij groote trqns
porten worden de leege zakken vervoerd
naar het front aan de Yser, waar
vermoedelijk gebruikt worden om
zand gevuld te worden en voor afdam
ming of demping te dienen.
In de Noordzee zijn weer twee Engel-
Rche schepen op mijnen geloopen en ge
zonken, t. w. do Linaria en de Jem
van Glasgow. Van de Linaria is de be
manning gered, van de Jem 'slechts twee
opvarenden.
Op het slagveld.
Een ooggetuige, die aan een van
veldslagen in do Karpathen heeft deelge
nomen, heeft mij verteld wat er na
loop van den strijd op de verbandplaats
geschiedt. Daar is een officier van ge
zondheid met twee ziekenverplegers
maar door bezig met de wonden te zui
veren en ze te verbinden. Met gezich
ten, die zwart zijn van de kruitdampen,
komen de lichtgewonden aanzetten
kunnen nauwelijks hun bourt afwaohten.
Herhaalde malen «egt de arts, het heeft
niet veel te beteekenen kameraad,
paar weken ga je naar huis, dan kan
je weer tegen den Rus gaan vqchten
En tegen een, wiens duim nog maar aan
een stuk vel hangt, zegt hij: da's niets
zoo iets kan je ook onder je werk ge
beuren. Een officier komt vlug maar
wankelend aangeloopen en vraagt
geholpen te worden. Hij 'ziet er doods
bleek uit, zijn lippen zijn blauw en zijn
oogen zijn met bloed doorloopen. Van
buiten ziet men niets aan hem. Hij gaat
in de rij staan en wacht zijn beurt
maar opeens hapt hij naar lucht en zakt
in elkaar. Een kogel had hem in zijn
hart getroffen en hij had nog juist krach
ten genoog om naar de verbandplaats te
gaan.
Twee sterke Hongaarache soldaten ko
men een zwaar gewond Russisch vrij-
Bruno Garibaldi gesneuveld.
Luitenant Bruno Garibaldi, klein
zoon van den Italiaanschen patriot, ii
gedood, toen hg aan het hoofd van bet
Italiaansche vrijwilligerscorps, man
haftig storm liep op de Duitsche loop
graven in Argonne.
Decoraties.
LONDEN, 30 Dec. De Koning heeft
de orde van St. Michiel en St. George
verleend aan den eersten Minister van
Frankrgk Viviani, den eersten Minister
van België Baron de Brocqueviile en
zeven Fransche generaals.
Amerikaansche geweren.
Een koopman uit Magdenburg stelde
aan de Magdeburger Zeitung een brief
ter beschikking van een zakenvriend
te New-York, waaraan het blad het
volgende ontleent:
Engeland heeft geweren noodig
de Amerikaansche regeering heeft hon
derdduizenden goede geweren uit den
Spaansch-Amerikaanschen oorlog. Hoe
kan Engeland in het bezit daarvan
komen? Engeland deed een groote
wereldfirma te New-York, die in het
buitenland onder een anderen naam
een groot filiaal houdt, het voorstel,
'dat dit filiaal de geweren van de Ame-
rikaauschen'regeering zou koopen en
naar zgn filiaal zenden. Onderweg zou
dan een Engelsch oorlogsschip de la
ding als contraband kapen. De New-
Yorksche firma heeft echter het voor
stel afgewezen.
Gedurende de maanden dat het Neder-
landsche leger is gemobiliseerd, is in
Gouda een beduidend grooter garnizoen
dan voor dien tijd het geval was. Dit
garnizoen werd in Augustus j.l. voor
zoover de ruimte het toelaat, gehuisvest
kazerne en de manschappen die
daar geen plaats konden krijgen werden
in de openbare scholen ingekwartierd
welke daarvoor van gemeentewege be
schikbaar waren gesteld. Na eenigen tijd
is daarin verandering gekomen. Enkele
der scholen werden, daar de daar ge
huisveste militairen naar elders vertrok
ken, 'ontruimd en weder voor het onder
wijs in gebruik genomen. .Nadienzijn
echter weder nieuwe manschappen geko
men, voor wie een andere gelegenheid tot
inkwartiering moest worden gezocht, wel
ke dan ook gevonden is. Thans zijn de
hier aanwezige 'militairen gehuisvest in
de kazerne, in de le burgerschool voor
jongens aan den Groeneweg, in de open
bare school no. 1 aan de Patersteeg en
in de Looihallen (het wapenmagazijn aan
de Jeruzalemstraat).
Was het voor de bezetting met 1
militairen gedurende eenigen tijd vol
strekt onmogelijk onderwijs te ge
ven aan de leerlingen der openbare
scholen, nu is dit euvel wel wat vermin
derd, doch het is nog van dien aard dat
reeds herhaalde malen op het onge-
wenschte van den nu nog bestaanden toe
stand is gewezen, zoowel van de zijde
der ouders der leerlingen dier scholen als
van andere zijde.
De toestand van het oogenblik is oor
zaak dat op vier scholen het onderwijs
ongeregeld is. De leerlingen van de le
burgerschool voor jongens ontvangen
thans onderwijs in de lokalen van de le
burgerschool voor meisjes in het Regen-
tesseplantsoen, waardoor de dagverdeeling
zoodanig is ingericht dat gedurende de
morgenuren van half negen tot half een
wordt les gegeven aan die meisjes-leer
lingen van die school en gedurende de
middaguren van 1—5 uur aan de jon
gens-leerlingen van de school Groeneweg.
Hetzelfde geschiedt met de leerlingen van
do scholen Patersteeg en Keizerstraat
waar 's morgens het eene deel en
's middags het andere deel der leerlingen
onderwijs ontvangt. Op die wijze worden
op vier scholen de onderwijsuren tot de
helft teruggebracht.
Hier te wijzen op de noodzakelijke na-
deelige gevolgen, die uit dezen toestand
moeten voortvloeien, vooral voor de leer
lingen, die in aanmerking komen om
over te gaan naar een inrichting van
M. O., is overbodig, daar dit te zeer in
het oog springt.
Er is echter nog een factor, die van
zeer groot belang is in deze voor de ge
zondheid der leerlingen en van hen, die
aangewezen zijn in de scholen Regen-
tésseplantsoen en Keizerstraat les te ge
ven. Deze factor is de korte tijdsruimte,
welke gegeven kan worden voor versche
luchtvoorziening der schoollokalen. Wan
neer gedurende vier uren achtereen in de
lokalen les is gegeven aan een bedui
dend aantal kinderen, is het zeer noo
dig dat die lokalen behoorlijk worden
gelucht, opdat de klasse die in de mid
daguren onderwijs ontvangt, niet de geur
tjes behoeft in te ademen, die er nood
wendig in zulk een lokaal blijven han
gen. Wanneer nu de school te half een
uitgaat, düurt het nog wel eenige minu
ten voor de leerlingen en het onderwij
zend personeel zijn vertrokken het per
soneel voor het middagonderwijs komt
c.a. 15 minuten voor 1 uur, zoodot dan
slechts énkele minuten overblijven waar
in er gelegenheid is dat in het lokaal
versche lucht kan toestroomen. Deze tijd
is geheel onvoldoende, zoodat kinderen en
onderwijzend personeel gedwongen zijn in
een onfrissche lokaliteit gedurende vier
uren te verblijven.
Deze toestand duurt thanq reeds zoo
geruime^ tijd, 'daf het werkelijk niet denk
beeldig is dat hierin eenig gevaar
schuilt. Maar bovendien spreekt het ook
wel van zelf dat de leerlingen, die in
zulk een atmosfeer onderwijs ontvangen
niet in zoodanige conditie verkeeren, dat
zij behoorlijk datgene, wat verteld wordt,
kunnen opnemen en voldoende verwer
ken. Ook is het voor de leerkrachten een
vrijwel onmogelijke zaak om de leerlin
gen, die gedurende de morgenuren vrij
zijn geweest, op straat hebben gespeeld
of en boodschappen hebben gedaan voor
moeder, ook wel kleine huiselijke werk
zaamheden hebben moeten verrichten, zoo
danig tot zich te trekken dat het onder
wijs tot hen kan doordringen. Het aan
tal leerlingen dat 's middags zit te suffen
of in den dommel raakt, is, zooals te
begrijpen is niet gering.
Door het bestendigen van den hul
digen toestand wordt nadeel toe
gebracht aan de gezondheid van het kind,
terwijl het onderwijs tegelijk schade lijdt.
Het bovenstaande, daarvan zijn wij
overtuigd, zal den ondèrwijs-autoriteiten
niet onbekend zijn, maar daarom juist
wekt het onze verwondering dat van die
zijde niet die maatregelen zijn getroffen,
die aan dezen erkend ongunstigen toe
stand een einde maken.
Aan het Westeiyk Front
PARIJS, 31 Dec. Het communiqué
van gisteravond 11 uur luidt:
Er worden geen belangrijke gebeur
tenissen gemeld, uitgezonderd een ar
tillerievuur bij Atrecht en bij de
Maashoogten en vooruitgang in
Champagne, die vrij belangrijk moet
zijn.
Het slechte weer houdt aan het
grootste deel van het front aan.
Aan het Oostelijk Front.
PETROGRAD, 31 Dec. Officieel.
Langs het geheele front van de legers
aan den linker Weichseloever is rust
ingetreden, behalve bij Bolimof, Inow-
lodz en ten zuiden van Malogostsja,
waar hardnekkige gevechten voortdu
ren. De Duitschers, die van Bolimof uit
het offensief nemen, rukten onder ons
hevig vnur het plaatsje Borjimof bin
nen en drongen door tot in onze loop
graven bij Goewine. Onze troepen
eden een verwoeden tegenaanval en
vernietigden den vijand met de bajo
net. Op enkele tientallen na, die gevan
gen genomen werden. In dit gevecht
veroverden wij Duitsche machinegewe
ren en brachten den vijand, die achter
eenvolgens de regimenten van verschil
lende legercorpsen in het vuur bracht,
enorme verliezen toe. Bij Inowlodz
maakten onze treepen zich meester van
Duitsche loopgraven. Een aanval ten
zuiden van Malogostsja, die op een
langdurige kanonnade volgde, werd
door onze artillerie afgeslagen. Bij het
dorp Bochinetz maakte de vijand zich
van onze loopgraven meester, maar
werd hg door een tegenaanval ver
dreven.
In West-üalicië rukken oazo troepen
zegevierend voorwaarts. Ten oosten van
Zaklltsjin veroverden wij stormenderhand
verschillende vijandelijke versterkiugen
waarbij wij 40 officieren en 1500 solda
ten gevangen namen eu acht mitrailleurs
veroverden.
Ten zuidwesten van do Doeklapas ver
dreven onze troepen de Oostenrijkers uit
hun stellingen en brachten hen tot een
wanordelijke vlucht. Ook ten zuiden van
Iysko bij Gorjanko hadden wij een be
langrijk suoces.
In de Karpathen worden vijandelijke te
genaanvallen afgeslagen, evenals nieuwe
pitvallen van het garnizoen van Przo-
mysl.
BURGERLIJKE STAND.
GOUDA.
GEBOREN27 Dec. Jeltje, ouders
H. Bakker en H. Hylkema, 28. Krij-
na, onders J. Nyhuis eD A. van Eijk.
29. Hendrikje Gerritje, ouders J. Baas
en T. Terlouw. Adrianus, ouders J.
Slaman en G. Koeman. Johanna,
ouders S. de Lange en L. Laurier.
GEHUWD r 30 Dec. J. M. Mul en
M. A. Zuijdveld.
OVERLEDEN29 Dec. Pieter C.
de Keizer, 12 w. 30. Hendriks den
Ouden 13 j.
REEUWIJK.
GEBOREN: Pieter, ouders M. J.
Brusik en S. van Leeuwen. Frans,
ouders M. Kerssenboom en C. de Greef.
OVERLEDENA. Jongeneel, wed.-
M. Oosterwrjk 75 j. H. Verweij,
echtg. van J. de Jong 59 j.
van het Koninklijk Meteriologisoh
Instituut te DE BILDT.
Hoogste barometerstand 767.3 te
Breslau, laagste stand 753.7 te Vlis-
singen.
Verwachting tot den volgenden dag
Meest matige *tot krachtigelZ.O. tot
Z.W. wind, betrokken tot zwaarbe
wolkt, waarschijnlijk regen- of sneeuw
buien later wellicht iets zachter.
laededeelingen in den Raad is wel
en, dat pogingenftot herstel van
normalen toestand zijn aangewend
deae hebben blijkbaar schipbreuk
kleden- Daarom dient thans een andere
*eg te worden bewandeld, opdat wat noo
dig is er kome.
Vleesch-uitvoer.
Ka de uitvoer van levend vee naar
het buitenland is verboden heerscht
0p verschillende exportslagerijen
in Winterswijk groote bedrijvigheid.
Vacht en dag wordt er vaak doorge
werkt. Het geslachte vee wordt naar
Rnitschland gezonden.
Extra verlof kantoorbedienden.
Het dagelijksch bestuur van den
Sationalen Bond van Handels- en
Kantoorbedienden Mercurins heeft zich
per request gewend tot den Minister
van Oorlog met verzoek bij de beslis
sing op aanvragen van kantoorbedien-
den om extra verlof ten einde in hun
jjetrekking de balanswerkzaamheden
te kunnen verrichte een gunstige
beschikking te willen bevorderen,
waardoor de kans op het behoud dier
betrekking na de demobilisatie voor
hen grooter wordt en naar het oordeel
der requeBtranten geacht kan worden
een algemeen belang wopdt gediend.
Neutraliteitsgevaar.
Naar wg vernemen, zal mr. C. P.
van Rossem, die heden zal terecht
staan, verdedigd worden door mr. J.
G. L. Nolst Trónité, uit Rotterdam.
Uit Zeeland.
De correspondent van het Hbl. te
Slais meldt:
Aan het strand te Cadzand zgn weer
vier mijnen aangespoeld, vermoedelijk
Engelsche en Fransche. Een Duitsch
motorboot is in het Zwin, even op
Belgisch grondgebied, op het strand
geloopen; Duitschers zijn hier bezig
ze te ontgraven om haar met .hoog
water weer vlot te krijgen. De bijbe-
hoorende jol dreef over de grens en
werd hier opgeborgen.
Oneerlgke concurrentie.
Naar de R. K. Middenstander ver
neemt, zal hoogstwaarschijnlijk in de
maand Maart aanst. het wetsontwerp
mr. Aalberse in de Tweede Kamer
behandeld worden.
Da „Irma".
Het verlaten Zweedsche stoomschip „Ir
ma" is gisteren-namiddag te ongeveer
half vijf te IJmuiden binnengesleept door
de stoomtrawlers Oceaan III en Oceaan
IV en heeft in de Binnenhaven ligplaats
genomen.
Voorspellingen in verband met
den Nieuwjaarsnacht.
Een onzer medewerkers schrijft ons:
In den Brielschen Almanak voor het
schrikkeljaar 1864 deelt mr. W. van
de Poll in zijn artikel over „De Nieuw
jaarsdag" de volgende voorspellingen
mede, welke hij weer aan „Tuinmans
voorteekenen van het weder" ontleend
had
Als de Nieuwjaarsnacht helder en
kalm, dat is zonder regen of wind is,
zal het jaar goed zgn,
Als er wind is, moet men opletten
vanwaar hij komt,
De Oostenwind voorspelt ziekten
onder het vee,
De Westenwind sterfte onder de
Koningen,
De Zuidenwind kondigt aansteke
lijke ziekten onder de menschen, én
De Noordenwind een vruchtbaar
jaar aan,
Als op Nieuwjaarsmorgen de hemel
rood is, verwachte men veel slecht
weder,
Als overdag de zon bijzonder schit
terend is zullen er vele visschen z^n,
Maar als gedurende den nacht de
wind met geweld waait, dan wachte
men pest.
GOUDA, 31 December.
De Bankinstelling T. Goedewaagen
Zonen.
De firma T. Goedewaagen en Zonen
heeft haar nieuwe woonstede betrokken
het peroeel Markt ter zijd» van de Waag,
waar op de plaats van het oude ge
bouw, waarin zij haar zaken dreef, een
modern bankhuis is verrezen.
Het nieuwe gebouw van de Bank-Goe-
dewaagen en Zonen is zoowel wat het
uiterlijke als het innerlijke aangaat een
aanwinst zoowel voor de firma als voor
het stadsdeel waar het gebouw staat. Van
buiten maakt het door zijn eigenaardigen
bouw met torentje, waarbij partij le ge
trokken van de gelegenheid om het front
aan de Marktzijde wat smal, naar de zijde
van de Waag te verbroeden, aangenaam
aan. De architect, d» beer W. Stok te Rotter
dam is er in geslaagd dit front zoodanig te
construeeren dat het bezwaar om ckn in
gang van het gebouw door de geringe
breedte op de Markt te krijgen, geheel
is overwonnen, daarieder die het ge
bouw beziet, vanzelf door de architectuur
gedwongen wordt den hoofdingang aan de
Waagzijde te ontdekken.
De entree van het gebouw geeft een
voornamen indruk. Boven den ingang
duiden de in zandsteen uitgevoerde re-
liefversieringen, den aard van het be
drijf aan en de plaatsen waar het ge
vestigd is. Ter weerszijden van de wa
pens van Gouda en Boskoop (in deze
gemeente heeft de firma een filiaal) zijn
aangebracht ter linkerzijde een oud-Hol-
landsche galjoot als symlmol der koop
vaardij en ter rechterzijde een Mercurius-
kop ais het zinnebeeld van den handel.
Door de beide eiken deuren binnentre
dend, komt men in een kleine hal, waar
op uitkomt de deur, die naar de onder-
aardsche afdeeling leidt, ter linkerzij»
waarvan een ruimte voor rijwielbergplaats
is ingericht en ter rechterzijde waarvan
zich een breede granieten trap bevindt
van enkele treden, die naar een tweede
hal leidt, waarop de kantoorlokalen van
het personeel en de wachtkamer voor be
zoekers uitkomen. Daar bevinden zich de
loketten, waar de dagelijksche zaken ge
regeld worden. Achter dit kantoor is een
tweede kantoor, waar de boekhouderij is
gevestigd en waarin zich oen toegang be
vindt naar de onder den grond gelegen
bergplaats van archieven enz.
De fraai en tevens rustig ingerichte
jwachtkamer geeft toegang tot de privé-
cantoren, welke uitzien op de Markt en
welke d»or de luxueuze inrichting mi
door het aangename licht dat door de in
fraai glas in lood gezette ruiten binnen
valt, een prettigen indruk maken. De
huistelefoon brengt de verbinding der lo
kalen tot stand.
Het heiligdom van een modern bank
huis is de brand- en inbraakvrije kluis,
waarin zich de safe-inrichtingen bevinden.
Langs een trap zijn wij in dit onder
aardsche afgedaald, en hebben daar aan
schouwd wat de bekende Dordrechtsche
firma Lips op dit gebied presteert. De
kluis is geheel gemaakt van gewapend
beton, vloer, zolder en wanden, welke 60
tot 80 c.M. dik zijn. In de wanden zijn
gepantserde staven aangebracht in den
vorm van kurketrekkers, welke van ge
hard staal zijn en welke zoodanig zijn
geplaatst dat het onmogelijk is gewor
den den muur te doorboren. Een deur
van gepantserd staal, ter dikte van c.a.
50 c.M., voorzien van verschillende soor
ten sloten, van geheime constructie, geeft
toegang tot de onderaardsche kluis, waar
de verschillende safe-loketten zijn geplaatst
Dit zijn, zooals men weet afzonderlijk af
gesloten ruimten in een groote zware
ijzeren kast, van verschillende grootten,
welke alleen toegankelijk zijn voor de
huurders dier loketten. Er zijn er daar
onder, die nog voorzien zijn van ooin-
biftatiesloten, waardoor nog meerdere se
curiteit omtrent een loket wordt verkre
gen. Het aantal loketten bedraagt voor
loopig 100, doch de c.a. 5 bij 5 meter
groote kluis biedt ruimte genoeg om
meerdere loketkasten te plaatsen. In dit
onderaardsche deel zijn buiten de kluis
een drietal couponkamerè ingericht, welke
mede allen in gewapend beton zijn uit
gevoerd.
Het geheele gebouw is centraal ver
warmd door warm water leidingen van dien
lieer Landheer te Rotterdam en van elec-
trische verlichting voorzien, waarvan de
installatie door den heer Palsgraaf werd
bezorgd.
De uitvoering van het gebouw is ge
schied door de N. V. v/h. H. J. Neder-
horst, die het werk keurig naar den eisoh
heeft opgeleverd.
De firma Ladage te Rotterdam bezorg
de de as-in-lood ruitendie in I
elk opzicht fraai zijn; de spiegelruiten
in het gebouw werden geleverd door den
heer C. C. Krom. „De Porceleine Fles",
fabriek van de fa. 't Hooft en Labouchere
te Delft maakte de tegels, die in het ge
bouw aan de buitenzijde zijn aangebracht.
Als een bijzonderheid van dit gebouw
kan nog worden gemeld, dat, waar het
voor andere gebouwen op de Markt niet
wordt vereischt, hier geheid is. Er zijn
253 palen elk van 13 M. geslagen, waar
op een fundeering is gelegd van gewa
pend beton. Bij den bouw werd door den
aannemer gebruik gemaakt van een meng
sel specie, bestaande uit oement-tras-
schelpkalk 'en zand, waardoor een buiten
gewone hardheid wordt verkregen en
'daarbij waterdichtheid.
Ter voorkoming van brandgevaar door
het inslaan van den bliksem is inplaats
van den in onbruik rakenden bliksemaf
leider aangebracht een nieuwe afleiding
>v aardoor de afleider als thans niet noo
dig is. Deze werd aangebracht volgens
de aanwijzingen 4oor Dr. van HflHel
doctor ip de wis- en natuurkunde te
Utrecht gegeven.
Resumeerend mogen wij zeggen dat de
heer Stok een bankhuis heeft ontworpen
dat gezien mag worden en waarmede de
firma T. Goedewaagen en Zonen geluk
mag worden gewenscht.
De Vluchtelingen ill Gouda.
Hedenmorgen zgn in het Vluchte
lingenkamp alhier 107 vluchtelingen
aangekomen uit Roosendaal. Deze zul
len hier thans gedurende de winter
maanden verblgven.
Het aantal vluchtelingen, waarvoor
hier plaatsruimte gereed is, zal naar
het schgnt, geleidelijk worden aange
vuld.
Onze vroegere stadgenoot, de heer
H. van Krimpen, slaagde den 30en
dezer te Utrecht voor het Staatsexa
men A.
Haastrecht.
De afdeeling Haastrecht van de
Ned. Protestanten Bond zal op Maan
dag 4 Januari een openbare vergade
ring houden in het Bondsgebonw. Als
spreker zal optreden D. J. W. K.
Hoe vers van Rotterdam, met het
nderwerp „Oorlog en Vooruitgang".
Voor belangstellenden is de toegang
vrij.
Waddinxveen.
Heden werd ten Raadhuize aanbe
steding gehouden van het Gemeente
onderhoudswerk over 1915. Voor per
ceel I (timmerwerk) was ingeschreven
door:
W. de Bas f225.—
A. H. v. d. Sterre f 190.—
A. van Vliet f269.—
S. Karreman f 266.
Perceel II (Metselwerk)
H. v. d. Berg f247.—
K. Sekeris f 264.
Perceel III (Verfwerk)
G. G. J. v. d. Zwaard f 76.—
T. Ververs f 49.
Perceel IV. (Smidswerk)
J. de Ruijter f 75.—.
Het werk is gegund respectievelijk
aan de heeren A. H. v. d. Sterre, H.
v. d. Berg, T. Ververs en J. de Ruyter.
Door den hevigen storm welke
gisternacht woedde, geraakte voor de
papierfabriek de Schoone Haas, een
schuit, met kolen geladen, met water
en zonk. Heden werd een en ander
bovenwater gebracht. Verzekering
dekt de schade.
fft ARKTflBRICHTEN.
GOUda, 31 Decamber 1914.
GRANEN: Vast, maar met weinig
handel, zooals gewoonlijk in de laatste
weken van het jaar.
TarweZeeuwsche 13.75 4 i3-»5
mindere dito 13.35 A 13.50. Afwij
kende n.75 A 1 a.— PoWer 11.35
i J 11.75. R°gge Zeeuwsche 10 75 k
ƒ11.50. Polder 10.35 A 10'5°- Buiten
landsche per 70 kilo 10.75 a 11.
Gerst: Winter 9 5° 4 9 75- Zomer
9.— A 9.3 5 Ghevalier 11A 11.2 5,
Buitenl. voergerat per 65 kilo 8,A
8.2 Haver per H,L. 6.— A 6.50
Per 100 kilo 13.50 A14 Hennep
zaad Buitenlandsche per 50«Kilo j 9.—
A 9.50. Kanariezaad 21.—-A/22.—
p. H.L. Karwijzaad per 50 Kilo 15 50
A 16.50. Koolzaad 13 A 14
per HL. ErwtenKookerwten 17
i 18.—. Buitenlandsche voererwten per
80 Kilo A Boonen bruine
boonen 15.50 A 16.50 witte boonen
22.A 23,—Paardenboonen 11.50
a ƒ12.Duivenboonen 11.50 A 12.25
Mais per 100 Kilo Amerikaansche Mixed
Ia,4 ia.50. Kleine ronde 13.25
A f 12.50.
Veemarkt. Melkvee redel. aap voer
handel vlug, met hooge prijzen.
Vette varkens, redel. aanvoer, handel
vlug. 33 e 35'/i P« h*lf K;G-
Biggen voor Engeland, goede aanroer,
handel vlug, 34 A 36 ct. per half K.G.
Magere Biggen, goede aanvoer, handel
matig 0.90 4 ,.«5 P« *«k.
Vette Schapen, redel aanvoer, handel
matig, 30.— A 36
Lammeren, goede aanvoer, handel matig,
20.— a 36.—.
Nuchtere Kalveren, goede aanvoer, han
del vlug, 10.— A S 15.—.
Graskalveren, geen aanvoer, handel
f a
Fokkalveren 16— A 32.—
Eieren redel aanroer, handel vlug, per
roo stuks, 6.-A 7-50-
Kaas, aangevoerd 70 partijen, handel
ie^kwal. 43.A 44 3de kwal.
39-— 4»
Zwaardere 43-~" 4 J 45«""*
Noordhollandsche a
Boter weinig aanvoer. Handel vlug.
Goeboter 1.60 ,A 1.66.
Weiboter 1.45 4 Z1 5a-
WOERDEN, 30 Dec. 1914.
Aanvoer ter kaasmarkt 129 part.
Gondsche kaas le s. f43,— a f46,
id. id. 2e s. f40,— a f42,—
id. id. zw. f 45,— a f
id. id. rgksm. f 45,a f
Alles per 50 K.G. Handel matig.
Gerechtshof te 'e Gravenhage.
Het gerechtshof hoeft gisteren arrest
gewezen in de zaak tegen L. de J.«
veehouder te Stolwijk, door de recht
bank te Rotterdam vrygeeproken van
de aanklacht van het afleveren van
vervalschte melk aan de zuivelfabriek
Ideaal te Gonda.
Het vrijsprekend vonnis werd be
vestigd. A. Ct.)
De nota der Ver. Staten.
NEW-YORK, 30 Dec. President Wil
son legde er den nadruk op, dat geen
enkele bedreiging op eenige wijze vervat
is in de aan Groot-Brittanië gerichte nota.
Deze is niets anders dan een verzoek
van Amerika om eerbiediging van de
rechten der zeevarenden en geldelijke ver
goeding indien het aanhouden, onderzoek
en vasthouden van Amerikaansche sche
pen buiten de bevoegdheid der Engel-
schen om is geschied. De Amerikanen
stellen algemeen het niet vijandige ka
rakter der nota op prijs.
Arbeidersbeweging in Rusland.
BERLIJN. De Vorwitrts publiceert eoni-
ge berichten uit Rusland aan brieven ont
leend, welke door het Buitenlandsche se
cretariaat Van het sociaal-democratische
organisatiecomité ontvangen 'werden. Zoo
zouden de arbeiders van de ^irtiloffwcr-
ken en van de Af wasfabriek in St. Pe
tersburg gestaakt hebben als protest te-
'gen de arrostatie der 6 soc.-dem. Doeraa-
leden wegens hoogverraad. In do unl-
vorsitoit werden vlugschriften verbreid
een student hield eon protestrede, waarop
de politie verscheen die de namen van
alle aanwezigen opschreef.
Wat de algemeene stemming onder de
Russische arbeiders betreft, zegt.de Vor-
wArts dat do breede massa's patriotttisch
gezind zijn. In de provincie acht men
zelfs de bevrijding der Slavische broe
ders als een noodzakelijkheid.
Verder maakt zich allerwegen de zegen
rijke invlood van het staatsverbod voor
den verkoop van brandewijn bemerkbaar.
In enkele maanden hebben de Petorsburg-
sche arbeiders een metamorphose onder
gaan het gespaarde geld dat niet meer
aan jenever werd verteerd word uitge
geven om nieuwe kleeren, schoenen, enz.
te koopen. Ook is geen bijzondere wer
keloosheid te bespeuren.
VRIJDAG 1 JANUARI en
volgende dagen:
Als Hoofdnummer:
(Kleine Jacque»).
Drama in 4 deelen naar den
beroemden roman van
ALPHONSE DAUDET.
Verder bijzondere mooie natuur-
en comisohe films, waaronder het
actueelste
Vooraf:
De Mieuwjaar«wen«ch,
uitgesproken en vervaardigd door
den Acteur-Explicateur, den Heer
JOH. STEENBERGEN.
Aanvang der Voorstellingen VRIJDAO
vanal 3 uur, overige dagen als gewoon.
NI EUWJAARSPROGRAMMA
met als hoofnummer:
Fantastisch drama in 3 deelen.
OORLOGSNIEUWS.
Dramatische levensschets.
Beroemde bruggen in Engeland.
Het valsche adres. Komisch.
De aansteker van Policarp. Komisch
Zie verdere reclame
hebben (le eer te berichten, dat de
in hun nieuwe bankgebouw aan de Markt te Gouda,
gereed is en dat loketten in verschillende afmetingen en
tot verschillende huurprijzen beschikbaar zijn.
Inlichtingen en voorwaarden worden te hunnen kan
tore gaarne verstrekt.