Is.
:nü
91 ld
f
[BACHT
I
SCHE
INK
richt In 1883.
,000-
1,700-
TERS",
t
ETEL
rjaar l»O4
ETEL.
rjaar 1O1O.
ETEL.
rjear 1007.
ETEL'
rjaar l»O4
ETEL.
vjaar 1O11.
ppendag#s en
de stoelen op
gen en direct
Maandag 4 October 1920.
No. 14434
59e Jaargang.
it
L
I.TURIOH
;erhout
i
istallaties.
EN
De Volksuniversiteit.
Hét nieuwe uitstel.
-
Feuilleton.
STERKE MAC.
I
6
I
UD A.
m en
nikte
sort
rotechnicus
Interc. 326
(ANTOOR
XTisu-ws- en -É^cL-vertezxtieTolo-cL voor CS-oticLflu exx OascxatxeJceaa-
>ËR
Amsterdam
-
R8. Gouda.
I
I
14 regels 2.05. elke regel meer 0 5#,
Bureau: Markt 31, GOUDA.
Administratie: Telef. Interc. 82.
Redactie: Telef. Interc. 545.
B. E.
hebben Vrijdag
ud Papier
Op het congres van het beluMrrjjke vek-
E. CALIOES.
deert drie stappen naar
(Wordt -vervolgd.)
A, Dordrecht
it-Zwijndrecht.
Advertentie kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van «oliede Boekhan
delaren, Advertentiebureaus en onze Agenten.
Gewone advertentiin en ingezonden mededeelingen b(j contract tot zeer ge redu
ceerden pr|js. Groots letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
r\jen van vurige, blanke
de bewegingen van den
het ont-
len aange-
1N GE ZON DEN MEDEDEELINGEN i
Op de voorpagina 50 hooger.
n direct
itenland.
overweegt thans
ter voorkoming
IfEBEM.
(.011IMIIE COURANT.
VF.RSCHIJNT BAnrrïJKS BEHALVE ZON EN FEESTDAGEN.
on-
van 2
re voel-
nemen,
dat a
Telefoon 8692
Weethnwen 70
ende prijzen.
De idee, hooger
ien de universiteit
en den bezorgkring.
iblieke vermakelijkheden
beslag op den prijs.
Naar het Schotsch van S. R. CRiOCKlETT.
Geauthoriseerde vertaling van
I. P. WESSEiLINK—iv. ROSSUM.
(Nswlruk verboden.
en t
blijken. Onder de ma^regele
wogen worden. het plaats
ten rond de groote politiekai
een aanval op de politie
gehad.
de beweging niet geheel voorbij;
de Maatschappij tot Nut van ’t Alg
i in 18D3 (besluiten in verschillen
cursussen (bestaande uit 4
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.00, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
Franco per post per kwartaal 2.75, met Zondagsblad 3.40.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons
bij onse agenten, den bbekhandel en de postkantoren.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en or'streken (behoorende tot den bezorgkring)
1—4 regels ƒ1.30. elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda 1-
1—4 regels 1.55, elke regel meer 0.30. Advertentiën van pul
15 cent per regel. Advertentién in het Za‘e>dagnummer 20
e lfZóe ge-
'.n in 1922.
tterdam elbflHH.
Begin van de crisis in de industrie. Lloyd George wijst op ’t belang
van productie voor den export. Nieuwe concessies der mijneigenaars.
De gematigden winnen stemming. De beslissing twee weken uitge
steld. Tegen de weerwraak der lersche politie. De C. G. T. sluit zich
niet bij Moskou aan. Radek over de werking van het sovjet-systeem.
De conferentie te Riga. *- Poolsche vorderingen. Een partieele wapen
stilstand. De conferentie te Brussel.
Muckle Sandy Ewan gaf lucht aan «dn
gevoel, na de eerste ondragelijka pijn, In
üpd kreet van onuitge«p-okei woede. Hy
c prong op het meisje toe, de hand gestrekt
om haar te grijpen “0;
haar dunne, armzalige jurk, die onder
greep scheurde; de kanten kruag ging
in apn (hand. Deze was vastgespeld en nu,
daar <le punt van een der spelden naar be
leden stak in dien ruwen greep, vertoonde
rich een dunn: l(jn van roo.1 over het don
kerbruine vel van het met*je.
Terwyl Muckle Sandy over den meester
heenstapte, trok hy het meisje naar zich
to« en maakte weer een beweging naar
den esschentak. Hy miste dieu en voor den
derden maal sloeg die heen hevig over bet
oor.
.Jtis hekel" schreeuwde hy, „daarvoor
«al ik je doodslaan!”
Muckle Sandy lichtte de aware vuist op,
en het volgend oogenblik nou het meisje
ongetwijfeld naast den bewusteloozen mees
ter gelegen hebben, als er niet iets gebeurd
was.
Van het lager einde der bank had «ksh
een gedaante verteven, eerst langzaam,
zeker goed geluimd.
„Sterke Mac”, klonk het door de school,
ademloos van verwachting-
„Haast je, (kerke Mac!" riep een stem,
schril en hoog, die van „den Duivel" Mac
Rob, bij *al het meisje dooden! Hy ie ver
schrikkelijk als hy boos is! Ik weet het!”
Doch sterke Mac deed niets haastig,
maar altijd alle» op den rechten tijd.
(De vinger- grepen
- zjjn
los
van het
en. ter-
1.1. niet
r en
het rumoer te doen ophotsen.
„(Klap klap klapperdaklap!”
Toen kwam de plotseling vlug opvlam
mende toorn van een awak man bij den
schoolmeester oip. Hij hield de hand op en
lichtte den esschentak van de houten pin
nen, waar die boven zyn hoofd hing. De
loeiende school werd stil met een plotse
ling inhouden van den adem. Er heerschte
een groote stilte. De bank der meisjes
hief zich op met een enkele beweging en
yvaar slechts linten, blauwe en zwarte haar
linten, lange vlechten te zien waren ge
weest, keken nu
gezichten naar
meester.
Donald Gracie
het boveneinde van de school en de hand
hoog boven het hoofd oplichtende, sloeg hij
2)
Slechts op de zybaniken van de school,
waar het kleine, jonge volikje was saam-
gedrongen, ging het werk der school on
gehinderd voort. Donald Gracie Liejp heen
en weer zooals gewoonlijlk, zyn strafinstru-
ment onder den arm. Een sterke esschen
tak, het teeken van gezag, hing aan een
paar pinnen boven zyn lessenaar, als het
hof van het laatste appèl.
Be schoolmeester van Lowran was een
laage man met flauwe, waterachtige
oogen, voortdurend knipoogend, welge
vormde gelaatstrekken, een hoog, blank
voorhooft!met haar, een weinig dun wor
dend op de kruin en grjjs en zacht neer
hangend op den ronden kraag van zyn
blauwe jas. Hy nam aanhoudend een
snuifje met een (bevende hand, terwijl een
®eker air van gevallen engel, gemengd met
een zachte en gevoelvolle waardigheid, die
sprak van een geest, die, hoewel hy mocht
zondigen, geen welgevallen had in onge
rechtigheid, noch gewillig ging op het pad
der zondaars. In korte woorden, Donald
Gracie was dat bijzonder hopeloos geval:
een geheime drinker. Eenmaal, lang gele
ding van
kele jaren in
veronderstellen,
ders zouden zijl
richt op wetenschappelijk gebied
Het praktische leven wijst e
voortdurend leemten in
aan. Ook wanneer men
of zelfs hooger onderwijs heeft genoten,
komt men telkens voor gevallen te staan,
dat men pijnlijk het onvolledige van ziin
kennis gevoelt. De school kan ónmogelijk
Mies geven en op velerlei gebied (o.a.
Kunst: schilderijen zien! muziek hooien!
wat op ’t program van sommige volksuni
versiteiten staat), geeft ze zoo goed als
niets. Veelal bemerkt men eerst na de
eisch der mijnwerkers teruggebracht tot
slechts 6 millioen ton. Het aanbod komt
neer op een loonaverhoogmg van 2 shilling
op de productie van het eerste kwartaal
van het laar, die 248 millioen ton bedroeg.
De vraag of men om een zoo klein ver
schil wel in staking zal gaan, wordt r(|pe-
lyk overwogen en zal aan de mijnwerkers
worden voorgelegd. Daartoe is da dag,
waarop de staking eventueel zal beginnen
niet een week, doch veertien dagen uitge
steld. Dit besluit werd genomen met een
meerderheid van 534.000 tegen 401.000
stemmen.
Het i» v
ken met
deden,
ONS OVERZICHT.
,,Eens moet het spaak loopen! De voort
durende loonsverhoogingen, de stijging der
levensunididelenprijzen, die daarmee gelij
ken tred Houdt, zijn op oen duur niet vol
te houden, er zal een oogenblik aartbreken.
waarop dit leidt tot een ernstig conflict in
de industrieele - en handelswereld". aldus
hebben vooruitziende economen tijden ge
leden al gewaarschuwd en nog onlangs
kondigde men in Engeland en Amerika de
economische crisis aan: in Amerika was al
een prijsdaling, in Engeland voorzag men
werkloosheid op groote schaal. De produc-
tie-kosten maken verschillende artikelen
zoo duur, dat ook al is de vraag gering, de
fabrikanten den prijs niet lager kunnen stel
len, het afzetgebied wordt hoe langer hoe
beperkter, de productie moet dus vermin
derd en personeel ontslagen worden, rede
neerden de Britsche staatshuishoudkundi
gen, wier denkbeelden we dezer dagen
weergaven? Ze krijgen spoediger gelijk dan
verwacht en gehoopt werd. Een der groot
ste fabrieken van Sheffield heeft Zater
dag 1000 arbeiders ontslagen wegens ge
brek aan orders. De bewuste fabriek staat
in connectie met de United Steel Corpora
tion, die één der grootste groepen der we
reld vormt, zoodat men deze gebeurtenis
beschouwt als het begin van de groote de
pressie, die sedert geruimen tijd verwacht
wordt. Eén der grootste fabrikanten ver
klaarde, dat vele andere fabrieken binnen
den .grootsten jongeling vaji de school.
Miuckle Sandy Ewan, flink over de schou
ders. Het geklapper hield instinktunatig
op .bij zijn komst. Een zekere eerbied voor
wettig aangesteki gezag hield hen, die on
der zijn hand in Lowran waren opgegroeid
vast. Maar er waren er drie in die rij van
breedgeschouderde jongens, die niet uit de
gemeente waren en van deze was onge
twijfeld Sandy Ewan de aanvoerder, zoo
wel door positie als door persoonlijken
moed.
Toen de slag viel, snakte de school naar
adem. Het volgende oogenblik was Sandy
Ewan opgestaan, zyn groot paardegezicht
verwrongen door woede. Hy greep den
meester by den keel, wrong hem den es
schentak uit de hand en wierp hem achter
over. Donald Gracie viel zwaar over een
schoolbank en lag beweging- bewuste-
BureauM A R K T 31, G O U D A.
de Hoogescholen, op voorbeeld van de uni-
versiteit te Cambridge, het initiatief zou
den nemen en zoutten medewerken tot
stichting van een Universitaire Vereeni-
ginig voor Hooger Onqorwijs. maar blijk
baar voelden onze hoojjescholen niets voor
een detgelijke demoerttiseering. Eindelijk
vatten particulieren, ènder wie hoogleer-
aren, de zaak krachtig aan. En met succes!
In 1918 werd te AlBsteidam de eerste
Volksuniversiteit opgencht. De belangstel
ling bij het (publiek w» enorm: de eerste
maal heten zich 3189 cursisten inschrijven.
De stoot was gegeven,het instituut bleek
bestaansrecht tp hebben. Elders durfde men
de proef nu ook wagen. In 1915 kreeg
Groningen zijn Volksitfiiversiteit. in 1916
volgde Den Haag, een iaar later Utreffht
en in 1918 werd de Volksuniversiteit te
Rotterdam opgericht. Het voorteek! in de
groote gemeenten gegeyen, vindt thans al
gemeen navolging, zelfs op ’t platteland.
De Rotterdamsche Volksuniversiteit, die
ons Gouwenaars de haöd heeft (gereikt om
ons te verlossen uit ons geestelijk Iso
lement, organiseert dit iaar zelfs drie cur-
Miinder gunstig gaan de xaken in Ier
land. De grootste moeilijkheid voor de re-
geering is, dat ze de „ordebrnraanierH”
niet meer in de hand beeft, nu deae op
eigen houtje een vervolging der Sinn Eel-
ners instellen.
In een schrijven aan de „Times" M*pt
de secretaris van de Londensche afdeeling
van de „Iriah Dominion League", E. 8.
Agnew, er op, dat sedert den dag
'parlement met vacantie ging, 31
.wraak-geweldenarijen plaats haddei
wii dit aantal sedert -22 Januari I.
minder dan 90 bedragen heeft. De totale
schade te schatten is ónmogelijk, doch Sir
Horace Plunkelt heeft berekend, dat alleen
aan coöperatieve zuivelfabrieken een acha-
dc werd toegebracht van zeker 150.000
pond sterling.
Hieraan, daarover zijn alle regeerings
personen het eens, moet paal en perk ge
steld worden.
De lersche regeering
definitieve maatregelen
ter bestraffing, waar die noodig zal
’len, welke over-
itsen van piket
.arternee, als er
heeft olaats
den, was hy pretlikant geweewt. Hij was
het niet meer. Het verleden was afgeslo
ten, maar tien jaar geleden hadden eeniige
van zyn oude vrienden, die invloed hadden
bjj hooggeplaatsten, voor hem het echool-
ineesterschap van de gemeante Lowran
verkregen. En daar de nieuwe meester jaar
op jaar Ibenefistanten en winners van een
(beurs zond van uit het (kleine heuveldorp
Lowran naar de universiteiten, werd hy
meer en meer beroemd in het land. En dit
ofschoon de schaduw toenam op zyn
gelaat „dronkenmanaohtig”, zoo noem
de men het voorkomen van den gevallen
engel ofschoon iedere leerling in
de school om beurten geloerd had
door het sleutelgat, en precies de bui
ging van den arm kon nadoen, wanneer de
meester de kleine, rondgébuikte flesch
van den zak naar den mond bracht, als hy
alleen dacht te zyn in het portaal.
Het rumoer wend luider en luider, weer
galmde van het einde der 'bank, die uitzag
op het 'bosch. Met ijaer omgeven klompen,
in vele scheuren met hooi gevuld, en groote
laarzen met dikke spijkers begonnen te
klapperen en sloegen een soort van rhyt-
mische marsch klop klop klopper-
deklop. Zoo nu en dan een pauze en dan
weer van voren af aan.
Het gezicht van den schoolmeester werd
langzamerhand purperrood en dan weer
zoo doodelyk bleek, dat de flauwe, rood
achtige oogen ingedrukt schenen en de
nagels van de bevende vingers in de pal
men wenden gedrukt. Tot driemaal toe
ging hy naar den lessenaar en trachtte
van belang deze cijfers to verge
lijken met die van nog slechte een week
geleden, toen SmilLie voorstek!» een
nieuwe stemming te houden over de vraag
of de loonetech aan een onafiiankelitk
scheidsgerecht zou worden onderworpen.
Daar waren 545.000 stemmen togen en
360.000 voor. De gematigden ziin dua in
stemmental tot 584.000 of 174.000 vooruit
gegaan, tenwjjl de onverzettelijken 144.000
stemmen verloren hebben.
De mijnwerkers sullen over het nieuwe
voorstel der mijneigenaars stemmen op 11
October. De stembiljetten moeten op 13
October ayn teruggezonden. De conferen
tie der mijnwerkers-afgevaanligden tal
worden gdhouden op 14 October.
Enkele groepen vinden, dat de onderhan
del ingen te Londen te langzaam gaan.
Meer dan 1600 mijnwerkers in Glamor
ganshire hebben Vrijdag uit protest ge
staakt. j
Het beweginkje heeft echter bij de gun
stige wending die de algemeene actie
neemt, weinig te beteekenen. In vele krin
gen is men van meening, dat het gevaar
voor een stakuw verdwenen ia.
korten tijd denzelfden maatregel zullen
moeten nemen, een waarschuwing voor dc
arbeiders, dat aan de zucht naar meer loon
en minder wenken niet laöger kan worden
toegegeven. Er moet geproduceerd wor-
tlden, niet alleen direct voor 't binnenland,
ook voor 't buitenland. Wanneer het rijk
veel artikelen kan exporteeren, kiwi ze
daarvoor in ruil levensmiddelen 'bedingen,
die het land zelve niet opbrengt, een be
langrijk ding, waarop Lloyd George heeft
(gewezen in zyn onderhoud van Vrijdag met
de mjjnwerkersaflgevaardigden. Ze dron
gen er bjj hem op aan, dat hii zou zien ge
daan te krijgen van de eigenaars een
voorwaardelüke loonsverhooging
shilling af te dwingen. Lloyd Geoige
de daarvoor niets. Het aanbod der mijn
eigenaars om loonsvertooging te geven
boven een jaarproductie van 242 ton waar
borgde volgens hen den arbeiders een groo-
ter inkomen, dan ze vragen, wanneer ze
ipaar hard genoeg (werken, de eigenaars
zyn de mijnwerkers al genoeg tegemoet
gekomen. Tijdens de hervatte besprekin
gen van Vrijdag hebben ze een nieuwe con
cessie gedaan door een loonsverhooging
aan te bieden van 1 shilling per dag op
een (basis van 240 millioen ton in plaats
van 242 millioen ton en een verhooging van
2 shilling o>p een basis van 248 millioen
tonn in plaats van 250 millioen ton.'Hier
mee is het verschil van hun aanbod en den
loos, zyn opflikkering van zwakke krachts
inspanning was geheel voortjj. Bjjtende op
de onderlip, zoodat de platte, vooruitste
kende tanden van de bovenkaak zich toon
den als die van een wolf, stond Muckle
Sandy over de beweginglooze, aw arte ge
daante met den esschentak in de hand.
Niemand wist of hjj al of niet van plan
was den meester te slaan. Die vraag zal
nooit worden uitgemaakt. Want juist toen
sprong een lang, slank meisje op, donker
van gelaat als een zigeunerin, met don
kere, flikkerende oogen èn het haar over
den rug hangend, meer doordat zij opstond
van haar plaats, de eerste van de oudste
bank, en -was onmiddellyk tegenover den
overwinnaar. Zij was vijftien, mogelijk zes
tien jaar oud, maar maakte op een ieeer,
die haar gadesloeg, den indruk van Je rijp
heid, die zoo vroeg in Galloway komt over
donkere meisjes van zyn oorspronkelijke
geslachten der Pieten.
Toen was plotseling alles in een jogen-
blik veranderd. Vóór de school kon adem
halen, vóórdat de meester een zwakk* pro-
testeerende hand kon opheffen, vóórdat
Muckle Sandy Ewan tyd had zijn wapen
op te heffen, was de esschentak hem uit
de hand gewrongen en kreeg hy een paar
vinnige striemen met het lenige eind er
van, een over beide zijden van het paarde
gezicht, op de papperige wangen, waarop
ru twee strepen verschenen, roo<’ en boos,
netjes gepaard als koetapaarien, of beter,
als het winnend stun van der ploegwcd-
stryd, en zich uitstrekkend vnn den slaap
tot den hoek van de kaak, waa- die hoogte
ivergu« in den stierennek.
leerjaren, wat men dient te weten,
brekende moet dus dan nog worde*
vuld. Zeker, tal van vereenigingen
ti achten (haar leden hierin tegemoet te ko
men door het organiseeren van voordrach
ten betreffende onderwerpen van den
meest uiteenloopenden aard. Het streven
is loffelijk, het bereikte resultaat echter
poover, naar we vreezen. Dit ligt voor de
hand: In de eerste plaats kan spreker
niet voldoende rekening houden met den
ontwikkelingsgraad van zijn, meestal zeer
heterogeen gehoor: wat voor den ,één te'
lichte kost is. vindt den ander awaar te
verteeren. De z.g. „populaire” lezing be
vat zelden vooi* den ontwikkelden hoorder
genoeg „substantie”, terwijl de spreker
voor tien onontwikkelde toch allicht nog te
veel als bekend aan ziin publiek veronder
stelt. Het gevolg is, dat niemand van een
bligewoonde causerie zooveel meeneemt als
hli zou doen, wanneer zo geheel en speciaal
voor hem was gemaakt. Er is echter een
tweede, niet minder tellend bezwaar ver
bonden aan de op zichzelf staande, onsa
menhangende voordrachten, vandaag over
dit, volgende week weer od|t een ander
onderwerp. Ze kunnen welgten aansporing
ziin tot nadere bestudeerinjpvan de behan
delde vraagstukken, maajkrewoonli.vk komt
men daar nigt toe. Men^Kont ze bii voor
tjjdipasseering of omdatjKen het een een
voudige manier vindt om op de hoogte te
blijven van de gebeurtenissen in de weten
schappelijke wereld. Zoo krijgt men
van alles „een hap en. een snap” te hoo
ien, zonder, op eenig punt vender in te
gaan. De voordrachten, hoe goed ook be
doeld, leiden niet tot verdieping van het
inzicht, bevorderen niet de ernstige studie,
doch integendeel, werken de oppervlakkig
heid in de hand. En juist oppervlakkigheid
is het euvel van onzen rusteloozen tiid; de
mensohen jagen voort om al maar nwer
te bewiken. De meesten bezitten niet de
noodige kalmte om een goed boek -werkelijk
rustig te lezen en te overpeinzen. men
vliegt het door om weer naar een ander
geschrift te grijpen, de ontwikkelde mensch
behoort immers van alle schrijvers iets ge-
luzen te hebben. Zoo iwil men ook van alle
takken der wetenschap eenigazins op de
hoogte zjjn, men roept tijdschriftartikelen
te hulp om zich een schijn-algemeene ont
wikkeling te verwerven, neemt nu eens
deze, dan weer een andere studie ter hand
en zonder eenig systeem te volgen tracht
men op alle terrein der wetenschap door
te dringen. Het resultaat is: een opper
vlakkige kennis, die op den duur niet be
vredigen kan. De Volksuniversiteit nu wil
leiding geven by de studie en streeft er
naar, het systematisch studeeren te -bevor
deren.
De behoefte aan een dergeljike instelling
is in ons land al heel lang gevoeld. Reeds
in de iaren toen in ’t buitenland de ééile
volksuniversiteit na de andere werd opge
richt, heeft men zich afigevraagd of de
voordrachten voor „hooger onderwijs bui
ten de universiteit” niet den grondslag
konden vormen voor de stichting van een
Volksuniversiteit. Daartoe kwam men ech-
ter niet. Ook werd er op aangedrontgen dat
sussen te Poortugaal. waarvoor, behalve
ongeveer H)<) zusters en verplegers van het
gesticht Maasoord, 42 dorspbewoners zich
hebben aangemeld. Bovendien zullen een
aantal ingezetenen van Hoogvliet en IUhoon
deze leergangen volgen, een bewijs, dat ook
het platteland 'wil profiteeren van de les
sen der Volksuniversiteit, een gelukkig
verschijnsel, dat voor de Goudsche Volks-
universiteitsbeweging söhoone perspectie
ven opent. Wellicht zullen vele belangstel
lenden uit de omliggende dorpen ‘t leerlin-
gen-tal vergrooten, hetgeen de universiteit
ten goed -zal komen. Want, hoewel we de
belangrijkheid der beweging niet in cijfers
moeten afmeten en het aanbeveling ver-
dient dat de voordrachten niet door te veel
toehoorders worden biigewoond, is het toch
een voordeel wanneer de toeloop groot is.
Hoe meer leerlingen en hoe beter de finan
ciën er voor staan, hoe meer faculteiten
kunnen ziin vertegenwoordigd en des te
«neer 'kan de stichting haar doel benade
ren. waarover we in een slotartikel nog
niets zullen zeggen.
II.
onderwijs te geven bui-
it, m.a.w. 'wetenschap aan
het volk te brengen, dagteekeut niet uit
den laatsten tijd en is ook niet van Neder-
landsche origine. Evenals de leeszaal is de
Volksuniversiteit hier uit het buitenland
geïmporteerd. De .Engekschmaji Sewell, do
cent aan het Exceter College te Oxford,
heeft reeds in 1850 het denkbeeld geop
perd hooger onderwijs te geven aan hen,
die niet naar de universiteit kunnen ko
men; de tijd was toen echter nog niet ry-p,
voor verwezenlijking van dit -plan, doch de
grondgedachte van fiewell ging niet ver
loren en een goede twintig jaren later deed
James Staart derg*elljke plannen aan de
hand. Hii vond een dankbaar gehoor: in
187.3 zond de universiteit te Cambridge
eenige professoren er op uit om een aan
tal leergangen voor het volk te geven. De
proef beviel en begrijpelijkerwijs vond hü
dra navolging: eerst in andere Engelsche
steden en vervolgens verspreidde deze z.g.
University Extension Movement zich over
Amerika, waar men thans bloeiende volks
universiteiten heeft, welike jaarlijks dui
zenden leerlingen (bezoeken. Spoedig sloeg
de beweging over naar het vaste1 and. naar
Skandinavië, België. Oostenrijk. Duitsch-
land en andere landen. Ook aan ons land
ging de beweging niet geheel voorbij; ze
deed de Maatschappij tot Nut van ’t Alge
meen in 1893 (besluiten in verschillende
steden cursussen (bestaande uit 4 6
voordrachten) voor „'hooger onderwijs bui
ten de universiteit” te organiseeren. Deze
lezingen droegen echter over ’t algemeen
«en zeer wetenschappelijk karakter en wa
ren dus slechts voor enkelen geschikt. De
grotte menigte, die wetenschappelijke
voorlichtiinig -wenschte, moest haar heil el
der» zoeken. De arbeiders vonden en vin
den nog eenige bevrediging in de „Ons
Huis” Midhting, die vooral te Amsterdam
en Rottenlam veel en nuttig werk he?ft
verricht en bovendien organiseerden de vak-
èonden af en toe cursussen, gewoonlijk
over sociale onderwerpen. Evenwel, deze
cursussen vormden niet een samenhangend
gélteel en waren slechts geschikt voor en
kele categoriën van personen. Een insti
tuut, bestemd voor ieder volwassene, van
welken leeftijd of ontwikkeling ook, die be
hoefte gevoelt aan verdieping en verbree-
':ng van zyn kennis, ontbrak tot voor en-
ele jaren in ons land. Het is onjuist te
dat het alleen de arbei-
Ün, die behoefte aan onder-
ischappeljjk gebied gevoelen.
v een ieder
ziin kennis
middelbaar
praktiscl
durend
Ook
