Anton Coops
HEROPENING KLAVER 4
Burg. Martenssingel 133
te heropenen
DF. KWARTJES RUBRIEK
Adri v. Maaren
Luchtbescherming!
f-
J. Hoogendoorn
De Goudsche, Fruithandel
J. HULLEMAN GOUDA
Voor Scheerbenoodigdheden, Brillantines,
Tandpasta's Tandenborstels, enz. is ook uw adres
.Wijdstraat 13 - Gouda
Voor de Omgeving van Gouda
GOUDSCHE courant
Zaterdag 16 September 1939
Tweede blad
V
V
E. SUUR
Makelaar
De zolders moeten leeg
Peperstraat 16 - Gouda.
Drogist - Wijdstraat 31.
W ij bert tabletten
Linia Pellets
Vicks bonbons
Rheila Perlen
Salmiak pastilles.
Firma Wed. A. RIETVELD,
Official Ford Dealer KLEIWEG 20
eenige nieuwe zuinige FORD JUNIOR en VIER DE
LUXE, benevens eenige in prima conditie zijnde
2e hands AUTO's.
Meer dan ooit
PHILIPS - ERRES - TELE-
FUNKEN of BLAUPUNKT
N.V. HEES Co. - Kleiweg 54 - Gouda
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 10 uur hopen wij op
WOL, KOUSEN, SOKKEN, TAFELGOED,
SCHORTJES, BORDUURGOED enz. enz.
EEN MOOI STUK TOILETZEEP,
KLAVER 4,
DE LELIE,
Mej. v. d. HEUVEL.
ELKEN ZATERDAG
KWARTJES-RUBRIEK
Muziekschool
f)E BEUN,
ENGELS. N
Onze onzijdigheid.
Bfjzaak en hoofdzaak.
HerkenningsteekLMt van
Nederlandsche vliegtuigen
gewijzigd.
Briëven uit de Hofstad.
DE MANUFACTURENHANDEL IN
OORLOGSCRISIS.
Hoe zal het met de wolvooraiening gesteld zijn
KRUGERLAAN" ^o. 167 t« GOUDA
tolast rich gaarne met het doen van alle
fmtie'i, Aaeurantie'a, opmaken van Con
tracten, plaataen van Hypotheken, Koop- en
Verkoop, Huur- en Verhuur, tegen billijke
conditiën. TELEFOON No. 2676,
•Wij willen U daarbij behulpzaam
zijn. Wij koopen meubelen en alle
voorkomende goederen.
BEL OP 3109.
eo
ca
ca
co
Voor de prijs van een stadsrit kan
men geen koffers dragen.
BIK-HOOIWEYER.
BLAUWE DRUIVEN
PERZIKEN
MELOENEN
PRUIMEN
AALBESSEN
TAFELPEREN
TAFELAPPELEN
SINAASAPPELEN
CITROENEN
BANANEN
TOMATEN
VRUCHTEN CONSERVEN
DIVERSE SOORTEN NOTEN
OUDSTE ADRES voor OPGEMAAKTE FRUITMANDEN *5--
'ANGE TIENDEWEG 27 TELEFOON 3318.
SlEEFT NOG AAN*TE BIEDEN:
hebt U NU een MODERN RADIO-APPARAAT noodig.
Neemt een der NIEUWSTE TYPEN van
Reeds voor 119— hebt U een schitte
rend toestel mot automatische drukknop
afstemming, waarmee U bliksemsnel het
laatste nieuws nit alle landen der aarde
kunst afstemmen.
Vanaf 1.50 per week.
Ook Radio in huur of door huur in eigen
dom voor slechts 60 cent per week.
TYPE No 735k
BON ^an N-V- Hees en Co., Kleiweg 54, Gouda.
Ondergeteekende verzoekt toezending van prijscourant,
reizigeisbezoek, demonstratie (doorhalen wat niet verlangd
wordt).
NAAM:
ADRES:
WOONPLAATS:
In open enveloppe verzenden met 1% cent postzegel.
NEDERLANDS GROOTSTE RADIO- Ey MUZIEKHANDEL.
Wij brengen een keurige collectie
tegen CONCURREERENDE PRIJZEN.
ALS AARDIGHEID geven wij tot 23 SEPTEMBER aan ieder die
50 cent besteedt
by aankoop van 1.— tbt 1.50 1 STUK CASTELLA ZEEP, bij aan
koop van 2.50 tot 5— EEN AARDIG CADEAUTJE.
DIT GELDT OOK VOOR „DE LELIE".
BURG. MARTENSSINGEL 133.
HOOGSTRAAT 1.
CARRILLON-SCHfcERMESJES DE BESTE
Te koop, goed onderhouden
F. N. Motor.
Groenendaal '89.
plaatsen wy in de i
kleine advertenties tegen een tarief van 13 smalle tekst
regels 0.25, elke regel meer 10 cent by vooruitbetaling. Voor
adve^nties onder nummer aan het Bureau 10 ct. verhooging.
Brieven kunnen ALLEEN worden afgehaald eiken
dag van 96 uur, Zaterdags van 91 uur.
Maakt Uw woning gezellig met
BLOEMEN en PLANTEN.
Fa. G. L.
Dir. gevr, Reiziger die loo-
nend art. erby wil nemen. Hoo-
ge prov. Br. no. 5553 bur. blad.
Mevr. A. VosStockmann,
Turfmarkt 122, vraagt voor
directe indiensttreding een
flinke Dagdi enstbode.
Net Meisje
gevraagd voor haljve dagen.
Joubertstraat 42.
Flinke Dienstbode (dag
meisje) gevr., leeft. pl.m. 18 j..
Aanm. Maandagsavond 79
uur B. Marterfssingel 43.
- Flinke dienstbod! gevraagd.
Goed loön. Mej. C. y. d. Post,1
Groenendaal 105.
Gevraagd rigt Meisje
halve dagen, beneden 16
CrabethStraat 71.
Terstond gevraagd pen
halfwas Smid.
Spieringstraat 69.
DAGELIJKS VERSE
j OLIEBOLLEN,
van Zoomeren's Eethuis,
Stoofsteeg 16 - Tel. 3663.
B.,z. a. flinke handige Jon
gen, goede opvoeding jjenoten.
Onverschillig welke branche.
Janus Edelman, Tempel D^45,
Reeuwyk.
Net Meisje, 14 j., b. z. a. als
2e meisje voor hulp in de huish.
Br. no. 5628 bur. v. d. blad.
Juffrouw bi z, a. voor het
breien van sokken, 80 ct. p. p.
Sokken stoppen 8 ct. p. p. Mili
tairen 5 ct. Br. no. 5539 bur. bl.
Goed tehuis gezocht voor
klein Poesje.
Te bevr. Reg.plantsoen 28.
Waakhoéd en jonge Bouviers.
Dierenasyl, Moordr. Tiande-
weg 1.
Gievr. gem. Zit-Slaapkamer,
e.v. gebruik Van keuken.
Br. no. 5612 bur. v. d. blad.
mmme
waschgdsjn thuis.
Br. no. 5532 bur. v. d.
blad.
Net meisje van buiten zoekt
nog eenige werk- en wasch-
huizen. Br. no. 5531 bur. blad.
i B.z.a. Werkster 'van buiten,
ook genegen te wasschen.
Br. 1im 5532 bur. v. d. blad.
Gevraagd net Meisje vo.
'halve dagen.
Emeis, Hjeekerssingel 71.
B. z. s
w. en^r.
net Meisje zelfst. k.
v.g.gi.v. v. d. en n.
Br. ijjj. 5587 bur v. d. blad.
B. z. a. flinke Werkster voor
4 dagen in de week.
Br. no. 5593 bur. v. d. blad.
Gevraagd een nette Leerling.
Dameskleermakerij
C. v. d. Slik, Oosthaven 48.
Ongeh. Chauffeur biedt zich
han voor alle werkzaamheden
Br. no. 5526 bur. v. d. blad.
B. z. a. flinke nette Werkster
2.en 1.50 per dag.
Br. no. 5538 buï. v. d. blad.
Gevr.' net Meisje, pl.m. 16 j.
voor halve dagen.
Br. No. 5542 ibur. v. d. blad.
Timmerman gevr., 1617 j.
Aanmelden Zaterdagavond J.
H. Spruyt, Westhaven 35.
Gevr. nette Werkster voor
Vrijdagmiddag.
Gr. Jacobastraat
Verloren een jfonkerblauwe
Gabardine Regenjas, gaande
van Burgvlietkadè nagr'Kru
gerlaan. Tegen bel. terug te
bezorgen Krugerlaan 109.
Dame vraagt nette Zit-Slaap
kamer op /goede stand.
Br. Garage ,2001, Spoorstr. IJ.
SI. kamer met
nette stand
ichkade 123.
u»y
Bij z cjarites..Z. en Sl.kamer
met penrion aangeboden.
Br. No. 5524 bur.\.v. d. blad.
Zit-Slaapkamer aadgeb. voor
net persoon, m. of z.T pension,
Klein gezin. Omg. Ie Kade,
Br. No. 5526 bur. v. d. blad.
Zit-Slaapkame^* Gevr. een
Zit-Slaapk. mét pens. Br. met
prijs no. 553fl bur. v. d. blad.
Net persoon zoekt tegen 1 of
115 Oct. net Kosthuis, geen be
roeps. Br. no. 5536 bur. blad.
Nette jongeman zoekt
on- of ged. gem. Kamer
met pension. Br. met inl. onder
no. 5540 bur. v. d. blad.
Voor Militair mooie zitkaoner
(salon) met piano te huur
(Markt). Bj^ no. 5543 bur. bl.
Russische of Spaansche con
versatieles gevraagd.
Br. no. 5529 bur., v. d. blad.
Lessen in Frans,* Duits, Engels
en Boekhouden. A. J. Klein
Ikkink, Krugerlaan lfil.
Gem. Kamer aangeboden met
of zonder pension.
Bivno. 5544 bur. v. d. blad.
L*
Te huur een nieuw modem
ingericht Huis, Const. Huy-
giensstraat 61, met groote tuin
ƒ5.60.
Te bevr. Martensstraat 4.
Een klein Boven- of Beneden-
huis te huur gevraagd.
Br. No. 5536 bur. v. id. blad, I
Te huur Heerenstr/171 en
Boschweg 20. Te bevt. Molen
laan 46, Moordrecht.
Te huur nette Benedenwoning
drie kamers, alkoof, keuken en
schuur. Fluweelensingel no. 83.
Te bevragen no. 84. Ver
laagde huur.
Te koop: 2 groote Smyrna-
karpetten, maat 2 x 3 en 3 x 4.
Te zjen: Mevr. Soeters, Cra-
bethstraat 8.
Huis te huur,
Koekoekstraat 52.
Adres: Wijdstraat 8.
Te huur een geriefelijk
Benedenhuis,
ïsgracht 23.
Houtrr
Te huur een geheel
gemeubileerd Bovenhuis
In het centrum der stad.
Brieven no. 5591 Bureau van
dit blad.
Te huur mooie Woning met
grooten tuin 5.5(Tp. week.
Bevragen Turfmarkt 113.
T^ huur: Houtmansplantsocn
4,, Tiitzicht op Fluweelensingel.
Achteruitgang naar Groenew.
2.45 per week.
Te koop: groot Heerenbureau
met klep, mét zeer veel ï|*rg-
ruimte.
Te zien by Mevr. Soeters,
Crabethstraat 8.
Te koop prima Uitdraai-
haard. Van SwietenBtraat 1,
's avonds 78 uur.
Te koop: Accordeon en een
stel roeispanen.
Vrouwensteeg 41.
Te koop gevr. Haard of
Haardkacheltje, stel overgor
dijnen en w. deken.
Br. no. 5575 bur. v. d. blad.
Te koop: blauw zijden Japon
maat 44 1.25, koper vogelkooi
60 ct., hondenmandje 60 ct.
Zeugestraat 86.
VULPENHOUDERS
in alle pryzen, vanaf 1.20
Boekh. VERSCHOOR,
Duhbelebuurt 3.
Siroopwafelen van F. Voskuil,
Steinkade 31, zijn met roombo
ter bereid. Iets v. fijnproevers.
Pijnlijk'eelit aan de bal van de
voet?
Deze zieke plek kan genezer^
door het dragen van een zooltje
dat vakkundig, n. maat wordg
geleverd. Voor dames 80, voor
heeren 90 ct. bij Zuster v. Win
gerden. Fl. singel 49, Tel. 2298.
ÖADEN is
ÜEZOND
r(#nendaal
Ee|> wekelyksch bad is
geen luxe!
In- en verkoop van overjarige
Wisselstroomtoesfellen.
Radiodokter, W. Tombergstr. 39
WESTHAVEN 39.
Rhytmische Gymnastiek
Mevr. Ella Schoutein-Alter.
Medio Oct. aanv. wintercursus.
Te koop gevraagd Petroleum
kachel. Br. met prysopg. onder
no. (#>33 bur. v. d. blad.
Te koop gevraagd
een Vulkachel.
Br. no. 5537 bur. v. d.
bfld.
Te 'koop^Mfer. een in g. st.
zijnd Hee#^fwiel. Br. m. pr.
en merk no. 5541 bur. v. d. bl.
Te koop een Gasfornuis met
oven, merk Imperial tegen elk
aannemelijk bod. Te bezchtigen
Maand Bodegr. Straatweg 12.
Enoripe sorteéring
Stadsgezichten, Fantasiekaar-
ten en Schrijfbehoeften.
Jongeneel, Groenendaal 89.
tfAGEli - Westhaven 20
Pi rasstro snaren
de beste Vioojsnaar.
Degelijk Piano-onderwys, zeer
billijke conditie. Me/. A. Ver-
zyi, Oosthaven £8, ^Jouda.
Letons de Francais
English Conversation
BONN1N-SLATER,
IJsseilaan 122.
Te koop:
Motorrijwiel T..W.N.
Vlamingstraat 29.
te huur,
week.
Woning
103 k 3.50 per
Te huur Winkelhuis mot
ruime woning, tuin en vrye
achteruitg. Groenendaal 87a.
Werkplaats
te huur voor 1.50 per week.
Raam 21.
Te koop: een gashaardje,
nieuwste Philips ltridspreker,
spiegel, lamp en waschstellen.
Joubertstraat 102.
Te koop: een meisjesfiets
van 8 tot 12 jaar, een goed
tderhouden transportfiets, te-
20 stoelen, zeer geschikt
voor vergaderzalen.
Speksnijder, Gouwe 8.
nrt<
V1*I
Prima Harde Tuyf 40 cent
afgeh., 45 thuisbezdrgd. Eier
kolen 1.20 H.L. Wales Anthr.
2.25 H.L. Belg. Anthr. le s. 2.00
H.L. Belg. Anth. 2e s. 1.90 H.L.
A. de Vroom,
Wilhelminastraat 58
of schip Tiendewegsbrug.
Radio. Eenige pracht over
jarige en demonstratie Philips-
toestellen vanaf 38. Al onze
toestellen met Vi jaar fcar J.
Pielanen, W. Venteweg K 85.
AARDAPPELEN van
Bit A AT
Magnd., Woensd., en Vrijdagen
van 24 u»r Nieuwe Markt IS
groote 1.05, bonken 0.90, poters
0.75 per half mud van 35 K.G.
Dekens overtrekken, geheel
mach. doorgestikt va|af 2.25.
Dekenlgbriek Gouwe 130.
Stoppage in Kleeding, Gordij
nen, Tapijten enz. Gouwe. 13U,
3e hüis vanaf Groenendaal.
HALLO I HALLO-
10 pond aardappelen 20 ct.
p. kist (50 pd.) 95 ct.
O. o wat zy'n ze best! Uw adres
is Blok; Raam 178.
Kadiof Reparaties
vlug en billijk
ftadiodokter, W. Tombergstr. 39
Heeft U last van pijnlijke
voeten, ekateroogen, eelt ol
kalknagels Bet wordt pijnloos
verwijderd door Zr. van As,
Gouwe 138, Tel. 3281.
'Uw adres voor vuren-, beu
ken- en eikenhout, Tel. 3720.
Jan Postl^paam 142.
Rubber Werklaarzen.
verkrijgbaar.'bij van Maaren's
Schoenhandel,
Vijverstraat 10.
le Goudsche Knnstatoppage,
Usaellaan 84. stopt alle scheu
ren, mot- en brandgaten.
Gevr. halfwas Loodgieter en-
'of Electrician.
Jan Spee., Walestraat 12..
A. J. WEMPB, Leiaar M. 0.
Joubertstraat (142.
Boekbinderij D. v. LEEUWEN,
Turfsingel 23. Het betere adres
voor inbinden van alle soorteu
boeken, jaargangen en muziek.
Het adres voor reparatie en
verbouwingen is by J. Hoekse!,
Timmer, en Metselbedrijf,
Boelekade 128, Tel. 3683,
solied werk, scherp conc. pryzen
Voor HOUT, TRIPLE^
en BOARD
is Uw adres bij N. VERDOUW,
Fluweelensingel 9 - Tel. 2961.
Groote voorraad, lage prijzen.
'Te koop ven Philips en Erres,
al 9 nieuw/ onder garhntie. L.
Moering^, Pr. Hendrikstr. 79.
Meisjes gevraagd.
Aanm. N.V. Sigarenfabriek
Montana, ^Jssellaan 40.
Mi(ldenstandswoning.'VMoilern
vrif huis te huur, Gr. Jacoba
straat, 5 kamers, keuken, zol
der, v. waschtafel,* groote tuin
m. loods, uitpad ,voor fietsen,
6.50' per week.
Bevr. fpr. Jacobastraat 25.
Te kooi
s. nieu'
#Moe rings.
om eei
iwt m
een compl. Pick-up,
moet weg.. 1#
Hendrikstr. 79.
Te koop aangeboden:
Nieuw Heerenrijwiel.
Te bevragen: Kleiweg 7.
Flink Dienstmeisje
gevraagd.
Mevr. Tiele, Fluw. singel 87.
Ben SlagersleerKng
gevraggd
bij T. D. Bak, Turfmarkt 16.
Te koop: 1 gebr. Naaimachine
voor 7.50. Joh. Wielfer, .Mos
straat 33 (K. Akkeren).
lijn onze 5 weekbladen De Krimpenerwaard, Dè Zuidplas, Weekblad voor Reenwp, Weekbl^I zoor
Waddinxveen eri De Boskooper het EENIGE AFDOENDE en GOEDKOOPSTE PUBLICITEITSMIDDEL
Zend Uw opdrachten aan het Bnrean MARKT 31, GOUDA, Telef. 2745.
EUTRALITEIT" heeft een negatie-
M ven klank. Het woord hangt samen
met het Latijnsche woord „neuter" dat
wil zeggen: geen van beiden. Het Irijst
dus iets af Maar bij dit afwijzen bepaalt
het zich toch niet. Het geeft, infien men
het doordenkt, ook iets zeer stelligs, po
sitiefs, te kennen. Wie zich neutraal
verklaart, wijst niet alleen twee realitei
ten af en zegt: lk heb met geen van die
twee .gemeenschap. Maar hij poneert
tegelijk zijn«eigen zaak, zijn eigen wezen
als een derde, onafhankelijke, grootheid.
Het is eén krachtige getuigenis van de
waarde van eigen volk en beginsel, het
best uitgedrukt in het koninklijk woord:
wij willen, ons zelf zijn en blijven".
Om dit beginsel der onzijdigheid in
zijn diepere strekking nog Iets duidelij
ker te maken, moge de verwijding dienen
naar een anderen term uit de diploma
tie: wij bedoelen het woord „non-inter
ventie". Het heeft ook in onzen tijd nog
zeer onlangs een belangrijke be teekenis
gekregen. Toen de Spaansche burgeroor
log eenige weken aan den gang was en
.buitenstaanders, onderdanep van an-
'dere landen, zich er mee gingen be
moeien, en tfe^en weer hulp kregen van
hun regeeringen, toen dreigde dit con
flict alle staten mee te trekken Was
men officieel, als staat, partij gaan kie
zen voor de eene'of voor do andere groep
in Spanje, dan zouden dus op het Pyre-
neesche schiereiland soldaten- van de
eene tegen soldaten van de andere mo
gendheid hebben gevochten en dan was
de ogrlog ,er. Om zulks te voorkomen
greep men te Londen naar een beproefde
prócedurè en wist - men alle moge%d\
heden, die er voor in aanmerking kwa
men, te vereenigen op een politiek, waar
bij zij beloofden zich niet officieel in de
Spaansche zaak te zullén mengen,
Dit beginsel der non-interventie is -een
vooral door Engeland hoog gehouden be
ginsel e» dan ook indertijd het duidc
lijkst door Engelsche staatslieden gefor
muleerd. Na de groote Fransche revolu
tie en het Napoleontische tijdperk had
men te Weeneij Europa opnieuw
ordeiu^ Engeland en Oostenrijk waren
de twee voornaamste drager^ der nieuwe
regeling. Maar er bestond toch ten prin
cipieel veijschil van opvatting over de
wijze, wadiop deze nieuwe (of beter ge
zegd' de herstelde) orde gehandhaafd
moest worden Metternicli, de Oosten-
rijksche kanselier, achtte behoud van de
Europeesche gemeenschap alleen dan
- mogelijk, indien alle staten het beginsel
der revolutie afzwoeren. Doorredeneo
rend trok hij uit' dit inzicht de conclusie,
dat men dan ook zich moest keeren
tegen lederen staat, waar ie revolutie
opnieuw het hoofd opstak, JDe grondslag
in Europa, aldus Metternjch's hgtoo'g, ls
een orde, die slechts gehndelijke ontwik
keling erkent en v^»^hrutale omwente
ling afkeerig is; wil Europa behouden
blijven, dan moet het ook over de bin
1 nenlandsche orde in eiken staat waken.
De vijf g#ote mogendheden echter zijn
krachtens' hun positie verantwoordelijk
voor die orde. Haar taak is dus gezamdn
lijk op te treden tegen eiken staat, welks
biancnlandsche onrust tot een Euro-
peesch gevaar dreigt uit te groeien,
Tegenover deze redeneering van den
Oostenrijkschen kanselieK hielden de
Europeesche staatsliederP fUstj aan de
schelding #tusschen binnen- eli buiten
landscjjfe politiek. Wanneer wij faldus
ongeveer hun redeneering) naar Metter-
nich's methode te werk gaan, dan heby
Hen wij voortdurend werk met het dem4
pen van opstanden in Andere landen^
Dat niet alleen. Doen wij het zelf nidt,
maartlaten wif die taak aan een andere
mogendheid over, dan geven wij haar. op
die manier een vrijbrief ofn, ifi naam.als
gevofhiachtlgde.vari het Europeesch con
cert, in waarheid te eigen bate, ln alk
kleine staten hun Invloed tb doen gel
den. Tegenover Metternlch's „pan - inter-
ventionlsme" éischte de Britsche pc<iek
eep strikte onzijdigheid, een zich .ont
houden van inmenging in het binnen-
lajidscji regime van een staat en hqt
kwam op die wijze op voor db vrijheid
on onafhankelijkheid der kleine staten.
Men ziet uit 'dit'voorbeeld, dat non
interventie en neutraliteit twee dingen
gemeen hebben: zij makon beide scherpe
scheiding tusschen binnenlandsch .ré
gime en buitenlandsche politiek; en zij
nebben, vooral waar het de kleine staten
betreft, ten doel de onafhankelijkheid
en het eigen wezen dezer 'staten tegen
over de grooten te handhaven.
WanneerNederland thans verklaairt,
,dat her neutraal is, dan f bedoelt het
daarmee nog iets anders dan zijn vrij
heid om niet n^ee te vqchten. Het «telt
tevens vast, dat zijn inwendig beginsel
noch aan de' eene, noch han de andere
der strijdende pajjtijen gelijk i§ en dat
net er zich van bewust is een eigen,
derde, beginsel in zich te dragen. Ons
daarvan te doordringen ls de beste wijze
om aan onze onzijdigheid een vrucht
bare, ons volksleven als geheel
-hieuwende strekking te geven.
Qpnieuw de oorloig. Het geslacht, dat de
veertig gepasseerd is, herinnert zich nog
den voriigen. H#t weet, hoe toen die bijna
idyllische fust. en zekerheid, waarin wy ons
allen gekoesterd hadden, is onderbroken en^
nooit echt weergekeerd. Hardleersch als de
nu eenmaal is, meende hij wel na
1918, dat de rust terug zou keeren: immers
de welvaart was hersteld. Normaal handels-
erkeer, zaken doen als van ouds, het zou
'alle leed doen vergeten. Wel bleef
nnerlijk op den bodem van het hart de on
rust. Maar de herordening der wereld op
beginselen, welke in den oorlog den proef
doorstaan hadden, ogende het perspectief
-p een ty'dperk, waarin m«n langzaam aan
nog schrjj'nende wonden heelen, de la
tente onvree tot rust brengen tou.
Is de economische crisis, die in 19,29
in Amerika, twee jaar later in Europa aati
het geldige systeem zijn materieele steun-
sels dreigde te ontrükkên, deed de men-
ichen wakker schrikken. Maar^ook nu voor-
ipelden de deskundigen, dat deze crisis,
slecéits een tijdelijke inzinking, in omvang
wel grooter, maar in dezen niet verschil
lend van alle vorige depressies in het zaken
leven, waar noodzakelijk een opleving moest
volgen, zoodat een principieele wijziging in
het geldig regime overbodig, ietfs schade
lijk was en voortgaan op den beproefden
weg, vertrouwen hébben in de moderne mid
delen^ he! beste was, dat men doen kon. De
economische crisis schokte ons niel* z«o, dat
wij ons geloof in het machtsapparq|ht van
techniek en industrie, \|aarmee wij eiken
dng te maken hadden en dat Qns leven
sSeds rijker in^comfort en genotmiddelen
maakte, verliezen zouden. De heimelijke on
rust tnocht dan knagen, te sterk d*eng de
werkelijkheid met haar voorspoed zich aan
p, dan dat die onrust ons in de diepte
zou voeren en ons onszelf doen afvragen;
zij wy op den goeden weg
lar hadden noch.de oorlog en-zijn na
weeën, noch het ineenstorten sinds 1929 van
zooveel economische posities de wereld tot
bezinning gebracht, anders werd het, toen
deze tijd van betrekkelijke rust op een po
litieke beproeving, die steeifr benauwender
.werd, uitliep.' Voor het eersf sinds den wa-
penstftstand^ dreigden de groote mogend
heden opnieuw in 'twee geslo^n fronten te
genover elkander te komen staan. Wel was
het zoover nog niet, wel duurde 'het zeer
lang, voordat hét woord1 „oorlog" de dis
cussie binnen kwam men fcan zeggen,
dat dit eetst verleden jaar September 4het
geval is geweest -- maar ten slotte werd
toch iedereen gedwongen te èrkennen, dat
de politiek al het andere Ueheerschte. Op
rein der politiek, waar het lot der wereld
ibeslist wordt, belangrijker is dan al-het
andere, de hoofdzaak van ons leven is.
En toch moet de dieper levende mensch
deze Qpvatting afwijzen. Hoezeer wat er
thans, te gebeuren staat, óns allen beklem
men moge, hoe %root en ontzettend de wor
steling der aardsche machten ook zy', toch
bfijft waar, dat de hoofdzaak niet is gele-^
gen in d^ uiterlijke feiten. Die zijn en blij
ven bijzaak. De hoofdzaak is des menschen
houding tegenover die onbegrepen werke
lijkheid.
Hiermee is alles gezegd. Het is echter
niet vee/meer dan een uitspraak^ hoe ma
ken wij haar waar? Want wjj, moderne
menschen, hebben ons vertrouwen zoo zeer
gesteld op de materie, op de orgahisatie, op
het beheerschen der uiterlijke natuurkrach
ten, dat op {iet oogenblik ^iemand onzer
zich onttrekken kan aan wat er voor uiter
lijk geweld over de wereld gaat en ons
aller denken zich het! meest bezig houdt met
kruisers en-* vliegtuigen en gemotoriseerde
oenheden inplaats van met aangeleg n-
heden die anders onze ziel beroeren.
Oranje cirkel inplaats van rood-
- wit-blanwe sectoren.
Ho#wel het incident van Ameland,
bij eèn Duitsche marinevlieger een vlit
tuig van de Nederlandsche marine heeft af
geschoten, gelukkig geen internationale g
volgen heeft gehad, omdat bij onderzoek
"duidelijk is gebleken, dat.hier slechts vtpi
een betreurenswaardig misverstand spraki
ig geweest, heeft dif incident toch wel een
belangrijk gevolg gehad en wel, dat de Ne
derlandsche regeering onventyjld maatregi
le^ h^ft genomen om het voorkomen van
dergelijke vergissingen ii^ de toekomst on.
mogelijk te maken.
Zooals* men weet bestaan de national i-
teitsteekens voor de Nedei^andsche leger
en matinevliegtuigen uit op dén vleugel
romp aangebrachte cirkels, verdeeld"^ drie
sectoren, welke in roode, witte en blauwe
kleuren zijn beschilderd. De Duitsche vlie
ger schijkt deze teeken's niet 'duidelnk als
de Nederlandsche herkend' te hebben. Hij
verkeerde 1^ het vluchtig zien van
rood-, wit en blauwe kleureh ip de vei
onderstelling met een vijandig vliegtuig te
I doen te hebben. Immers ook de Franschen
en Engelsche militaire vliegtuigen zijn
i voorzien van herkenningstekens in dezeU-
de kleuren, welke weliswaar op andere wij
arrtro] i in je cirkels zijn aangebracht, doch zeer
den duur was er gee verwarrend kunnen werken, vooral wanneer
de8 levens, ook het m«»t »n«tald.g lemem ml goat spelen,
lijkend genoegen - de sport, de füm, d- In verba^d hiermee( z00 vernemen wy
j heeft de r<jgeering besloten in de herken-
ningsteekens voor Nederlandsche vliegtui-
gen een verandering te brengén. By wijze
van proef heeft men van een aantal vlieg
tuigen de rood-wit-en-blauwe sectoren ver
vangen door een volledigen oranje
t i r k e 1 met een'zwarten rand. Reeds
van grootenWstand valt di^verschil op en
men mag deze verandering ftti ook wel als
een gunstige beschouwen.
Mocht' de* oranjeprkel als vast nationali-
te'tsmerk voor onze militaire vliegtuigen
wofden aangenomén, dan zullen alle vreem
de mogendheden hiervan de hoogte wor-
den gestefd. k r
radio dat niet in die sfeer der politiek
werd betrokken. Eerst een „oorlog tusschen
de zenuwen", met een spanning, die velen
ten slotte ondragelijk toescheen, daarop een
korte maar hevige penode yan pngst, en ten
slotte het f3* zelf 'in zij ff onafwendbare
fataliteit: de oorlog. t
En nu, na a^es, wat eraan vooraf is ge
gaan, na die period van een rust, die hei
melijk de onrust in haar binnenste mee
droeg, na de ondervinding, dat het mate
rieele geen houvgst böod, thans eembegi»,
dat ons doet staren in een toekomst, meer
ongewis dan ooit. En, het ziet er naar uit,
alsof de Heiging1 om te meenen, dat dit ter-
iceLtfher
MiCDXCVI.
-A De voortdurende spanning.»
Alweer een week "verder in de stemming
van voortdurende spanning. We rijn al weer
aardig op weg om ons daarbij aan te pas
sen. Van de sensaties der laatste maanden
is op het ootfenblik al niet veel meer over,
nlen wacht nu gelaten en geduldig en men
blijft maar steeds hopen.
Het stadsbeeld is alleen verandert door
het militaire gedoe, maar^ok-dat Vocali
seert zich. De sclrolen passan stch er ook-al
bij aan door samenvoeging van de lokalen
van tWef scholen. De ééne 's morgens, de
andere middags, hetgeen per ,week zal
wisselen. Succ'esaievelijt komen er gebou--
wen 'vr(j alles zal(dus na eemgen tud(
weer loopen. Zóó hopeiT wü" het althans
Het Idiote gehamster is al weer verdwe-
nen.,Iedereen schijnt zift) voorraadje h(j el
kaar geschraapt te hebben en nu met de
welbekende* oudJIollandsche nuchterheid
eerst eens de kat uit den boom te willen
kijken. Afwachten is het algemeene partol
en verder rustig de zaken opnemen. Het
openbare leven gaat zijn gewone gang; oe
hiaten on het personeel worden gedeeltelijk
aangevuld als dat noodig is en {iet mag ge
constateerd' dat van bizondere stagnaties
in welk bedrijf ook, tot heden met veel
^Ved'.meer valt er over het uiterlijk beeld
van onze stad niet te vertellen. En het zal
overal elders wel ongevebr zóó zijn als htf r,
"Hét.centrale bestuur des lands moge hier
misschien Iets meer teven brengen en iets
meer de aandacht trekken, over het alg»
'meen merkt men daarvan.met weel. Bp d
verschillende crisis- en defensietttreaux is
het meestal overstelpend druk en telkens
verrtfzen weer van dergelijke centrale or-
gauisaties, waarin het geheele
pelijke leven wordt in gekapseld. We heK
bén van de week alle vlijtig onze eerste
0
De Australische voorraad naar
Engeland.
][)R. A. HOLLENBERG levprt de volgerdo
beschouwing in „De Maijufacturier",
h. Dufour, Amsterdam.
De thans ingetreden toestand roept de
herinnering weer wakker aan de Augustus
dagen van 1914. Ook in economisch opzicht
dringt zich een vergelyking mét den toe
stand in die dagen pp;. Punten van overeen-
,l«nMt en verschil worden ons duidelijk en
Snogelijk kan op deze wyze eenig inzicht
verkregen worden in de ontwikkeling, we'-
ke het bedrijfsleven in de naaste toekomst
zal vertoonen.
Voor deft manufacturier is van essen-
tieele beteekenis hoe de positie van do
textiel-nijverheid zich zal ontwikkelen, hoe
de vraag naar verschillende pfpducton,
mede in verband met de groote behoeften
van het leger, en hoe het aanbod in ver
band met uitschakeling van buitenlandsche
concurrenten met bemoeilykiryj van den
toevoer van grondstoffen enz. vdn invloed
zullen ïyjn.
Wij stellen ons voor in dit artikel eenige
aspecten lyan de functie der textielj-nyver-
heid te behandelen. Het is echter ihet mo
gelijk alle.taMcen van dit bedrijf en alle
gezichtspunten, welke bierbij naar voren
kunnen komen in deze beschouwing te be
trekken. We moeten ons beperken tot en
kele voorname punten: van de tricotage-, de
wol-, de katoen- en linnennijverheid, zooals
de omvang der productie, het aandeel hier
van het Nederlandsche .fabrikaat, tie po
sitie van in- en uitvoer, vooral invoer van
grondstoffen en afgewerkte produfcten, dg*
arbeidsmarkt enz.
twee maanden geduurd. Eind September
teekende zich reeds een kentering af, al
thans in de textielnyverR|id, waarover wy
nu voortaan slechts spreken. Het vertrou-
wenj keerde weer terug.
Bestellingen ten behoed van het leger en
uitschakeling der buitenlandsche concurren
tie waren factoren, welke ppoedig een sti-
muleerenden invloed uitoefenden. In Je
tricgtagefabrieken werd meer personeel en'
ovemerk verricht. De exportafdelingen
bleven echte over slapte klagen.
Terugslag in 1915.
Ree^echter in 1914, en steeds sterker
haarmate^net jaar 1915 voortschreed, ±rad
een storende factor op, welke de positie der
textiel-nyverheid in alle opzichten ging do.
mineeren: de schaarschte en in samenhang
daarmee de duurte der grondstoffen. De;.e
factor is oorzaak geweest, dat aan de in
dustrie de vdordeelen ontgaan zyn, welke
df gunstige ontwikkeling van de vraag
naar goedererl en de uitschakeling der bui
tenlandsche concurrentie hadden kunnen op
leveren. Voor de meeste ondernemingen was
1915 dan' ook ongunstiger dan 1914.,
Hen kwart eeuw geleden.
Zoover gegevens beschikbaar zijn, willen
we den toestand van thans vergelijken m°t
dien vah onmiddellijk vóór en tijdens den
wereldoorlog. Wij hebben/f^or het ^en en
ander gebruik gemaakt van de publicatie
van het Centraal Bureau voor de Statistiek,
o.a. de Statistiek van voortbrenging en ver
bruik der Nederlandsche Nijverheid in 1913
en 1916 en het Maandschi^Ot van Juli 1939,
,»waarin eert overzfcht opgenomen is van de
voortbrenging en verbruik in 1938
%enige takken der textial-nijverheid, en vF*
dt* nymmers van den jaargang 1914 en 1915.
Verdér van de statistieken van ln-, uit- en
doorvoer van 1914 en 1938.
Van veel belang is het hier de ervarim
weer t? geven, welke men irt het eerste jaar
van den wereldoorlog heeft opgedadn en
vooral die de ee>ste paar maandeh, om
dat toen \Wal die .van de eerste paar
maanden, omdat toen vooral psychologische
factoren1' een rol snelden, die zich ook
thans weer doen gelden. Niet alleen in het
burgerlijke leven beerschte verslagenheid
ei? ontsteltenis, maar ook in de bedrijfswe-
Wolinvoer.
De toevoer van wol was in de oorlogs
jaren \^n 1^14'1918 ernstig b£l«fl1her<t^»»
doordatf de grootleveranciers Engeland,
Australië en Nieuw-Zeeland zelf in oorlog
gewikkeld waren en dus'zelf de voorraden
„vanuit Zuid-Amerika tengevolge van de
hooge prijzen en het moeilijk transport be
lemmerd werd. Bovendien werd, in ons eigen
land de scheer^n blootwol*door de militai-
e autoriteiten^gevorderd.
Teneinde de wolvoorziening zoo goed mo.
gelijk te regelen werd uit het Koninklijk1'
--Nationaal Steuncomité' een Wolcommissie
gevormd. Met medewerking van de N.O.T.
(Nederlandsche Overzee Trustma^tscbap-
pij) heeft deze Commissie tien aanyoer-van
wol van overzee bevorderd. Verder werd
een Öistributieregeling getroffen. Op deze
wys$J konden alle fabrieken, die wol ver
werkten, behoorlijk gaande worden gehou
den.'
reld. Men wist eigenlijkTii^t wapr f-in» zal het in
toe was, en bet leftk daairim mpar^fl^iWBS»^ ^^Fwulvoorzie
om de economische machinerie stop te zet
ten. Slapte en stagnatie Izijp de termen,
welke in bijna elk beripht betreffende den
toestand byfie verschillende sectoren van
hetJwdfjffsleven, voorkomen. Ook in de ,beT
tlgffende textielindustrie, werktydverkor-
ting^Seonsverflging en ontslag waren aan
dc orde van»den dag.
Dez" toestand beeft echter slecht^ óên
legitimatiekaart- afgehaald, die voorhand.,
nog opgeborgen blijft in de stille hoop dat
die niet uit haar schuilplaats te voorschijn
behoeft te worden gebald. Het systeem
tikje omsScjitig, muar het publiek
n dieperen zin van
t altijd. Het
van de
uiteenzetting
al die won-
ovar
lykt
begrijpt nu eenmaal
bureaucratische* bepalini
is misschien tvel eens
overheid dat zy te
gyeft van de motieven. V:
derlyke vragen, welke hier en
al worden gesteld en met
worden beantwoord. Ook de taal waanij «Je
mededeelingen wprden gesteld is lÜptaW
even klaar; zelfs* de Regee*#spTAsdienst
tan-nu en dan wel eens beter sAletisch lijn
en afzien" van .de^ gewronfen bureaucrati
sch^ zinswendingen.
Hét eenige dat wel opvalf de Vermin
dering van het autoverkeer*.., D»or de requi-
iatie van auto's is het aantatjan deze na-
Wijl, verminderd, maar het verzoek om
zuinigheid met Ijenzine zal ook zijn uitwer
king niet gemist hebben. Voor sommige be-
Mjven is het natuurlSk -onmiddellijk een
enorme slag. Wat men uiet dringend noodig.
hééft, wordt niet ?angeschaft, niet het ge
volg dat alles wat, niet aanstonds tot de
directe levensbehoefte behoort, achtepltge
Wordt gelaten. De z.g.- weeldezaken zullen
het nardst de klappen gevoelen, maar ook
daarvan is het gevolg, dat het vervoer stil
ligt en dus het auto-vehkeer vermindert.
Natuurlijk heeft het dingijn*! verzoek om
zuinig ti Zijn zij'n effect gehad, al zullen
niet allen daaraan hebben voldaan of héb
ben kunnen voldoen. Liever echter wil men
een distributie van benzine voorkomen dan
die riskeeren. Voorloopt» zal men die zqi-
'nigheid wel betrachten, al valt te rekenen,
dat men die spoedig zal gaan vergelen ris
er niet blijvend op aangedrongen wordt. Do
mensch is nu eenmaal iihat anders.
Met de aaitmeldiifc vaafvrtjwillige hulp
verleening hoopt het met «oo hard. Er
schijnt bbvendish niet zooveel werk tb zijn
als men-wel vooMMfc Zy die niets onthan
den hebben, zoeken liever eerst eens oi cr
niofc iets te viK^ïn is dat betaalt, bijvoor-
^rield ter vervanging van een gemabiliseer-i
ip. Gratis werken kan ik altijd nog wel, zocj
redeneeft men. Men moet zich van een derj
gelijke vrywillège medewerking niet te vea;
illusies maken. Het zijn meëSÏ qpdereri di<
§r aan deel zouden'kunnen neiftei en indien
regel houden die het maar kyVt n 'tyd uifc.
Er is bovendien in normale tyd®l al zóóveel
beroep gedaan op deze hulpverlening voor
eerste hulp by ongelukken en da luchtbe-,
scherfhing, dat vele 'bereidvaardig^! al aan
den slag zijn.
*De vermaWlykhyden ondervinden op het
oogenblik nog niet'veel nadeel. Misschien
dat de' betere instellingen van de Kunst
straks/in de wiAteifhaanden, gr-zeer onde*\
zullen lyden, waar de frios^en maken iiog'
onveranderd goede zaken, ^[t publiek heeft
zelfs behoefte aan een verzetje en eenig.
r vol-
naar
Wolnyverheid. I
Door eew Vergelijking van #en aantal v
•jaren 19211925 (jaargemiddelden) en ge-
betreffejide xlen toestand in 1938
kunnen we vaststellen hoe dit bedrijf d.w.z.
de spinnerijen «n weverijen zich in na-oor-
logsche periode ontwikk^d hebben.
Ovw de jaren 1925—1930 bedroeg de ge
middelde verkoopwaarde va» <jen afzet n.l.
bijna 63 millioen gulden; de bïnnenlandscne
(afzet bedroeg ruim 47 mihoen gulden; de
\;uitenlan3apï*n^eer dan 15 millioen. In
1938 waren dej» cijfers':
totale afzet» 51689.000;
binnenland: 49^53.000;
buitenland: 2.236.000.
den nieuwen oorlog'met
■oorziening gesteld zijn? We heb
ben in 1914 de ervaring opgedaan dat de
afzetmogelijkheid op de binnenlandsche
markt zich tot een dergelyken omvang ont
wikkelde, dat daardoor Aen flinke opleving
in de hand gewerkt zou'zijn als er maa
doende grondstoffen wareA geweest,
dat was juist niei. het\gevdl.
Een voordeel tan ,\)en "*iegenwoordigen
toestand is, dat )*eeés dadel(jk een uitvoer
verbod voor de grondstoffen, welke voor de
wolindustrie van belang zyn, is afgekondigd
en dat een wolbureau is opgericht.
Anderzijds is reeds aangekondigd, dat de
geheele Australische wolvoorraad voogden
oorlogstijd reeds vior Engeland besterfd is.
De wólaanvoer uit deze voor de wol
industrie zok> bélangryke landen zal dus,
rihar kÊe waarschijnlijkheid, wel stopgezet
worden. Er behoeft ook geen twijfel over te
bestaan Engeland tegenóver Duijsch-
land welden econonfischen oorlog zal voe-
Ten, gelijk dfct4iaj.914-,18 het geval In
hoever daardoor ook weer onze* handelmmt-
wriebt zal woijpy, is natuurlijk nog een
vraag. Het lij® er tot nu toe naar writ'te i
2len hoeweLnet moeilijk is thans reeds)
een oofde^l te vellen dat de handelsmol
gelijkheid wat ruimer zal zyn. Het is van
het grootste belang lioe de toevoer uit het
neutrale Zuid„^merika zich zdl kunnei\ ont
wikkelen. T)e aaitvoer vd*i verschillende
sSTudfl^weftbif€vaitCAlle^enrÊmsi grondsteen ülk^België Luxemburg jal er
schilders, music/'en ,act«urs, voor hen zaf van afhangen,-hoe deze tolunie zich zelf
de t(jd wel spoedig benard z(jn en naaj hen
Jtijkt de overheid nie{ om. Alleen de Oi^cus
lymdt hen vast en kent geen mededoogen.
Alweer dus- een w^ek verder in dezen ze
nuwslopende t(jd en als deze brief i» de
krant staat, is er wit weet wat al meer ge
beurt. Een keker optimisme leeft nog in
aller hart al weet niemand, waarop dit
eigenlijk gebaseerd is. Maar er zit hier
steeds maar iets ln* de lucht van verwach-
ting dat er ilotBeling een keer ten goede
zal komen, die weer snel een einde maakt
aan den huidigen toestand, al'kan niemand
definieferen waarop deze' verwachting be*
rust. -
Gaan wy dus maar weer \^elgemoed vér
der, vsn week tot waek. Het oawaarschijn-
lijkste beeft ook óltyd een kans op gebeu
ren.
HAGENAAR.
kan voorzien.
In het algemeen had in .het Wflpn vaa,
J939 de Nederlandsche wolindustrie niet
over orders te klagen. Ov^'d^prijren^w.^
men echter niet tevreden. De scherpe con
currentie ook van het buitenland was hier
d»- storende factor.
VeJ-moedqlyk zal thans na eenige aar-
zeling( en stagnatie, omdaimen den garlg
van zaken ïn de nieuwe verhoudingen nóg
niet overzien kan en het noodlge vertrou
wen nflg niej; gpheel hersteld is de groo-
tere vraag en de groote re afzetmogelijkheid
oj) de binnenlan&schs markt een belangrijke
prikkM voor de wolipdustrie gaan vorm én.
Als de moeilijkheden v<jor de voorziening
\der grondstoffen op bfvreéjgende wyze
overwonnen kunndb yion#h, laat het zich
aanzien, dat oplèving te 'verwachten 1s.
