felen
II
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKK4
land-
darkt
Zn.
laag
4
3
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
VOOR 25 JAREN JULI—AUGUSTUS 1914.
^afel-
t beste).
Showrooms
traaf 37
Tel. I8BBO
CHAMBERLAIN OVER HET BUITENLANDSCH
BELEID DER REGEERING.
De Kabinetscrisis.
De Koningin ontvangt de
fractieleiders.
No 20080 Dinsdag 1 Augustus 1939 78e Jaargang.
S^REkK OTOeSS^ÓUdS^^ WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN, .nz.
Hoe Nederland zich hield in de eerste dagen
van den Wereldoorlog.
Indirecte agressie het struikelblok te Moskou,
vertrouwen op Polen inzake Danzig, de Britsche
politiek in het Verre Oosten.
den
nd,
i
loitatie, alles
umpties zy’n
ieders beurs,
stieke Oud-
ahilderipgen,
succes op de
ht zich met
bezoek van
de Prinses
eruggekeerd,
;en der beste
emeend onze
i
827
625
822
Udy
433
793
1137
1574
1020
1308
:004
1027
1159
1480
>713
.982
>238
>395
>635
>959
1240
1452
1792
1891
1207
'524
'794
1234
1418
1857
1181
1582
1917
1272
1481
1810
075
481
685
903
1246
584
.826
119
427
628
923
372
535
736
939
107
392
690
909
:i4fl
484
689
901
118
461
'692
091
400
769
013
386
604
860
088
229
620
H. M. de Koningin heeft gistermiddag
dag 4 uur op den Ruigenhoek ontvangen
dr. L. N. Deckers, voorzitter van de r.-k.
fractie in de Tweede Kamer.
H. M. de Koningin heeft gistermiddag
vijf uur op den Ruigenhoek ontvangen Ir.
J. W. Albarda, voorzitter van de Slcoaal-
Democratische Tweede Kamerfractie.
Daarna heeft H. M. te 6 uur ontvangen
den voorzitter van de A.R. fractie, den
heer J. Schouten.
H. M. de Koningin heeft hedenmorgen
half elf op den Ruigenhoek in gehoor
ontvangen jhr. mr. De Geer, de voorzit
ter van de Chr.-Hist. Kamerfractie, en
om half twaalf mr. Joekes, de voorzitter
van de Vrijz.-Dem. fractie, daarna dr.
Bierema, de leider der Liberale fractie.
Prinses Armgard op Soestdijk.
Gisteravond te 7.30 is Prinses Armgard,
de moeder van Prins Berhhard, ten Pa-
leize Soestdijk aangekomen voor een ver
blijf van eenige weken.
Zij werd door Prins Bernhard aan het
station Amersfoort verwelkomd.
FRANKRIJK EN ITALIë WAREN
EENS NAUW VERBONDEN.
Herriot gedenkt gevallenen
van 1870 en 1914-18.
DE PAUS WERKT AAN
EEN ENCYCLIEK.
Zal vanuit het Vaticaan waarschijnlijk
a.s. najaar worden uitgegeven.
Het is bekend, dat elke Paus by het be
gin van zijn pontificaat, een encycliek richt
tot de bisschoppen der wereld, waarin hij
zijn geestelijk programma uitstippelt. Ook
van Paus Pius XII verwacht men zulk een
encycliek, waaraan men, met het oog op
den internationalen toestand, een bijzondere
beteekenis hecht. Naar verluidt, zou de en>-
cycliek op komst zijn en voor 15 Augustus
gepubliceerd worden. In kringen van het
i voor Frankrijk 10.000 dooden op het slag-
veld van Solferion heeft gelaten. Herriot
I bracht hulde aan den grooten Itallaai
J Garibaldi, die Frankrijk heeft geholpen
In den oorlog van 1870, terwijl in 1914 drie
I broers van Garibaldi met den afgevaar
digde Chlesa kwamen verzoeken dienst
te mogen nemen onder de Fransche kleu
ren.
Tenslotte sprak Herriot over de talrijke
Itallaansche soldaten die hun leven He
ten in den oorlog van 1914 tot 1918. De
gemeenschappelijke weg van de Fran
sche en Itallaansche geschiedenis voert
langs vele graven.
Ds. Paul Schneider.
In een concentratiekamp overiedw»?
Vla Zurich wordt aan het N.C.P. ge
schreven, dat de medestander van ds.
Martin Niemöller, ds. Paul Schneider
van Dickenschied, in het Rijnland in het
concentratiekamp Buchenwald bij Wei
mar ten gevolge van een hartverlamming
zou gestorven zijn.
met er aan te her*
-j de Renaissance J
een
ivlng hebben gegeven, wel-
‘e wolken van de Middel- -
[verjaagd.
herinnerde hij er aan, dat
‘n voorstander is geweest
nauwe samenwerking tusschen
en Frankrijk. Ook herinnerde hij
geschiedenis van do groeiende
en bevrijdlng van Italië, waar-
Abonnementen worden dageUjlm aangenomen aan ons Bureau: MARKT 3L GOUDA,
bil onna agenten en loopers, den boekhandel en de portkantooren. GOUDA.
Onte bureaux i«n dagelijks geopend van 9-6 uur. Administratie en Redactie Td.f
foterc 2745. Postrekening 48400.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 225, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.16,
NOODWEER IN BELGIë.
Maandagavond heeft boven België e«n
hevig noodweer gewoed, dat enkele dooden
heeft geëischt, enorme schade heeft toege-
bracht aan den oogst on ettelijke boomen
heeft ontworteld.
Het noodweer begon omstreeks 7 uur,
doch tegen 10 uur bereikte het zy’n hoogtp-
punt. De storm bewoog zich van west naar
cost. Vlaanderen kreeg den eersten sto t
op te vangen. De spoorlyn van Gent naar
Ostende werd zoodanig beschadigd, dat fiy
niet meer te beryden was. De hevitre slag
regens hadden een deel van de baan wegge,
spoeld. doch gelukkig werd het voorgeval
lene nog tydig genoeg ontdekt om ongeval
len te voorkomen.
Voornamelijk in de omgeving van Brus.
sel hebben wind en regen zeer veel ver-
n’eld. Op verschillende plaatsen is de oogst
bijna geheel verwoest.
Boven de provincie Henegouwen ont
lastten zich zware onweders. Er ontstonden
tal van branden, vooral in de omgeving van
Charleroi. Nabij deze stad waren vele kri-
defs ondergeloopen. In de omgeving vua
Charleroi is de commandant van de brand
weer, die met zijn mannen bezig was met
de blussching van een in een boerdery uit
gebroken brand, door een vallende draad
van het electrische net getroffen en gedood
Ook te Brussel werd een man door de elec
trische leiding getroffen, met eenzelfde
noodlottig gevolg.
Het aantal gewonden is zeer groot Nabij
Charleroi zijn vier wielrijders door een
schutting, die door den hevigen wind op
den weg werd geworpen, getroffen.
De schade, die het noodweer aan
oogst heeft toegebracht, kan, hoewel zij zich
teer ernstig laat aanzien, mogelijk toch nog
meevallen .aangezjen zij voornamelijk doo-
d«’n regen is aangericht. Hagelbuien kwa.
men bijna niet voor.
De Christenjeugd aan het
Heilig Avondmaal.
Prins Bernhard onder de aanwezigen.
„Wij komen uit aUe deelen der we
reld; wij behooren tot vele verschlHende
rassen, en volkeren en nu zijn we hier in
dit Godshuis bijeengekomen als jonge
menschen, die met elkaar aan Jezus
Christus onzen Heer gelooven en Hem
willen volgen. Wij zijn hier samenge
komen om te bidden, om te luisteren
naar Gods woord en om onzen Heer
Jezus Christus in de viering van het
Heilig Avondmaal te ontmoeten Bidden
tot Hem, den eenlgen, waarachtlgen
God, bidden als gemeenschap van geloo-
vigen, dat is iets van het grootste en
hellgste, dat wij mogen doen.”
Zoo sprak Zondagmorgen in de histori
sche Nieuwe Kerk op den Dam, prof. dr.
H. Kramer en zijn woorden waren ge-
Vaticaan 'echter verklaart men dienaan
gaande niets te weten, doch gelooft men,
dat dit eerste document van zoo groote be
teekenis door Paus Pius XII zal \Vorden uit
gegeven vanuit het Vaticaan in het a.s.
najaar.
Dezelfde kringen herinneren er aan, dat
de Paus onlangs in de Sixtynsche Kapel
het woord gericht heeft tot de kardinalen
en bisschoppen ep ui een redevoering welke
per radio werd uitgezonden in groote lijnen
zijn programma heeft ontvouwd, dat ge
baseerd is op de handhaving van vrede en
gerechtigheid. Uiteraard zal de- Paus zich
tijdens zy’n verblyf op Castel Gandolfo met
de encycliek bezig houden, welke zeer uit
voerig belooft te worden.
wanneer men suggereert, dat In de for
mule (van de overeenkomst te Tokio)
dingen moeten worden gelezen, die de
regeering reeds heeft tegengesproken,
die aanleiding moeten geven tot bezorgd
heid en verslagenheid in China en die
niet door een onpartijdig onderzoek van
de formule worden gerechtvaardigd.
De formule is do vaststelling van een
feit, zij beteekende geen wijziging in de
politiek, noch de toekenning van de
rechten van oorlogvoerende aan Japan.
Zij is ook geen verraad aan de Britsche
belangen in China en bedoelt niet de
rechten van derde partijen af te staan.
Sinclair heeft gevraagd of de formule
beteekent, dat wij Japan zullen helpen
te houden wat het heeft en dat wij het
niet in den weg zullen staan, indien het
meer wil hebben. Wat een uitstekende
munitie voor hen, die ons geen goeds
toewenschen! Deze gedachten zijn niet
alleenbeleedigcnd voor onzen goeden
naam, maar zij zouden onzen invloed in
de wereld ook kunnen verminderen, in
dien men er geloof aan hechtte.
De premier herhaalde toen zijn reeds
eerder gegeven verzekering, dat Engeland
zijn politiek in het Verre Oosten niet zal
i wijzigen, en ging toen voort:
Ongetwijfeld zijn er vele moeilijkheden
bij de klesche onderjiandelingen, die
worden voortgezet en niet de minste van
die moeilijkheden is het aanhouden van
de anti-Britsche agitatie In Noord-China,
welke geleid wordt door menschen, die
door de Japanners beïnvloed, geïnspi
reerd en gecontroleerd worden.
Ik voel mij verplicht te zeggen, dat de
Britsche regeering genoodzaakt zal zijn
den toestand zeer ernstig onder oogen te
zien, indien deze agitatie, deze aanvallen
op Britsche belangen en Britsche rechten
ongebreideld voortduren. Dat zou een
succesvol einde der onderhandelingen
zeer moeilijk maken.
Het doel, dat wij ons voor oogen hou
den, is een billijke en rechtvaardige re
geling van den strijd in China.
Ten aanzien van Danzing zeide Cham-
berlaln: De bezorgdheid in Europa heeft
I op het oogenblik de neiging zich rondom
Danzig te concentreeren. Op 10 JuH heb
een oprecht verlangen tot een over- ik in het Huis een verklaring over Dan-
I zlg afgelegd. Ik besef, dat een toevoe
ging aan die verklaring haar geenszins
zou versterken en ik wensch niets te
doen om haar te verzwakken.
De bespreking met Molotow.
In het Britsche Lagerhuis heeft gister
middag Chamberlain een groote rede ge
houden over het bultenlandsche beleid
der regeering en met nadruk herhaald,
dat Engeland zijn politiek in China- niet
zal wijzigen en verder verklaard, dat
Molotov heeft voorgesteld de Britsen—
Fransch—Russische stafbesprekingen te
beginnen nog voor de diplomaten het
eens zouden zijn over het te sluiten pact.
De Britsche en Fransche militaire ver
tegenwoordigers zullen zoo mogelijk nog
deze week naar Moskou vertrekken.
De Russische Volkscommissaris voor
Bultenlandsche Zaken heeft als zijn mee-
nlng te kennen gegeven, zoo zei de pre
mier, dat, wanneer wij een begin zouden
maken mot militaire besprekingen
waaraan hij groote waarde hecht de
politieke moeilijkheden niet onoverko
melijk zouden blijken te zijn. Die uiting
heeft bij ons den doorslag gegeven, toen
wij tot dit zeer ongewone besluit kwa
men.
Het is de oprechte l?oop van de Fran
sche en van de Britsche regeering, dat
de verwachtingen van Molotov bewaar
heid zullen worden.
Over het voorloopig accoord met Tokio
zeide Chamberlain: Laat mij herhalen,
dat deze regeering haar politiek in het
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkringj
15 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels f 1.55. elke regel meer f 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prils.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.05, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soliede Boek
handelaren. Advertentiebureau* en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingeA bij contract tot zeer gereduceerden
prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
eonoEMm
Regeering trad krachtig op.
De Belgische vluchtelingen.
Niettegenstaande men reeds lang den oor
log had zien aankomen, kwam deze toch
rog betrekkelijk onverwacht. De oplettende
beschouwer werd er niet door verrast, maar
de „man in the street” was er in zijn hart
van overtuigd, dut alles op den duur wel
geregeld zou kunnen worden. De groote
meerderheid var. de Nederlandsche bevol
king werd dan ook volkomen verrast door
de gebeurtenissen in Serajewo en wat daar
op \olgde. Maar toch maakte men’zich niet
bizonder ongerust, Oost-Europa wos im
mers ver weg en er zou heel wat moeten
gebeuren wilde de oorlog naar het Westen
overslaan. Hoe zeer verrekenden zij zich.
Binnen enkele dagen ups Frankrijk ip oor
log gewikkeld met Duuschland en rukten
de Duitsche troepen België binnen. Dit
plaatste ons nu in een moeilijk parket. Ang
stige spanning heerschte er over de vraag
of de Duitschers om hun opmarsch te be
spoedigen, niet een weg zouden nemen door
ons Limburg, of, met andere woorden, onze
neutraliteit geschonden zou worden en wy
zouden meegesleurd worden in den wereld-
brand. Gelukkig werden wy daarvoor ge-
paard. Niet in het minst door de i araat-
heid van ons leger, dat by Koninklijk Be
sluit van 30 Juli 1914 gemobiliseerd was en
welks mobilisaüe zeer a lot verloopen was
Door de weerkracht van die weeimacht
werden wij in die dagen gespaard voor
erger.
Dit geval wekt in de kringen der Nie-
möller-groep beroering, daar ds. Schnei
der slechts 42 jaar oud is en zich in een
goede gezondheid verheugde. Men ver
langt nadere inlichtingen over zijn ver
scheiden. Ds. Schneider paste in zijn ge
meente indertijd kerkelijke tucht op een
Duitsch-Christelijke onderwijzer toe en
werd toen uit het Rijnland uitgewezen.
Ds. Schneider stond op do lijst van ver
volgden, voor wie in de kerken der Nle-
möller-groep regelmatig voorbede gedaan
werd, no. 1. Niemöller, die no. 2 stond,
komt thans op de eerste plaats.
Valsche bankbiljetten in een
Engelsche gevangenis vervaardigd.
Onderhoek had verrassend resultaat.
Twee beambten van de gevangenis te
Parkhurst (eiland Wight) zijn ontslagen,
nadat een onderzoek had aangetoond, dat
valsche bankbiljetten, die op het eiland en
in het Zuiden van Engeland circuleerden, in
de gevangenis werden vervaardigd.
De „Daily Mail" meldt hierover o.a.:
Tegen een bewaker en enkele gevangenen
zal een proces gevoerd worden. Er waren
zulke bezwarende bewyzen, dat men het
noodig achtte, dat een onderzoek werd in
gesteld. Direct werd getelefoneerd naar
Londen en een speciaal vliegtuig bracht
twee ambtenaren van het departement van
binnenlandsche zaken naar Parkhurst, voor
het instellen van een onderzoek. Alle bewa
kers en gevangenen werden ondervraagd en
hun gangen nagegaan. Detectives vonden in
de woningen van bewaarders een koperen
cliché van een bankbiljet vah 1 pond ster
ling, alsmede was-stempels, spec ala inkt
soorten en een papiersnyder. In een ccl
werden heele stapels gloednieuwe bankbil
jetten gevonden. Het complot kwam aan
het licht, toen men in de gevangenis aan
het zoeken was naar een weggeraakte spe
ciale lens, die gebruikt wordt by het foto-
grafeeren van pas aangekomen gevange
nen.
De voorzitter van de Fransche Kaïber
en burfeemeester van Lyon, Herriot heeft
te Lyon het woord gevoerd tijdens een
betooging, welke door de Italianen in
Frankrijk was georganiseerd om hem te
huldigen. Hij begon met S-
'nneren, dat tijdens de
frankrijk en Italië tezamen Europa
nieuwe beschav”'-
ke de donkej
eeuwen hee.lL
Vervolger^ <m
hij in 1932
van een
Italië cr
aan de
eenheid
die zij op dat oogenblik nemen kon. Maar
er was één nadeel en dat was, dat de ge-
heele handel op die manier stil gelegd werd.
Want de sluiting van de beurs duurde veel
langer dan men gedacht had.
De regeerjng heeft dan ook niet nagela
ten in te grijpen door <le beurswet van
September 1914, waarby de beurs onder het
onmiddellijk toezicht van den minister van
Financiën werd gesteld. Toen de beurs op
den 9en Februari 1915 heropend werd ble
ken de gemoederen voldoende gekalmeerd.
I Ook de maatregelen dobr de ministers
Treub en Bertling in het begin van den
oorlog getroffen om het economische leven
te sauveeren dienen hier vermeld te wor
den. Met recht mag men de regeering Cort
van der Linden een pluim op den hoed ste
ken voor haar moedig en krachtig optreden
in die benarde dagen.
De vluchtelingen.
Andere moeilijkheden deden zich in die
eerste dagen van Augustus ook voor. Dui
zenden vluchtelingen uit België overstroom-
den Brabant en Limburg. Zy ontvluchten
den oorlog en vonden een liefderijk onde
dak bij hun stamgenooten in het Noorden.
Maar wat moest men met al die menschen
beginnen. Htt bleek ondoenlyk ze by elkaar
te laten. Men wist daarom niet beter te
doen dan ze over het geheele land te ver
spreiden. Van alles werd er voor de Belgen
gedaan. Er werden Belgische dorpen ge
sticht, er werden comité’s gevormd om hen
te helpen, gebouwen voor huisvesting wer
den ingericht. Wy herinneren aa i den gre >-
ten stroom van.' vluchtelingen, die ook naa>
Gouda werd gedirigeerd. Honderden uitg"
putte van huis en haard verjaagden kwa-
men, velen bepakt en gezakt mot datgene
dat zy in de haast hadden kunnen ineene-
men, hier aan. Zy werden allereerst onder
gebracht in de groote gebouwen van de
huidige N.V. Kaasbandel-Maatschappy
Gouda en de Sorietoit „Ons Genoegen’’
waar in alleryl slaapgelegenheden werden
ingericht, waar zy lust konden vinden en
gevoed konden worden. Later W3rdon zij in
een vluchtelimfeni amp samengebracht,
waarvoor de groote kweekkassen van de
aan den Graaf 1 risweg gelegen Snygroen-
kweekery van dc N.V. Steensma werden in
gericht. In die dagen werd ook hier voor de
Belgische vluchtelingen alles gedaan om hen
de ellende van den oorlog te doen vergeten.
Ook particulieren ontfermden zich over hen
en vele Belgen vaneen een gezelli f tehuis
by Goudsche famiLes. Ons volk verrichtte
in die dagen een aaad van mensehhevend-
heid, die het des te meer siert, daar ook
voor hen de moeilykheden niet gering wa
ren.
Zoo verstreken de eerste dagen van den
wereldoorlog, een tyd, die niemand die hem
r.-.eegemaakt heeft, zal willen terugwen-
echen, een tyd ook, waarby ons volk tooi de
de moed en kracht te bezitten om aan groot*
mceiiykheden het hoofd te bieden, een tyd
waarin groote mannen ons volk bestierden
onder de leiding van Koningin Wilhilmina.
Toen toonde ons volk, dat het nog de kracht
van de oude Geuzen bezat en wist het na
een korten tyd van spanning alle moeilyk
heden te overwinnen.
Verre Oosten niet wijzigen zal op aan
drang van een andere mogendheid en
dat Japan ook niet van ons verlangd
heeft, dat wij dat zouden doen.
Het is natuurlijk geen geheim, dat de
Russische regeering en de samenwerken
de FrapschBritsche regecrlngen er tot
dusverre niet in geslaagd zijn tot een
voor alle partijen bevredigende definitie
van den term „Indirecte agressie” te ko
men, ofschoon alle drie regeeringen be
seffen, dat een indirecte agressie even
gevaarlijk als een directe kan zijn en
alle drie regeeringen verlangen een be-
bevredigende methode te vinden, om
tegen die agressie op te treden. Wij moe
ten er ons echter wel zeer voor hoeden
ook maar den schijn op ons te laden,
dat wij inbreuk wiUen maken op de on
afhankelijkheid van andere staten en I
indien Engeland en Frankrijk het niet
met de Sovjet-regeerlng eens zijn’over
de definitie van de „indirecte hgressie” j
is dat Juist, omdat de formule der Rus-
sen, naar onze meenlng, dien schijn
wekt.
Wij toonen zeker een groot vertrouwen
en
eenkomst.
Sprekende over het Verre Oosten zeide
de minister-president: „Ook hier'wil ik
zeggen, dat het onze taak niet bevordert,
I Run op de banken.
Maar ^uist toen men dacht, dat alles goed
zou gaan, brak de paniek los. Er ontstond
pen geweldige „run" op de banken. Duizen
den en nog eens duizenden verdrongen zich
voor de loketten van de Nederlandsche Bank
teneinde hun papiergeld in te wisselen voor
zilver, met het gevolg, dat er een tekort
aan .dat metaal ontstond. Ook had de paniek
tengevolge, dat men bevreesd begon te
worden voor gebrek aan levenmiddelen, zoo-
dat overgegaan werd tot hamsteren met
alle schadelijke gevolgen van dien.
Gelukkig hield de regeering in die moei
lijke dagen in begin Augustus, het hoofd
koel. De Nederlandsche Bank kon voldoen
aan alle aanvragen om papiergeld in te
wisselen. Dit bracht al gauw de gemoede
ren weer eenigszins tot rust. Ter vervan
ging van het schaarsch geworden zilvergeld
ging zij over tot uitgifte van zilverbons,
die de ryksdaalders en de guldens moesten
vervangen en dat ook werkelyk heel effec
tief deden. De regeering trof nog een an
dere zeer doeltreffende maatregel. By de
wet van 3 Augustus 1914 werden de burge
meesters gemachtigd, de prijzen van den
kleinhandel vast te stellen, met het resul
taat dat dit een buitengewoon goeden in
vloed cp de verhitte gemoederen had.
In die Jagen deed zich iets voor, wat
zelden of nooit vertoond is. De vereeniging
voor den effectenhandel te Amstedam be
sloot de beurs te sluiten. Dit was het ge
volg van de panie^, die op de beurs ont
staan was.
De effecten daalden zienderoogen en de
maatregel, die de vereeniging voor den
effectenhandel trof, was stellig de beste,