J
-1
I
9'1.
Si
dan 6000 gezinnen in Gouda en Omgeving
Deze Courant komt in meer
H LEZEIS
srkzaam dat
nteitsmiddel
ng is dan de
IE van de
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
I
J I
I
No. 10858
Zaterdag I September 1028
bank
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OU DEWATER, REEUW UK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, en*
EERSTE BLAD.
1
FEUILLETON.
Maria Antoinette.
nten
67* Jaargang
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
<M»
□ORWEG.
vv uuvu, dudduiwitdit, ijuoavvr, uwi/junaix,
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
Dit nummer bestaat uit twee Naden.
RKOOP
H -
die met hun
'F
en Ijjdt.
(Wordt rervolgd)
■'M
van aanvra-
n van
DKN
J.12%, mits
iONEEL
het annon-
^en en aan-
RHUUR
1 deze soort
eciaal tarief
m 18 ge-
kzucht
Maag of
vaarten in
lag, roode
z. op elke
teumatiek,
leverstee-
lekten van
Koningin en martelares.
•kt ai
or ZATER-
ur.
gevallen,
leesmidde-
ragen aan
le Medfcji-
i Markt 7,
I.-
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
CMXXIV.
Wij hebben een paar aspiranit-jubiiarissen
in ons midden die even herdacht moeten
worden. Ze zyn wel van zeer verschillend
karakter; de ééne stelde zich ten d->.*l de
verdediging des vaderlands, de andere die
der opvoeding van de 'burgers tot gemeen
schapszin.
De laatste de coöperatieve winkelver-
eenigiing Eigen Hulp die haar halve eeuv.-
feest viert. Groot is indertijd de strijd om
r o e g in.
OPLAGE
00 EX.
Zij zijn niet allen vrij,
ketens spotten.
bepaalde tarieven winst wordt gemaakt,
dan is de meest voor de hand liggende be-
drjjfspolitiek, de tarieven te verlagen. Min
der juist, maar toch in sommige gevallen
te verdedigen, is het storten van die winst
in de algemeene kas. In het eerste geval
komt zij aan de verbruikers, in het tweede
aan alle burgers, afgezien van het gebruik,
dat zy van de overheidsdiensten maken,
ten goede. De minst te verdedigen maat
regel echter is wel de winst te gebruiken,
om eene uitdeeling te houden onder het
personeel, alsof de overheidsbedrijven en
waren om winst te maken ten behoeve van
hen, die in deze bedrijven werkzaam zijn.
Er is alleen eene mogelijkheid, die deze
uitdeeling- zou rechtvaardigen. Zij bestaat
hierin, dat de loonen te laag zyn, in ver
houding tot het algemeene loonpeil. Men
zal echter moeilijk kunnen beweren, dat
dit thans het geval is. Eer het omgekeerde
doet zich voor, getuige het groote aantal
gegadigden voor een baantje bij de spoor
wegen.
De conclusie, waartoe wy komen, Is dan
ook deze, dat, zoo het spoorwegbedrijf
winst maakt, deze winst in de eerste plaats
behoort te worden aangewend ten behoeve
van het reizend publiek door verbetering
van het verkeer en verlaging der tarieven.
Hoezeer detoe nog altijd veel te hoog»zijn,
bewijst wel de prijs voor eene vacantie-
kaart 3de klasse, die thans 5.bedraagt
en voor den oorlog 2.
Naast de beperkte verbindingen die er
bestaan, is de prijspolitiek niet minder te
laken, daar zij de intense bevordering van
het verkeer volkomen uitsluit.
Welnu, het geschikte oogenblik, om aan
deze klachten tegemoet te komen, is thans,
nu de bedrijfsuitkomsten verbeteren, aan
gebroken. Laten wij hopen, dat de Directie
en de Nederlandsche Regeering dit inzien
en zich niet door het personeel verder laten
voeren op het hellend vlak, waarop zij zich
helaas in de eerste jaren na den oorlog
hebben laten brengen.
zeven gulden neerleggen kan om deze fmt-
senmaakster te bekijken, gesteld is.
We geneeren ons voor den Haag, maar
gelukkig is het maar een klei» groepje dat
in deze vermaken genoegen vindt
HAGENAAR.
Averachtscha loon- on prijspolitiek
bij do spoorwegen.
De Nederlandsche Spoorwegen schijnen
thans weer betere financiëele uitkomsten
op te leveren dan eenige jaren geleden het
geval was. Dit heeft den Centralen Raad
van Spoor- en Tramwegpersoneel aanleiding
gegeven by den personeelraad een verzoek
in te dienen, om te bewerken, dat aan het
spoorwegpersoneel een gratificatie wordt
uitgekeerd. Dit verzoek wordt hiermede ge
motiveerd, dat, in het algemeen genomen,
het personeel tot de goede resultaten het
zy'ne heeft bijgedragen. De personeelraad
zoo kan men verder in de bladen lezen
heeft dit verzoek in welwillende over
weging genomen.
Op zichzelf beschouwd, ligt er iets goeds
ten grondslag aan het denkbeeld, het per
soneel te doen deelen in de uitkomsten van
het bedrijf. Toch zijn er omstandigheden,
die er toe leiden in dit -geval met de toe
passing van dit denkbeeld voorzichtig te
zjjn. Als de spoorwegdirectie op het ver
zoek ingaat, begeeft zij zich o. i. nog ver
der op het hellend vlak, waarop men zich
in de jaren na den oorlog ten aanzien van
de salarieering van het overheide- en semi-
overheidspersoneel heeft begeven.
Het gaat hier om het beginsel, dat ten
grondslag moet liggen aan de belooning
van het overheidspersoneel en wel inzon
derheid aan die van het personeel in de
overheidsbedrijven. Het eenige juiste be
ginsel in dezen is o. i. dit, dat de loonen
zich moeten aansluiten aan die, welke on-
dpr de vrye werking van vraag en aanbod
in de particuliere bedrijven ontstaan, of
met andere woorden, dat zij hoog genoeg
zyn, om goed personeel te krijgen, maar
ook niet hooger, al willen wy daarbij niet
met een goud schaaltje werken. Stelt men
de loonen belangrijk hooger, dan dient men
daarmede allerminst de democratie. Men
geeft eenvoudig een douceurtje aan som
mige groepen van werknemers ten koste
van andere, die het in vele gevallen even
zeer noodig hebben.
De op bovenstaande wyze vastgestelde
loonen en de normale rente van het aan
gewende kapitaal behooren voorts de prij
zen der diensten te bepalen, welke de over
heidsbedrijven aan de burgers bewijzen.
Winst behoort een overheidsbedrijf, wel be
schouwd, niet te maken. Blykt het, dat by
ÖOUDSCHE COURANT
ONZE VOEDING.
Het gebruik van Wittebrood en van
rechten bereid van fijne witte bloem wordt
vaak door velen ontraden en veelal houdt
men een pleidooi voor brood van fijnge
malen volkoijenmeel of van grof meel.
Zulk brood is echter toch niet voor alia
menschen geschikt; by bepaalde ziekten,
met name van de spijsverteringsorganen,
wordt het slecht verdragen, alaook door
menschen met een zwakke maa*g enz. „An
derzijds is het niet aan twtffeiondemhevig
zegt Prof. Fassben Jer dat het bij geduld
en volharding mogelijk ia, de spijsverte
ringsorganen er aan te wennen ook van
zwaar verteerbare voedingsmiddelen meer
profyt te trekken en ook volkorenbrood te
verdragen, terwijl door een dieet, dat de in
gewanden wil paren, de prikkelbaarheid en
de traagheid van de darmen maar verergerd
worden. Dat bevestigen alle dokters, die
zich met de diëettiek (hier: gezondheidsver
zorging) by n.aag- en darmziekten bezig
houden. Dit kan echter ook iedereen beves
tigen uat eigen ervaring, die van huis uit
met zwakke spjjsv erteiringsorganen uitge
rust i>.”
In sommago gevallen schynt de „West-
faalsche Pumpernickel” tot de volkoren-
roggebroodsoorten te behooren. In '/weden
schynt men een soort roggebrood te bak
ken, dat aan het fldeaal van goed brood be
antwoordt. Ook kan <lat onbeperkt lang
goed blyiven; de boeren bakken telkens een
hoeveelheid- voor een heel jaar tegelijk!
Todh moet noch de smaak, noch de waarde
daaronder lyden. Het bestaat uit plakken
van 4 5 c.M. dik, die heelemaal tot konst
worden verbakken. Daardoor is goed kau
wen nootzakelijk, wat in elk opzicht een
gunrtigen invloed uitoefent op de spy .-.ver
tering en het nuttig effect van het brood.
Wat brood en andere spijzen van tarwe
aangaat, moge worden opgemerkt, dat
harde tarwe veel meer eiwit bevat dan
zachte. Griesmeel van harde tarwe verdient
dus verre de voorkeur boven dat van zachte,
terwyl het maar weinig duurder is.
Een zeer goede graansoort ia voorts de
haver, waar nog geen gebruik genoeg van
wordt gemaakt. Goed bereide havurvoe-
dingsmiddelen bevatten zesmaal zooveel vet
als witte tarwebloem en zyn zeer ryk aan
lecithine (een vetachtige, phosphorus be
vattende stof), natuurlijke voedingsuouten
en vitaminen. Ook wordt wel beweerd, dat
men ook de havervoedingsmiddelen gemak-
60
Maar indien Filips zich verbeeldde,
dat de oude vrouw te vroom was om
nare vrienden te verdedig en. of wel
te zeer gebogen ouder den last der
jairen om nog een antwoord te vinden,
dlan veirgiste hij zich. Er was een pijn
de stilte ontstaanLodewijk XVI
beet zioh op de lippefn, ziebaelf uün
achtende omdat hij niéts te zegftn
vond Marie Antoinette zweeg alleen
uil vrees te scherp te worden. De
spanning duurde echter niet lang. Me
vrouw de Montorged hief fier het hoofd
(,P. blikte Orleans onversaagd in de
oogen en zeide langham
„Broeder Ptatridus zou inderdaad
heel wa.t te vertellen hebben. Mon
seigneur. indien hij dat verkoos. Wat
hi] bovenal onder heit volk zoekt te
bestrijden is de noodlottige invloed
van het geheim genootschap, in Enge-
and, wertozaam, en waarbij enkel
landsverraders hier zich hebben aan
gesloten. met het doei Frankrijk in
net verderf te storten, het werk van
Jeanne d'Arc ongedaan te maken.”
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda «n omstreken (beboerende tot den besorgfcring)
1—6 regels L80, elke regel meer 0J& Van buiten Gouda sadan beaeagkring:
1-6 regels L56, elke regel moer 0.80. Advertentie in bet ZaUftiagnummar M flt
o,
do voorpagina M hoogov.
Gewone advertentie en ingezonden mededeelingen btj contract tot zeer gereducoerden
prijs- Groote letters on randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentün kunnen worden ingezonden door tuaschenkomst van eoliede Boekhande
laren, Advertentiebureau en onze agenten an moeten daags vóór do plantmg aan bot
Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te sjjn.
zamen aard; hy ia te vinden in het Neder-
landache leger. Aan het einde van dit janrj
zal het een eeuw geleden zijn dat het z.g.
keurcorps der grenadiers ©n jagers werd,
apgericht ter vervanging van het beroeps-:
legertje Zwitsers dat ons land to dien <lagj
had
Een eeuw van wisselende gebeurtenissen^
De jaren 30 en 31 gaven heldendaden te|
zien, ddarna bleef het by gewapende vrede..
Er behoort eenigen moed toe om in den|
tegenwoordigen tyd een jubileum ais uit te
vieren. Den ganschen zomer door zyn cd
hier ter stede congressen gehouden voor de|
ontjwajpenang en ongetwijfeld zit de actrel
daarvoor heel sterk in veler gemoederen^
vooral van die jongeren. Op zijn best vindt}
men een leger nog een noodzakelyk kwaad
een kwaad noemt men het stellig en aar. dt^
noodzakelijkheid twijfelen al vele duizenden^
Onder die omstandigheden een dergelijk
jubileum te vieren, is een durf.
Bovendien is het corps zelf niet meer wat
het vroeger was.-■■Het mist zyn huia »®derö
de Oranje-kazeme in vlammen opging; be-l
langstelling ervoor is uiterst matig en de
bekoring van»het corps is allang weg. Du
muziek ervan is het voornaamste dat nog
bleef en aan die muziek is dan ook het too-j
neelspel ontleend dat de eerste luitenant
den Hertog voor het eeuwfeest sameaistelde.
Nu en ^an trekt de muziek door de Haag-
sche straten waanschyniyk wel om de burj
gery nog wat sympathie voor het leger iu
te „blazen” maar heel hard wil dat met. Dq
liefhebberij om vrywillig dienst te nemen 13
tot een minimum gedaald ook ai als gevolg
van de algemeene actie «tegen alles waj
leger en vloot is»
De groote kracht waarmede de bestrijd
ders dier actie zich te weer stellen, bewijst
wel hoe men den invloed daarvan vreestj
Het publiek is niet zoo mal, dat het dit nde^
merkt. Wat onlangs in de Tweede Kamer i»
voorgevallen by de behandeling van de
uienstpliehtwet heeft velen doen zien dat
het met ons leger een eigenaardigen weg
opgaat.
mnuddeis, uat een historisch oogpunt i<
net aardig het jubileum van üe Ka remmer*
en Jagens ie vieren, t is misschien de ;aai-
see maai dat ze iets te vieren iusbOen.
Van dit keurcorps nog even naar Jose
phine Baker is maar een stapje. Na de aam
vankelyke opkammery van ueze julirouw
begint nft toen de kritiek los te komen en
uit zich het verzet tegen deze dwaze onzin
van iemand die iedereen in het ootje meent
te kunnen nemen. Het zou ons niet verwon
deren of het is spoedig uit met deze wilde
grimassen van deze namaak-kunstenares.
Een deel der menschen keert er zich met
weerzin af. Het is wel een bewijs hoe treu
rig het eugenlyk nog met de geestelijke ontf
wikkeling van het publiek, zelfs dat deel dat
n (üHauein w>aren maar.... zij geleKen
verUaziend veel op uw neefvoor
dien beKeering.”
„Uwé Hoogheid hieeft gelijk in hare
opmerking, dat er familietrekken zijn,
aan alle Loison s eigen' sprak de
»ude vrouw/ thans, met een kalmte,
al‘een door hare anders zoo zachte
oogen weersproken, „maar het Aal
Hare Majesteit wellicht vervelen mij
Oude herinneringen te hooreai opha-
le®i’ voegde zij er bftj, zich met eene
buig ng toü Marie Antoinette w endena.
Integendeel, mevrouw antwoord-
le de koningin met haar Ue'sten glim
lach ,.men is altijd blij naar het ver^
haal van nobele daden te luisteren en
<*en geslacht, waartoe gijzelve behoort,
kan niet anders dab vele sefaoone
bladjijden in zijne geadhiedenm tellen.
Hoe zacht was de blik, die baar
voor deze hoffelijke woorden dankte;
hoe uitdagend die, door haar aan Or
leans toegeworpen.
„Uwe Majesteit is goed, zooals ik
haar altijd gedacht hdb”, ging d$
markiezin voort, en zij keerde zich
andermaal tot den hertog ,.Ik sprak
van familietrekken, monseigneur, en
een der onzen Is. dat wij steeds de
vijanden zijn geweest van verradera.
Het was een Loison. die ter dlood
werd gebracht, omdat hij aMeen dri
jmoed had gehad] tegen Concini
waarschuwen zijn vader werd ge
kwetst in zijne worsteling met Jad-
kouiiig sLuoerue van angst, aat.
er een uitbarsting zou volgen op die
Kloeke taai, terwijl zoowel Mane An
toinoue al*, oe prinses <l.e Lamoailo
de moedige vrouw vo-l bewondermg
en dankbaarheid aanoagen.
De hertog was een oogenblik lijk
kleurig geworden, doch «erdl zichzelf
spoedig meestee. Hij zocht slechts naar
een middel zfch te wreken.
„Eeü| merkwaardig kloosterling zei-
de hij spottend. „Hot wordt waarlijk
tijd, zooals zoovelen wensohen, dat
uergedijke middieleteuwsche inrichtin
gen ais die inonnikenhiuzen uit wor- i
den geroeid.”
,,Dat zou inderdaad zeer geluklig
aijn voor... hen, da el dlan wenschen
monseigneur' klonk het ijskoud „Zij
zouden dan minder struikelblokken
ontmoeten in hun heilloos streven. Ik
ben het met Uwe Hoogheid) eiens, dat
het niet in de roeping van geestelijke
broedters ligt, zich in tijden van vrede
met politiek in te laten, maar wan
neer het vaderland in gevaajr verkeert,
dlan herinnert ook de monnink zich
zijn plicht voor Frankrijk en zijn
ning bij de gratie Gods op te staan,
niet met bloedige wapenen, maar met
hieel de kracht zijner welsprekendheid
Ik verheug mij, dat de overste der
Capudjners er ook aldus over denkt
Hef. bewijst, dat het oude Frankrijk
nog niet tot het verleden behoort
„Nu*zeide de toegdsprokene. wei-
ques Clement, uen moordenaar van
iiendriK 111 Een Loison viel in onge
nade bij Lodewijk XIV, omdat hij oen
Zonnekoaung dunde waarschuwen te
gen ae vriendschap van een prins, die
zijne krijgsplannen aan Duitschland
verkocht Hector de Loison, de al
to lammeling dier mannen, iwier vader
het leven van Lodewijk XV redde,
heeft dienzelfden trek met hen allen
gemeen hij weet het verraad te her
kennen, en poogt het tegen te gaan.
Ui hbj slagen, weet ik nietmaar
nieii in die overwinning, in de poging
ligt de deugd want dat streven
spreekt van ono© aller onveranderlij-
ke gehechtheid aan de kroon. Ik ont
ken niet, dat mijne bloedverwanten
nunne gebreken hadden, mannen van
hun tijd zijn geweest maar allen zon
der onderscheid waren dapper en
trouw en daarom is het mijn eenigé
trote een der hunnen te zijn.”
„Mevrouw de Montowgel heeft daar
alle reden toe”, zeide de koning,
moed) scheppende, nu hot begon te
blijken, dat aij het terrein winnen zou.
„Wij hebben geen vrienden gehad,
die ons met grooter zelfverloochening
dienden en ook de man. die den degen
voor het boetekleed verwisselde), was
een voortreffelijk officier imjn groot
vader zeide meermalen, dat hii met
honrterdl Lofeon’s Huroptt had kunnen
overwinnen.”
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.26, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2u4O, per week 22 cent, overal waar de Deaorging per looper geschiedt.
Franco per pést per kwartaal 8.16, met Zondagsblad 3.b0.
Abonnementen «orden dagelijks aangenomen aan ons Hui eau: MARfcl 31, GOUDA,
bjj onze agenten en loopers, den boeknandel en de postkantoren.
Onze bureaux xjjn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie Telef. Interc. 82;
Radactie Telef. 88. Postrekening 48400.
deze instelling geweest, vooral gelyk te be- 1
grypen valt van de zyde der winkeliers i
Zelfs by de verkiezingen voor den gemeen
teraad kwam het pro en contra in het ge-
ding. Menige candidaat werd aanbevolen,
met de mededeeling dat 5 hy geen lid van
Eigen Hulp was. De bedoeling was natuur
lijk om alle winkeliers ert hen wier lot aan
deze gebonden was, te trekken. Breedte
stroomen van discussies en debatten zyn
over de coöperatie heen gevloeid maar zyi
hield stand, drong door eh won véld, tot in
alle gemeenten. De Haagjechc vereemging
Eigen Hulp is op dit géhled ontegenzegge-
iyk de premier geweest.
Later zyn ook in den Haag andere coope-
ratieg verschenen en is de strijd daarover
geluwd. Eén der belangrijks factoren is na-]
tuurlyik geweest de voortdurende uitbrei-l
ding van den Haag die steeds nieuwe afne^
mers aanvoerden en dus aan alle iiieuwd
klanten bezorgden. In de halve eeuw vart
haar bestaan heeft Eigen Hulp meer daij
tachtig millioen gulden aan waren afgele-l
verd, een bedrag dlat niet gering is.
Van de hooge idealen die men aanvanke
lijk had is wel niet veel terecht gekomen]
Voor het groote publiek góng het alleen orr|
de vraag of de een goedkooper was dan aq
andér en het dividend was overwegend. Dat
neemt niet weg datongetwijfeld de cuope-t
ratie regelend heeft gewerkt op de prijsbe
paling omdat de winst tenslotte ar.der dé
afnemers werd verdeelid. Het dividend-stel-
sel vond navolging bjj enkele winkelier»
maar zelfs dat was niet in, staat om de coö
peratie tegen te gaan. Ze bleef bloeien er.
zy heeft ontegenzegigeUJk*'veel goeds ge
daan. Dat zij door haar grooten omvang
wel eens ietwat den bureaucratische!! kant
opging, is te ibegirypen. Of zuiniger beheer
mogelyk ware geweest is niet te beoordee-
len. Natuurlijk zijn velen in den loop der
tijden van Eigen Hulp weggegaan maar het
blijkt uat de cijfers dat zy daarnaast altyd
bleef groeien. In de crisisjaren heelt men
het uiterst moeilyk gehad, maar juist in
dien tijd heeft zy- haar nuttige zyde het
best doen zien.
De storm tegen Eigen Hulp is bezworen.
De winkeliers hebben er zich bij aangepast
en andere concurrenten die misschien nog
geduchter zijn, n.L de warenhuizen, zyn ge
komen.
Eén ding heeft de ervaring in deze halve
eeuw wel geleerd, n.l. dat een nieuwe stroo-
ming niet is tegen te houden. Zoo min a's
de coöperatie was tegen te houden is de
concentratie die zich in de Wairenhuizen uit,
te stremmen.
Voor het vele goed dat Eigen Hulp vooral
alg premier deed verdient zij hulde. Velen
zullen haar arbeid altyd dankbaar geden
ken, niet in de laatste plaats om het rtoffe-
lyk voordeel dat zy ervan genoten hebben.
De tweede jubilaris is niet van zoo vreea-
gurtnue zien gewennen te gevw» „vau
Drueaer Maincm b^Boefc net trou
wens n^mana te veirwonxiiereui, diathij
oorlogzucht g is. Men schijpc dient ouden
mensen wel een tijdaimg te kunnen
bedwingen, maar sterven: doet hij niet
en de vos ver toont altijd weer ijn
staart. Als ik nrij goed herinner, was
die vrome jarnevoetganger van than»
eenmaal een onzetf lichtzinnigste ho
velingen.
„Hoogheid", nonpelde d« koningin,
zie’ nauwelijks kneter kunnende oe-
tMingen.
j Maar de oude vrouw liet zich niet
i verslaanj. Hare oogen schoten vonken,
toen zij antwoordde
..Nienuend heeft graaf Heötor de
Loison beter gekend dan ik, die zijne
tante ben, monseigneur.”
0, vergeef viel hij haar met'ge
veinsde deelneming in de rede, „men
kan zich ook moeilijk alle familierela
tie herinneren en het zou bij nie
mand opgekofneti zijn een oogenblik te
veronderstellen, mevrouw de maricieu
zin...”
„Dat ik eene Loison wab?” vroeg'
zij snel, om een einde te maken aan
zijne gekunstelde verwarring.
Lieve hemel, ja. mevrouw”, her
mmi Orleans, Zich nog steeds héél ver
legen aanstellend, ofschoon niemand
dupe (was van .ijn opzettelijk slecht
gespeelde rol, „ik wil daarmede nog
niet zeggen, dat de Loiaon’s slechte
F I
