w/
f)
d
nk
I
ii|
ilderij
OOI
FFEN
H’
fiwook
flneH.i
jlCana
RPTE BRltSCHE ftLOKKADE
4’
J
)TO’s.
AT 10
•lef:2734
ifabriek
ftouda.
LE
JAND
«I
I a.8.
:noe<;eN".
1 Finland bereid troepen van
Russische grens terug
te trekken.
BERKENWüüDE, BODEGRAVEN. BOSKOOP, GOUDERAK. HAASTRECHT, MOORDRECHT, MGERGAFL
NIEUWERKERK, OUDERKERK. OUDEWATER, REEITWIJK, SCHOONHOVEN. STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN,
Dit blad verschijnt daOjjks, behalv^Zon- en Feestdag
DE RAMP MET DE „SPAARNDAM”.
Vier leden bemanning en de eenige passagiere,
een
DinsdagJ8 November 1939 78e Jaargang
it. MOERCAPELLE,
enz.
Zoeken naar vermisten van
de „Sliedrecht” gestaakt.
bejaarde dame, omgekomen.
De ondergang van de Rawalpindi
Periodieke verloven tijdens
feestdagen.
VANDAAG VERSC1
1 j
Koninklijk be^luiWeteekend in, den kroonraad.
I m
Hoe de verscherpte
blokkade zal werken.
xylophone,
I
l'.'ll
ss’fl
i
2
Januari
terugkeer
6.B30U9
oor .later"
ue Bahd,
nen A en D
leutn
het
laxophone, fluit),
»ng).
it
to-
der Militairen
ofl
bl]
*n
tijdaaf
loo per post per kwataal 3.15.
id van 96 uur. Administratie en Redactie Tefef
Mits Moskou geinen maatregel
neemt.
l innen ontkennen te hebben ge
genoten*
Na een bespreking heelt, volgens Havas,
de binsche regeering haar antwoord op ue
nota van de regeenng fler Sovjet-Uiue ge-
puóüceera.
Zy wyst er op, dat zij by< de onderhande-
lingen, welke onlangs zyn gevoerd, ha^i
standpunt reeds heelt uiteengezet.
Zy betoogt voorts, dat van h insche zyae
met provoceerend is opgetreden: geen enkel
kanonschot is gelost, hetgeen met kan wor
den gezegd van Sovjet-ltussische zyde.
Niettemin verklaart ae regeering van
Finland zich bereid haar troepen van de
grens op den door de bovjet-Kussische re-
geermg gewenschten afstand terug te trek
ken, op voorwaarde, dat van Sovjet-Kussi-
eene zyde een gelyke maatregel worut ge
nomen.
neeft^atei^dj
jminicma' önta
ijddt DomeBfl
van K
G. J. van.Burk en
ren, de Sociëteit
jpds aan de zaal.
Imen
Her be|
Keen i|r
♦n M
iVonAi
Billi®
ffl vol® dl> b'lolildMlè zal
^1 jlerlwAren '^Hde be
narde! op elk 'I moment
'itdtómltf
dh vtfan-
ist’ivn
loudtffl.
lalifttx'
r een
voor
h-
II
....,,3)1 „service £.e
teMrij-l het comité
contrabande en vijan-
«qui^itje en. verkoop
gafta] zal de tegen-|
e,w consignatiekas
of hmr is-
Wkiryr derFran.
l]Wet sluitenU-an
lezen opzicjitoh
warden,,(difö de
de bleWwile
iren
Angenomen aan on* Bureau) MARKT 31, GOUDA
i khsndel en de postkantooren.
ABONNEMENTSPRIJS: per Hertaal 2.25, per 'wéék 17 cent, overal waai
btiorging per looper geschiedt.
Ome bureaux zijn dagelijks ge
(nterc 2745. Postrekening 48400.
Abonnementen worden dageljjk
onze agenten en loopers, den
Marconist B. H. Bluemink, Lochem.
Hofmeester F. Scheffers; Kok F. Eland;
Koksmaat J. Reiche; Bediende J. J. v. d.
Star; Bediende C. v. Es; Bootsman J.
Bloem. Matroos W. 't Hart; Matroos P.
Brugge; Matroos onder de gage F. Bakker;
Dekjongen A. de Redelijkheid; Stoker-olie
man T. Bouter; Stoker-olieman J. G. van
Rooyen; Stoker-olieman W. A. Palte, allen
Rotterdam; Dagman B. Dekker, Vlaardin-
gen.
Kleine middenstand door
rantsoeneering zwaar getroffen.
Herscholing van winkelpersoneel.
Honderden kleine winkeliers over het ge-
heele Duitsche ryk zijn, volgens het U P
gedwongen hun zaak te sluiten als gevolg
van de ontwrichting van den kleinhandel
door de strenge rantsoeneering van levens
middelen en kleeren. Ook vele grootere za
ken zullen daartoe waarschijnlijk gedwon
gen zijn, daar haar omzet is ingekrompen
tot een fractie van dien in (vredestijd.
Ingevolge de nieuwe distributie-bepalin-
gen kunnen vele levensmiddelen, met name
suikeiwerken, en voorts zeep en de meeste
tcxLelgoederen en kleederen, niet zonder
distributiekaarten! of speciale vergunriq®
worden gekocht. Dientengevolge staan de
bedienden in vele winkels den geheelen dag
achter de welvoorzien» toonbanken te wach
ten op klanten, die niet verschijnen, omdat
zij geen vergunning kunnen krijgen goede
ren te koopen. Dit is speciaal het geval ir
de groote suikerwerken-, kleeren- en schoe-
nenwinkels in het westelijk gedeelte van
Berlijn. In vele andere winkels zyn de voor
raden reeds lang uitverkocht en de winkel
kasten ledig, doordat geen nieuwe voorra
den kunnen worden ingeslagen.
Als gevolg van deze toestanden welke
volgens de autoriteiten slechts van tijdelii-
ken aard zijn gedurende een overgangs
periode komen vele gevallen voor van
Boeg blijkt geheel opengescheurd.
De ramp met de „Spaarndam” vond
volgens thans ingekomen berichten
plaats om kwart voor tien. Volgens de
eerste berichten zouden geen passagiers
Aan boord zijn geweest, terwijl de 45
leden van de bemanning allen in veilig
heid zouden zijn gebracht. Latere be
richten. maken er echter melding van,
dat twee leden van de bemanning ton
gevolge van de ontploffing onmiddellijk
werden gedood, terwijl twee andere leden
zijn verdronken. De eenige passagiere,
een oude dame, is verdronken.
De namen der vijf slachtoffers zijn:
Dirk Hendrik de Boer, steward, geboren
23 Mei 1917, Willem van der Vis, steward,
geboren 24 Januari 1920; mevr. Steffen—
Gobel, passagiere.
De Konfy
dlg^is v*p«
Sir ZafnjjB
I ity ei| Ml-
■'I' iUilUlé,
van het iJiiJlwterie
ken heeft gisterochtend nadere
I gegeven op C- -----
maatregel tot i
Duitsche goederen „niet
winkeliers die de verordeningen overtreden
en zware bo<ten en gevangenisstraf riskee-
ren.
In de afgeloopen week zijn naar verluidt
zooveel diergelijke gevallen vóórgekomen,
dat lurd^rden kleine winkels te Berlijn en
1 ip de provincie zijn gesloten om den auto
riteiten gelegenheid te geven den inventaris
op te maken metlhet oog op het voorkomen
van herhaling.
Ook op de| groote Berljjnsche markten
zijn den laatsten tijd vele kramen gesloten
daar de voorraden grqei^ten, fruit e.a. le
vensmiddelen zijn uitverkocht en geen nieu
we kunnen worden ingeslagen. A
Duizenden winkelbedienden zijn door eoi
en ander werkloos geworden, doch zij zijn
weer tewerkgesteld in bedrijven welke van
vitaal belang worden geacht met het oog
op de oorlogvoering.
Het arbeidsfront heeft speciale cursussen
vpn ongeveer drie weken georganiseerd,, om
hen voor hun nieuwen werkkring voor t«
bereiden. Alleen te Berlijn zouden er reeds
35.000 op deq£ wijze zijn geschoold en dui.
zenden staan gereed m^t hetzelfde doel.
Toch niet alle hoop opgegeven.
Volgens bij de reederij van het m.s. „Slie
drecht” ontvangen rapporten bleef het zoe
ken met vliegtuigen gedurende de laatste
dagen zonder eenig resultaat. Men heeft
tot zijn diep leedwezen moeten besluiten,
op advies van tot oordeelen bevoegde En-
gelsche deskundigen, het zoeken te staken.
D® eenige hoop op redding blijft de mo
gelijkheid, dat de vermisten^aan boord zijn
genomen door een voorbijvarend schip, dat
geen radiobericht kan of mag uitzenden
Nu de opsporingen geen succes hebben
gehad, deelt de reederij thans mede, dat de
volgende 26 personen worden vermist:
Kapitein C. Boer, Heemstede.
2e Stuurman M. J. Dubbeld, Rotterdam.
3e Stuurman C. Th. A. Bouman, Den
Haag.
Ie Machinist A. Lindeman, Rotterdam.
2e Machinist C. de Groot, Rotterdam.
3e Machinist A. J. Breedyk, Schiedam.
4e Machinist J. A. J. A. Quispel, Rotter
dam.
5e Machinist J. A. Hendriks, Rotterdam.
Assistent-machinist H. Hennink, Rotter
dam.
Assistent-machinist C. Boersma, Rotter-
dam.
Assistent-machinist J. H. Meyer, Rotter-
dam.
schrikkingen van hun5 ervaringen te
boven konden komen. Nog steeds toef
den er acht menschen, die als door een
wonder aan de golven waren ontkomen,
waarin de „Simon Bolivar” was gezon
ken. Met tranen van ontroering in de
oogen sloegen zij gisteravond de stille
binnenkomst gade van de veertig, die
dank zij het geluk en voor een zeer
groot deel het wijs beleid van kapitein
P. H. Dobbenga aan de door een mijn
getroffen „Spaarndam” waren ontkomen
Het was een stille stoet, die hier bin
nentrad. Want hef gevoel van dankbaar
heid voor hun eigen redding bleef nog
steeds op den achtergrond bij do ge
dachte aan de vier makkers, die ditmaal
het slachtoffer waren geworden van den
oorlog, waaraan zij part noch deel had-
WUv», e— - den en menig gevoelig woord werd
Aan boord van het reddingsvaartuig 1 gesproken over de oude dame, mevrouw
Steffen, die vlak voor de vervulling van
haa$ innige» wensch, om haar laatste
levensjaren in het eigen vaderland te
slijten, een slachtoffer Werd van de zee.
„Ja, mijne heeren”, aldus waten de
eerste woorden van den kapitein, „wij
zijn gered, maar wij hebben vier kame
raden verloren, en een passagiere. Dat
is een harde slag. De bootsjongen, J H.
i Mikkelsen, aldus vertelde ons kapitein
Dobbinga verder, moet op slag zijn ge-
dood, om^iddellijk na de ontploffing. Zij
geschiedde n.l. onder luik I.
„De gevolgen waren verschrikkelijk. De
railings waren oogenblikkelijk vernield,
wij vlogen met de luiken door de lucht,
heelemaal over de brug heen. Mikkelsen.
die juist op weg was naar het sloepen
dek, moet een der railings tegen hot
hoofd hebben gekregen en op slag zijn
gedood.” 1
Toen ik hem eenige minuten na de
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
1—5 regels 1,80, elke regel meer 0.25, Van buiten Gouda en den bezorgkring:
1—5 regels 1.56. elke regel meer f 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-ad verten tien de helft van den Drffs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.05, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger
Adverientiön kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soliede Boek
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daag* vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone advertentie» en ingezonden mededeeiingei. by contract tot zeer gereduceerde»
prijs Groote letters en randen worden berekend uaar plaatsruimte.
jek.
|erd’
Je 9'
Üe stelling, dat de Britsch
inmenging in den export \ai
ér°n „niet alleen de grenzen
van represaille overschrijdt, zooals deze er
kend fcijn volgens het volkenrecht, doch ook
de door de Britsche regeering tegenover de
Japansche regeering aangegane verpü’h-
t’ng schendt, en dat Engeland zich niet zal
mengen in den uitvoer van Duitsche goede
ren.”
Hij betoogde^ dat de Britsche maatregel
in strijd is met het lang bestaande interna
tionaal rechtsgebruik en dat de Britsche
regeering tegenover de Jnpansche regeo-
ring op 22 September de verplichting 1 eeft
oangegaan zich rdet te mengen in den uit
voer ven Duitsche goederen.
De belofte was niet aan eenige voorwanr-
de gebonden, zelfs niet wat betreft het ver
veer var. Duitsche goederen in Britsche ter
ritoriale wateren.
Hevig gevecht van een half uur.
De Britsche admiraliteit heeft, volgens
het Britsche persbureau Reuter, de volgen
de verklaring doen publiceeren:
De hulpkruiser Rawalpindi maakte deel
uit van een Nooriieiyke patrouille, welke de
contrabande-controle doorvoert op den Duit-
schen handel. Deze taak is bijzonder zwaar
wegens de lange donkere nachten en de he
vige koude en daartoe had men noodig/
groote gioede' zeewaardige schepen, welke
veelvuldige stormen konden doorstaan. Op
23 November des middags half vier, varen
de Zuid-Oostelyk van IJsland, zag de Ra
walpindi een vtjandelük schip, Toen kapi
tein Kennedy dit vaartuig met zijn kijker
had waargenomen, zeide hij „het is de
Deutschland". Aan de bemanning werd ter
stond gelast zich op haar post te begeven
en de richting van het schip werd gewijzigd,
ten einde den vyand aan stuurboord te krij
gen. Er werd rook ontwikkeld, om de Ra
walpindi in staat te stellen te ontkomen.
Echter verscheen weldra een tweede vijan-
deiyk schip aan stuurboordzijde. De
„Deutschland” naderde en gaf de Rawal
pindi een teeken te stoppen. Toen deze
doorvoer kreeg zy een schot over den boeg.
Toen deze waarschuwing in den wind werd
geslagen, werd een eerste salvo gelost door
de 11 inch kanonnen van de Duitschland. De
Rawalpindi beantwoordde het vuur met vier
6 inch kanonnen aan stuurboord. Het derde
salvo van de Deutschland maakte alle lich
ten uit en verbrak de electrische ktukken
van de munitie voorraadskamer. Het vierde
salvo schoot de geheele brug en de radio-
kamer weg. Beide Duitsche schepen nader
den nu snel en inmiddels was het tweede
vaartuig rond de achtersteven van de Ra
walpindi gevaren en schoot thans van bak
boordzijde.
De Rawalpindi hield het gevecht vol tot
het laatste kanon buiten werking was ge
steld en het geheele schip, behalve het
voor- en achterdek, in brand stond.
Na ongeveer dertig tot veertig minuten
^an dezen ongelijken strijd, hield de vijand
met schieten op en werden drie sloepen,
welke niet door de granaten getroffen wa
ren, neergelaten. Twee van deze sloepen,
bevattende ruim dertig man, werden, naar
men gelooft, door een der Duitsche schepen
aan boord genomen.
De detde sloep liep vol water en de elf
inzittenden zouden waarschijnlijk zyn op
gepikt, ware het niet dat ongeveer kwart
over zes een Britsche kruiser verscheen,
waarop de vijand zich terstond terugtrok.
De Rawalpindi bleef midscheeps branden
tot 8 uur, waarop zy naar stuurboordzijde
overhelde en met alle aan boord achterge
bleven mannen de diepte in ging. Inmiddels*
trachtte de Britsche kruiserde Duitsche
schepen te schaduwen, maar in de plotse
ling opstekende zware regenbuien, storm ep
duisternis, wisten zij te ontkomen.
m gel aiden wa-
een qitvaairt-
ct is Kvóór 1 Jamflari
lie haven, die fiet
Wye<*t waren van
ft November lïl3f)
Softer de yerplich-
t te ne-
1 moment
Twnslotte zullen de''aanvtagen vergezeld
moepen paan van alle noodi^e bewijzen.
De Fransche eT1 Rritsche consulaten in
het Hand van expeditie zuljen certificaten
vair/oorsprong kunnen afgèven, welke de
controle van de ingescheepte waren zullen
vergemakkelijk«n en sneller zullen doen
verhopen.
Di
(lenjl
ruilf
pi-Ms’
1 \ooride
delIjMe
ci vah n^tchV
>vaaljkle in dj» d’
i gnst^n wordftn.
sche Miuiöffif i tel
den vrajle; dan Ipul
alle beslissingen g
;,conseil des pi
Hft departepienj
echter de teruggay
taling harer tegen4^»»*>.KM
kunnen bevelen op advies’ van het,;
foor de controle van contrabande u.
Dit relaas werd weergegeven door de elf
geredden, die aan boord* genomen en aan
land gebracht zijn door de „Chitral”. De na-
snorinjfen naarde beide vyandelijke oorlogs
schepen, zoo besluit de Britsche admirali
teit, worden inmiddels voortgezet.
deltfke uitvoeren, in het bijzonder voor het
geval bepaald zou worden, dat de waren
eigendom van neutrale staten zün geworden
vóór 28 November 1939.
Omjin aanmerking te komen voor een on
derzoek, moeten de voor dit doel aan het
departement voor de blokkade gerichte aan
vragen in ieder geval betrekking hebben op
-goederen, toebehoorend apn neutrale staten,
'i Bovendiefi zal het noodig rijn; 1
i a. óf wel dat dé goederen geladen waren
op een schip, dat een uitvaarvergunning
ontvar-gen heeft vóór 11 December 1939 irn
de laatste peutrale haven, diA dat heeft aan
gedaanI
b. óf wel dat déze goede?
r^i op een schip, ain hqjtwel
vergunning ui|gére|kt ',-1
1940 in de laatste dn<
heeft aangedaan ef
een contract, dat Vóór 21
geteekend is eb ,den verk<
ting oplegt, de goederen in Ontvangst
men en te bethlen, uiterlijl^op het’m
Han de ladingt.
T’"
moejfer
Jen raad 'heeft dl K
I besluit ondbrteekepd,
Hsche represaillemiiati
Wtsche mijnencamjiagn
jwds medegedeeld* 'geq
riwlUit ef/edt aan de( 1h^
[«tóflering 'beslag ie t
'flKBTOrtgoederenK als
i Wt ppr^te •r4’'°^vo'
f Worde:
■i J vert<
L-yngeri,
|||ten!udd|
Militairen ingedeeld in zes ploegen.
De Regeeringspersdienst meldt, dat bij
ministerieele beschikking van 21 November
1939 het volgende is vastgesteld:
In verband met het in het tijdvak tus-
schen 4 December 1939 en 2 Januari 1940
vallende St. Nicolaasfeest, de Kerstdagen
en den Nieuwjaarsdag moeten, met betrek
king tot het op deze feestdagen te verlee-
nen periodiek verlof, de voor dit verlof in
aanmerking komende militairen worden in
gedeeld in zes ploegen, hieronder aangeduid
als ploeg a tot en met f.
Het verlof voor deze ploegen wordt g-’-
regeld als volgt:
Ploeg a. Vertrek op 3 December naZ16
uur; terugkeer op 6 December per eerste
reisgelegenheid.
Ploeg b. Vertrek op 4 December na’ 16
uur; terugkeer op 7 December per eerste
•reisgelegenheid
Ploeg c. Vertrek op 24 December in den
voormiddag; terugkeer op 26 December
’s avonds.
Ploeg d. Vertrek op 25 December in den
voormiddag; terugkeer op 27 December
’s avonds.
Ploeg e. Vertrek op 30 December in den
voormiddag; terugkeer op 1 Januari
’s avonds.
Ploeg f. Vertrek op 31 December in den
voormiddag; terugkeer op 2 Januari
zijn overleden: Johan Cornells'Mikkel
sen, matroos, geboren 30 Augustus 1921
en -Lubertus Luchtenborg, chef-hofmees-
ter, geboren 15 Juli 1877.
De opvarenden zijn, we meldden het i
gisteren reeds, door een loodskotter aan
boord genomen. Een reddingboot, die te
hulp was gesneld, behoefde geen assis- 1
tentie te verleenen.
Geredden te Londen bijeen.
De kapitein vertelt.
De corr. van het Alg. Hbld. seint aan
zijn blad hoe de geredde Nederlanders
goede verzorging en liefderijke verple
ging vonden in het Nederlandsche hotel
van den heer Damman te Londen. Iets
meer dan een week was het geleden, dat
tientallen geredden van de „Simon Boll-
var” er een veilige haven vonden
thans waren het de geredden van de I
„Spaarndam”, die hier, dank zij een I
warm maal en een veilig bed, de ver- 1
voormiddag;
’s avonds.
(Het verlof op 1 en 2 Januari 1940 wordt
gerekend te behoorer. tot de maand Decem
ber 1939).
De nog resteerende twee dagen periodiek
verlof moeten worden genoten op hierboven
niet genoemde data, met dien verstande, dat
gee» vervoer mag plaats vindena. van de
omferdeelen naar de haardsteden op 20, 21,
22, 23, 26, 28, 29 December en 1 en 2 Janua
ri b. van de haardsteden naar de onderdee-
len op 5, 22, 23, 24, 25, 28, 30 en 31 De
cember en 3 en 4 Januari.
De schepen, die niet vr^w^lig ed?b der
tyises aatidoen, kunnen verplicht worden,
van hurt^koers af te wyken, S“J -
aan een «nderzoek te ondewei
||en zIh alle maat,|
de niet-iferechtvaa«i
de sthfiJên te verni
De waren, die in I
|len gyllen’ wordl
n» oorsprong
Scherp verzet in Japana
]}E Korting van Engeland heew rf
J op Bujckingham Pftlace raad
Tot de piinwezigen behoorden loiffl 1
^en Chi^-hül. I |[fj f
koninklijks
viiot in Bjj
”&oals
wfe-1
-Mlde j
JcneiTjde zien
Jen.
jgielen -némen, <)tenein-
fde tijdverliezen voor
Fr&nsehe havens uit-
i als zOnde Van vtfan-
e oorsprong. hMkomst qf eigendom,
i oiklea bevJLkfflg van/<ier -
HéstMld worwn, teVirij-l
lonwole vr®
iftv<§jren <1
Ttaliaansche critiek.
Havas nieldt uit Rome:
„Engeland, vijand van het menschelijke
peslrxht", aldus kwalificeert de Rerim?
Fascists in een fel hoofdartikel Groot-Brit-
tanfe r.aar aanleiding van de verscherpir0*
van de blokkade.
Het orgaan van Roberto Farlnacci,
nister van staat en lid van den prrooten raad
schrijft o.m.:
Het Eno-elsche besluit om schepen van
neutrale landen aan te houden om d» DiiP-
sche goederen die zij vervoeren, in beslag te
Menien, Is Jn twee opzichten bijzonder ern-
F’lg.
Tn de eerste plaats bewijst het pens te
meer met, welke middelen Engeland den
oorlog wil voeren, dien het gewild heeft en
koud en vastbesloten heeft uitgelokt met
als eenig doel het Engelsch-Hebreeuwsche
imperialisme te bevestigen en te versterken
over de geheelp wereld.
In de tweede plaats Is het besluit de d”l-
Wjjksto en meest schaamtelooze aller
whendingen van het volkenrecht en de b»
langen der neutralen.
Door dergelijke methoden van ware zee-
whuimerij is Engeland te ver gegaan. Het
woet do overtuiging krijgen, dat de neutrale
staten geen „quantité’3 négligeables” zijn
dat de snaar reeds* te zeer gespannen is
e” wel eens zou kunnen breken.
Tijdverlies zal zooveel mogelijk
vermeden worden.
Het A.N.P. verneemt uit Parijs:
n een publicatie van het Fransche depar.
ment voor de blokkade wordt het volgen-
Ie medegedeeld:
Het besluit der Geallieerde regeeringen
op te treden tegen den uitvoer van den
’Jand zal den schepen, die afkomstig z'jn
L*n D’dtschland of naburige landen, de ver.
f1 ting opleggen zich aan dezelfde con
o emaatregolen te onderwerpen als de
80 epen, die zich naar deze landen begeven
e Fransche controlebases zijn Duinker-
T1’ Havre, Marseille en Oran. De Brit.
TJ e Imees zijn Kiricwall, Weymouth Duim»,
«alta, Haifa, Port-Said en Gibraltar.