nsie
I
wm
IK
i J£50
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, -en*
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
EERSTE BLAD.
bieding
buitengewoon I
seband
I*
SANEN'S
Fabrieken
RMERVEER
pgericht 1765
1OOTSTE
ingswaarda.
DOOK GOLD VERBLIND.
FEUILLETON.
vooral
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
29H
X)RE RÓBERS.
(Wordt vorvolfd)
KHHtMMAAUEN
«havik,
jroover.
meisje.
JEGERS
jfdnummer:
met de hooge zjje
H)f<lnummer een
Een veel bewogen leven.
Roman uit het Engelsch
van
Miss E. BRADON.
Wat ge alleen kunt doen, roep daar
geen ander bij.
It het met on»
k uit onze om*
>e goed en hoe
warme, degelijke
lister in mooie
en Ratine s (ook
■tiné) in de ver»
le, mod. kleuren,
I rij knoopen, rug
luren plooi, bij uit»
e afwerking, slecht»
Leen naruer rechter diain een berouw
hebbende zondaar’.
De zon brandde haar op t hoofd, de
felle Augustuszon, toen zij het breede
■met kiezelzand bestrooide plein voor
den ingang overstak, en in dat heldere
zonlicht stond zij eensklaps vlak te-
van
wel-
Oe gulden middenweg.
Het meefit wezenlijke kenmerk van het
social isme van Marx is, dat het privaat be
ad der productiemiddelen zal worden ver
vangen door het gemeenschappelijk besit.
Naar Marx betoogt, is deze overgang van
privaat naar gemeenschappelijk gevolg van
de steeds voortgaande concentratie van het
bedrijfsleven in groote ondernemingen.
In den tijd der eenvoudige werktuigen
heerschte het kleinbedrijf. De productie
methode was primitief, maar had het voor
deel, dat de aibaider bezitter kon zijn van
zyne productiemiddelen, waardoor hem de
geheele opbrengst van zijn arbeid en daar
bij tevens oen zekere economische onafhan
kelijkheid gewaarborgd was.
Dit veranderde met de komst van de
heerschappij der machine, die bewerkte,
dat het kleinbedrijf meer en meer door het
grootbedrijf werd verdrongen. De arbeider
wordt gescheiden van zijne productiemid
delen. Hij geniet niet langer de volle op
brengst van zijn arbeid. Een deel er van
wordt hem ontfutseld door den bezitter der
productiemiddelen met het gevolg» dat de
menschheid wordt verdeeld in eene groote
massa niet-beoittenden en een klein aantal
rijken, van wie de massa in haar bestaan
afhankelijk is. Deze massa slaagt er echter
langzamerhand in, zich in die mate te or-
<«MMw«Fen, dat «V het hef tin handen krijgt
en de productiemiddelen brengt in het betzit
der gemeenschap, om ze ter bevrediging
van allen te exploiteeren. Zoodoende zijn
de productiemiddelen weer in het bezit van
den arbeider. Niet echter bezit ieder arbei
der zijn eigen productiemiddel, maar alle
arbeiders samen bezitten de gezamenlijke
productiemiddelen. Zij ontvangen weer de
geheele opbrengst van hun arbeid en heb
ben hunne door de machine verloren gegane
onafhankelijkheid en bestaanszekerheid te
rug verkregen.
Het is niet te ontkennen, dat deze rede-
neering zich kenmerkt door hare logica en
hare groote aantrekkelijkheid. En te ver
wonderen is het niet, dat die logica en die
aantrekkelijkheid velen hebben bekoord en
voor het socialisme gewonnen.
De groote vraag blijft echter altijd, of de
menschheid voor de socialistische gemeen
schap, die vereischt het achterstellen van
bet belang van het individu bij dat van het
aigemeen, geschikt is en ooit geschikt zal
worden. De bekende Duitsche socialistische
theoreticus Kautsky acht het niet noodig,
hij deze vraag stil te staan. Het 's onmo‘
gelijk, zegt'hjj, aan de kapitalistische ci-
ADVERTENTIEPRUS: Uit Gouda an omstreken (beboerende tot don bezorgkru*)
1regels 1.30, elke regel meer f 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer 0.30. Advertentiën in-het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.05, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeeiingen bjj contract tot zeer gerwduceer-
den prjjs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusechenkomst van «oliede Boekhan
delaren, Advertentiebureau! en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
cue stellig en zeuier dat zaj haar min
naar had teruggewonnen, en ziet, op
t oogenblik dat zij zich overtuigd waan
de van zijn onderwerping, had hij den
moed gehad haar voor een onbepaal-
den tijd te verlaten. Was dat de Hel
de, die hem* den vorigen avond in den
moneschijn op "t kerkhof zoo zwak
had doen zijn? had het daglicht hem
zoo geheel tot bezinning gebracht
Met loomen tred keerde zij naar huis
terug. Wat viel die weg met het een
tonige groen haar lang. Een korte poos
van te voren had zij dien weg zoo
vroolijk afgei eg,d, terwijl zij de lange
laan afkeek om te zien of de persoon
düe zij verwachte nog niet verscheen.
Ze was zoo bepaald zeker van zijn
komst, en in plaats van die beminde
verschijning, van dien teederen hand
druk, hield zij niets in haar koorts-
adhtig bevende hand dan het gefrom
melde telegram.
„Juffr. Carter zal er zeker blij om
zijn”, zeade zij wrevelig bij zjch zelve
toen zij zich den verwijtenden blik
herinnerde, die haar in naar opgeto
genheid bij "t verhaal van haar geluk
had'gestuit.
„Ze zou me gaarne in zak en asch
willen zien, of met een gloeiend ijzer
op ’t voorhoofd gebrandmerkt.” dacht
Sylvia, toornig over de verwijten die
haar moeder haar den vorigen avond
had gedaan. „Dat zou. volgens haar
meening, voor mijn welzijn wezen.
vouiL^tuiu en ue cijiuis wij
zen un aai uaarin voorausnog geen
aeniering is te wamten. Juist zijn ue-
zei ua^en ae geiaiien over de laaUte
jiiuen gepubliceerd waaruit blijkt aai
nei aanou personen dat zich hier van
e;uers vestigt veel grooter is aan nei
verirekkenue deel, vvei zijn die oijiers
neet leerzaam* want zij wijzen er
aan veietf duizenden ook den Haag ver
laten en al ambreekit het aan gegevens
v»ejk ueel oer pae-geveetigaen weer
heengaat, het staat wel vast dat dit
mee gering is. Van het platteland vloeh
te veel naar de steden, waar men meent
altijd nog wei een betrekking te kun
nen vina-en. Dit is niet juist en van
waar de teruggang. Het gemeentebe
stuur is begonnen in zijn statistiek aer
bevolking iets meer gegevens te ver
strekken o.a. over de vraag welke be
roepen de mensdhen uiioelen.cn die
zidi nier komien vestigen. Het is na
tuurlijk van belang dit eens te weten.
Lr neerscht hier ter stede aanzienlijke
werkloosheid in allerlei bedrijven en
de steun die aan de slachtoffers daar
van wordt veneend, kost wekenjkp een
handvoi geld. Het is dus wel zaak om
eens na te g«aan oi zich hier personen
vestigen die binnenkort r— vroeger dan
een jaar helpt de gemeente met
ook om steun komen aaukioippen. Men.
aan er natuurlijk niets tegen doen dat
uit menschen zich hier vestigen maar
her is goed dat de aandacht er eens'
op geconcentreerd wordt. Zij die hier
lei stede personeel noodig hebben, zul
len verstandig doen dit niet uit ande
re gemeenten te betrekken als tel
niet ónmogelijk is gebleken om bei
hier te vinden. Met het hierheen ha
len van dergelijk personeel helpt men
niet mede om hier de werkloosheid
tegen te gaan die helaas blijvend
zwaar op de gemeentekas drukt. Van
dien druk moet de gemeentelijke schat
kist hoe eer hoe* beier verlost worden
want alleen daardoor is het nuttig ef
fect te berei1 en dat alle arbeidskracht
tot baar recht komt en ook haar juiste
portie in de ailgemeeme belastingen be
taalt. Het klinkt hard, maar econo
misch zijn de werkloozen een dubbele
schadepost voor de* geimeentefinanciën.
Met die financiën is het allesbehalve
rooskleurig gesteld en het is dus noo
dig dat de nadeelige posten daarbij
spoedig worden opgeheven. We willen
m verband met de gepubliceerde cij
fers een ernstig woord van waarschu
wing laten hooren tot hen dié wellicht
er over denken naar den Haag te gaan
in de hoop daar wel een baantje'
te krijgen. Die kans is zeer gering en
de illusie kan niet uitblijven. Wie
niet groote zekerheid heeft omtrent
een functie die hij zal vervullen en
genover den persoon wien zij,
alle anderen, t meest vreesde,
licht zonder bepaalde reden, maar met
een instinctmatige vrees, die op niets
gegrond was.
Shadrack Bain trad haar voor de
straatdeur tegemoet, met de rijzweep
in de hand, en met het stof van een
langen rit op zijn zware rijlaarzen
Hij was door den ingang der bedien
den op de Plaats gekomen, na eene
inspectie der landerijen.
,,Ik hoorde dat u uit was, Lady Per-
riam,” zedde hij, terwijl hij Sylvia de
hand! reikte, ,,maar ik kon "t nauwe
lijks gelooven, op zulk een smoornee
ten dag, terwijl ik weet dat gij altijd
de zonneblinden sluit om1 de kamers
koel te houden."
..Men moet van tijd tot tijd eens de
lucht in,” antwoordde Sylvia koel. Zij
maakte er geen geheim van dat zij
voor al wat mijnheer Bain jeide on
verschillig was. maar de rentmeester
liet zich niet door die kleine blijken
van minachting uit het veld) slaan- Hij
zeide toch wat hij te zeggen had en
zag niet of scheen niet te zien, dat
zijn belangstelling in haar welzijn niet
op aen auur zad olijven vervunen nou-
ae het gewis-goeae aat hij neett en
stelle hec met in gevaar voor het on-
gewis-betere dat hem in de* groove
smd misscnien wacht. Herlwdoeiijk
hooren wij het nog dait men naar den
Haag trekt in de hoop daar iei» te
zullen vinden. Natuurlijk zijn er altijd
personen die slagen, maar de Kans
voor het overgroote meerendeel i£ ge
ring. Men stelle zich daarvan liever
niets voor, want ontgoocheling IguUici,
gevolg zijn. Denk ook met daCfPdoor
aanvaarden v^n een onvoldoend gesa
larieerde functie al vast eenigen grond
onder de voeten hebtook dat is met
waar. Het leven is hier duur en wie
moet interen zal spoedig ontdekken
dat het heel moeilijk is meer te gaap
verdienen. Er is wel haast geen be-
trekkingen-soort te vinden waarin de
arbeidsmarkt hier ter stede niet ern
stig overvoerd is vooral voor den ar
beidersstand en de ondergeschikte mid
denstandsfuncties. Bij de overvoering
in de hoogere en betere functies heelt
er reeds een afzakking plaats gehad
naar de lagere zoodat diaarin de toe
stand zeer ongunstig is. Jong,elul met
eindexamen H.B.S. zijn ai blij als zij
een plaatsje als jongste bediende kun-
nen machtig worden, een betrekking
die vroeger door een jongmensch van
de lagere school komend werd ingeno-
i i i
nog steeds zijn de naweeën van de
crisisjaren- niet overwonnen lai van
kleine ladustneeien vertellen u hoe
net publiek weinig geneigd is om voor
allerlei geld uit te geven. De indexcij-
iere wijzen het uit dat wij nog lang
met zijn op het niveau van voor 1914
en zeer velen lobben rond met inko
mens die niet in dezelfde mate zijn
loegenomen, als uit die index-cijfers
blijkt dM d© levensvoorwaarden zijn
verzwaard. i
De werkloosheid is de beste maat
staf voor den stand der welvaart in de
saeden en nog altijd blijft dit euvel
ernstig. w* t t
Tot slot van dezen brief e*en enkel
ander praatje, dat betrekking heeft op
een onderwerp van den dag, waarme
de zeer velen hebben meegeleefd en
nog moeten leven. Het is de indruk,
dien de aanneming van het Belgisch
verdrag heeft gemaakt op de Hage
naars. Wie de ooren eens te luisteren
legt, verneemt bijna overal dat men
in het onzekere is omtrent de uitwer
king van dit verdrag. Er zijn natuur
lijk voor- en tegenstanders die posi
tief zijn in hun oordeel, maar er zijn
ook velen die weifelen. Nu is het wel
opmerkelijk het is ons herbaalde
lijk gebleken dat de actie der te
genstanders deze, weifelaars eer naar
,,Ik houd niet van die kamer' zei
Sylvia^ met een rilling naar t geopen
de venster kijkend».
„Omdat Sir Aubrey daar eene be
roerte kreeg. Ja, ik kan best begrij
pen dar die herinnering pijnlijk moet
zijn voor iemand, die zoo aan hem ge
hecht was, als u. Welnu, dan zullen
we niet in de zaal gaan. Gij schijnt
meer van de open lucht te houden
laat ons dan op het terras gaan zit
ten. Ik zou gaarne eens een half uur
tje met u spreken.”
„Wat kunt ge mij te zeggen hebben?
Ik dacht dat we pas gisteren alle za
ken hadden besproken en in orde ge
bracht.”
„Wat ik u te zeggen heb betreft
juist geen zaken dat wil zeggen
niets dat tot de bezittingen betrekking
heeft."
Lady Perriam wandelde tegen wil
en dank met hem naar het terras,
maar met dat gevoel van onmacht, dat
haar altijd in tegenwoordigheid van
mijnheer Bain overviel. Zij haatte hem
zij vreesde hem. en toch eindigde zij
altijd met zich ten laatste naar zijn
wil te schikken die wil, die Sir
Aubrey in vroeger tijd de wet had
gesteld, die de onderhoorigen en pach
ters stipt aan hunne verplichtingen
hield.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal RJ6, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per weak 22 cent, overal waar da bezorging per looper geschiedt
Franco per post per kwartaal 8.15, met ZWagablad 3.80.
Abonnementen worden dlgeljjks aangename» «an ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
bjj onze agenten en loopers, den boekhandel e» de postkantoren.
Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van 6—6 uur. Administratie Telef. Interc. 82:
Redactie Telef. 88. Postrekening 48400.
gewaardeerd of zelfs niet gewild werd.
„Zou 't niet verstandiger zijn de,
koele avonden voor uw wandelingen te;
kiezen?'' vroeg mijnheer Bain.
„Als u mijn dokter was, mijnheer
Bain, dan zou ik wellicht uw meening
daaromtrent inwinnen", antwoordde
Sylvia, „maar daar gij mi ju genees
kundige raadsman niet zijt, zal ik zoo
vrij zijn mijn eigen zin te volgen.”
„Als ik een dokter was,” herhaalde
mijnheer Bain met een wonderlijk
lachje ..dat is een vreemd.' gezegde,
Lady Perriami. Als ik een dtokter was
zou ik verlangen iets meer dan pu te
zien en te hooren van dien ongeluk
kige®, half simpelen mijnheer Perriam
Als ik een dokter was, zou ik eenige
nadere bijzonderheden willen weten
betreffende Sir Aubrey’s dood..’
Die verbleekende wangen, die zoo-
even nog hoogrood gekleurd waren
door hitte en drift, zeiden hem dat
zijn schot doel getroffen had.
„Wat ziet ge bleek en afgemat, La
dy Merriam. Die wandeling heeft u
toch geen goed gedaan. Kom mee naar
de zaal en rust daar even uit, eer ge
u naar boven naar uw eigen kamers
begeeft."
Zij waren dicht bij die zaal; de hoo
ge vensters waren opgeschoven, en de
vlinders kwamen nu en dan naar bin
nen gevlogen uit de wairme zon om in
de stille eenzaamheid' van dit onge
bruikt vertrek uit te rusten.
(iIiiiisihe (iinnn.
toevoegen, dat het tuk der mede
zeggenschap er door in-oen geheel ander
licht wordt geplaatst. Dé arbeiders krjjgen
hier de medezeggenschap langs natuurlij
ken en vreedzamen te gelijk met de
financieele verantwoordelijkheid voor den
goeden gang van zaken, ^n de zoo verkre-
1 medezeggenschap zal waarschijnlijk
de eenige zijn, welke i^f de praktijk houd
baar zal blijken te wezen.
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
DGVCLjftll.
Het groote piaa van een zeer bree-
de, airecceu weg, van! ueu naag naar
noueruaiD scaujnc maar zeer uaag te
vGrueren. inmuaueis is de verbeter-ag
van ueui wag oen Itoag-
gc-wl noouiLg geworown
zijn thans weer v«“
aangevraaga. Met mi
Het is waar diat die^
voor liet verkeer oc
ware het nu met beti
aoor lte| zetten?
schijnt niet voomeol
groote plan met kra(
want voor die ver,bett
staanden weg is e*e
toegezegd. Wij vreecaJ
plan een poging van]
s om het groote pil
wijl dit niet aianstoq
van die gemeente is]
ring daarvan zou Di
men te liggen en mil
verloren hoek, watj
deed dier start is.
Het groote plan is heel moo. en dus
heel duur en al aanstonds is de vrees
Ontstaan dat het wel eens heel lang
ken duren eer er in. de praktijk iets
van tot stattid kwam*. Nu echter komt
het aan den dag dat het voorioopig
althans niet tot een uitvoeripg zaï ko
men want het is niet te denken dat
men een tweeden weg wil houden die
maar eventjes zoon bedrag aan her
stel kost. Natuurlijk is een goede ver
binding met Delft gewenscht èn om
de beide gemeenten zelf èn als door
gang naar Rotterdam. Het laatste is
echter van meer belang en dus ware
aanleg van een directe» weg te ver
kiezen. Het aanleggen van het gedeelte
den HangOverschie is nu waarschijn,
lijk wel tot een verre toekomst ver
schoven, een succesje voor Delft.
Met de annexatie van Rijswijk schiet
het niet hard op en dat is jammer
want als dat eenmaal tot stand is ge
komen is het Haagsche belang meer
gemoeid met den aanleg van den' weg
naar Rotterdam en is bebouwing langs
dien.weg spoediger te wachten. Op
den duur gaat het toch in die richting.
Do uitbreiding van den Haag blijft
146) -
Daarna las zij het telegram
„Van Edmund Standen, Londen, aan
Lady Perriam, Perriami Place, nabij
Monkhampton.”
„Edmund Standen, Londen. Waren
de telegrafisten gek opi zulk een onzin
le schrijven.?"
„Ik ben voor onbepaialden tijd uit
Hedinghami vertrokken, en bevind mij
op weg naar Duitsdhland. Na hetgeen
er gisteren avond is voorgevallen, is
mijn «enige toevlucht. Naar huls
kon ik niet. Het is voor aile
vTt^ *>e^er wo® ^en' ^T'e'
.Utaerd", sprak Sylvia, op sissen-
pÏa10011' '®at is dlU8 riin Zijn
liefde, waarvoor ik zooveel op het spel
heb gewet.”
Een raak schot.
Dd ontvangst van dit telegram was
’«pletteren*, slag. Silvia geloot.
vilisatie vast te houden; er staan slechts
twee wegen open: of voorwaarts naar het
socialisme óf achterwaarts naar de bar-
baarschheid.
Nu is er in de laatste jaren heel wat ge
beurd, dat op de socialistische theorie een
ander licht heeft geworpen dan Marx
Kauteky er op lieten vallen. Wij zullen
dit alles niet stistaan, maar willen alli
wjjzen op het meer en meer naar voren ko
mende feit, dat er, behalve de twee door
Kautsky genoemde wegen, nog een gulden
middenweg bestaat, die o.i- aannemelijk is
voor vele socialisten, zoowel als voor velen,
die tegen het socialisme om de aangevoer
de reden groote bezwaar hebben.
Die gulden middenweg bestaat in het be
vorderen van een toestand, waarby de ar
beiders ieder voor zich een deel der geza
menlijke geëxploiteerde productiemiddelen
in privaat bezit hebben.
Het is eene groote fout van Marx ge
weest, het voor te stellen, alsof de groote
onderneming noodwendig gepaard moest
gaan met concentratie van het bezit in
weinig handen en met bezitloosheid van de
groote massa.
Het is in dit verband, dat wij hier willen
wijzen op eene dezer dagen in eene Engel-
sche courant voorkomende correspondentie
uit New York. Daarin werd er op gewezen,
dat in Amerika meer dan 300 maatschap
pijen aandeelen aan hun personeel verkoo-
pen. In enkele maatschappijen bezit het
personeel thans het geheele aandeelen-
kapitaal. In vele andere vormen de em-
ployé’s de grootste groep van aandeelhou
ders. Dat zulks zoo merkt de corres
pondent op btfdraagt tot een grooter
verantwoordelijkheidsgevoel van den kant
van het personeel, behoeft geen betoog.
Volgens eene officieels statistiek zou het
aandeelenbezit, dat voortvloeit uit den
rechtstreekschen verkoop door de maat
schappijen van aandeelen aan leden van
hun personeel in totaal meer dan 700 mil-
lioen dollar bedragen. Het totaal aandee-
lenbezit der arbeiders isiechter veel er.
veel grooter, doordien on<fer dit cijfer niet
vallen de aandeelen, die de arbeiders zelf
standig hebben gekocht buiten de direc
ties om.
Dit verschijnsel geeft ongetwijfeld gc-
reede aanleiding tot het maken van ver
schillende opmerkingen met betrekking
toj. de ontwikkeling der sociale verhoudin
gen. De bovengenoemde correspondent
wijst er op, dat het besproken verschijnsel
ongetwijfeld oorzaak is van het meer en
meer verdwijnen in Amerika van de vijan
dige stemming van het publiek tegen groo-
te kapitaalophoopingen in de nijverheid.
Wij zouden daaraan nog alleen dit willen
de, ULrecceu weg, van^ ueu naag
13 de
Delit unu-
en aaarvo»;
tonneu gouds
ir dan eii iuu
veg slecat is en
'oiooeuae, itósar
r het groote piari|
b lanosregeenng
k te zijn het
door te zenen
ring van den be-
I gjruot subsidie
1 dat dit nieuwe
gemeente Delft
j af te zwaaien,
b in het belang
[Door de uitvoe-
lift ter zijde ko-
Ipf meer in een
fet in bet voor-