>s
D. SMITS,
DOD’s:
3
I
r
DD,
r”
WON
»RES VOO»
EBBEN.
Me Jaargang.
Zaterdag IQjJiili 1915.
Eerste Blad.
No. 1283*7.
l
f
mhandsl.
XTie’CU’WS- eax ^.d.’vextexuta.eTola.t^L ttoox G-o’xa.êLsu ezx Oxxxstxelcezx.
en Feestdagen.
behalve Zon-
MPEN
2
I
FEUILLETON
‘Moeder en Zoon.
1
48, Gouda.
-
Vereohijnt dagelijks
Telefoon Interc. 82.
Telefoon Interc. 82.
Brieven uit de Hofstad.
Vooruitstrevendheid en
7Oi coneervatisne.
KENNISGEVING.
1~ mtgeverTT BSUfkoT EN ZOOM.
aangenomen
bestaat, uit twee
naapi
niet
SOORTEN
'oor parti-
.EVERINO
g
teelijke
17)
7.OU
(Wordt vervolgd.)
J 1
Brinkman Zn.,
5
HEN-QUELLE!
R BRONWATE- 1
SB
n
n
liet goede behouden.” Want het
d.w.z. wat door ben» Melf ate góed
kond is, wil iedereen behouden.
Maar het te niet de vraag, wat
willen, maar wat (te maatschappij
kout,
is
der
zich
invloed
ver-
onge-
wicht 1879.)
zijn ruatetooce verandering. Zijn meenin
gen zijn, ate het leven zelf, in voortdu
rende wording. De ander heeft het stel
sel lief, dat bij eenmaal heeft opgebouwd,
toen andere tijden hem leerden. En hij
houdt het vaat met twee taaie handen,
ook wanneer het loven er tegen aan botst.
K.
Dit nummer
bladen.
Ik hoorde, dat ge den koetsier be-
in te spanoen, begon zij.
het station
Dingen.
Er zijn jaren geweest, waarin de
kende stoomtram met de imperiale
reputatie had in geheel Nederland.
gen tijd niet getracteerd op bezoeken van
inbrekers en juist daarom baart dit fedt
veel opzit».
bat de woning onder liet toezicht van
den particulieren nachtveillgh^dsdienst
viel, is geen reclame voor dezen dienst.
Trouwens wij hechten heel weinig waar
de aan dit particuliere toezicht. Natuur
lijk is nimmer na te gaan wal het effect
daarvan is omdat dit te grooter kan zijn
worden
in
verschil lust
en conserve
N WORDEN OP REKENING®
1CHBU TERUGGAAF VERG®!»
rER,\!5_cjff
GonisiiiE (oniAVT.
- PROS VAN HE? ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per post.
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post.
Abonnementen worden
Markt 31, by onze Agenten
PRIJS DER ADVERTENT1ËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
Elke regel meer,0.10
B;j drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f0.35 bjj vooruit,
betalingelke regel meer 6 ets. Reclames f 0Ï5 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
i/, blik
f 0,90
1-
0,75
0,80
1-
CCLXXV.
’t Was Zondag j.l. weer een ouder-
wetsche op Schev «ringen: staaupvol
t» snikheet. Half Rotterdam was weer
uilgdoopen om een dsagje aan het strand
doorte brengen. Nu eindelijk do directie
van de Hollaiuteohe Spoor tot dc over
tuiging is gekomen, dat er geld te ver
dienen valt mits men billijk is in zijn
prijzen, stroomt het weer rechtstreeks van
In dien Haag naar Scheve-
Men is veelal gewoon begrippen als
conservatisme, vrijzinnigheid en dergelijke
in reohtetreekscb verband te brengen ux<
politieke of kerkelijke partijen, dte we
om ons heen kennen en om dan, ver
derdier par-
f»
èfeeren.' Zoo komt men er toe in oonser-,
Vntiwne, Vfijrtiighetó* «n dergedijke b<
èuhte leuzen te boor on, er een zeker
Mei me^ningen en dogma's achter te «en;
le s begrijpen al» een bepaald stelsel,
Baar men vergeet zoodoende, dat die op*
«atf In
keren tijd conservatief of vooruitstrevend
of vrijzinnig noemt, daarom niet in zich
zelf dit zijn, maar het alleen zijn in ver
hand met den tijd en het ontwikkelings
stadium der maatschappij, dat dus deze
coowervatteve en andere opvattingen niet
het wezen van die begrippen uitdrukken,
wij
wil.
Met de richting, waarit die maatschappij
wU, gaan we allen, graag of niet graag,
mee. Maar het verschil is nu juist dit,
dat de vooruitstrevend^! graag, de con
servatief weerstrevend meegaat, Den laat -
sten te niet de richting, waarin dc maat
schappij gaat tot een oorzaak van vreugde
maar tot een orgornte, tot een bekommer
nis althans. Hij houdt vast aan het be
staande en alleen omdat hij mee moot,
gaat hij mee. Hij komt dus achteraan.
Hij haalt niet het nieuwe met gejuich in,
omdat dit hem een ochoonere toekomst
belooft, maar hij aanvaardt het met tegen
zin, met bezorgdheid, tllij erkent natuur
lijk de niaabwhaippelijK ^volutjc hoe
zou hij ook anders kunnen maar hij
is er bang voor. Dit maakt, dat hij gaar
ne zoo lang mogelijk zijn oogen sluit
voor de richting, waarin de maatschap*
pij gaat on niet als vooruitziet op den
weg harer ontwikkeling, om Imar toe
komstige behoeften te raden. Hot tegen
woordige, hel verlodene vaak, is hem
lief en bij koestert de begrippen, die van
voorbijgegane toestanden de afschaduwing
zijn. Hij voelt niet, hoe het loven zelf
het veriedene heeft weggedrongen on
reeds het tegenwoordige doet afbrokkelen
en hoe het tijd te, zijn begrippen aan te
passen aan toestanden, die ontstaan. Voelt
hij wef eens, dat met do evolutie
maatschappij ook zijn begrippen
moeten wijzigen, willen ze den
op het maatschappelijk leven niet
liezen
Want dit te tenslotte het
seben 'vooruiUKrervendheid
tione, de verschillende houding tegenover
het leven. De een heeft het leven lief on
van
kinderen, die onder hun moeders
naam in het geboorteregister zijn inge
schreven. Kijk, het opschrift te l-.duardH
hand: Aan mijn eofUgenoote Margharlta
Von Altenbrak, geboren Monieili. Behel
zende de bewijzen van om huwelijk en
mijn testament. Do geboortebewijzen der
kinderen zijn door Eduard eigenhandig
voorzien mei do verklaring, dat hij de
kinderim uitdrukkelijk ate de zijne erkent.
Op mijn eer en rechtschapenheid vertrou
wende, heeft Eduard deze documenUm In
liet archief nwtergeiegd.
En waarom hebt ge dfe papieren
niet reed» lang aan je schoonzuster. Sig
nora Montell 1 overgegeven vroeg Rogal-
la honend. Zegwaarom hebt ge
daarmee tot heden gedraaid
Rogallariep hij verwijtend.
Zij kwam naast hom staan en zacht,
bijna sidderend klonk het van baarlip
pen Ik zal het je zeggen, waarom ge
het niet gedaan hebt. Omdat ge te laf
hartig zljt om «en vaat besluit te nemen
en daarnaar te handden, omdat ge
in besluiteloosheid gehoopt hebt, dat «m
onvoorzien toeval je te hulp zou ko-
menr; omdat ge langs sluipwegen wik
verkrijgen, wat door een enkel vaetbera-
d«-n handeling bereikt kan worden. Daar
te de haard, er ligt hier genoeg oud
papier om een vuur van aan te steken,
lucifers dan één enkele
be
nen
Nte-
mand was ooit in don Haag geweest of
hij had van dieoe tram gebruik gemaakt.
Langzamer hand wist de electrteche tram
een doel daarvan te veroveren, totdat nu
oen maand geleden oindollfc do Holland-
soho Spoor begreep he< onderspie te zui
len delven indten niet tot een aanzien lij
kt j prijsverlaging werd overgegaan. Voor
vijf cent wordt men thans van het sta
tion dm Haag naar het strand te Bche-
veningen vervoerd. Het vervoermiddel te
we{ niet wedderig, de wagens zijn oud,
ong«nakkolijk en verre van friach maar
dte rit te kort en het gaat snel.
Naar de bladen meldden ver voordo deze
tram alleen reedta op j.l. Zondag vijf en
veertig duizend menschen d. w. z. voor
ren bedrag van ruim twee on twintig
Itondterd gulden. Natuurlijk te dit een
Ffchadepoet voor de electrteche tram, die
naar het gerucM ging, reedh ernstig over
woog oen verandering in haar tarief te
brengen. Intuaeclu» ie dit weer tegenge
sproken. De dwiihcid is vermoeddijk
van db directie der HoUamteche Spoor
naar die van de Haaguche tram over
geslagen.
Hoe het zij, hot publiek profiteert on
lacht in zijn vuistje, de concurrentie ze
genend on in stilte hopend, dat deze haar
strijd zal voortcetten.
De inbraak ten huize van minister
Treub heeft natuurlijk vod opzien ge
baard. Weliswaar staat de woning van
dezen bewindsman op een voor dieven
zeer gunstige plaats, achteraf, in het
donker, maar dit neemt niet weg, dat de
schrik er plotseling te onder gejaagd door
deze brutale inbraak. Wij waren in lan-
ij.!.Jill1LLli'.WLHB
die papieren hier neer gelegd. Met ei^en
oogen zag ik het huwdijksbewijs van
den podwta van Fratl, een dorpje op het
eiland Sicilië; ook zag Ik de geboortebe
wijzen van Margherita Montdll en
haar
Ge zult alles weten, Rogalla. Maar
vooraf wil ik zekerheid hebben omtrent
alfe omotandf'gheden. De man dien ik
verwacht te geen advocaat; het te oen
zaakwaarnemer, die tevens een particulier
infonnaliekantoor houdt. Ik heb dien
man last gegeven een onderzoek te doen
naar de vrouw van mijn broeder.
De vrouw van je broeder Ro
galla lachte spottend. Ik dacht dat ge
dit dwaze sprookje reeds vergelen
zijh.
Uit de papieren heb ik gezien, dat
M g«on sprookje is.
h- Waar zijn die papieren
In het archief.
Laat ze mij oens zien, eerder ge
loof fk toch niet aan dat zoogenaamde
huwelijk.
Gehoorzaam stond Willy op en het
echtpaar begaf zich naar het archief; zorg
vuldig Moot Rogalla de kleine Ijzeren
deur achter ziet». Toen keek zjj onder
zoekend in het rond. De muren van het
archief waren geheel verl>orgen achter
boekenrekken, gevuld tnet oude bestoven
bundels akten en geel geworden perka
menten. Enkele met ijzer beslagen kaM-
jes, zooate men vroeger gebruikte tot h-
bewaren van gekfewiaarden, stondim ver
roest en bestoven in de hoepen d**r ka
mer. Oogenechijnlijk werden ze niet meer
gebruikt-, m hare plaat» werd een mo
derne brandkast gebezigd. In die brand
kast lagen de gewichtige documenten der
beaitters van Altenbrak; in dlekaot
vermoedde Rogalla dan ook de v«r-
wenochte huwrfijkspapieren en haar oogen
zich, in onzen tijd vooral, de politieke
en oeconomteche voorufckrevenheid open
baart. Zij te dus een Biting van het be
grip, dat adn conservatisme tegenover
slaat, niet dat begrip ielf.
’oneervatisme toch te do
zegt het al min of meer die geestes
gesteldheid, die geen «keer van het be-
ataande, maar een vreugde daarin, een
ingenomenheid tenminste daarmee
Dc conservatief wil behouden. Het
verkeerd te zoggen„de Conservatief wil
goede
er-
INRICHTINGEN
welke Gevaar, Schade of Hin
der kunnen ver oor zeik en.
BURGEMEESTER m WETHOUDERS
van GOUDA,
Gezien art. 8 der Hinderwet;
Doen 1e weten
Dal zij vergunning hebben verleend
aan
le. de N. V. Koninklijk» Stearinekaar-
senfabriek Gouda aldaar, en hare recht
verkrijgenden tot afbraak van 2 gebou
wen en ter plaatee zetten van een fa
brieksgebouw op het perceel gelegen aan
da Bteekerakade, kadastraal bekend! sectie
F. No, 1282.
2e. <te N. V. Koninklijke Stearinekaar-
wnfabriek Gouda aldaar en bare recht-
verkrijgonden tot vervanging van 2 stoom
machines door 5 dectromotoren, namelijk
2 van 3 P.K., 1 van 5 P.K. en 2 van
15 PX„ in bet perceel gelegen Bande
Bleekerakfda, kadastraal liekend sectie
e r»
GOUDA, den Den Juli 1915.
Burgem. en Weth. voomoemd,
R. L. MARTENS.
De Secretarte,
J. v, HEU8PE.
om te weten wat
“wie», rat l«r~pi» 'hkï X
krat vu, klwkrai.
blik
f 0.50
0,55
n 0,45
0.45
0,55
naarmate er minder diefstallen
gepleegd, doch heel veel vertrouwen
de dw^matigheid! hebben wij niet.
Wij zullen het heusdi de politie
al» een misdaad aanrekenen, dat zij de
daders van deze inbraak nog niet heeft
kiumien vatUwu X ‘Is ongAfwijhdd «en
zeer zware taak in een groote stad het
toezicht bij nacht uit te oefenen en het
la le begrijpen dat een brutaal stukje nu
on dan niet kan uitblijven. Immers, die
dlenat der politic moet een gerogeldvn
zijn en het te te begrijpen dat de hee-
ren die iet» in het schild voeren, zioh
nauwkeurig op de hoogte stellen van de
inrichting der oonlrftk>die(urten. Elk mid
del ter correctie van dien geregekh-n
dienst zal ten Motte zijn gebreken heb
ben.
Afgezien daarvan echter, te het zeer te
lietreuren, dat de daders niet gepakt zijn,
omdat bij velen een gevoel van
rustheld zal ontstaan dat niet zoo
makkelijk is weg te imwimui.
Een geruststelling is het geweest
de polltie de hand lieeft kunnen keggen
op d<m
Bosdije»
laateUn
klachten over onaangename ontmoetingen
In deze vcolgezochte wandelplaats. Het
hlijkt nu dat een onverlaat nog «teute
ronddwaalde om dames haar taschjos af
handig te maken. Gelukkig is hij ge
snapt on zal hij zijn gerechte straf nkit
ontgaan. Er te nlote zoo hinderlijk als
'*en gevoel van onveiligheid. Dat moet
het koste wat het wil, bezworen wor
den. Gelukkig laten wij dit er da
delijk bijvoegen te het tegenwoordig
in de SchevenJngwohe Boechjos uitstekend.
Het toezicht 1» er scherp en do wando
lende dames kunnen er zeker van zijn,
dat do heilige Hermandad over haar
waakt.
bleven vol verwachting op die
zwarte ijzeren kast rusten.
Rogalla, sprak WHIy met bedwon
gen ontroering, voor de eerste maal staat
ge in (teze kamer, waaraan sedert eeu
wen de herinneringen van ons geslacht
verbonden zijn. In woeste tijden heeft
de toren aan mijn voorvaderen bescher
ming verleend, hüj heeft hen gered voor
de woede der oproerige boeren; hij al
leen bleef uit den brand die de Zweden
in het slot hadden aangestoken, hij over
leefde de stormen van den Dertigjarigen
Oorlog, hij was stee* het zinnebeeld van
ons geslacht. Zijn afleiding siert ons
wapenschild, en onze wapenspreuk luidt:
Trouw en sterk
Ik ken (te gescliiedente van ons ge
slacht, viel Rogalla ft». Wat beduidt die
vreemde inleiding
Wat dat bedoeld? luidde Willy’s
wedervraag. Zij beduidt, dat een nako
meling Van zulk een geslacht zich niet
door leugen en bedrog in het bezit van
geld en goed kan stellen.
Mot verbazing zag zij, hoe haar man
naar den schoorsteen ging en op een
kruk drukte in het lofwerk der lijst
rondom het portret, dat den schoorsteen
versierde. Langzaam en zonder gedruiech
schoof het portret ter zijde en men zag
••en klein geheim vak, dat diep in den
dikken muur liep. Boven op andere
tewtoven en geel geworden papieren lag
een groote veroegekte brief. Willy nam
dien er uit en liet hem aan zijn vrouw
zien met die woorden
In mijn bijzijn heeft mijn broeder hier zijn
ge dat
roover die do Scheveningsöhe
onveilig maakte. In den
lijd vernamen v|ij go«i
vei gaf ooi in te spannen, begon Bij.
Wilt ga nog voor het diner uitrijden
Neen, Rogalla, ik blijf hier. Het rij
tuig moet naar het spoorwegstation.
Naar bet station Verwacht ge
ieamd?
Natawlijk, er te nog ved te rege
len vóér wij op rete kunnen gaan. Ik
verwacht mijn advocaat, de koetsier zal
hem afhaien.
Rogalla*» vriendelijk gelaat van zoo-
ev« werd plotseling somber, er kwamen
rimpde in haar voorhoofd en zij beet
°P haar lip. Snel trad zij op haar man
toe en legde haar hand op zijn arm.
Ja, natu«trl^,,«< »e; er te Mg
regeitm voor ons vertrek en ik
«•Mr om ge mijn hujp we| gebroj.
Mf.-I.'g.-,,-
G* verwtóht mb b^omu. a-gt
gs. Ia dat wegens de aanspraken van
die vrouw
Rogalla...;..
Ik heb het recht
wilt. ,Jk heb
want het geldt hier <te
De vtecb verkoop van gemeentewege
schijnt In te slaan. Hoe die zaak eigen
lijk in elkaar zit, is om niet redit dui
delijk. Zoo op liet oog zouden wij zeg
gen dat er zeer veien van deze goed-
koope aanbieding profiteeren voor wie zo
feftelijk niet bedoeld is. Of ze ook ten
ffcxiie komt aan hen, voor wie ze wei
bestemd te, is een tweede. Het te onze
vrees, dat ate die gemeente door geldelij
ken steun tracht iet» te dom voor hen,
die getroffen worden, door de slechte tij
den, dit slechte gedeeltelijk het gowenschtc
1! i. ii.nni.i
worp, een enkele herweging van je hand...
en dte papieren zijn vernietigd; wij en
onze kinderen zijn erfgenaam van Al
tenbrak.
Rogalla, gij zljt waanzinnig I
Neen, ik iieb slechts den hkmnI om
te doen, wat ik noodlg oordeel. Ik wil
niet terugkeeren tot de vergulde arn»oede
van vroeger, ik wil niet, dat mijn kin
deren van hun erfdeel Iwwoofd' wordon.
Ik cisch van je, dat je die papieren ver
nietigd, die aan die vrouw een* schijn
van recht geven.
Een sohijn van recht
Ja, een sdrijn I Of denkt
een huwelijk geldig te, dat in een afge
legen dorpje geriotm werd tegen den
wil des vader» en zonder het noodlgc
verlof der overheid Ik geloof niet, dat
het recht of de konlng In ons nadeel
zouden beoiiiwen. Maar «en proces over
e«n erfente gaat altijd gepaard met on-
aangename nevenzaken ge kunt dut
vernrijden waniwwr ge die papieren ver
nietigt.
Zou Margherita geen afschriften kun
nen krijgen
Dan kunnen wij nog altijd een pro
ces beginnen, maar het zou lieter zijn de
bewijzen te vernietigen.
f 1.25
150
w 1.50
B 1.90
dagelijks aangenomen aan ons Bureau:
tenden Boekhandel en de Postkantoren.
maar alleen, omdat zij in dien bepaalden
tijd voorkomen, tegenover de ontwikke
ling van hot leven conservatief of voor
uitstrevend* moeten heeten. Immers wat
voor 100 jaar vooruitstrevend heette, zou
men thans conservatief moeten noemen.
Maar dit neemt niet weg, dat conserva
tisme op zich zelf wel degelijk een vast
staande beteekente beeft, Minenhangend
met de houding, die men tegenover het
leven en de maatschappij in hun ont
wikkeling inneemt.
De maatschappij dit behoeft zeker
geen betoog ontwikkelt aich voor een
groot deel hui ten onzen wil, buiten oneen
bewusten wil afthans om. Met die ont
wikkeling van onze begrippen, van onze
wetgeving ook mede. Wij kunnen daar
niets tegen doen, wij moeten mede. Het
is immer» niet zóó, dat wij welbewust de
maatschappij de baan harer ontwikkeling
aangeven, maar zóó, dat die ontwikke
ling het gevolg is van tal van krachten
in de maatschappij werkende, omstandig
heden onafhankelijk van onzen wil en
gevolgen van welbewuste daden, waar
van wij de gevolgen niet hadden bere
kend en met geen mogelijkheid bereke
nen kond<ii.
Don een nu te de richting, waarin de
maatschappij voortschrijdt, een vreugde.
Blijde «k waclri«Mte op een sciioonere
toekomst, welker dageraad hij reeds glo
ren ziet, werkt hij mede in die richting.
In zijn vreugde om die toekomst te ver
haasten, wil hij mirechien wel ecus oen
stapje te vlug loopen. Maar het te alleen
zijn liefde tot de toekomst, zijn afkoer
van hot IxvRaandc, dat reeds aan het ver
dwijnen is, dat hem tot deze haast prik-
keilt. Hij wil vooruit, is vooruitstrevend.
Waarheen zijn vooruitstrevendheid hem
brengen zal, hangt af van den tijd en
de omstandigheden, waarin hij leeft. Daar
in de politiek reed» eeuwen lang de ont
wikkeling gaat naar meerdere zegging
schap van het volk in publieke zaken,
naar meerdere zorg voor dat volk, en,
in onzen tijd vooral, voor de oeconomisch
zwakkeren, waaruit een groot deel van
dat volk bestaat, kan men politieke voor
uitstrevendheid» gelijk stellen met demo
cratische gezindheid. Maar dit sluit niet
in, dat conservatisme cn democratie ate
zoodanig twee ftigengeetelde begrippen
zijn, gelijk het veelal wordt voorgemeld.
De democratie te een der vormen waarin
