te
NIEUWERKERK, ouderkerk, oudewater, reeuwijk, schoonhoven, stolwijk waddinxveen, zevenhuizen,
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
ikoop
rqadne)
77e Jaargang
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, M(M)RI)RE('HT, MOERCAPELLE,
enz.
Gafenco naar Belgrado.
MINISTER GOSELING VERDEDIGT BELEID
INZAKE OSS.
Brigade zou lichtvaardig, onoordeelkundig en
ondoordacht te werk zijn gegaan.
Bank van Engeland breekt
met ouden goudprijs.
No. 19948
Donderdag 2 Februari 1939
ROOSEVELT BESCHULDIGD VAN OPHITSING,
Scherpe Duitsche reactie op Washington’s
„politiek v)in inmenging”.
10
IUjI*'-’11 7 y v« vz V7 _iyXJ1 VZiIAI1Z1M01 IVUvll 1, lTXVz\_/A*A-'XVAJX_?XJL A y ATIvy_L/J[W_>x*.X 12
-oor
1 V"
bij onze agenten en loopers,
Wo«nu',8
’FILIALEN EN DEPÓTS
MU ins
11067 12670
tolangrtfkste
Amerikaansche isolationisten
in actie.
dt
om-
Wachtmeester zou vefjaarde feiten
zijn gaan onderzoeken, daarbij ris-
keerende, dat huwelijksgeluk en
gemoedsrust zouden worden
verstoord.
Gunstig oordeel over burgemeester
Ploegmakers en gemeente-politie
te Oss.
geheimhouding, waarmede
bijeenkomst
461
676
936
1209
1483
2764
3010
3413
3807
4025
4360
4592
5003
5603
5727
6102
6551
6923
7217
7457
7780
7983
8182
8315
8579
8870
9228
9703
I 10054
- 10313
10540
10750
11037
11213
11640
12031
12411
12669
12927
13433
13765
87 14046
39 14383
37 14745
>5 15100
H 15413
14 15651
50 16003
53 16469
14 16674
18 17019
15 17232
8 17601
17 17926
2 18174
16 18520
5 18771
6 18990
4 19314
9 19605
9 19965
3 20219
l 20600
5 20883
7840
tooi’ de toepassing van plan 5 der lucht
macht 83.700 man noodig zijn.
De Kamer heeft het wetsontwerp aange
komen.
Betreffende den aankoop van honderden
Amerikaansche vliegtuigen voor de Fran-
sche iuchtmacht, verklaarde de minister
van luchtvaart, Guy Lachambre, dat de
jongste, vliegtuigaankoopen in Amerika ult-
gingen boven het aantal dat de Fransciie
industrie kon vervaardigen.
De Fransche industrie is de eerste ge
weest, welke opdrachten heeft gekregen
volgens het in uitvoering zijnde plan. De
bestellingen hebben betrekking op de beste
Amerikaansche vliegtuigtypen. „Dit resul
taat heeft Frankrijk te danken aan presi
dent Roosevelt. Deze aankoopen zijn moge
lijk. omdat de groote Amerikaansche demo
cratie zy’p meest volledige medewerking
verleent, omdat zij weet dat zy door
Frankryk te dienen den vrede dient”.
In het vervolg van zijn verklaring deal
de de minister mede, dat de productie van
militaire vliegtuigen voor deze maand
meer dan negentig toestellen oplevert.
W eldra zal men de honderd passeeren.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging por looper geschiedt. Franco per post per kwataal 8.15.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA
H onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie en Redactie Telef
latere M46. Postrekening 48400.
zal zonder territoriale concessies naar alle
waarschijnlijkheid slechts een voorloopig
karakter kunnen dragen en zou bij elke In
grijpende wijziging van de politieke .cm
stellatie in Midden-Europa waardeloos
dreigen te worden.
362
625
926
1200
1443 1488
1749 1766
2226 2267
2730 2764
2991 3010
3409 3413
3734 3807
3972 4025
1346 4360
1584 -
1938
>531
>710
1085
1507
870
213
454
729
979
178
298
542
322
191
388
)16
590 1
>21 1
-43
198
10
38
19 12031
23 12411
67-
09
31
37
(lüUkMHE aURAXT.
ADVERTENTIEPRIJS,: Udt Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
15 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55. elke regel meer 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den pry's. Liefd^digheids-advertentiën de helft van den pry's.
INGEZONDEN MEOEDEELINGEN: 1—4 regels 2.26, elke regel meer f 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soliede Boek
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gereduceerde^
Prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
501 833
1049 1139
1715 1755
1927 1928
2860 3107
3544 3578
3913 4186
4983 5032
5460 5611
6402 6527
7887 7986
8861 8877
9597 9836
10291 10443
11316 11445
12401 12424
13074 13176
13817 13841
14621 14801
15673 15770
16219 16306
17480 17525
L7930 17933
18548 18560
19171 19232
19651 19609
Verschenen is thans de nota van den mi
nister van Justitie aan de Tweede Kamer
betreffende de feiten en omstandigheden,
op grond waarvan op 1 April 1938 aan de
brigade der Koninklijke Marechaussee te
Oss is gelast zich tijdelijk van opsporings
diensten te onthouden, en betreffende eeni-
ge daarmede samenhangende aangelegen
heden.
Het stuk bevat met inbegrip van de bij
voegsels 93 folio-bladzydon druks.
De constructie der nota sluit aan bij de
drie punten welke in de motie Albarda-Oud
van 22 Juni 1938 waren opgenomen:
I. De feiten en de omstandigheden, op
grond waarvan de minister van Justitie op
1 April 1938 aan de brigade der Konink-.
lijke marechaussee te Oss de uitoefening
van de opsporingsbevoegdheid tijdelijk heeft
doen ontnemen.
II. Het oordeel der Regeering over hei
beleid van de gemeentelijke politie te Oss.
III. Al datgene, wat de minister van
Justitie verder in verband met een en an
der van belang acht.
Ontneming opsporingsbevoegdheid.
De beschouwingen over het eerste punt
van de motie beslaan 45 bladzijden en zijn
onderverdeeld in paragrafen. De eeröte pa
ragraaf herinnert aan de behandeling vin
de interpellatie Drop in de Tweede Kamer
op 7 April 1938, De minister citeert uit
voerig de „Handelingen” der Kamer ten
einde zijn op dien datum af gelegde verkla
ringen met den verderen inhoud der nota
te vergelijken. In deze paragraaf geeft hij
ook den tekst van het door hem op 1 April
1938 aan den procureur-generaal te ’suHer-
togenbosch verzonden telegram, waarbij hij
gelast heeft, dat de Ossche brigade zien
behoudens uitdrukkelyken last van den
P. G. van ieder opsporingsonderzoek
moest onthouden en binnenkomende aan
giften moest doorgeven aan de gemeente
politie.
De minister teekent hierby aan, dat
bedoeld bevel door hem als hoogsten
justitieelen chef aan opsporingsambte
naren aangaande de uitoefening van hun
taak gegeven aan de leden der bri
gade niet de qualiteit van opsporings
ambtenaar ontnam.
Zij zouden op last van den P. G. opspo
ringsonderzoek kunnen instellen en aangif
ten in ontvangst kunnen nemen. Hun pro
cessenverbaal, eventueel in overtreding van
het bevel opgemaakt, zouden wettelijke be
wijskracht hebben bezeten.
Legersterkte in Frankrijk
wordt opgevoerd.
De vliegtuig-aankoopen in Amerika.
In zijn rapport inzake het wetsontwerp
op de nieuwe contingenten welk rapport
gistermiddag in de Kamer is ingediena,
wyst des Isnards op de noodzaak tegemoet
te komen aan het ernstige gevaar, dat de
intensieve bewapening van Duitschland
voor Frankrijk vormt.
Het Duitsche leger heeft 900.000 man en
41 divisies, terwijl het Fransche leger
slechts 450.000 man en 28 divisies telt. Bo
vendien moet rekening worden gehouden
met het Italiaansche leger, dat ongeveer
38 divisies telt. Om aan dezen toestand het
hoofd te bieden moet, volgens den rappor
teur, het Fransche leger met 100.000 man
worden vergroot. Hy wijst er voorts op.
dat de luchtdoelartillerie en het luchtleger
eveneens versterkt moeten worden en dat
posten van onze eigen nationale defensie
te versterken. Het is een ongelooflyKe
mevaller voor ons, dat wij zoo’n zaak
kunnen afsluiten. In bewoordingen der na
tionale defensie zou één vliegtuig, dat aan
Engeland en Frankrijk geleverd wordt, tien
maal zoo veel toestellen, geleverd aan ae
Amerikaansche luchtmacht over zes maan
den, waard zyn.
Het dient toch voor de hand te liggen,
dat het uiterste bolwerk van de Ameri
kaansche vredesveiligheid niet de Atlanti
sche Oceaan is, maar Groot-Brittannië en
Frankrijk”.
Vrij algemeen wordt heden voorspeld,
dat de opmerkingen van Roosevelt van
gisteren een opgeven voorspellen van de
gedwongen embargo’s op verschepingen
van wapens, munitie en vliegtuigen naar
oorlogvoerenden, wanneer de neutraliteits-
wet in Mei a.s. in herziening komt.
Hoover waarschuwt.
Oud-president Hoover heeft te Chicago
heden het woord gevoerd voor den „Conceii
of Foreign Relations”.
Hy liet, naar Reuter meldt, een waar
schuwend geluid hooren, dat de nieuwe
buitenlandsche politiek, waaraan de Ver-
eenigde Staten zich overgeven, onvermij
delijk tot een oorlog zou kunnen leiden.
Deze nieuwe politiek noemde hij de be
langrijkste verandering sedert den wereld
oorlog, waaraan hy toevoegde, dat d-‘
Europeesche democratieën haar als zooda
nig hadden aanvaard.
In zijn verdere betoog sprak Hoover als
volgt:
„Een penetratie door middel van ideolo
gieën vormt een binnenlandsche kwestie
voor elk land dat van zulk een penetratie
te lijden heeft. Men kan zich hiervan niet
verlossen met slagschepen en vliegtuigen.”
Hoover zeide evenwel te vertrouwen, dat,
indien „de lamp der vrijheid zou blijven
□randen, deze ideologieën aan hun eigen
onjuistheid zouden sterven, daar zy niet
zijn voortgekomen uit zedelyke of geeste
lijke inspiraties, doch uit ’s menschen heb
zucht.”
„Laat ons inzien”, zoo besloot de oud-
president, „dat een oorlog, welke moet die
nen m de vrijheid te redden, waarschijn
lijk de vryheid zou vernietigen en over de
geheele wereld dictators zou doen op
staan."
De grenzen van Amerika.
Democratie in praciljK.
De Amerikaansche bchtenci oiaden mel
den, dat president Roosevcid in een con-
lerenue met de senaatscommissie voor
legeraangeiegenheden verklaard zou heo-
ben, dat „in geval van oorlog de grenzen
der Vereemgde Staten in Frankrijk zou
den zijn”.
Vooraanstaande personen uit dc krin
gen. van wetenschap en maatschappelijk
leven hebben een petitie gezonden aan
president Reeseveld, waarin zij de directe
ophelilng vragen van het embargo op
voor Spanje bestemde wapenen, „daar
dit een pracüsche uitdrukking zou zijn
van onzen trouw aan de democratie”.
Besprekingen van groet belang voor
de Roemeensche betrekkingen tot
Bulgarije en Hongarije.
Bij de besprekingen, welke de Roemeen
sche minister van buitenlandsche zaken,
Gafenco, met den Zuid-Slavischen minister
president Stoyadinowitsj te Belgrado zal
houden, zal volgens welingelichte Roe
meensche kringen het Hongaarsche vraag
stuk het voornaamste onderwerp vormen.
Naar vernomen wordt zijn voorbereidin
gen getroffen voor onderhandelingen tus-
schen Boekarest en Boedapest, die tot een
gelijksoortige overeenkomst zouden vormen
als die, welke onder bemiddeling van Italië
practisch reeds tusschen Zuid-Slavië en
Hongarije tot stand is gekomen. Beide
overeenkomsten, zoo verwacht men te Boe
karest, zouden tegen het einde van Fe
bruari kunnen worden onderteekend.
Voorts zou het Bulgaarsche vraagstuk
een der hoofdpunten vormen van de be
sprekingen tusschen den Roemeenschen
minister en den. Zuid-Slavischen premier.
Het blad van Gafenso, de Timpul, wydde
dezer dagen een beschouwing aan de op 16
Februari te Boekarest bijeenkomende con
ferentie der Balkan-Entente. Het blad
sprak in dit verband de hoop uit dat Bul
garije zich by de Balkan-Entente zou aan
sluiten. Wanneer men afgaat op de jongste
parlementsdebatten te Sofia, zyn dc
perspectieven daarvoor weinig gunstig,
tenzy binnenkort aan Bulgarije territoriale
concessies zouden worden gedaan. Het ziet
er echter niet naar uit dat Roemenië daar
toe op het oogenblik bereid zou zyn.
Vooraanstaande kringen te Boekarest
welke in nauw contact staan met de re
geering geven te kennen dat Roemenië
nimmer vrijwillig een duim-breed grond
aan Bulgarije of Hongarije zal afstaan.
Daartegenover houdt men in diplomatieke
kringen bepaalde grenswijzigingen niet
voor geheel uitgesloten. Vast staat, dat een
duurzame overeenkomst en blijvende paci
ficatie tusschen Roemenië* en zijn beide
buren Bulgarije en Hongarije vrijwel uitge
sloten is, tenzy .aan de eischen dezer twee
laatste landen op territoriaal gebied wordt
tegemoet gekomen. Een overeenkomst
thans tusschen Boekarest en Boedapest
door bemiddeling van Zuid-Slavië en in de
tweede plaats van Italië wordt voorbereid.
Daarna geeft de minister een overzicht
van de feiten, die aan zijn beslissing van
1 April vooraf zijn gegaan.
Optreden tegenover gemeente Oss.
De tweede paragraaf van het -eerste
hoofdstuk, waar bedoeld, overzicht begint,
behandelt het optreden der brigade in za
ken betreffende de gemeente Oss uit het
jaar 1937. In eenige kleine zaken hadden
de leden der brigade onderzoeken tegen ge-
meente-organen ingesteld, welke niet tot
het constateeren van een stafbaar feit leid
de, behalve in één geval, waarin het straf
baar feit reeds vast stond, voordat de ma
rechaussee zich er mee bemoeide.
In deze periode speelde zich de taak
der z.g.n. Jeugdwerkloozenfraude af.
Na uitvoerige aanhaling der betreffende
proctssen-verbaal en na productie van een
recapitulatielyst van de hoeveelheden
groenten en aardapeplen, welke naar de
beide verdachten (opzichters by de jeugd-
ewerkverschaffing) -zouden zyn vervoerd,
zegt de minTsterieele nota, dat de betrokken
opsporingsambtenaren reeds in het aan
vangsstadium van hun onderzoek tot het
inzicht hadden moeten komen, dat er zeker
geen sprake kon zijn van ernstige fraudes,
die zoo ingrijpende maatregelen vereisch-
ten ,en dat, zelfs al zouden er kleine on
regelmatigheden zijn gepleegd, de kans om
daarvan het bewys te leveren zoo gering
was, dat groote voorzichtigheid en terug
houdendheid geboden was.
Het administratieve onderzoek door B.
en W. ingesteJd, aldus de nota verder, ver
dient bijzondere belangstelling, omdat het
de gelegenheid biedt de verklaringen van
de getuigen, die zoowel door dit college als
door de marechaussee zyn gehoord, met el
kander te vergelijken.
Zaak van den „bankier”.
In de derde paragraaf van het eerste
hoofdstuk gaat de minister over tot de be
handeling van de zaak van den piakelaar-
bankier en assurantie-bezorger. Na uitvoe
rige vermelding der overigens reeds be
kende feiten zegt de minister over deze
I zaak o.m. dat hij by het vestigen van zyn
oordeel op 1 April de beschikking had over
een desbetreffend schrijven van den procu
reur-generaal, ernstige critiek op het op
treden der brigade bevattende, over de af
wijzende beschikking van de Bossche recht
bank op de vordering tot gevangenhouding
en het verzoek om verlof tot huiszoeking,
welke een duidelijk desaveu van het poli
tieonderzoek inhield en daarnaast over het
volledige dossier van de strafvervolging
contra den bankier.
De minister heeft dit dossier toen be
studeerd en daarbij bevonden, dat de.
door den procureur-generaal geoefende
critiek volkomen gegrond was.
Het beleid van de marechaussee in zake
den bankier is beoordeeld naar haar werk,
zooals dit uit het dossier sprak.
Daarna gaat de nota de velschillende
processen-verbaal na, welke in de zaak te-
Sneeuwstormen in Amerika.
AI 32 dooden.
In de oostelyke staten van Amerika zijn
thans reeds 29 personen om het leven ge
komen ten gevolge van de hevige koude.
Alleen te Chicago reeds bedraagt het aan
tal slachtoffers 11. Het verkeer is in vele
steden door de sneeuw ontwricht.
Een sneeuwstorm, welke een snelheid
heeft van 100 K.M. per uur, woedt boven
Boston.
De Indiana is als gevolg van de aanhou
dende regens gewassen.
Nader wordt gemeld:
De sneeuwstormen in het oosten der Verl
eenigde Staten hebben minstens 32 dooden
geëischt. De Andania van de Cunard-
White-Star-lijn, die met 50. passagiers van
Liverpool was gekomen, moest voor de ha
ven van Boston het anker hyschen, doordat
er een geweldige storm woedde. Na 24 uur
gewacht te hebben, zette het schip recht
streeks koers naar New-York zonder Boston
te hebben aangedaan.
jQe Duitsche pers keert zich op heftigon
toon tegen Roosevelt’s verklaringen
in de legercommissi© van den Senaat. De
Völkischer Beobachter noemt de levering
van Amerikaansche vliegtuigen aan Frank
rijk een schandaal. De Nachtausgabe heeft
een kop „De Amerikaansche grens ligt aan
den Ryn” en schrijft; „Na de vredesredc
van den Führer een ongelooflijke ophitsing-
campagne van ■Roosevelt.’’
Uit New-York meldt het blad: „Het op
treden van Roosevelt kent sedert den we
reldoorlog zyn weerga niet. Het staat
thans vast, dat Roosevelt een tweede Wil
son is, die de voetsporen van zijn voorgan
ger nauwgezet volgt. Het resultaat der be
sprekingen toont duidelijk aan, dat dc
Vereenigde Staten definitief met hun neu
traliteitspolitiek hebben gebroken. Was
hington’s politiek van inmenging in de
Europeesche aangelegenheden is werkelijk
heid geworden. Daarom is de bijeenkomst
van de legercommissie voor Duitschland en
de bevriende totalitaire staten van princi
pieel beteekenis”.
De redevoering van Chamberlain n»
tot nu toe in Duitschland nog slechts
weinig gecommentarieerd. Wat de
reactie van het buitenland op de rede
voering van Hitler aangaat, betoont
men hier een zekere voldoening. Men
merkt ten aanzien van de koloniale
kwestie echter een fundamenteel ver
schil van opvatting op tusschen Enge
land en Duitschland»
Van Duitsche zyde is men van meening,
dat een herstel van het onrecht, waaronder
het Ryk zou hebben geleden, geen enke.
gemarchandeer inhoudt, terwijl men aan
Engelsche zyde de koloniale kwestie zou
willen opnemen in een algemeene regeling
van andere Europeesche vraagstukken, zoo
als de beperking der bewapening. Wel
ingelichte Duitsche kringen betoogen, dar
deze these ontoelaatbaar is.
Wat betreft de passage inzake de
Duitsch-Italiaansche solidariteit, is men
'an meening, dat daar Hitler verklaard
heeft te gelooven aan een langduriger
vrede, het mogelijk is de hangende vraag
stukken langs vreedzamen weg op te los-
pen. Italië en Duitschland hebben nimmer
een preventieve oorlog voor oogen gehad
en Mussolini heeft nooit verklaard, dat hy
oorlog zou maken. Indien dus een oorlog
zou uitbreken, zou Duitschland aan de zyde
van Italië staan.
De isolationistische groep in het Con-
*res zoo meldt Reuter uit Washington
heeft protesten uitgesproken tegen de
w, Roosevelt de
gisteren gehouden bijeenkomst van
Senaatscommissie voor militaire zaken
nngd heeft. Uit andere kringen echter ko
men gunstiger reacties. „De democratieën
vergunning te weigeren om haar zelfverde-
iging voor te «bereiden, zou beteekenen
^u’p v,er’eenen aan dreigendemogend
heden”, aldus Pittman, voorzitter van dt
Senaatscommissie voor buitenlandsche za
ken. Een uitlating, die typeerend is voor
het isolationistische standpunt, is afkom
stig van senator Hiram Johnson, diezeide,
dat het Amerikaansche volk recht heeft te
weten, of de verkoop van vliegtuigen aan
Frankrijk en Groot-Brittannië beteekende,
dat de Vereenigde Staten „op weg zyn naar
oorlog”.
De Senaatscommissie in het geheim te
vertellen, wat niet alleen den Senaat, maar
°ns geheele volk aangaat, zoo voegde
«‘ram Johnson hieraan toe, ia een uitnoo-
'Iring tot verdraaiing en verkeerd begnr
der feiten.
„Een ongelooflijke meevaller”.
In een hoofdartikel schrijft, naar Reuter
u‘t Washington meldt, de New World Te.
legram o.m.:
«Wat thans gebeurt, komt hierop neer,
dat Frankrijk en Groot-Brittannië on8 in
Koud betalen voor het voorrecht om een der
v—en meest bedreigde buiten-
Marktwaarde voortaan basis voor de
waardeering/Besluit Vooral van psy
chologische beteekenis.
De Britsche-regeering heeft by het La
gerhuis een wetsontwerp ingediend, waarby
het goud in het issuë departement van'de
Bank of England wordt geboekt volgens
<zyn huidige marktwaarde. Op het oogen
blik wordt het goud in het issue departe
ment gewaardeerd op den ouden pry's van
85 shillings per ounce. Daar het goud in
het issue departement zal blijven, zal het
mogelyk zyn de fiduciaire circulatie vast
te stellen op 300 mill, tegen op het
oogenblik 400 mill.
Tot zoover de officieele aankondiging.
De bedoeling zal waarschijnlijk voorna
melijk van psychologischen aard zyn, n.i.
om de door de jongste goudoverdracht per
saldo met 200 mill, verhoogde fiducial re
circulatie te verminderen. Merkwaardig is
evenwel dat Engeland, dat zich steeds ge
kenmerkt heeft door een buitengewoon
streng conservatisme, vooral op het gebied
van bet geldwezen en zelfs in den oorlogs
tijd in 1914 niet wettelyk van den ouden
muntprys is afgeweken en ook na 1931 nog
steeds daaraan heeft vastgehouden, thans
met deze traditie van de bankwet van 1844,
de bekende Peel Act, breekt.
Tevens kan men hierin een aanwijzing
zien, dat dien ouden muntprys voor goed
vaarwel is gezegd; ook dit is op zichzelf
niets bijzonders, want die oude prijs van
85 shilling was toch niets meer dan een
atavisme met slechts historische beteekenis.
Van alle landen die den gouden standaard
hebben prijsgegeven, houden thans alleen
nog maar het Nederlandsche circulatie,
bankwezen en de Scandinavische landen
aan den vroegeren muntprys vast.
oor
20