]OKT
KEN
r EEN
jperk:
IUWEN
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEvVATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN,
enz.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
MONETAIRE MAATREGELEN TE DANZIG.
:elig adres.
1939
ENGELAND EN FRANKRIJK HEBBEN EEN DOEL:
Overheersching van Europa door geweld vermijden.
i
Politieke situatie in Europa wordt steeds onaangenamer
voor de kleinere, neutrale mogendheden.
No. 20075 Woensdag 5 Juli 1939 77e Jaargang
De raipp Vlln de Thetis.
BINNENLAND.
vacantie gaat
oop van onze
voor
MISTELTJE.
Vestf alen.
>r de Westfalen*
d.
luchtwegen.
„Zij begrijpen volkomen den aard der
uitdaging en zullen er het hoofd
aan bieden”.
:i|d.h. geh. |aar door.
ind van
•rnhard
Terwijl Nederland, België en Zwitserland
pver een met den dag aan kracht winnend
militair apparaat beschikken, dat handha
ving der neutraliteit desnoods kan afdwin
gen, en daardoor een sterke praeventieve
NTWERKEN
en hel tyünslerland.
>uwburgstad.
monumentaal stad-
al met de burchten
In hel ftuhrgebled.
eik tochtjes.
t, ffathaus, Tel. 3941.
D
„50 MILLIOEN BEHOOREN ONS”
BEWEERT JAPAN.
De Chineesche zilvervoorraad
te Tientsin
Onder het opschrift „de 50 millioen dol
lars van China” schrijft do Japan Times,
dat de Japanneezen op de a.s. Britsch-Ja-
Pftnsche conferentie den Britten zullen vra
gen aan het regiem van Peiping den zilver
voorraad uit te leveren ten'bedrage van on
geveer 50 millioen dollars.
Den laatsten tijd zyn geruchten in om
loop, dat een belangrijk gedeelte van dezen
zilvervoorraad in het geheim met een
Britsch oorlogsschip uit Tientsin is verzon
den. Ook zegt men, datjte Britten wel on
der een of ander voorwendsel de uitlevering
van, het zilver zullen weigjeren, Volgens het
blad behoort het zilver aan de filialen van
de Chineesche bank en de Verkeersbank te
Tientsin, welke banken-zijn toegietreden tot
de Chineesche Federale Reserve Bank.
Deze bankenhebben hun zilvervoorraden
afgestaan voor bankbiljetten. De Britsche
regeerlng heeft in geen geval meer recht
het zilver te houden, dan de Japansche mi
litaire autoriteiten te Sjanghai op grond
van hun militaire rechtspraak 'hebben IcA
•in beslagneming van Britsch kapitaal, dat
bij eenige Chineesche Bankinstellingen is
gedeponeerd.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
1—5 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring-
1—5 regels 1.55. elke regel meer f 0.30 Advertenties in het Zaterdagnumme’' 20
bijslag op den prijs- Liefdadigheids-ad/ertentiën de helft van den nrifs.
INGEZONDEN MEB'EDEELINGEN1—4 regels 2.25, elke regel meer 0.50. Op
de voorpa’jina 50 hooger.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soliede Boek
handelaren, Advertentiebureau* en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingea bij contract tot zeer gereduceerden
Prijs Groot® letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT SI. GOUDA
bö onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onse bureaux zjjn dagelijks geopend van 9—5 uur. Administratie en Redactie Telef
Interc 2745. Postrekening 48400.
ABONNEMENTSPRIJS :pe- kwartaal f 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging pw looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
de genomen militaire maatregelen.
In dit verband meldt men, dat het ver
voer van wapenen en munitie naar de ka
zerne van Langfuhr voortgaat, doch op klei
ner schaal dan de laatste dagen. Een ge-
deélte van de -rnupitie schijnt reeds te zijn
opgeslagen aan de monding van den Weich-
sel te Holm. De vacanties der 2500 studen
ten zijn vervroegd. In gewone omstandig,
heden beginnen deze vacanties 15 Juli, alle
studenten hebben zich voor medische keu
ring moeten aanmelden.
cl minder gas en
imiddelen meer
zeep en ouder-
/erbodig. Rinsa
UI
Ie wai
it het motto van
ct heeft genoeg
Ie waal U heeft
te weken, nu is
koken. Een was-
t is eenvoudig en
:oop. De nieuwe
acht In Rinso
kkelt een over-
van werkzaam
n, dat het goed
wit maakt, telkens
eer U het kookt.
flOOSCHECOIRINT.
1/ijken, terwijl het op den langen duur een
kracht zal zijn.
Onze gelijkheid van doelstelling wordt
thans gesteund door gelijkheid van politiek^ voorfcekomen. Had hij begrepen,, gelijk hij
hetgeen aan ónze ententb een diepere, bin- -
dender beteekenis geeft dan ooit te voren.1,
Dit deelgenootschap tusschen Londen en
Pakijs berust niet op eenigerlei formeele
artikelen van een vereeniging. Niet de min
ste opmerkelijke trek er van is, dat er geen
geschreven tekst bestaat. Het deelgenoot
schap is noch zelfzuchtig noch exclusief,
doch bereid, zooals wij gezien hebben, om
op te tredei» ten behoeve van anderen, die
hun onafhankelijkheid bedreigd zouden kun
nen zien.
Sprekende over de militaire krachts-
n spanning van Engeland, legde Hore Be-
lisha er den nadruk op, dat de keuring der
eerste 50.000 dienstplichtigen aan het licht
heeft gebracht, dat ruim 97% geschikt was
voor den militairen dienst. Wat zijn dat
voor artsen, die ons verval afkondigen?
zoo vroeg spr. De sterkte van het Britsche
leger, geregelde en hulptroepen, zal voor
het volgende jaar om dezen tijd ruim enn
millioen manschappen bedragen, welk aan
tal voortdurend stijgen zal Hieruit zal
blijken, hoe goed wy het Fransche stard-
pi.nt zijn gaan begrijpen.
Tenslotte verklaarde Hore Belisha, dat
.diepgenesteld in onze belde volkeren ze
kere opvattingen leven, die door de’gene-
n.ties zijn overgeleverd en verrijkt, n.l. op
vattingen betreffende gedragsnormen ten
aanzien van menschelyke waarden. Wij
hebben de overtuiging, dat het een verraad
zou beteekenen, wanneer wy die niet be
hoedden. Deze opvattingen en de hardnek
kigheid waarmede zy vastgehouden zullen
worden, vormen een bewapening voor ons,
die nog hechter is dan staal Wij koesteren
dezelfde idealen, wy zijn vrienden, wij zijn
sterk en wy zullen schouder aan schouder
staan”.
,udLl
m oord. Hoor»
SJ Sa.erland
rdh«rb.Inl4V»rltBlir«»»'t-
Amsterdam-C., elk
verband WestfJ
ppoedig daarna deed, dat een boegdop open
moest staan, dan zou hij mogialijk in staat
zijn geweest de handle in werking te stel
len om dien te shiiten.
Voortgaande beschreef Woods de wa.i
hopige pogingen, die gedaan waren om de
overstroomde ruimen te bereiken door de
voerste Davis-ontsnappingskamer om de
deur te sluiten.
Den volgenden morgen riep kapt. Oram
vrijwilligers om hem te vergezellen naar de
oppervlakte. Woods meldde zich aan en
juist voordat zij de deur van de ontsnap-
pingskamer sloten, hoorden zij schoten af
vuren waaruit zij afleidden, dat een oorlogs
schip zich in de nabijheid bevond. Toen de
schoten weerklonken, werd in de duikboat
gejuicht, zoo voegde Woods hieraan toe.
Woods en Dram ontkwamen zonder moeit»-.
Woods Verklaarde nog, dat de eerste stoker
Arnold toen hij door het kijkgat van de
kamer keek, hy vonken en rook zag. Het
getuigenverhoor wordt voortgezet.
DANZIG STAAKT DEN DIENST
DER BUITENLANDSCHE
LEENINGEN.
£)E Bank van Danzig heeft gisteren een
verordening gepubliceerd, waarin wordt
medegedeeld dat tot nader order de beta
ling op den dienst der buitenlandsche lee-
ningen wordt stopgezet.
Het betreft met name de leening van de
stad Danzig van 1925 op het tabaksmono
polie de leening van 1927 der havencom
missie, de tramleening van 1927, de leening
van het lucifersmonopolie van 1928 en de
pond sterling-leening voor de Jiaven en
tramspoorwegen.
Het kapitaal dezer verschillende leenin-
gen is grootendeels van Engelschen, Ne-
derlandschen en Amerikaanschen
oorsprong.
Voor het overige voorziet hetzelfde
decreet in een sluithfg der aan vreemdelin
gen toebehoorende rekeningen bij de bank,
die voortaan slechts over hun geblokkeerde
deposito’s kunnen beschikken met machti
ging van de Bank van Danzig.
Deze maatregelen hebben echter, geen
betrekking op de Poolsch-Danziger finan-
ciee-le betrekkingen.
Duitsche kringen te Danzig motiveeren
deze maatregelen niet de vermindering der
havenontvangsten ten gevolge van de
„handelspolitiek van Polen, welke Gdynia
ten koste van Danzig begunstigt”.
In werkelijkheid schijnen deze maatrege
len te zyn genomen, zoo meldt Hev#s, om
de Bank van Danzig in staat te stellen bij
te dragen aan de toegenomen financieele
behoeften der Vrije Stad ten gevolge van
j[)E Britsche minister van oorlog Hore
Belisha, heeft gisteravond aan het jaar-
Hiksche diner van het genootschap Frank-
ryk-Groot-Brittannië een redevoering uit
gesproken, waarin hij o.m. het volgende
zeide:
Het centrale doel van ons streven is
steeds identiek geweest, ofschoon wij dat
doel langs verschillende wegen nastreefden.
Engeland en Frankrijk hebben beide ge
tracht een overheersching van Europa door
geweld te vermijden.
Frankryk ging daarbij te werk met het
systeem der bondgenootschappen. Enge
land aan den anderen kant is traditioneel
gekant geweest tegen het aanvaarden van
verplichtingen. De Fransche politiek is ge-
lechtvaardigd door de harde lessen der ge
beurtenissen, die ons eveneens gedwongen
hebben de Fransche vooruitziendheid te er
kennen. Er bestaat waarlijk en werkelijk
een Fransch-Britsche politiek, die in ge
meenschap van gees| wordt geleid. Het is
vellicht een kenmerk van de veerkracht
onzer democratie, dat wij in staat zijn ones
lyebruikelijke opvatting zoo door en door
aan te passen aan gewijzigde omstandighe
den.
Moge de geheele wereld weten, aldus
Hore Belisha, verder dat onze beide landen
volkomen den aard der uitdaging begrijpen,
die ons wordt geboden en dat zy er het
hoofd aan zullen bieden, wanneer dat noo-
dig is, met vastberadenheid.
Het zou de meest doodelijke aller dwalin
gen zijn voor de Waarnemers en nog meer
voor de belanghebbende partijen, wanneer
zy verkeerde gevolgtrekkingen zouden ma
ken uit het feit, dat de omstandigheden ons
in het defensief hebben geplaatst. Aang?-
zien wij geen agressieve bedoelingen 'heb
ben, kan het initiatief niet in de eerste
plaats aan ons zijn. Dat zóu voor den op-
pervlakklgen toeschouwer zwakheid kunnen
eeuwenlang te ly'den gehad onder „Duitschg
en Russische pogingen tot dan wel feite-
lijke overheersching. Zij hebben gedurende
deze twintig jaar, waarin zij zich verheu
gen in een vry en zelfstandig bestaan,
steeds met den grootsten argwaan vooral
bun Ooster-buurman, den Russischen com-
murdstischen kolos, gadegeslagen, en met
name de Finnen, hebben van den aanvang
af de meest uitgebreide militaire maatrege
len genomen om hun onafhankelijkheid te
gen een aanslag var. Russische zijde te ver
dedigen.
Zoo is het begrijpelijk, dat deze staten
er niets voor gevoelen, hun vryheid en on
afhankelijkheid „gegarandeerd” te zien
juist door dien staat, welk» zy het meest
Wantrouwen! Men beschouwt in de neutral'*,
kleinere mogendheden deze garanties” al«
een paard van Troje. Aanvaardt men wel
bewust deze „garanties”, dar. verleent men
in zekeren zin den garandeerenden sftiat of
statengroep een recht tot interventie, en
verzwakt men het vertrouwen in zijn wil
tot zelfstandigheid en neutraliteit bij den
anderen staat of statengroep Zrfo wordt
men dan'van lieverlede betrokken in het
politieke pokerspel der groote mogendhe-,
den, en als op een kwaden dag een geweld
dadig conflict zou uitbreken, zou men groo
te kans loopen op een praeventief optre
den van een der beide of zelfs van beide
statengroepen.
werking heeft zooals door wijlen gene
raal Snijders meermalen zoo treffend is be
toogd en de Scandinavische staten [door
hun ligging begunstigt! worden, zyii de
Baltische staten uitermate zwak. Natuur
lijke grenzen met de Sovjet-Unie ontbre
ken, hun geringe bevolking enkele mil-
lioenen over een oppervlakte vele malen
grooter dan Nederland en België Ikan
deze grenze/i slechts zwak verdedigen, )hun
economisch bestel is zwak en uiterihate
kwetsbaar.
Thans vormen de Baltische staten Huns
ondanks een factor van primaire beteke
nis bij de Britsch-Fransch-RuBsische be-
fcprekingen over een „anti-agiressiefront1’ te
Moskou. Het lijkt er wel op, dat Engeljand
en Frankryk bereid zijn het Kremlin Izyn
zin te geven, en zonder zich te storen aan
de bezwaren der Baltische staten tegen op-
gedrongen garanties de Baltische staten] in
dit garantie-systeem -te betrekken. Hoe valt
dit te rijmen met de Britsche bewering, (lat
Groot-Brittannië als „vriend en beschermer
der onafhankelijke, kleinere Europeesche
mogendheden” optreedt? aldus vraagt nien
thans aan Duitsche zijde. En men verwijt
te Berlijn aan ^Londen, dat blijkbaar vóór
dc Britsche regeering, die vastbesloten lijkt
om tot eiken prijs met Moskou tot een 0c-
coord te komen, de wenschen en belangen
der kleinere neutrale mogendheden slechts
een uiterst ondergeschikte rol spelen. Uit
de jongste berichten uit Moskou over de
besprekingen van Molotof met de Britsche
en Fransche vertegenwoordigers valt op te
maken, dat Londen en Parys ten aanzién
van de „garanties”voor de Baltische stil
ten en wellicht ook voor de overige
reutralen de Russische zienswijze aan
vaarden en den Russen voldoening willen
schenken. Daarmede zal de politieke situa
tie in Europa voor deze kleinere, neutrale
mogendheden nqg weer onaangenamer won
den. t
yOOR de kleinere, neutrale Europ^sche
mogendheden, waartoe zich ook Ne
derland rekent, wordt het er niet ge
makkelijker op, nu de tegenstellingen tus
schen „totalitairen” en de „democratieën”
zich weer scherper toespitsen. Wat Neder
land betreft, vergete men overigens niet,
dat wy als koloniale en zeevarende mogend
heid een veel belangryker rol spelen en een
veel zwaarder taak hebben dan men uit den
hestheiden omvang van het Rijk in Europa
zou mogeii afleiden. Ten aanzien van de'
tegenstellingen tusschen de as Rome—Ber-
jl)n eenerzijds en de leden en aspirant-
leden van het „anti-agressiefront” ander
zijds, neemt Nederland overigens in begin
sel eenzelfde positie in als België, Zwitser
land, de Scandinavische en Baltische staten-
al deze kleinere, neutrale mogendheden
wenschen hun neutraliteit, hun zelfstandig
heid, hun onafhankelijkheid te bewaren en
zij wenschen niet betrokken te worden ïn
geschillen en/of conflicten, ’waarbij zy geen
enkel rechtstreeksch belang hebben. Van
daar een alleszirfs begrijpelijke verontrus-
]ng der kleinere Mogendheden over even-
tueele opgedrongen „garanties”, welke het
gevaar doen ontstaan, dat deze landen te
gen hun wil betrokken worden by rfe door
allen evenzeer betreurde conflicten tusschen
de groote Europeescho mogendheden.
Vooral de Baltische statèn zitten
<r, letterlijk en figuurlijk, „leelyk tus
schen”. Immers, genieten landen als Ne
derland en Zwitserland, alsook de Scandi
navische staten, het genpt van een onge-
ropte reputatie van langdurige neutraliteit,
onafhankelijkheid en zelfstandigheid, met
de Baltische staten alsmede Finland ligt de
situatie geheel anders. Deze staten zijn
eerst zelfstandig geworden na den Wereld.-
oorlog, en de volkeren, die er wonen, de
innen, Esten, Letten en Litauers, hebben
Als reddingsvaartuigen ter plaatse
waren geweest..
Verklaringen van kapitein Oram
en luitenant Woods.
Tijdens het .onderzoek naar de ramp van
de „Thetis” heeft kapitein Oram als zyn
meening te kennen gegeven, dat, als de
reddingsvaartuigen binnen een paar uur ter
plaatse waren geweest, de opgesloten man
nen zonder twijfel nog gedurende den naeht
hadden kunnen ontsnappen. De boei, die de
„Thetis” nadat zy op den bodem was ge-
stooten, naar de oppervlakte had giezonden,
had de begeleidende sleepboot volgens
Oram moeten zien.
Voorts is het ,als een duikboot niet bin
nen den vastgestelden tyd het sein geeft,
dat zij aan de oppervlakte komt, altijd een
zaak waaraan terstond aandacht dient t«
worden geschonken en als de sle^pbooten
om 17.40 uur bericht hadden ontvangen,
dat de duikboot niet aan de oppervlakte
was gekomen, hadden zy wellicht om 20.30
ter plaatse geweest kunnen zyn. De red
dingspogingen waartoe om 20.00 uur beslo-
ten was, hadden, als de reddingsvaartuigen
ter plaatse waren geweest, onmi4dellyk
uitgevoerd kunnen worden, daar op dat
oogenblik de atmosfeer in de duikboot nog
goed en de bemanning krachtig was. Oram
gaf toe, dat de omstandigheid, dat er in
plaats van de normale bemanning, meer
dan 100 man aan boord waren, tengevolge
had, dat men slechts 24 uur om te ontsnap
pen had, in plaats van 48 uur.
De minister van Financiën was heden-
midd.ag aanwezig toen luitenant Woods,
een der overlevenden van de „Thetis” en de
„eenige man, die weet wat er gebeurd is”,
toen de duikboot zonk, zyn getuigenverkla
ringen aflegde.
Woods zeide, dat toen het water binnen
drong door de torpedobuizen „eenige tijd
verspild werd met het sluiten van den wa
terdichten deur”. Dat kwam door dat hy
een matroos te hulp snelde, die van de voe
ten geslagen werd en die in gevaar ver-
keerde te verdrinken. Woods moest hem
helpen, voor hij den waterdichten deur
sloot. Woods verklaarde voorts, dat hij er
zoo van overtuigd was, dat de boegdoppen
gesloten waren, dat hij de meening was
toegedaan, flht er een buisbreuk moest zyn
De vervanging* van werkende
dienstplichtigen door werkloozen.
Uiteenzetting van minister Van Dijk.
Op de vragen van het Eerste Kamerlid
Van Vessem met betrekking tot de ver
vanging van werkende dienstplichtigen
door Werkloozen heeft de Minister van
Defensie als volgt geantwoord:
Art. 32 van de Dienstplichtwet volgens
den gewijzigden tekst, laat buitengewone
oproeping in, geval van oorlog, oorlogs
gevaar en andere buitengewone omstan
digheden toe, voor zoover de kroon dit
noodlg acht. Bij Kon. besluit van 10 April
1939 (Staatsblad nr. 182) is de oproeping
noodig geacht van al het personeel, be
stemd voor buitengewone oproeplng-
ultwendige veiligheid, zoodat de oproe
ping van leder, die daarbij is ingedeeld,
berust op bedoeld art. 32,
Het indeelen van dienstplichtigen bij
deze groep is niet eenhandeling, die eens
voor al heeft plaats gehad. Integendeel,
het al of niet behooren tot deze groep is
in gewone omstandigheden voortdurend,
dag aan dag, aan wisseling onderhevig.
Er is geen aan de wet ontleende reden
aanwezig, waarom dit proces zou moeten
stilstaan, nadat1 een oproeping heeft
plaats gehad. Voor een deel en op ahde-
ren voet gaat dit proces dan ook in de
tegenwoordige omstandigheden door. Zoo
zijn onderscheidene dienstplichtigen, die
aanvankelijk niet behoefden op te ko
men, alsnog opgeroepen, toen dit noodig
bleek voor het bezetten van sommige
posten. En zoo komt in geval van ver
vanging de bestemming voor de „B.O.
U.y.” voor den met verlof gezonden
dienstplichtige te vervallen en wordt de
vervanger alsnog daarbij ingedeeld.
Noch de letter, noch de geest van art.
32 der Dienstplichtwet staat hieraan in
den weg.
Het is niet juist, dat de verdediging
der grenzen in de eerste plaats aan werk
loozen wordt opgedragen; het aantal op
geroepen werklooze dienstplichtigen be
draagt thans ongeveer 15,7 pet van de
totale sterkte der troepen, welke zijn be
last met de grens- en kustbeveiliglng.
Maar ook al ware dat anders, dan ligt
in het buitengewoon oproepen van werk
looze dienstplichtigen geenszins opgeslo
ten een discriminatie ven de beveiligen
de taak. Bij acuut gevaar, hetwelk aan
leiding geeft tot een algemeene mobili
satie, worden alle beschikbare krach
ten voor de verdediging des lands opge
roepen; zoolang zulks niet het geval is,
dient, voor zoover mogelijk, rekening te
worden gehouden niet alleen met mili
taire, maar ook met sociale belangen.
Belde belangen worden gediend door
buitengewoon opgeroepen dienstplichti
gen, die In de burgermaatschappij noode
kunnen worden gemist, te vervangen
door werklooze dienstplichtigen, die daar
door tot nuttigen arbeid worden be-
stenid Het is een onjuiste stelling, dat
aldus „elke andere arbeid” den voorrang
zou hebben boven de militaire taak; het
gaat het er om, dat de een in dezen tijd
de bevélligdende taak slechts kan ver
vullen met het brengen van een groot
sociaal offer, terwijl vgor den ander van
een sociaal offer geen of nauwelijks
sprake is.
Aahgezlen van persoonlijke vervanging
waaronder te verstaan de methode,
waarbij men zelf voor een vervanger
heeft te zorgen geen sprake Is, is er
reeds uit dien hoofde geen gelijkenis
met het vroegere remplacantenstelsel;
sterker spreekt nog, dat de dienstplich
tige, die vervangen wordt, verplicht blijft
tot opkomst onder de wapenen wanneer
zulks noodig wordt geacht, zooals bij al
gemeene mobilisatie, terwijl de rempla-
(?ant zijn vrijstelling van den dienstplicht
had gekocht.
Op de vraag of de Minister bereid is,
een regeling te ontwerpen ter tegemoet
koming aan ernstige moeilijkheden voor
de werkende dienstplichtigen, antwoordt
de Minister, dat dit onderwerp in studie
is, waarbij wordt aangeteekend, dat zich
hierbij groote moeilijkheden voordoen.
