lajaar
N!
N!
landel
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
No. 20139
EEN K.L.M.-VLIEGTUIG BESCHOTEN.
STRAAT 64
Engeland tracht de Duitsche economische structuur
te desorganiseeren.
Nieuwe orde in door de
Russen bezet gebied
in Polen.
MOERCAPELLE.
enz.
Een Zweedsch passagier gedood.
Duitsch watervliegtuig opende ten N.W. van
Helgoland het vuur op het Nederlandsche toestel.
De Wereldrevolutie blijft
doel der Komintern.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal
bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
Woensdag 27 September 1939 78e Jaargang
BERGAMBACHT, BERKENWÜUDE, BODEGRAVEN. BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT,
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK. SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN,
waar d?
Agfa Final an af-
ELEFOON 3316.
alle
ewoon
r geen
ran 'n
ilagen.
del en
e voot
maakt
ROMP MET KOGELGATEN
DOORZEEFD.
VEN
MOTEN
3ON,
JON!
ANDEN.
m.
fstfoto’s.
d heeft
is allen
en, het
:er óók
net’' te
kalmte
l heeft
het
1, doch
>r onze
en niet
terken,
regeld,
1 heeft
ivat er
woon
GISTERMIDDAG te 15.28 uur, landde op Schiphol de vliegtuig’bestuurder
Moll met het Douglas DC-3 vliegtuig PH-ASM. Hij rapporteerde ce
14.10 uur op 120 K.M. N.W. van Helgoland, vliegende op 800 Meter hoogte,
door een onbekend vliegtuig te zqjn beschoten. Het was een watervliegtuig,
voorzien van drijvers en h« zag deze machine later in Oostelijke richting
npar Helgoland afbuigen.
ken. Duitschland bezit reeds voorraden vaf»
uitoenloopenden, ontvang van grondstoffen,
die het moet invoeren en snelle resultaten
kunnen derhalve niet worden verwacht van
het ministerie van economischen oorlog.
De „Mees” door een Duitsch
watervliegtuig beschoten.
Hedenmiddag deelde de Regeer ingisp tro
el ienst het volgende mede:
Heden hebben de Duitsche zaakgelastigde
namens de Duitsche regeering en de Duit
sche luchtvaart-a^taché namens \generaal-
veldmaarschalk Göring op het ministerie
van Buitenlandsche Zaken hun leedwezen
betuigd over de beschieting van het Dou-
glas-vliegtuig „Mees” ten N.W. van Helgo
land, waarbij het Nederlandsche vliegtuig!
ernstig werd, beschadigd.
gewonnen
waarde
voor
gen en
De airhostess, mejuffrouw Wynoldy, be
merkte, dat er iets niet in orde "was, waar
op zjj zich naar de stuurhut begaf om den
gezagvoerder te waarschuwen. De boord
werktuigkundige vergezelde de airhostess
raar de cabine en bemerkte aan een aantal
kogelgaten, dat de machine was beschoten.
Er waren negen passagiers aan boord. Eén
^an de passagiers bleek getroffen te zijn.
Het was een Zweedsch ingenieur, genaamd
Gustav Robert Lamm, oud 38 jaar, wonen
de te Malmö. De heer Lamm was op weg
raar Brussel voor een bezoek aan een
schoenenfabriek.’ Dr. Slotboom van de K.L.
M. werd onmiddellijk gewaarschuwd even
als de officier van justitie. Dr. Slotboom
constateerde, dat de heer Lamm was over
leden.
De airhostess had den heer Lamm hulp
verleend. Hij had slechts gezegid: „It is a
gun” en was daarna bewegingloos in den
stoel blyven zitten.
Aan boord bleef ieder van de passagiers
en de bemanning rustig. Gezien de ernsti
ge schade, welke door de beschieting was
Pan gebracht, is dit ongeval bulten verwach
ting beperkt gebleven tot het verlies van
één menschenleven. De familie van den heer
Lamm en de autoriteiten zijn van dit voor
val onmiddellijk in kennis gesteld.
HAKEN
felige Panchroma-
foto’s maken.
iltaten, mits U ze
Van de „Entente Internationale contre
le Bolchévlsme” te Genève ontvingen wij
(in het Nederlandsch) onderstaand ult-
trekaü uit een door radlo-Moskou op 13
Septf\iitgezonden rede, waaruit blijkt
dat 1de; propaganda van den bolsjewis
tische leer en het streven naar de we
reldrevolutie nog steeds (wie had daar-
aanlook kunnen twijfelen?), op het pro
gramma der Komintern voorkomt. Dat
de hernieuwde Intrede In ’t Europeesche
kamp nieuwe mogelijkheden schept voor
het verspreiden der communistische leer,
is wel duidelijk, met name in Oost- en
Zuid-Oost Europa, waar de heerschende
agrarische toestanden daarvoor een ge-
makkelijken voedingsbodem vormen. An
derzijds mag echter niet vergeten wor
den dat de prijs, welken Sovjet-Rusland
voor deze „introductie” heeft betaald
het samengaan met hot natlonaal-
socialisme, voor de communistische pro
paganda in West-Europa een zeer ern
stige slag is gebleken.
Wij laten enkele doelen uit de bedoelde
radlo-uitzending hieronder volgen:
De marxistisch-Ieninistische leer houdt
zich niet op met dogma’s. Het is een leer
van voortdurenden strijd, die aan de ar
beidende massa’s wapens verschaft, waar
mede zij de bezittende klasse moeten
aanvallen, omver werpen en vernietigen,
om daarna een klassenlooze maatschap
pij in het leven te roepen.
Daar echter het tegenwoordig bestaan
de kapitalisme niet uit zichzelf ineen zal
storten, zal men het overal moeten ver
nietigen door revolutionnaire opstanden,
teneinde uitelndelijk de proletarische
dictatuur te kunnen instellen.
Marx en Engels hebben reeds de on
vermijdelijke ineenstorting van het ka
pitalisme voorspeld. Aan het proletariaat
is de historische taak opgedragen om
straks als doodgravers van de bourgeoisie
te fungecren.
Er ontbrandt een strijd tusschen de
impertsnstlsche mogendheden, teneinde
zich meester te maken van handels
markten on grondstoffen. Do imperialis
tische oorlogen, die daarvoor noodig zijn
verzwakken natuurlijk in sterke mate
het bloc van de kapitalistische groot
machten. Het zal daardoor in de toe
komst mogelijk worden onder de aange
slotenen van dat kapitalistische bloc
tweedracht te zaaien, het te versplinte
ren en onderdeden ervan te vernietigen,
waardoor dan hier en dan daar een so
cialistisch régime zal kunnen worden in
gesteld
Is zoodoende de revolutionnaire be
weging eenmaal op gang gekomen, dan
openen zich daaruit verschillende pers
pectieven, die voor ieder land, in ver
band met zijn eigen plaatselijke omstan-
D« beschieting van het K.L.M.-vliegtuig
„Mees”, op weg van Malmö via Kopenha
gen naar Schiphol, heeft in luchtvaartkrin
gen. een diepen indruk gemaakt. Tot nog
toe konden de toch reeds tot het uiterste
beperkte luchtlijnen ongehinderd gevlogen
worden. Anders dan bij de scheepvaart,
waar groote ladingen vervoerd kunnen war
der, die door de oorlogvoerende partijen ah
contabande zouden kunnen worden be
schouwd, vervoeren de verkeersvliegtuigen
der K.L.M. uitsluitend passagiers en post
vin hot eene neutrale land r aar het andere,
vliegend over uitsluitend neutraal gebied.
De duidelijk, sedert het uitbreken van den
noüo* aamrebraehte naam „Holland” in
zeer groote letters, aan onder- en boven
op romp en vleugels geschilderd, kar
J-yijfel hten omtrent de nationaliteit
deze aanduiding
a op grooten af-
en, aanvoer gelijk aan
stroef, prijzen koeien
en 2e kw. iets stijver,
>s 75 ct. Stieren, aan’
del kalm, prijzen iets
i, aanvoer iets ruimer,
als vorige week, pri.’
iren, aanvoer grooter,
iets lager. Nuchtere
i, aanvoer gelijk aan
moeilijk, prijzen iets
)er idem, handel goed,
n, aanvoer ruimer,
n slachtpaarden prjjs-
en hitten hooger.
aanvoer iets grooter,
Is gisteren. Kalf- en
iets ruimer, handel
iel. Varekoeien, aan-
e week, handel slee-
lerd
2e kw. 4'1,
«O, 2e kw. 61, 35
Schapen 22—19_lt.
Nuchtere elachtkah
itere fukkalveren 20
den 260—200_.13fl'
10180; Hitten 260—’
—60-40; Stieren 300
eien 250—18O-13(,.
-160; Varekoeien uj
150—130—100; Pin.
ekalveren 60-30-20;
Nog geen collectivisatie.
Havas meldt uit Moskou, dat de comman
dant der Sovjettroepen in Wit Rusland in
elke bezette plaats een tijdelijk bestuur in
stelt, bestaande uit vertegenwoordigiers van
het Roode Leger en van de plaatselijke be
volking. Deze besturen moeten ervoor zor
gen, dat winkels, bakkerijen en dergelijke
worden heropend, dat de posterijen en tele
grafie, electriciteiswerken en waterleiding
weer normaal werken. De roebel wordt bij
decreet in omloop gebracht en in waarde ge
lijk gesteld aan de zloty.
De burgers worden uitgenoodigd de „re
volutionnaire orde” te betrachten en pogin
gen van de voormalige bewindhebbers om
zich te verzetten te verhinderen. Daar de
meeste leiders en eigenaars der bedrijven
zijn gevlucht of gearresteerd nemen de
voorloopige besturen hun taak over. Ei
wordt nog geen collectivisatie van het land
ingevoerd: de overheid spoort de boeren
aan het land onder elkaar te verdeekn
evenals de overige bezittingen der groote
landeigenaars, der Poolsche kolonisten en
der gegoede boeren. Ook wordt den boeren
gezegd, dat zij vrije beschikking krijgen
over bosschen en meren.
De Sovjet-Russische troepen, die Polen
bezetten, brengen niet alleen communisti
sche propaganda-literatuur mede, doch ook
korte en lange propagandafilms. In de be
zette steden worden op de pleinen luidspre
kers opgesteld, zoodat de bevolking vei-
plicht is te luisteren naar de Russische pro
gramma’s.
Grootgrondbezit het kritieke
probleem.
Een kenner van Polen schrijft in de
Times:
Als de Russen op de Curzon-lijn halt
hadden gehouden, zouden zij zoowat de
helft van het Poolsche gebied hebben be
zet. De nieuwe scheidingslijn geeft hun vijf
achtste deel van Polen met ongeveer de
halve bevolking. Ook al zou de lijn niet ala
definitief moeten worden beschouwd, dan
is zij toch van fundamenteel belang, want
zelfs een tijdelijke Russische bezetting kan
veranderingen bewerken, die niet gemakke
lijk ongedaan kunnen worden gemaakt.
In de vroegere Russische en Oostenryk-
?che gebieden van Polen was het grondbezit
een brandende kwestie, die de Polen hadden
kunnen oplossen met een grondige land
hervorming. Dat deden zij niet. Een van dc
groote beletselen was, dat de Poolsche heer
schappij voorbij de Curson>-lijn hoofdzake-
liik gebaseerd was op Poolsch grootgrond
bezit. Als men dit in kleine perceelen had
verdeeld, misschien met behoud van enkele
groote bezittingen voor vestiging van Pool
sche kolonisten, zou men den Wit-Russen
<?n Oekrainers hun aandeel in het land niet
hebben kunnen onthouden en niets zou de
Polen schadeloos hebben gesteld voor de
verdwijning van die landgoederen, welke
met hun hoog cultureel peil machtige cen
tra van Poolschen invloed waren. Zonder
dit grootgrondbezit zouden de verspreide
groepen van Poolsche boeren of kolonisten
na verloop van tijd hun Poolsche karakter
hebben verloren en zijn opgegaan in de Wit-
Russische Polen van hun omgeving.
Ai vóór den oorlog van 19141918 w'a-
ren hier de betrekkingen tusschen de land-
lieeren en de dorpen gespannen, in de af-
geJoopeiï 20 jaar waren zij dat nog veel
meer. De Russische legers, die thans deze
provincies betreden, behoeven weinig aan
moediging te geven om de Wit-Russische
en Oekrainsche boeren te bewegen beslag
le leggen op de landgoederen van de groote
en minder groote bezitters. Deze bezitters,
de Poolsche bestuurders en de geestelijk
heid, zullen zich gelukkig prijzen als zij
door de vlucht hun leven hebben gered. Nu
de Russen verder zijn getrokken dan de
Curzon-lijn, zullen zij ook zeker in dit zui
ver Poolsche gebied tot onteigening over
gaan. En hoe goed Poolsch en katholiek de
boeren er ook mogen zijn, als menschen die 1
geen land hebben of te weinig om er oen
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef
Interc 3745. Postrekening 48400.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA
b|j onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Doordat het aanvallende vliegtuig voort
durend in dezelfde lijn als de „Méés” achter
dc K.L.M.-machine heeft gevlogen, kon men
de nationaliteit niet vaststellen, omdat het
toen het eenmaal uit deze lijn afboog, zeer
snel verdwenen was.
Niettemin kan verwacht gorden, dat in
de machine en in elk geval in het stoffelijk
overschot van het slachtoffer, kogels ge
bonden zullen worden, die opheldering kun
nen geven omtrent hun herkomst en der
halve omtrent de nationaliteit van het vlieg-
tuig, dat den onberaden aanval op een neu
trale verkeersbemanning heeft gedaan.
Den leden van de bemanning is een
uitvoerig verhoor afgenomen, ten ein
de den juisten gang van zaken te kunnen
restrueeren.
Naar wy vernemen heeft de regeering
wch omstandig over het gebeurde laten in
lichten en is zij terzake aanstonds een on
derzoek aangevangen. Zy is thans nog en
kele gegevens wachtende, die noodig zijn
om te kunnen bepalen welke stappen te
dezen genomen dienen te worden.
Volgens een later bericht is het vreemde
vliegtuig een Duitsche machine geweest.
Chamberlain herhaalt zijn
verzekering aan de neutralen.
In het Lagerhuis heeft minister-presi
dent Chamberlain doelende op de tweede
vergadering van den óppersten oorlogsraad
gezegd: „Wy hebben geconstateerd dat wij
volkomen overeenstemmen met de Fran-
sche vertegenwoordigers over den koers
welke gevolgd moet worden, teneinde het
hoofd te bieden aan de gebeurtenissen se
dert de vorige bijeenkomst.
Ook is overeenstemming bereikt over de
procedure tot de coördinatie en het perfec-
tionneeren van de maatregelen der beide
regeeringen inzake de munitievoorziening.
Sprekende over de houding van Sovjet-
Knsland heeft Chamberlain nog gezegd:
Sedert myn laatste verklaring van 20
September zijn de gevolgen van het optre
den van de Sovjetregeering ten aanzien van
de positie in Polen duidelijker geworden.
Dc demarcatielijn brengt de Sovjettroepen
tot aan de voorsteden van Warschau en het
grootste deel der Galicische en Poolscne
oliebronnen komen onder controle van den
Sovjet- De communiqué’s, die kortelings
door het roode leger zijn uitgegeven, geven
echter niet aan, dat de Sovjettroepen reeds
al het gebied, dat hnn toegewezen ia vol
gens deze overeenkomst, en dat neerkomt
cp meer dan de helft van de totale opper
vlakte van de Poolsche republiek, hebben
bezet. Onder deze omstandigheden lijn de
Poolsche troepen, die zoowel in den r-g
als in hun front werden aangevallen, niet
in staat geweest hun,terrein te behouden.
Het Poolsche volk heeft echter de worste
ling niet opgegeven en de geheele wereld
is diep ontroerd door den schitterender
leider,moed van de verdedigers van War
schau en het schiereiland Hela, die nog
stand houden tegen de omringende Duit-
-che troepen, ondanks het meedoogenlooze
en voortdurende bombardement.
De voorbereiding in de Dominions.
Over den stry'd in het Westen zeide de
premier: Aan het Westelijke front zijn de
Franschen voortgegaan vorderingen te ma
ken in zekere plaatsen en zijn zy er in ge
slaagd weerstand te bieden aan de toene
mende krachtige Duitsche reactie en alle
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
bijslag op den prijs. Uefdadigheids-advertentiön de helft van den Drffs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.05, elke regel meer 0<50. Op
de voorpagina 50 hooger
Adverientiën kunnen worden ingezonden door tuaschenkomst vani «oliede Boek
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone adverteatiën en ingezonden mededeelingex bij contract tot zeer gereduceerden
prfls Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
terrein geheel te behouden. De
van het gebruik van vliegtuigen
dit doel is niet beperkt tot verkennin-
en aanvallen, maar bestaat ook hlenn,
dac de voortdurende luchtpatrouilles het
veel gev^arlyker maken voor een vy'ande-
1 ijken duikboot naar de oppervlakte te ko
men. Vele aanvallen zijn gedaan op vyan-
delijke duikbooten.
Het werk der patrouilles van de kust-
commando’s is dan ook een groote bijstand
gebleken voor de vloot bij het bestrijden
van de duikbootbedreiging.
In de Dominions gaan de voorbereidingen
der regeeringen voort met toenemende snel
heid. Marineschepen der Dominions worden
geoefend om dienst te doen al naar de
eischen van de omstandigheden. De lucht^
macht der Dominions wordt in gereedheid
gebracht voor gebruik over zee. Ook mag
ik niet vergeten melding te maken van een
andere, hoogst belangrijke bydrage, die ge
in erd wordt. Als gevolg van de nauwe sa
menwerking worden leveranties van geheel
afgewerkte munitie, grondstoffen en levens
middelen in de Dominions in steeds toene
mender omvang beschikbaar gemaakt voor
de gemeenschappelijke zaak.
De economische oorlog.
Chamberlain sprak daarna over het werk
\an het ministerie voor economischen oor
log. Dit departement zal in algemeene be
woordingen uitgedrukt de functies vervul
len, die in den- vorigen oorlog vervuld zijn
door het ministerie voor de blokkade. Ter
wijl echter dit laatste ministerie eerst in
1916 werd ingesteld, is men met de organi
satie van het ministerie voor economischen.
oorlog reeds twee jaar bezig.
Het algemeene doel varf het ministerie
is de Duitsche economische structuur le
desorganiseeren tot zoodanigen omvang,
dat het voor Duitschland onmogelyk wordt
den oorlog voort te zetten.
Voor lederen man aan het front moeten
er verscheidene achter het front zyn, die
werken aan de productie en leverantie van
oorlogswapens en wanneer Engeland
Duitschland kan verhinderen grondstoffen
in te voeren, die van essentieel belang zijn
voor de functionneering van zyn oorlogs
industrieën, zal het resultaat in feite zijn
een verminken van het Duitsche vermogen
om de vijandelijkheden langer te doen du
ren.
Het is noodig een woord tot waarschu
wing tegen te groot optimisme uit te spre-
GOH IkSLH E (01IIAVI.
lant
geen
der K.L.M.-vliegtuigen en 6
Is vooral uit de lucht reed»
stand zichtbaar.
Daarby komt, dat
maatschappyen van de
den r ...-V4.U4CB
Dol', ’6» «e weinige
?Zr.eg lgen' de Duit,
«j-hera kunnen beschikken sedert de Tsje-
“'^“rtmaatsehappü C.L.S.. na
he.TKïrxx„T8iech,,-siow“kue b,j
aanvk 1 dat de K.L.M.-machine
aanviel, heeft recht achter het toestel ge-
n(i ^n’ zo°dat ^et n°ch uit de cabine, noch
de cockpit was waar te nemen. Daar-
ogj had de airhostess, mejuffrouw Wy-
IJO’di, die, zooals gebruikelijk is, achter m
e machine stond, het eerst iets van de be-
«chieting waargenomen. Zy hoorde een vlug
I?.. cn.’ waarvan zij de oorzaak aanvanke-
Uk niet kon thuisbrengen, doch dat later
geluid der kogels op de metalen bepla-
wng van het Douglasvliegtuig bleek te.zyn.
ank zy haar tegenwoordigheid vay geest
fn kordaat optreden is er geen paniek on
er passagiers in de machine ontstaan
'ij waarschuwde direct den gezagvoerder,
die op geringere hoogte ging vliegen, waar
na het achtervolgende vliegtuig den aanval
opgaf en zich verwijderde. Doordat de oor
logsmachine recht achter het K.L.M.-toestel
vi°og, toen de onbekende aanvaller het vuur
opende, werd het Douglas-toestel uitslui-
bestaan aan te ontleenen, zullen zy nauwe
lijks weerstand kunnen bieden aan de ver
leiding zich de landerijen van de groote
ren toe te eigenen. Daarom doet de Russi
sche opmarsch tot in het zuiver Poolsche
gebied tusschen de Curzon-lijn en de Weich-
sel, de Narew en de San) een revolutionnai
re verandering in de maatschappelijke sa
menstelling van het land voorzien.
De Duitschers kunnen in hun pogingen
den steun van, de bevolking te winnen deze
Russische praktijken in hun Poolsche ge
bied niet volgen zonder het ook in Opper-
Silezië te doen, waar de grootgrondbezitter
Duitschers en de boeren Polen zyn, maar
zij zouden in Krakau een zoogenaamd
Poolsch bestuur kunnen instellen en zoo be
proeven de propaganda der bolsjewisten ten
oosten van de Weichsel te beantwoorden
met de hevigste anti-Joodsche propaganda
ten westen van die rivier. Daaraan kunnen
de Duitschers wat maatschappelijke revolu
tionnaire actie op verschillende wijzen ver
momd, verbinden. Poolsche grondbezitters,
de ,A.telligentsia”, de geestelijkheid, kun
nen ^makkelijk de slachtoffers worden van
elk grauw, dat zonder een bepaald revexu-
tionnair program zoogenaamd wraak zou
nemen voor „het ongeluk, waarin zij het
land met hun corrupte optrede^ ge
stort”.
kort gezegd kan men een hel aan beide
kanten van de scheidingslijn verwachten en
een soort concurrentie tusschen de twee
hellen. Hitler heeft door zijn optreden het
bolsjewisme buiten de Russische grens ge
bracht en zelfs voorbij de ethnologdsche
grens van Wit-Rusland en de Oekraine. Hij
heeft het in het hart van Oost-Centraal-
Europa binnengehaald met onafzienbare
gevolgen.
tend aan de achterzijde geraakt. Dé kogels
drongen voomamelyk de bagage-ruimte
binnen, doch enkele drongen door de wan-
d( n, die bagageruimte scheiden van het
toilet en de cabine en kwamen zoo in de
cabine terecht.
t)c Zweedsche heer Lamm, die op zoo on
gelukkige wijze om het leven is gekomen,
zatMn den achtersten stoel, ter rechterzijde
van de cabine. De kogel drong door den
wand en door de dik bepolsterde rugleuning
\an de fauteuil in den rug van den heer
Lamm, die daarna nog slechts kort leefde.
Als door een wonder bleef mej. Wynoldi,
die achter in de cabine stond, gerfpaard.
Na aankomst op Schiphol is de ,.Mees”
aan een nauwkeurige inspectie onderwor
pen. De romp, vooral de metalen beplating
van staart en bagageruimte, bleek met ver
scheidene kogelgaten doorzeefd. Ook ccn
der vleugels is door kogels getroffen en pas
bij aankomst op Schiphol bemerkte men,
dat dientengevolge een der benzinetanks
was lek geschoten.
geen der luchtvaart-
Uouglas-vliegtuigei
