omdat hun die als eerste adres opgegeven wa
Zegt dat n'ret genoeg!
Uit ons Parlement.
De Gemeentelijke Reinigings- en Ontsmettingsdienst.
Van lang vervlogen dagen.
ft&'i&Sifeteinev?„0rini!en V"n
Raadsels voor de Jeugd.
ZELFS DE KOZAKKEN kochten hun REGI
tweede kamer.
Verschillende wetsontwerpen en
interpellaties.
Het mynrecht, een in 192b tyüelyk afge
schafte heffing op de mynen, is herleefd,
wijl het Rijk was blijven door-betalen het
gedeelte van de opbrengst, dut de z.g. mijn-
gemeenten en de provincie Limburg ont
vingen. Die regeling is nu a ervangen door
de volgende:
De mijnen betalen voortaan 10 cent per
ton (tot 1925 25 cents) en mogen afhou
den wat zij aan Zakelijke Bedrijfsbelasting
betalen. De Gemeenten behouden hierdoor
grootendeels wat zij tot nu toe ontvingen,
het Rijk geeft zijn.eigen recht op deze hef
fing op en geeft bovendien aan de provin
cie Limburg, die tot nu toe 2% cent per ton
ontving, een in 10 jaar afloopende uitkee-
ring, beginnen met 2 con over 1929. Of
schoon deze regeling verre van fraai is, zal
zij vermoedelijk als compromis door de Ka
mer aanvaard worden. Het Rijk heeft zich
hier wel zeer royaal betoond, doch de goede
■zijde van de oplossing is, dat de mijnen piet
al te zwaar belast worden en een strijd
over loonsverlaging, welke anders had ge
dreigd, is voorkomen.
Vervolgens is een aantal wijzigingen
goedgekeurd in de organisatie van de raden
van beroep voor de directe belastingen.
Deze Raden zullen voortaan een enkelvou
dige Kamer kunnen instellen en de secre
taris, tot dusver door de Raden zeiven be
noemd, wordt een ambtenaar.
Het voornaamste bezwaar hiertegen, in
een amendement-van Gyn neergelegd, was,
dat de secretaris zich dan niet meer geheel
onpartijdig zou voelen. Een gxoote meerder
heid heeft zich echter bij deze wijziging
neergelegd, nadat de invloed van het De
partement van Financiën was uitgeschakeld
door de bepaling, dat de Kroon secretaris
sen aanstelt op voordracht van het Depar
tement van Justitie.
Een derde wetsontwerp, waarmee de Ka
mer zich bezig hield en dat reeds aangeno-
■m——w 11 ii
nale overleg. Dat lijkt ons heel wat beter
dan een strijd van de gezamenlijke bieten-
landen tegen het riet, wat vooral voor
Nederland weinig aangewezen schijnt.
Over de interpellatie en volgende maal.
i [luiio wurm nwi
door mogelijk, wat minder zal doen af
schrikken van procedeeren om betrekkelijk
geringe bedragen.
Voorts krijgt de Kantonrechter het recht
zekere zaakwaarnemers, van oudsher zaak
waarnemers betiteld, te weren. De Kamer
nestor mr. van Sasse wist hjerby bepaald
te blijven, dat zulk een geweigerde gemach
tigde recht van beroep krijgt, namelijk op
de rechtbank, die den uitgeslotene hoort en
van den Kantonrechter inlichtingen inwint.
Vervolgens heeft de Kamer zich gerui-
men tijd bezig gehouden met een ontwerp
tot wijziging van de be vorder ingswet voor
de Landmacht. Veel pleizier heeft de mi
nister van Defensie hiervan niet beleefd.
Twee belangrijke quaesties zaten er in en
daartegen kwam zulk een oppositie los,
dat hij aanmerkelijke concessies moest
doen, ter wille waarvan de beraadslagingen
geschorst moesten worden. De voorgeno
men opwachtgeld-stelling van overcom
pleet geworden officieren werd omgezet in
non-activiteit (gelijk tot dusver) met een
aftrekregeling voor verdiensten uit burger
lijke ambten, terwijl de z.g. vóórbevorde
ring, d.i. opschuiving op de ranglijst van
zeer verdienstelijke officieren, beperkt
werd tot kapiteins en hoofdofficieren, ter
wijl wellicht een commissie van beoordee
ling voor deze keuze-bevordering zal wor
den ingesteld. Alles bijeengenomen was het
resultaat het tegendeel van een succes voor
minister Lambooy, welke bewindsman den
laatsten tyd wel heel ongelukkig is.
Toen kwamen er twee interpellaties. De
eerste, van den heer van den Heuvel, liep
over de misère in de suikerindustrie en ae
daartegen te nemen maatregelen; de twee
de, van den heer Drop, over toestanden in
het 'mijnbedrijf, met name over de mijn
ongelukken. Veel succes had de heer v. d.
Heuvel niet: de Regeering had juist deze
week een rapport van de ingestelde inter
departementale commissie ontvangen en de
conclusies van dat rapport waren zóó nega
tief, dat minister de Geer zich wel moest
bepalen tot een toezegging van bestudee
ring met spoed en tot een aanbeveling van
een internationale regeling in den zin van
de oude Suikerconventie. Dat de interpel-
lant weinig enthusiast was over dit weinig
positieve antwoord laat zich begrijpen; met
een motie kwam hy echter niet. Kwam men
van Rechtsch met aandrang naar protectie,
van de Linker banken werd daartegen ge
waarschuwd en oordeelde men den toestand
niet zóó dreigend. Het slot was, dat de Mi
nister van Financiën zoo noodig nog een
landbouwtechnisch onderzoek toezegde en
by zyn gereserveerde houding bleef. De be
windsman deelde nog mede, dat hy juist uit
Genève had vernomen, dat men het daar
meer zoekt in de richting van een betrek
ken van de rietindustrie in het internatio-
gelijks en in de silooten in de buitenwijken
tweemaal per week.
Over de medewerking van het publiek om
Tollen.
Toen, in het begin van onze Christelijke
jaartelling, ons land bewoond werd door Ba
tavieren en andere Germaansche stammen,
en hier nog geen dijken en gem andere
bevaarbare wateringen, dan de rivierei., die
van de vroegste tijden af, haar wateren naar
zee voerden. Bijgevolg waren hier ook gten
tollen, maar nauwelijks hadden de Romei
nen hun intrede gedaan en eenigermate orde
in den chaos geschept door heirbanen aan te
leggen van de eene nederzetting naar de an
dere, en door kanalen te graven, lie eon
verbinding tot stand brachten van rivu ren,
welke altijd langs verschillende paden haar
weg naar zee hadden gezocht, of 'le tolle'i
kwamen. Ze zym dus al eeuwenoud, en heb
ben een by zonder laai leven, want nóg, nu
het verdeer zoo tallooze walen drukker is
geworden, dan in dien ouden, ouden tijd, zijn
ze in groote hoeveelheid binnen onze land
palen te vinden, en „Holtaid-toUnnd" in nog
een juiste naam. Al bijna twintig eeuwen
lang vraagt men den reiziger eeltig geld
voor Vt begaan van verschalende wegen,
zoo te water als te land. Tweeërlei redenen
schijnen hierbij te hebben voorgezeten: eer-
stens was men van oordeel, dat hij die vr.n
een zekeren weg gebruik maakte, ook ver
plicht was in het onderhoud daarvan by te
dragen, anderzijds was men er op uit, een
zeker bedrag by den in- en den uitvoer van
meerdere handelsartikelen te heffen.
Het is bekend, dat Dirk III, graaf van
Holland, het oog had geslagen op zekere
gronden in de buurt van het tegenwoordig
Dordrecht, die de leenheer, Keizer Hendrik,
aan Adelbold den Ltrechtschen bisschop in
leen had verstrekt. Hy stichtte een sterkte
aan den mond van het riviertje de Dubbel,
thans verdwenen, en hief voortaan tol van
alle koopwaar, die Maas en Waal op- en af
gevoerd werden, zonder zelfs den keizer
vergunning daartoe te vragen. Klachten
over tollen, we hooren ze nu, ze werden ook
toen vernomen. De toenmalige handelsteden
lemmerd, dat ze ten laatste buiten staat
zouden zyn, het Kyk de gewone schattin
gen op te brengen.
Maar de tol bleef bestaan, en was de
oorzaak van het ontstaan der aloude stad
Dordrecht, eens Hollands grootste koopstad,
gyoot al, toen de handel van Rotterdum nog
fit zyn windselen lag. Oorspronkelijk bezat
alleen de Duitsche keizer hier het tolrecht,
later kregen de graven dezer gewesten de
zelfde rechten, nog later ook de steden. Toen
verrezen ze als paddestoelen, en de weerzm
er tegen was zoo algemeen, dat by de in
stelling van het Groot-Privilegie, aan Maria
van Bourgondië afgedwongen, aan de onge
breidelde vermeerdering van tollen paal on
perk werd gesteld. Maar, die er eenmaal
waren, ze bleven bestaan, in allerlei vor
men. „Wie wil varen over de Vecht, logge
zyn beursje op de plecht", rymelden onze
vaderen, en ze wilden daarmede te kennen
geven, dat je om een teekenacht ige uit
drukking van velen te gebruiken ,.wel met
je portemonnaie in je hand kon blijven
staan", als men dat riviertje bevoer, om by
elke brug tol te bellen. Het oude middel,
om tol van den voorbyvarenden schipper tc
heffen, de stok met een touw er aan waar
een klompje aan vast zit, men ziet het ook
hier nog aan de Roode Brug gebruiken
is nog overal in ons waterryk land he
kend. Waar zooveel tolgeld motst, worden
opgebracht, daar Was voor bepaalde catego-
riën van personen vrijdom van tol ingesteld
In- en omwonenden hadden soms geen tol te
betalen (denk maar aan de Koudekerksche
brug!) Leidsche kooplui hadden in de mid
deleeuwen het voorrecht, heel Holland te
mogen doorreizen, zonder tol te behoever. te
betalen, en dat wilde in die dagen vooral wat
zeggen! Het liep op, als je een reis van tv-
teekenis had te maken. Ook de lui uit Delfi
waren vry van tol in heel Holland. Zoo had
de graaf het geordineerd, en zoo geschiedde
het. Ik noemde de tollen taai van leven, en
dat is zeker waar. Toch valt niet te ontken
nen, dat er in de laatste honderd jaar veel
zyn verdwenen. Waren ze er nóg, de heeren
automobilisten zouden nog harder klagen.
Het heugt me, dat midden in het dorp
Zwammerdam er twee stonden, vlak naast
elkaar by de vergulde Arend. Wie van de
kant van de brug kwam, en naar Bodegra
ven moest, passeerde er één, die rechtsom
de richting naar Gouwsluis inging, moest
dubbel betalen! By Bodegraven, aan de
hooge zyde, stond er weer een, even voor
men Alphen inkwam, ongeveer op de hoog
te van den watertoren, had je al weer zoo'n
wegversperring. By de tegenwoordige uit
breiding van het verkeer passen ze niet, het
zyn anachronismen geworden, die hoe eer
hoe liever dienen te verdwynen, en de laat
ste tol in ons lieve vaderland mag, wat mij
betreft, worden opgeborgen in het een of
ander museum van oudheden. We kunnen
de sta-in de weggen uit vroeger eeuwen
thans niet meer
Aan liet ly-vig verslag van de Gemeente
lijke Reinigings- en Ontsmettingsdienst
waaruit wy reeds een en ander publiceerden,
ontleenen wy nog het volgende:
In totaal waren in dienst van de Reiniging
aan het einde van 1927 32 werklieden, van
welke 28 in vaste, 3 #i tijdelyken en 3 in
lossen dienst.
De loonen van deze werklieden varieeren
van 28.35 per week t»t 33.76. Een onder
baas verdient 36.—.
Afvoer van faecaliën enz.
De stadsgrachten, alsook de riooten ach
ter de Tuinstraat en langs het Houtmans-
plantsoen, op welke de faecaliën vanuit alle
woningen in de binnenstad, deels door mid
del van riolering en deels rechtstreeks wor
den afgevoerd, werden geregeld ververscht
door inlating van water uit de rivier de
lJssel.
De sloot achter de woningen aan de oost
zijde va-n de Krugerlaan, waarop de privaten
dier woningen loozen, werd electrisch afge
malen en ververscht met water uit den pol
der „Willens".
De afvoer in de stadswijk „Korte Akke
ren" werd in zyn geheel bewerkt met het in
1924 gereedgekomen ©lectrisch-automatisch
poinpgemaal aan den Boschweg. iDe hoe
veelheid afvalwater uit die wijk langs dien
weg in de rivier de IJssel geloosd, bedroeg
in 1927 554240 M3.
In het stadsdeel „Kort-Haarlem" bleet-
het afvoeren der faecaliën op den Burge
meester Martenssingel en op do slooten in
die omgeving, onveranderd doorgaan. De
vervuiling dier openbare wateren op deze
wyze ontstaan, leidde ook dit jaar tot groo-
ten hinder voor de omwonenden. Gezien het
meer en meer (bevolkt raken van deze wyk is
het brengen van een afdoende verbetering
ook in dezen toestand een aangelegenheia
welke feitelyk geen uitstel meer toelaat.
Het ververschen en bemalen van riolen
en slooten en liet verwisselen van tonnen
heeft in 1927 gekost 7837.55.
Schoonmaken van riolen, zinkputten
en straatsyphons.
De riolen by welke zulks noodig bleek
werden op de gebruikelyke wyze gereinigd.
Het doorspoelen der riolen met gebruik
making van de schuringswerken voyd
slechts éénmaal plaats; alle aanbeveling
verdient het dat dit zoo nuttige werk in vol
gende jaren meerdere malen pluats vindt.
Door particulieren werd in 13 gevallen de
hulp van dezen dienst ingeroepen voor het
reinigen en stoppen van riolen en voor het
ledigen van zinkputten. Enkele dier reini
gingen geschiedden door tusschenkomst van
den Inspecteur van het Bouw- tn Woning-
de grachten en slooten niet te verontreini
gen door daarin allerlei afvalstoffen ee de
poneeren, kan nog steeds niet geroemd wor
den; by velen heerscht nog de opvatting om
deze wateren als natuurltfke vuilbergplaat-
Baggerett en diepen van wateren.
De stadsgrachten werden door geregelde
baggering en daar waar noodig door uitdie
ping, in een goeden staat gehouden; ook aan
het baggeren der slooten werd veel zorg be
steed.
Het opvisschen van dryfvuil uit de open
bare wateren geschiedde in da grachten en
Verzamelen van huisvuil en asch.
Om dezelfde als in het vorige verslag ge
noemde reden bleef de indeeling van de op-
haahvyken ook dit jaar ongewyzigd.
Ophalen van slachtafval.
De regeling omtrent het afhalen van
slachtafval uit de slachteryen bleef ongewy
zigd.
Het aantal tonverwisselingen bedroeg
2905 (vorig jaar 2653) en werd aan slacht
afval ingezameld 264 M3.
De kosten van uitvoering dezer werk
zaamheden zyn begrepen in de voor het
onderdeel „Avoer van faecaliën" begrepen
uitgaven.
Vernietiging van afgekurd vleesch
en dierenlijken.
In den verbrandingsoven aan den Bosch
wég werden vernietigd 50 cadavers en 104
partijen afgekeurd v'eesch, waarvan 30 ca
davers voor rekening vain diverse buitenge
meenten.
Van deze vernietigingen hielden er 30 met
Miltvuur en 20 met ongeschiktbevinding
voor de consumptie verband.
Schoonhouden van school- en andere
gemeentegebouwen.
In de organisatie van den schoonmaak
dienst der gemeente-gebouwen kwam geen
verandering.
Diverse werkzaamheden.
Behalve al deze werkzaamheden was de
dienst nog belast met de volgende, geleide-
lyk daarbij ondergebrachte werkzaamheden:
Het rangschikken van "de ter markt ko
rnende kaaswagens;
Het voorzien van de kalverhokken van
ligstroo tijdens elke Maandag- en Donder
dag-kalvermarkt;
Het verleenen van de benoodigde hulp aan
de keuringsveeartsen tydens het keuren
door hen van het ter markt aangevoerde
vee;
'stomden wagen werden naar het'van Kersen
Ziekenhuis overgebracht 86 ^altenten;
Het doen afmaken van honden en katten
het aantal honden en katten door den die
renarts G. Hupkes, door middel van .«trych-
nine-njecties op het terrein van den dienst
Pijnloos gedood, bedroeg respectievelijk 102
en 23;
Het verieenen van assistentie tijden» liet
wegen in de kaas- en in de varkenswaag tij
dens de Donderdag-weekmarkt;
Het verleenen van assistentie en het hou
den van wacht bü aan den openbaren weg
geplaatste voertuigen tijdens de Donderdag-
weekmarkt; en
Het uit de omliggende gemeenten afhalen
en vernetigen van het aan Miltvuur gestor
ven vee.
Opgenomen is het volgend staatje dat een
overzicht geeft van de ontvangsten en uit-
.7 igeacnieade in de grachten en gaven van den dienst van het tiidstio der
in do sloot langs het Houtmansplantsoen da- exploitatie in eigen beheer af.
t—,
•-* O
UITGAVEN
ONTVANGSTEN
bijdrage uit de
GEMEENTEKAS: -
S
n D
o oa
O
•O
TOTAAL
per
inw.
in clc.
TOTAAL
per
inw.
in ctt.
TOTAAL
per
inw.
in ets.
1915
1916
1917
1918
1919
1920
1921
1922
1923
1924
1925
20184
26160
26481
26471
23430.07%
3079L11%
38356.44%
57426.60
72346.41
90129.13%
93841.55%
95619.39% 354.2
377.3
372.2
117.7
144.8
216.9
272.3
338.1
351.7
27153 102462.46
27229 101357.43
27533 103894.03 377.3
191M> 27847 105290.79 378.1
1927 28090 102711.48 365.7
De Gemeentelijke Ontsmettintsdienat
-Medisch toezicht.
Met het geven van medische instructies
als in artikel la van de desbetreffende ver
ordening bedoeld, bleef belast de Gemeente-
Geneesheer Dr. E. J. Hamburger, voor wiens
bemoeiingen met den dienst als zoodanig,
wordt verwezen naar diens over dit jaar uit
gebracht, bij dit verslag gevoegd rapport.
Directie en personeel.
De leiding m den zin der Wet berustte bij
den Directeur J. P. Anemaet, die tevens Di
recteur van den Reinigingsdienst is.
Inrichtingen.
Van de ontsmettil/gsinriohting, welke
eigendom is van net/Van Iterson'Zieken-
en over welke de dienst krachtens ver
ordende bepalingen lie beschikking heeft,
werd de ruimte, tot vijor eenige jaren door
den dienst benut voor het bergen van de
^^^e-goede ren trans-port wagens, ingericht
o^Fgarage voor een door genoemde instel
ling aangeschaften motor-ambulancewagen.
Een onderzoek naar het ^Rtamettend ver-
10612.12
15950.37
20213.69%
40765.36
37235.14
21865.22
20563.36%
16038.18
19849.94%
26039.61%
26996.27%
30523.63%
26668.33
40.5
60.9
76.3
154.0
140.2
82.0
77.0
59.4
73.1
95.6
98.5
109.6
•94.9
12817.95%
148.40.74%
18141.75
16661.24
36111.27
68263.91%
73278.19
79581.21%
82612.51%
75317.81%
76897.75%
74767.15%
76043.15
48.8
56.7
68.5
63.0
132.1
256.1
274.7
294.8
304.2
276.6
279.2
268.5
270.8
mogen van den ontsmettingsoven werd van
wege het Centraal Laboratorium voor de
Volksgezondheid te Utrecht verricht op 4
October van dit jaar. De uitkomsten van de
bacteriologische onderzoekingen op de voor
die proefneming gebezigde levende micro
organismen, waren positief.
De formalinekast, waarin worden gedesin
fecteerd de goederen welke niet tegen een
temperatuur van 100" C. bestand zyn, bleef
goed voldoen.
Van het centraal gebouw van den Reini-
gingsdienst aan de Vest bleef voor onder
brenging van den motortransportwagen een
gedeelte van de garage en voor berging van
klein materieet, ontsmettingsmiddelen etc.
een gedeelte van het magazijn gebruikt.
Door den dienst Wert voor de gebruikma
king van den ontsmettingsoven aan voor-
melde ziekeninrichting vergoed 896 en
aan loon voor het bedienen van den oven
be
taald 218^7%'.
Materieel.
Aan het onderhouden van het materieel
werd goede zorg besteed. Van de ontsmet-
tingszakken werden de versletene door nieu
we vervangen en werden voor het doen af
zonderen van de bed- en lijfgoederen van
Roodvonk-patiënten in gezinnen waarin
deze worden verpleegd, 6 waschzakken aan-
'.schaft. Ontsmettingen.
De ontsmettingen bepaalden zioh hoofd
zakelijk tot het behandelen van lyf- en heil
goederen. In enkele gevallen adviseerde de
medicus ook tot mechanische ontsmetting
an het ziekenvertrek.
De woningen, in welke een typhus-lyder
werd verpleegd, werden tydens den duur der
ziekte voor het opvangen van de faeces van
ee nprivaatton en voor het drenken in lysol-
oplossing der bed- en lyfgoederen van den
patiënt, van een waschkuipje voorzien.
Voor het afzonderen van de bed- cn lijf
goederen van Roodvonk-patiënten werd, ook
met het oog om deze vóór het wassehen te
doen ontsmetten, in de betrokken gezinnen
een waschzak in bruikleen gegeven.
De van hoogerhand gegeven voorschrif
ten, op te volgen by het thuis verplegen van
Diphtherie-, Typhus- en Roodvonk-patiën
ten, werden in elk voorkomend geval aan
het gezinshoofd uitgereikt. Beknopter sa
mengestelde voorschriften als waarvan in
het vorige jaarverslag sprake was, bleven
dit jaar nog uit.
In het laatst van dit jaar werd, op verlan
gen van den Geneeskundig Inspecteur, hot
ter onderzoek opzenden van ratten, doch in
dit geval naar het Centraal1 Laboratorium
voor de Volksgezondheid te Utrecht, hervat.
De ratten lieten zich echter moeilyk levend
vangen; zelfs de daarvoor ingeroepen mede
werking der burgery leverde weinig succes
op.
De krachtens artikelen 4 en 5 der Wpt tot
voorziening tegen besmettelijke ziekten
plaats gevonden reinigingen en ontsmettin
gen bedroegen in totaal 64, waarvan 19 wo
ning-, 27 goederen- en '18 tonontsmettingen.
Voor rekening van den ontsmettings
dienst der Zuid-Holl. Vereeniging „Het
Groene Kruis", werden 43 party en en voor
rekening van de Vereeniging tot bestrijding
der Tuberculose te Gouda 1 woning en 8
partyen goederen ontsmet.
Drie woning- en 7 góederenontsmettin-
^ikying^emc«,3^nu^i"i« "u.3 Soede re™Ilt"
ontsmettingen met Scabies, 1 goederenont
smetting met Kanker en 1 goederenont
smetting met Vervuiling verband hielden,
werden op verzoek van den Medisch Advi
seur kosteloos uitgevoerd.
Voor de exploitatie van den dienst werd
in dit jaar in totaal uitgegeven 5452.87
en werd ontvangen 986.49.
Het bezoek van de liuitenlamlsche
journalisten aan Gouda en Boskoop.
De Olympiade van dit jaar heeft tal van
buitenlanders naar en door ons land ge
bracht, onder wie in de eerste plaats wel, de
plm. 80 journalisten, behoorende tot 20 ver
schillende nationaliteiten, genoemd mogen
worden, omdat zy kwamen met een speciaal
doel: ons land nader te leeren kennen en
hun indrukken terug te geven aan het blad
in hun vaderland, dat zy vertegenwoordig
den. Wat een schitterende reclame voor ons
land en zjjn diverse industrieën!
Dat vele landgenooten, die buitenlandsche
bladen niet ter beschikking hebben, razend
nieuwsgierig zyn om eens te lezen, wat som
mige dezer heeren van ons land, onze indus
trie enz. vertellen, vooral van de stad an
haar Omgeving die deze landgenooten bewo
nen, kan men zich voorstellen. We zullen
hun nieuwsgierigheid bevredigen door die
artikelen vertaald, onder hun oogen te bren
gen, die in onze handen komen, waarbij we
ons hoofdzakelijk bepalen tot mededeeiing
over Gouda en Omgeving.
In de Heilage zur Prager Presse" van
17 Juni 1928 komt een artikel voor „Holland
m zohn Tagen" met verschillende foto's,
waaronder een van de Waag en het Stadhuis
alhier.
Het artikel begint: Gouda en Boskoop.
Groote Kerk. De grootste kerk van Hol
land'staat hier in Gouda.
Mijn gids merkt glimlachend op: „U komt
int Praag?" Ik ken die stad ook wel eenigs-
eins, maar een kerk als deze hebt U daar
toch niet." Ze zijn trotsch, die Gouwenaars,
op dezen superlatief. Ook in Baedeker (een
reisgids) staat-iy deze -kerkramen een ster
retje. En weer speelt het orgel en voort gaat
de kprkbeambte met zyn uitlegging; hij ver
telt van de afzonderlijke ram^o^r hunne
scheppers en schenkers, over het verleden
en over wat in de toekomst nog te ver
wachten is. In deze kerk steekt het geloof
van menschen, die recht hebben op iets te
wachten.- Zy wandelen hier, waar eeuwen
in de 17e
speurt ze na. De Burgemeester is retailer
"I leidt zyn gemente naar rotarische princi-
JAS bij Frans van Cairip
2130
200
pes: Koöperatie geen sentimentaliteit. De
geschiedenis voorzeker de leermeesteres van
het leven, maar verbindingen te land en te
water geven het leven ook heur deel; en hier
hebt ge ze.
„Audite et alteram partem" staat in het
raadhuis geschreven. Niet slechts „hoort ook
de tegenpartij" maar „blyft toch niet bij
deze eene!" In de moeilylke tyden van het
begin der 19e eeuw is de bevolking achteruit
gegaan, in deze eeuw heeft de industrie
klappen gehad. Daarvoor hebben de bewo
ners in de nieuwe eeuw een nieuwe industrie
doen ontluiken, waarop ey even trotsch kun
nen zijn als op hun kerkramen*Zij mogen
trotsch zijn op hun kazen, hun'nieuwe pij
pen en op hun aardewerk.
Goudsche Kaas. Kaas wordt in den ge-
heelen omtrek gemaakt en op-eiken Donder
dag brengen de boeren dit smakelijke pro
duct op hun ouderwetsche wagens en hun
nieuwe auto's naar de stad, en in hee.'e
scheepsladingen sturen de handelaars zc
dan de wijde wereld in. iMeer dan 3.000.000
K.G. van dit zuivelproduct werd het vorig
jaar van hieruit verzonden.
Goudsche Pijpen. De industrie, waaraan
de overheid zich in alle tyden gelegen liet
liggen er waren vele fabrieken en in do
toekomst kwam er veel wryving en de over
heid bemoeide zich er zoolang mee tot er op
•n goeien dag byna niets meer over was.
„Dit was in den bloeityd van de 17e eeuw"
vertellen ons de hirlorieblaan. In de 20e
eeuw begon men opnieuw, opnieuw begon
men „de lange py'ip" te maken, die iets heel
bizonders is in de kunst van het rooken,
want zy eischt niet alleen het genot van het
rooken, maar ook een goede behandeling
je te stooten en... je kunt een nieuwe ne
men.
Goudsch aardewerk en Kunstprodukten.
De Plateelbakkerij „Zuid-Holland" produ
ceert heel bevallige kunstvoorwerpen en
doet haar best Kopenhagen en alle overige
steden, die hiermee begonnen ztfn, in te ha
len. Ook dit is een oude industrie, waarvan
men in de archieven zeer interessante af
beeldingen vindt, van heel eenvoudige potjes
„zelfs bij de natuurvolken heeft men exem
plaren aangetroffen" vertellen ons oude
aanteekeningen, voert de weg dezer Goud
sche industrie naar de reusachtige vazen en
standbeelden van oen tegemvoordigen tyd.
Boskoop. Op een breede vaart worden we
van Gouda gebracht naar dit paradijs van
kweekers. Voor ons en naast ons kolossale
vrachtschepen en booten met pleizier-reizi-
gers. Zakdoeken wuiven en van beide zijden
zien we windmolens, groote en kleine, van
heinde en veer, deze uitgelaten aan. Twee
menschen loopen aan den wal en trekken
een zwaar beladen schuit voort. Inspanning
en de warmte geven hun kleuren als boeien.
Boskoop komt in zicht. (Een landschap zooais
je dit elders ook ziet in Holland: wyde vlak
te, waarvan het einde niet te zien is. En
alles in groen gehuld. Sedert de 16e eeuw
legt men zich hier met geestdrift en ver
stand toe op den tuinbouw.
In de 19e eeuw zym deze tuinders de
wijde wereld ingevlogen. In ieder hoekje van
Europa vindt men een tuinman, die weet
wat de tuinen van Boskoop waard zyn. En
het mag nog gezegd worden: we kwamen in
een broeikas, waarin roode rhododendrons
stonden, links dof getint, rechts prykend
met warme, gloeiende kleuren. „30 lange
jaren heb ik deze vurige rhododendrons ge
kweekt en gekweekt tot ik dit resultaat be
reikt". Dertig lange jaren werkens aan één
kleur. Maar juist daarom is Boskoop, het
Hollandsche stedeke met nauwelijks 8000 in
woners, ook bekend ever de heele wereld. Er
is geen hoekje in de wereld, waar de tuin
man dezen naam niet kent. Het is waar, dat
het stadje maar 8000 inwoners telt, maar
zoo ongeveer 700 kweekerijen breiden zich
daaruit over 1000 H.A. gronds, voor
G.OOQ.OOO Hollandsche guldens wordt er jaar
lijks aan bloemen geteeld en niet meer dan
5 dezer kweekeJingen hly ven in het eigen
land. Naar Noord- en Zuid-Amerika, naar
Oost- en West-Indië, naar Australië, Nieuw-
Zeeland, naar Zuid-Afrika, zelfs naar Ys-
land worden scheepsladingen met Boskoop-
sche kinderen verscheept. Maar, het is waar
ook, de kweeker, die ons zyne rhododendrons
heeft laten zien, heeft aan deze warm, roode
kleur 30 jaren van zyn leven ten offer ge
bracht.
Dr. S. S. HOOGvSTRA.
Krullen en nog eens krullen.
Een van de voornaamste darr.eskappers
uit de Seinestad heeft, blijkbaar geïnspi
reerd op modeboeken uit lang vervlogen
jaren, een poging gewaagd om... de kleine,
kokette pypekrulletjes weer in eere te her
steilen.
En zoo ingenomen bleek vrouwelijk Parijs
met het probeersel te zyn, dat het nièuwtje
reeds op een kapperstentoonatelling werd
gedemonstreerd. Alweer met 3ucces!
We gaan dus weer krullen dragen. Op het
achterhoofd worden de kurketrekkers zorg-
zuldig in ryen gerangschikt, over de ooren
vallen ze ook nog heen, maar het voorhoofd
blyft vry.
„Krullen, krullen en nog eeii3 krullen",
zullen wy in het winterseizoen te zien krij
gen. Krullen die laag neerhangen in den
nek, of die door de draagster tot een klei
nen, lossen chignon worden opgespeld.
Krullen langs de slapen, z'ooals het flat-
teuse kapsel van 1830, waarvan wy hier
een afbeelding geven. Gladde haren heeten
nu reeds ouderwetsch, en wie heur achter
haar volgens de goede, oude shingle-me-
thode wil laten opknippen, krijgt van den
kapper te hooren, dat zooiets niet meer „du
ton" is. Beter kan men het erg korte haar
laten aangroeien, totdat men weer een
pruik heeft, die veel gelijkenis vertoont met
den haardos uit de allereerste bob-periode.
Het dient gezegd dat de meeste vrouwen
er wel by zullen varen, als zy haar lokken
een ietsje laten groeien. De kortgeschoren
hoofden-mode vergde niet alleen een goed-
gevormden schedel, maar ook zuivere trek
ken en een scherp profiel. Bovendien stond
zoo'n jongensachtig hoofd al heel slecht Jrifj
een kostbaar avondtoilet. Wie
tailor-made en pull-over pittig uR»Cg met
haar gecentimeterde pruik, maa^ffe zichzelf
belachelijk zoodra zy
grand' robe de soir van zw&af satijn of
luchtig chiffon, gedécolleteerd en mouw
loos.
Mode heeft dus gelijk,/at zy, by de mo
dieuze, bewerkelijke ja|fonnetjes een
welyker kapsel eischy De kosten van deze
nieuwe gril zyn niet gering, want een per
manente golf is een eerste noodzakelijkheid
er ten allen tijde gesoigneerd
indiei
uit
FIGARO.
De vriuadelijke kapper, die ons inzeept,
heeft voor ons dm giaas vani de roman
tiek en den stralenkroon van ilo macht
verloren, diio hom ia vroegere tijden; omga.7
Het sprookje reeds vertelt do geschiedenis
van den reus, dien niemand wilde sche
ren omdat hy al heel gauw kwaad werd en
dan er maar dadelijk op loealoeg, tot een
jong kereltje het toch durfde te wagen om
toen liet monster, nadat hij was gescho
ren den jongen vroeg, waar hij den, moed
vaudaam had gebaald:, vertelde hij open
hartig: „Als ik je gesneden had, zou jk
dadelijk gezorgd bobben, dat ik niets meer
Vün jo had' te vreezen". De man, die steeds
liet mes aan de keel van zdjn modomeii-
sohen zetten diurft, genoot in de tijden,
toen men nog zoo beyoliaaïd was als te
genvvoordag, eon bijzondere verbrouwens-
ainbt en tlaarom waren de barbiers dikwerf
do al machtigste gunstelingen van groote
hoerscher8, niet alleen in het Oosten maar
ook in de Europeescke geschiedenis. Men
denke maar eens aan don Vlaainsohon bar
ber Danhirsch, die als Olivier do Daim,
de almachtige miniarter van Lodewijk X1
weirl en die door Alfred Neumann tot den
beid van zijn bextoemdeo roman „Do Dui
vel" werd gemaakt In do Itusaischo ge
schiedenis heelt de barbier L'Estocq, de
zoon van een I-'-vanschon Hugenoot, die
zich te Hannover had gevestigd, een go-
lij ko rol als Le Daim gespoeld onder
regixtriiig van Keizerin Elisabeth van Rus
land. Do geschiedenis van do barbiorskunst
- want als oen kunst is vroeger het sche
ren boscliouVd - verliest zioh in de don
kere tyden. Emil Szittya, die aan den bar
bier in Sahanewmniu-monat een interes
sant artikel wijdt, laat do barbierskunst
bij Alexander den Groote beginnen, die
het scheren in Griekenland zou hebben uit
gevonden. In ieder geval is do barbier in
daa Rainoinscben keizertijd reed» een aan
zienlijke persoonlij kheii ei» eon barbier was
de eeirete leermeester van dJeu later en kei-
Nd
lil
Middeleeuwen schommelde hot gll-
do der barbiers tussohen aanzien en vor-
acliitang. Het beroep „van den baardkrab-
ber" behoorde laingMn tijd tot de eorl'ooze
beroepen, maar men had ook barbiers, die
tegelijk als ,,öhirusgijnenoen zegenrijk
work vorridhtten en „aderlatere" worden
Do barbier op hiet platteland
tijd de functie van aderlater
uilgeoefend. Vroeger kende men twee ma
nieren om zioh te laten scheren, vooral op
hot platteland. Do barbier, daar, vroeg aan
zijn klanten, of zij over den lepel of over
do duimen wilden geschoren worden. Om
n.l. op do wangen mot bet roes goed tc
kunnen komen, kregen de betere klintcn
van den barbier een lepel in den mond,
terwijl do barbier, bij de minder goedbeta-
Jërjdo oliëntèle de dtuimen in den mond stak.
De post van vertrouwen, wélke de bar
bier wegens zijn „beroep" genoot, werd
later nog begunstigd door de nauwe samen-
raking, waarin hij met zijn klanten ge
raakte. De barbier kwam in vdle huizen
en kwani in vele slaapkamers. Hij werd
een „levendige kroniek" en vertegenwoor
digd' in den tijd dlat er nog geen pers
(was, het moderne dagblad. Als de versprei
der van nieuwtjes en van de kletspraatjes
moedig* en grappige persoonlijkheid, zoo
als hij door Beaumiaröhais In zijn „Figa
ra" onsterfelijk is geworded.
Wöb do barbier in oude tijden de ver
trouwde van den man, de kapper is sinds
dé 18e eeuw steeds meer de raadgever van
de vrouwen geworden. Beroemde kappers,
die de mode der haardrachten maakten,
kende men reeds te Parijs In de 17e eeuw.
Sinds het pagekopje is ingevoerd', is dc
invloed van den kapper nog grooter ge
worden. De beroemdste coiffeur in den te-
genwoordigen tijd ls zeker wel de Par ij-
zenaar Antoine, die zich er op beroemd,
de schepper van den pagekop te zijn. Wfcl
mag het hem bekomen.
ONZE KOLONIËN.
Verduistering door een Notaris.
De administratie geheel in de war.
Reeds sedert enkele dagen komen bsr.ch-
ten uit Batavia omtrent door een notaris
ald»ar gepleegde mail ver sa ties, terwijl uit
de nadere bijzonderheden bleek dat do ad
ministratie van d'ien notaris geheel ia de
war was. W
Anota seint thans
Inzake d|a verduisteringen van den no
taris Koeloffs V&lk alhier wordt nog me
degedeeld, dat praotisch alle advocatenkan
toren te Batavia civiele procedures liebben
iloopon tegen notaris Koeloffs Valk wegens
terugvordering van onrechtmatig geëinpj-
oheerde gelden» De administratie van het
kaaitoor is absoluut in de war. Vermo
gens onder beheer bleken alle dooreen te
zijn ondergebracht in één pot, waaruit naar
believen werd geput. Ook is gebleken dat
tn deze zaken die vroegere partner van no
taris Roelo/fs Valk, de heer Heyman Co-
hen, die destijds werd doodgeschoten door
den heer Van Rijn, betrokken is gewoes-
Notaris Roelofs Valk bekende reed» vol
mondig tweo vorduieteringen te hebben ge-
p' egd tot een gezamenlijk bedrag vani 30
mdlle ten nodeele van hem toevertrouwde
■na 1 atonscliö p pon
„Zijn finanoieolo toestand was zoodanig,
dat liij o.a. getracht heeft geld te leeneu
van oen iuchtgelegenhoid alhier. Reeds ge-
ruimen tijd stopte hij het eene gat met
Reeds lang koestorde de justitie vermoe
•lens tegen dien hoer Koeloffs Valk. Thans
is een uitgebreid)
waarbij
bijstond verleent. Men vermoedt, dat de
notaris zich heeft schuldig gemaakt aan
verschillende verduisteringen van hem toe
vertrouwde golden, die in totaal tiendui
zenden guldens moeten bedragen. Notaris
R. V. hoopt döw het te gelde maken van
zijn bezittingen 'liet bekort aan te zuiveren
Hat „Boor. Handelsblad" wist nog te
mélden, dot de vermoeden» dier justitie be
gonnen te rijzon bij gplegenlnfd van een
Wfairo met f 15.000 van de Eykenstiobting,
de itotavlaeohe bedelaarskolonie, welke
gelden door notaris R. V. op een uiterst
zonderlinge wijze aan een Arabier als hy-
potlieekgelden waren verstrekt. Een des-
lij dsolie oproeping van liet parket werd
aanvankelijk door den .notaris genegeerd,
waardoor hij voldoenden tijd wen om liet
bedrag op te non
schillende ingezet*
pen gedaan beeft,
voor Itfjt parket
tontie overleggen,
zuak verder Met
oog hield op zijn
doordat hij bij ver
van Batavia stap-
hij tenslotte toch
kon hij dequi-
do justitie do
mar toch het
Thans stelt de
Bataviasohe juistitia een uitgabreid onder-
«ook ja oaar do Financieel.) hand-'iageu
van verdachte, dte nog grtraoht mort heb.
bon, door realisatie van zijn bezitting"®
do tekorten tijdig aam te zuiveren, maar
daarin niet gestaagd is.
„Ancta" vernam nog nader, dat mende
mogelijkheid nagegaan is, mot de crediteu
ren tot een aocoord te komen, met welk
doel ctmige crediteuren den heer Van Heus
den, van de firma Van Heusden en Mees,
hebben aangezocht om, ingeval van een
mogelijk accoord, als trustee daarbij op
te treden. Dto lieer Van Heusden verklaar
de zioh dlaartoe voorloopig bereid.
Oplossingen van de Raadsels van
vorige week.
1. Huisklok, klokhuis.
2. Tang.
3. Spijker.
4. Steen, been, leen, peen.
5. Arnhem. j j.
6. Bord.
De prys is by loting ten deel gevallen
aan AAFJE IJSSELSTIJN, Spierjngstr. 47.
Nieuwe Raadsels.
1. Welke steenen, die lang duren,
Metselt men toch nooit in de muren?
2. Wat klimt zonder ladder, touw of trap
de hoogte in?
3. Ik ben nu eens zuur en dan zoet,
En smaak alt(jd even goed.
Wie ben ik?
4. Wie vliegt er iqet een snelle vlucht,
Laag langs de straat, hoog door de
lucht,
Zonder vleugels,
Zonder teugels, Sé
En zoo luid, dat alleman,
Die niet doof is,'t hooren kan? t
5. Zeg my eens: welke pypen zyn,
Geen ijzeren, geen steenen;
Maar als men ze gebruiken gaat,
Altijd gevuld met beenen?
6. Wat maak je hieruit voor lekkeOmy?
stop fer jef.
Oplossingen inzenden aan de redactie van
de Goudsche Courant, Markt 31.
Meisjes en jongens moeten opgeven hoe
oud zy zyn.
KERKNIEUWS.
Ds. M .C. van Wyhe.
Intrede te Nietiwveen.
Na des morgens doo* ds. C. de Jongh, van
Enkhuizen, tot zyn ambtswerk te zyn inge
leid, deed ds. M. C. van Wyhe Zondagmid
dag zyn intree -als predikant der Ned.
Herv. Gem. te Nieuwveen (Z.H.) Onder de
vele aanwezigen waren o.a. de burgemeester
van Nieuwveen, de heer Geesink, de emeri-
bus-predikamt ds. J. A. Prins uit Leiden, die
50 jaar geleden te Nieuwveen in het predik-
ird, dr. P. Glas uit Bos
koop, de heer G. A. de Ridlder uit Amster
dam en de bekende schrijfster mevr. Anna
van Gogh—Kaulbach.
Ds. van Wyhe sprak naar aanleiding van
het woord uit Romeinen 1 16 „Want ik
schaam my het Evangelie van Christus niet;
want het is een kracht Gods tot zaligheid
een iegelyk, die gelooft".
Na de predikatie sprak de voorzitter der
Ver. van Vrijz .Hervormden in Nederland,
de heer G. A. de Ridder, da. van W\jhe toe,
zyn blijdschap betuigende over het feit, dat
ds. v. Wijhe, na zyn belangrijken arbeid
eenige jaren lang uitsluitend op het gebied
van organisatie en uitbreiding der Vryz.
Hervormde pers, thans daarnevens ook
weer het gemeentewerk ter hand kan nemen.
De consulent, ds. J. R. Wolfen3berger te
Zevenhoven, heette namens de gemeente ds.
v. Wyhe welkom en wenschte Nieuwveen
geluk met zyn nieuwen predikant. By alle
principieel verschil, hetwelk tusschen den
consulent eenerzyds en den bevestigden pre
dikant en diens gemeente anderzyds be
staat, was hem de samenwerking tijdens de
vacaiture aangenaam geweest en ook heden
bleek hem, dat er iby alle klove toch een
eenheid is in het Evangelie van Christus,
dat de prediker in de Ned. Herv. Kerk heeft
te 'brengen. Hy verzocht de gemeente, <to.
van Wyhe en zy'n echtgenoote (mevr. Alle
Smeding) toe te zingen de zegebede uit
Gezang 96.
KUNST.
DE TRAGEDIE VAN TURANDOT.
De ltaliaansche Opera heeft het nimiwe
seizoen met een kunstdaad van groote be-
teekenis ingezet: de eerste opvoering in Ne
derland van Puccini's laatste werk: „Turan-
dot", de tragedie der trotsche prinses uit
Gozi's oud-Chineesche fabel.
In zyn laatste levensjaren heeft de schep
per van „Butterfly", Bohème, ,^Manon" en
„Tosca" rusteloos gezocht naar een nieuw
gegeven, waaraan hy zyn beste krachten
zou wyden. De keuze viel ten slotte op het
werk van Gozi, en het is deze compositie
welke is geworden tot des meesters finale
zonder finale. Want wanneer de partituur
byna gereed is, grypt, in 1924, een gruwe-
lyke ziekte Puccini aan; hy schryft verder,
in een wedren met den dood, doch wanneer
nog slechts de laatste scène moet worden
georkestreerd, moet hy de pen voor het
laatst neerleggen, en voltooid zyn leerling
het meesterwerk. De première ging in 1926
(December) in The Metropolitan te New-
York, waar 650 personen aan de opvoering
deelnamen, en een acteur by het begin der
laatste scène naar voren trad met de ont
roerende mededeeiing, dat op dat punt de
meester stierf.
Turandot is de Chineesche prinses, die
om haar jeugd en schoonheid door velen
wordt begeerd, doch zy verlangt niet naar
een huwelyk en stelt daarom by ieder aan
zoek de voorwaarde, dat de candidaat eerst
dan haar hand verwerft, wanneer hy drie
door haar op te geven raadsels weet op te
lossen. Tot dusver faalden allen, doch dan
dingt een nieuwe candidaat, de Onbekende
Prins, naar de hand van Turandot. De ge
stelde vragen weet hy, geïnspireerd door
zyn liefde voor de prinses, op de juiste wy<ze
te beantwoorden. Toch poogt Turandot nog
te ontkomen; zy doet zich voor als zynde
met haar jegens den prins vervuld, maar
deze weet van geen wyken. In zyn edelmoe
digheid wil hy echter Turandot nog, één kans
geven: indien zy zyn naam te weten kan
komen, krijgt zy haar vryheid terug. De
prinses laat dan een slavin uit het gevolg
van den prins martelen om haar het geheim
van zyn naam te doen verraden, doch de
slavin offert zich op door zichzelf te doo-
den. Turandot wordt tenslotte bewogen
door de groote liefde, die zy ziet en volgt
den Onbekenden Prins.
De weergave door de ltaliaansche Opera
heeft dit werk met zyn sterke spanningen
prachtig tot zyn recht doen komen. Aan het
machtig decoratief, dat voor het effect een
sterke rol speelt, was niet gespaard. De
hoofdrollen gaven een schitterende uitbeel
ding, het samenspel bewees het juiste be
grip van de regie, en de sterk bezette koren
volgden evenals het orkest de uitmuntende
leiding van maestro Parenti.
LEVE DE VOORWIELREMMEN.
V
