ten Westen van het Peipus-meer
J
Daitsch succes
kunsttentoonstelling
Rijkscommissaris opent.
Moeilijkheden met de
aardappelvoorziening
2oh ch titaan
De strijd om den weg naar Moskou
Maandag 4 Augustus 1941 NIEUWSBEAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
i jMtganfc No. 20697 t
„Duitschlanfi
strijdt
voor Europa
Na de zesde week.
Omsingeling in de
Oekraine.
Generaal gevangen
genomen.
Prawda over de moeilijk
heden der Sovjets.
Hopkins zou steunpunten
vragen.
Het gevèchtsgebied bij Kief.
Verschrikkelijke toe
standen in de Sovjet-Unie
.Juist in autoritaire tijden kreeg het
scheppen van kunst bijzonde'ie inspiratie"
Zij zullen van tijdelijken aard zijn
Zon op 6.06, onder 21.25.
Maan onder 4.09, op 20.00.
Men is Terpikht Uvjtfdtrft-
teren van xonwndertfanj tol
zonsopkomst.
Lantaarns ran voertuigen
moeten «Onsondsr-
tfang ontstoken worden.
goudsche
COIJBANT
Bureau: MARK1 II. TEL. 1743
Faatrekenlug «MM
Chefredacteur: F. TIETER, Gouda.
Ver. Staten zouden Russische steunpunten,
waaronder Wladlwostock, verlangen
Het opperbevel van de Duit-
Khe 1 eermacht maakt d.d. 3
Augustus bekend: Bij de vernie
tiging van vijandelijke formaties1
ten Westen van het Peipusmeer
werden 10.000 man gevangen ge
nomen en werden talrijke ge
vechtswagens, stukken geschut en
ander oorlogstuig buit gemaakt.
Aan de andere deelen van het
Oostelijke front verloopen de
operaties met succes. Sterke for
maties gevechtsvliegtuigen bom
bardeerden in den afgeloopen
nacht met goede uitwerking mi
litaire inrichtingen te Moskou.
In den strijd tegen de Britsche
ravitailleeringsscheepvaart heeft
het luchtwapen gisteren en van
nacht hijzonder groote snccessen
behaald Het vernietigde voor de
Britsche Oostkust zes koopvaardij
schepen, deel uitmakende van
krachtig beschermde convoois,
waaronder twee tankbooten met
tezamen 40.000 b.r.t. en bescha
digde een groot vrachtschip op
ernstige wijze. Bij de Faröer-
eilanden werd een koopvaardij
schip met bonfmen bestookt en
geraakte in brand. Succesvolle
aanvallen van Duitsche gevechts
vliegtuigen waren vannacht ge
richt op verschillende vliegvelden
van het Britsche eiland.
Voor de Nederlandsche kust
schoten twee booten ter bescher
ming van de havens elk een
Britsch gevechtsvliegtuig omlaag
De Britsche vlootbasis Alexan
dria werd in den nacht van 1 op
Augustus dojrr Duitsche ge
vechtsvliegtuigen gebombardeerd
Britsche gevechtsvliegtuigen
lieten vannacht op eenige plaat
sen van Noord-West en Noord-
Duitschland een gering aantal
brisant- en brandbommen vallen.
Zwakke strijdkrachten drongen
door tot Berlijn. Als gevolg van
het luchtdoelgeschut konden
slechts enkele vliegtuigen de stad
zelf bereiken. Onder de burger
bevolking ontstonden eenige ver
liezen Drie. Britsche gevechts
vliegtuigen werden neergeschoten
I" aanvulling op het weermachtbe-
richt van Zaterdag verneemt het D.N.B.
van militaire zijde o.a. jiet volgende:
De thans afgesloten week vertoont
b'jna hetzelfde beeld als de vorige,
slechts met dit verschil, dat ook in deze
week de gevechtsgebieden opnieuw
verder naar het Oosten zijn geschoven,
in den Zuidelijken sector zijn de Duit
sche en verbonden troepen na een he-
j"®f worsteling ten Zuiden van Kief
l«ia P van deze week overgegazn
o de achtervolging van den terugtrek-
vijand, welke achtervolging
ooor een ingetreden verbetering in de
weersgesteldheid begunstigd wordt. De
bit s reieds twee weken durende slag
Zwi"10 's zUn succesvol einde
„,.Aer genaderd. Ook in de afgeloopen
t»i.ió v de Sovjets tevergeefs ge-
7«it«« r?n .'"gesloten armeeën te ont
weid?- ln 'le' kader van dezen ge-
SovièP»? ve™ietigingsslag ingesloten
«•iDrnutiis zün in den loop -ar.
ban 2SL™? het grootste deel in c.
der c? e. hardnekkige pofingen
der n! V Cleiding om den opmarsch.
West.? iroePen in het gebied ten
gen 'hJ:a" Moskou tot stand te bren-
nietiiH» ge'eid tot dezep groeten ver-
ÏÏÏSPHW. als resultaat dat
Moskou K binnenkort de weg naar
worden nr" Dllilsche troepen moet
i?, prysgegeven.
Sovjet-ef?i^?0?r:lel'j,ken sector zijn de
Westen J?? i!®? «ldaar dle zich ten
genesteld Peipusmeer hadden
nietiud ;„Lvon,eeris ingesloten en ver-
Noordeiiiw, ^.-de overblijfselen in
trekken T rating naar de kust terug
ei! hehul i1 sect°r rondom Peters-
atgeloonen 1 °P#raties ook in de
5te verzei v^6d o nd-anks het sche'rp-
werd ('e Sovjets, dat verwacht
hijzonder gevonden. Hierbij was
aanval v»« Pmerkelijk de energieke
Noord-O-.», 'nnen ten Noorden en
^arC&ts van het Lactógameer,
Jaar reeds e strijdkrachten al-
k'Jssische over de oude Finsch
J"den op^* naar het Zuid-°osten
propaganda, nl. de
gen 'e geven «li 1 nuttig aanduidin
gen voigens welke het in het
Oosten reeds tot een stellingsoorlog
was gekomen. De Duitsche leiding be
grijpt dezen wensch der Britten om den
oorlog te verlengen zeer goed. Zij be
schikt echter over voldoende krachten
en middelen om ook in het Oosten de
beslissing af te dwingen. Deze beslis
sing is de voorwaarde voor den laat-
sten aanval op Engeland zelf, dat met
gelatenheid aanziet hoe zijn bolsjewis
tische vrienden verbloeden en klaar
blijkelijk aan een daadkrachtige hulp
aan Sovjet-Rusland in het geheel niet
^.enkt.
De Berlijnsche Zoijdagbladen houden
zich bezig met de militaire positie in
het Oosten ha beëindiging der zesde
week van den veldtocht, dié vooral ge
kenmerkt wjgd dopr, den vernietigen
den veldslagffifën Oosten van Smolensk
eh aan het.TPeipusmeer en door den
veldslag welke zich ontwikkelt in het
gebied en Zuiden van Kief.
De Berliner Börsenzeitrng
schrijft: Na een veldtocht van zes we
ken ip het Oosten wordt de totale po
sitie aan het front gekenmerkt door het
feit, dat overal aan het front van
2500 km. lengte de Sovjet-troepen ge
noodzaakt zijn zich teweer te stellen
tegen de vernietigende slagen van de
Duitsche divisies en haar bondgenooten
De operaties in het Oosten, zoo schrijft
het blad, zijn haar strategisch hoogte
punt reeds gepasseerd, zoodat de ko
mende Duitsche eindoverwinning reeds
als een onveranderlijk feit genoemd
kan worden.
In de Oekraine is het op 2 Augustus
aan Duitsche troepen gelukt weer vrij
sterke formaties der Sovjets in te slui
ten. Herhaalde verbitterde uitvalsop-
gingen werden verijdeld. Daarbij leden
de bolsjewisten zware bloedige verlie
zen. Op den avond van 1 Augustus viel
een Duitsche verKenningsafdeeling in
de Oekraine verrassend in de flank van
de Sovjets'en schoot een op aftocht
zijnde marschcolonne volkomen in
elkaar.
Op de spoorlijn LeningradMoskou
werden op 2 Augustus door het Duit
sche luchtwapen zes treinen tol ont
sporing gebracht. Het Duitsche lucht
wapen bracht den bolsjewisten op 2
Augustus bij een optreden ter onder
steuning van de operaties van het leger
aanzienlijke verliezen aan menschen en
materieel toe. Het vernietigde in één
sector acht Sovjetpantserwagens, ver
nietigde 423 voertuigerf, bracht twee
batterijen en 20 stukken geschut bui
ten, gevecht en bestreed met succes
vijf treinen.
Een Duitsche pantserdivisie heeft in
het Noorden bij een stoutmoedigen
aanval een belangrijk terrein veroverd.
Alle pogingen van de bolsjewiki ter
herovering van de verloren stelling
werden met de bloedigste verliezen af
geslagen. Meer dan 2300 Sovjet-solda
ten sneuvelden en duizenden werden
gevangen genomen. Onder het omvang
rijke buitgemaakte oorlogstuig bevin
den zich 71 zware en van de zwaarste
tanks en 2 vliegtuigen.
Na kortstor.digen tegenstand hebben
zich in het Noorden front vrij sterke
Sovjet-strijdkrachten overgegeven, die
zich in golvend terrein en in loopgra
ven hadden genesteld. Honderden Sov
jet-soldaten werden gevangen geno
men. Daarbjj bleek, dat de mannen van
deze afdeeling uitsluitend uit Siberië
waren gehaald en aan hejfe Finsche
front in den strijd waren geworpen.
De gevangenen verklaarden^ dat zij
slechts hadden gewacht op een gun
stig momentum zich van hun commis
sarissen te onraoen. Eerst kort voor den
aanval was Kun munitie verschaft.
Toen daarop W?t vuurgevecht een aan
vang nam; hadden zij hun geweren om
gedraaid en de commissarissen neerge
schoten.
Duitsche troepen hebben den btevel-
voerenden generaal van een bolsjewis
tisch legercorps gevangen genomen.
Dgze generaal bevestigde, dat de bolsje
wiki vooral de laatste dagen buitenge
woon zware verhezen aan menschen en
materieel hebben geleden. De regimen
ten zijn over het algemeen nog slechts
250 tot ten hoogste 300 man sterk. Bij
talrijke corpsen zijn er in het geheel
geen pantserformaties meer. Bewape
ning en uitrusting der bolsjewiki zijn
grootendeels door de Duitsche lucht
macht in de magazijnen vernietigd.
Het gebrek aan munitie en benzine is
catastrophaal.
De levensmicfdelenvoorziening van
den troep is volstrekt ontoereikend. De
transportmoeilijkheden zijn in wige-
looflijke mate toegenomen. Ook de aan
vulling met reservetroepen is geheel en
al bezweken.
De Moskou'sehe radio citeert een
hoofdartikel van de Prawda, waarin
de moeilijkheden «en de ernst van den
huidigen toestand worden toegegeven
en vooral van de Sovjet-spoorweg
beambten de grootste inspanning ver
langd wordt om het Sovjet- transport
wezen in gang te houden. Alle maat
regelen dienen genomen te worden,
zoo schrijft het blad, om transporten
oorlogsmaterieel ongehinderd en zoo
snel mogelijk te vervoeren. Ook de
burgerbevolking moet de spoorweg
beambten hierbij ondersteunen, door
van alle onnoodigq* transporten af te
zien. De spoorweg wagons moefij» zoo
snel mogelijk gelost worden" otff voor
nieuwe transporten ter beschikkm|p te
staan. Lang stilstaan van spoorweg
wagens is een misdaad.
Naar Social demokraten uit
Londen meldt, heeft een Amerikaan-
sche radiocommentator verklaard dat
Hopkins tijdens zijn bezoeken aan Mos
kou niet onderhandelde over de Ame-
rikaansche Hulp aan de Sovjet-Unie,
doch verlangde, dat de Ver. Staten
vloot- en luchtbases op Sovjetgebied
ter beschikking krijgen. Men neemt
aan, dat het vooral om Wladiwostok
gaat. De onderhandelingen zouden
gunstig verloopen.
Reuter meldt, dat Hopkins, Zater
dag uit Moskou vertrokken is. Hij is
weer te Londen gearriveerd.
De correspondent van de New
York Post meldt uit Washington,
dat op bevel van president Roosevelt
de leveranties oorlogsmaterieel voor de
Sovjets samengesteld en langs den
vlugsten weg verscheept moeten wor
den. De Sovjets hebben hun wenschen
voorloopig beperkt tot vliegtuigen en
werktuigmachtines. Daar bijna alle
vliegtuigen voor Engeland bestemd zijn
was ook een goedkeuring van En-ge-
RUS Lf Ai. N O
5»RNV
korosten
OSTER
ROWNv
SWJAGEL
Wot/sk
OSTRO£
KREMENEZ
\VH{KUEF)
ZJITOMIRl
CHEPBTOWKA
Novo Mifopot) A-
WASSIKOF
SASSLAW
BILA-ZERKWA
KA
TaRNOPOL
WOLOT5JISK
5KWARA
PROSK
HOOFDSPOORWEQ
SPOORWEG
WINNITZA
In de afgeloopen week zijn de gevechtsge
bieden in den Zuidelijken sector opnieuw
verder naar het Oosten van Kief verschoven.
De Duitsche troepen bevinden zich nog
slechts 135 km. hemelsbreed van de hoofd
stad van de Oekraine verwijderd. Volgens de
Duitsche weermachtöberichten loopt 't front
ongeveer al« volgt: van Tarnapol via Wo-
Lotsjik tot Proskurof aan de Boeg, vandaar
via Starkonstanines tot in de zdne (halver
wege tusschen Novo-Miropol) van Berditsjef,
het buigt vervolgens ten oosten van Zjitomir
af naar Nowgorod—Wolynsk aan de Slutsj
om via Olewsk aan te sluiten bij de frontlijn
van Mosyr.
Het was in de gebieden van Berditsjef en
Zjitomir dat de Duitschers op 12 Juli aldaar
de tweede doorbraak forceerden in de Stalin-
linie, en de daar gelegen vestingwerken bin
nendrongen. (Kaart van Pelt).
land voor de levering aan^de Sovjets
noodig.
De Londensche correspondent van
het Spaansche ochtendblad Y a A s-
s ia, meldt aan zijn blad, dat dè
Times den Sovjets geheel Oost-
Europa aanbiedt. In verband met de
verklaringen van Eden heeft de
Times geschreven, aldus de corres
pondent dat er op het continent iemand
moet zijpi, die bereid is te allen tijde
toe te élaan, wanneer een der Euro-
peasche volkeren een ander wil aan
vallen. Daartoe moet geheel Oost-
Europa onder één enkelen opperbevel
hebber staan. Deze taak, aldus de
Times, moet aan v4,e jBovjet worden
overgelaten.
EEN VERWAARLOOSD KINDER
TEHUIS
Een vreeselij'ke ontdekking is dezpr
dagen gedaan door een Duitsche ver
kenningstroep in» een bolsjewistisch
kindertehuis in een op een kasteel
gelijkend gebouw, gelegen in een park
in de nabijheid van een Sovjetdorp.
In. een door het D.N.B. hierover ont
vangen verslag wordt verhaald:
In het hoofdgebouw bevonden zich
ongeveer 200 kinderen in den leeftijd
van een tot vier jaar, die naar het
schijnt reeds verscheidene dagen zon
der voedsel of verzorging in de vol
komen vervuilde kamers verbleven.
Naakt, of slechts met een hemdje ge
kleed, liepen zij voor een deel in het
park rond, honger lijdend en koud
drukten zij zich tegen de Duitsche sol
daten aan. Hun voeten waren voor het
grootste deel gewond door glassplin
ters. Sovjetartillerie had de ruiten van
het gebouw vernield en de geheeld
omgeving onder vuur genomen. Vele
kinderen waren gewond. Epn kind van
ongeveer twee jaar liep rond met een
zwaar bloedende hoofdwond, huilend
en snikkend.
De vreeselijkste aanblik echter was
voor de Duitschers het aanschouwen
van de slaapzalen. Op volkomen ver
vuilde, primitieve vloeren lagen
bedden waren er in het geheel niet
doode kinderen, zwaargewonde, uit
gehongerde, vervuilde kleine stum-
perds. Huilen, schreeuwen en jamme
ren klonk door de zalen. Tusschen de
kleine lijkjes speelden andere kinde
ren, vroolijk en zorgeloos. Zij begre
pen niet in wat voor ontzettende om
geving zü vertoefden. Meedoogenloos
en alleen bedacht op eigen veiligheid,
was het geheele verplegende personeel
gevlucht en had de kleine in zijn 'zorg
aanbevolen kinderen weerloos uitge
leverd aan de verschrikkingen van den
oorlog.
Ofschoon ieder oogepblik vuurover-
vallen van de Sovjets verwacht konden
worden, besloot de leider van den ver
kenningstroep hulp te bieden, voor
zoover dat in zijn vermogen lag.
Uit de naastbijzijnde nederzetting
werden eenige vrouwen gedwongen
de kindefen te verzorgen ren te voe
den. Al half verhongerde, kleine
wolven!1 telen de kinderen aan op de
Ter opening van de Nederrij-nsch-
Westfaalsohe kunsttentoonstelling in
het Rijksmuseum te Amsterdam heeft
Rijkscommissaris dr Seyss-Inquart een
rede uitgesproken, waarin hij naging
welke beteekenis aan dezen daad thans
midden in den oorlog toekomt, een
daad dus, welke in ieder geval een
zekere beteekenis weergeeft van het
eigen standpunt.
Wij staan thans aan het einde van
het tweede jaar van een oorlog, welke
in zijn verbittering en in. zijn opeen
hoping van strijdkrachtén zelfs dat
gene overtreft, wat de jaren 1914 tot
1918 hebben gebracht. Wij bevinden
ons in het heetst van den strijd tus?
schen menschelijke en materieele
krachten.
Wij openen nu een kunsttentoon
stelling in Amsterdam, in de stad,
welke zoo bij uitstek toonaangevend is
voor het cultureele leven in Nederland.
Wanneer er nog velen zijn, die de tee
kenen des tijds niet begrijpen, dan wil
len wij er aan denken, dat wij een be
slissing over het lot van eeuwen mee
maken. Ginds strijden de soldaten en
wij^ spreken hier van kunst en cultuur.
In'de gelederen der strijdenden staan
ook reeds zonen van het Nederland
sche volk, die eens de verantwoorde
lijke dragers van de toekomst van dit
land zullen zijn. Wij hier gunnen één
ding doen: Wij zullen de krachten van
onze harten-en onzen geest bundelen
en naar strijders ginds zenden, opdat
zij gedragen worden door de innigste
wenschen en de sterkste krachten van
honderden, duizenden en millicenen.
De geschiedenis heeft altijd een
terugslag op de kunst gehad. Wij leven
in een tijd, waarin wij het niet meer
vanzelfsprekend vinden, dat iedereen
afzonderlijk aan het werk gaat om
kunstwerken te vervaardigen. Wij zien
in, dat de geest van den tijd een uni
forme richting moet hebben. Ik kan
me begrijpen, dat de vraag gesteld
wordt of de kunst niet uitsluitend in
beschuiten, die de Duitsche slodaten-
het eerst brachten.
Den volgenden avond vond een an
dere verkenningstroep het bolsjewis
tische kindertehuis in lichterlaaie
staan. Bolsjewistische koaakkenhorden
waarvan een deel nog aan Duitsche
machinegeweren ten offer viel, had
den het kindertehuis met de kleine
bewoners in brand gestoken, evenals
het nabij liggende dorp. Aangenomen
moet worden, dat daarbij ook allé nog
levende kinderen om het lWen zijn
gekomen.
Aardappelpositie voor 1941-'42 laat zich gunstig aanzien
Het A.N.P. meldt:
Het is mogelijk, dat zich in de eerst
komende dagen oj? enkele plaatsen in
het land eenige moeilijkheden zullen
voordoen bij de voorziening met aard
appelen. Deze moeilijkheden zijn van
tijdelijken aard en worden veroor
zaakt door het ongunstige weer. Na
een zeer koud voorjaar kwam een bij
zonder droge voorzomer. ilierdocA is
de oogst der vroege aardappelen tegen
gevallen. De vraag was daarbij groot,
wijl alle oude aardappelen op waren.
Hoe betreurenswaardig deze mindere
oogst ook is, op zichzelf zou dit nog
niet zoo erg zijn, als er maar goede
aansluiting met den oogst der middel-
vroege aardappelen was verkregen.
Dit is niet het geval en deze omstan
digheid is mede veroorzaakt doordat
na de droogte hu eindelijk regen is
gekomen. De aardappelen, die zoo laat
waren, zijn nu weer beginnen te
groeien, waardoor de verbouwers met
het,rooien nog even wachten. Dit is op
yfcnzelf voor onze voorziening ge
durende een geheel jaar zeer wensehe-
lijk, maar het brengt nu eenige moei
lijkheden.
Een verzwarende omstandigheid is
daarbij, dat door het ongunstige weer
de oogstwerkzaamheden zich tijdelijk
zeer ophoopen, terwijl ook dg uitbrei
ding van den koolzaadverbouw, waar
voor thans de voorbereidingen moeten
worden getroffen, het aardappelrooien
bemoeilijkt.
Hoewel er natuurlijk bezwaren tegen
zijn aan te voeren om het rooien - in
dezen tijd te stimuteeren, wijl de uit
eindelijke opbrengst bij uitstel van
rooien nog zou toenemen, gaait het
toch ook niet aan ernstig stagnatie in
de aardappelvoorziening te laten op
treden.
Daarom waren de prijzen reeds zoo
gesteld, dat er eenige aanmoediging
in zat om vroeg te rooien. Dit. blijkt,
mede door het natte weer der laatste
dagen, nog onvoldoende.
Daarom is voor het rooien in deze
week een extra premie gegeven van
Vt cent per kg.
Gelukkig laat de geheele aardappel
positie voor het jaar 1941/'42 zich
gunstig aanzien. Hoewel er voor de
uiteindelijke opbrengst van den oogst
der late aardappelen, dat zijn, die
waarmede we het dezen winter en het
volgend voorjaar zullen moeten doen,
nog niets met zekerheid te zeggen is,
zijn er twee feiten, die recht geven om
te concludeeren, dat de mogelijkheden
voor de voorziening met aardappelen
tot den volgenden oogst gunstig be
oordeeld kunnen worden
In de eerste plaats is de oppervlakte,
die met aardappelen is betéeld, met
ongeveer "25% uitgebreid en voorts
zullen voor alle zekerheid zeer veel
aardappelen, die anders niet voor de
consumptie wotden gebruikt, voor dit
doel worden gereserveerd.
De huidige moeilijkheden zijn van
voorbijigaanden aard. Het kan zelfs
zijn, dat ze in geringe mate gevoeld
worden als het rooien in deze weken
meevalt. Anders zullen ze na 2 of
3 weken, naar mag worden aange
nomen, geheel zijn opgelost. De late
aardappelen moéten dan toch worden
ge-oogst en de drukte met ander werk
op de boerderij neemt af.
Om deze reden is dan ook het rant
soen niet verlaagd.
Voor de mogelijkheid, dat een bon
niet geheel zou kunnen worden inge'
wisseld tegen aardappelen, is de bon
voor deze week 14 dagen geldig ge
maakt. Mochten inderdaad hier en daar
moeilijkheden voorkomen, dan zouden
zü, die zich nog even kunnen behel
pen hun medeburgers een dienst be
wijzen door hun bon pas later m
wisselen.
volkomen vrijheid kan gedijen. Wan
neer de kunst slechts het resultaat van
de kunstzinnige weergave zou zijn, zou
ik den aahhangers van deze opvatting
gelü'k geven. Doch de vraag is op deze
wijze niet juist gesteld en ook niet
juist beantwoord, want het gaat er niet
alleen om, dat de kunstenaar vrij vorm
kan geven, doch ook om de eischen, die
aan de künstenaars'gesteld worden. De
vormgeving zelf ligt steeds bü den
kunstenaar. Aan den anderen kant is
het echter niet opversphilling of de
opdrachtgever van den kunstenaar een
toevalling rijk geworden particulier is,
dan wel de kunst door een autoritair
regiem bevordèrd wordt. Wanneer ik
mij voor oogen houd, dat in een libe-
ralistischen tijd er geen andere moge
lijkheid voor het bevorderen van de
kunst heeft bestaan dan door middel
van menschen, die tenvolge van hun
goede zaken over midtfelen beschikten
de kunst te ondersteunen, dan moet ik
zeggen: ik heb liever den tegenwoor-
digen tijd, welke onder de bescherming
van het autoritaire regime in staat is
uit kunstzinnige roeping te scheppen.
Ook als wij aan het verleden terugden
ken, zien wij, de kunst steeds
grsotsche prestaties leverde, als zü on
der sterke bescherming stond; zeer
vaak hebben de beschermers der kun
stenaars stellig niet kunnen bevroeden
wat onder hun bescherming ontstond.
Een duidelük voorbeeld hebben wij
voor oogen in den Nachtwacht van
Rembrandt. De opdraohtgevers van dit
schilderij hadden er beslist geen ver
moeden van welk onvergelykelijk
kunstwerk zij voor zich hadden, toen
zü dit schilderij kregen en nog veel
minder begrepen zü, dat dit ééne schil-
derü de ontwikkeling van de kunst
gedurende eeuwen zou beïnvloeden.
Ik geloof te kunnen-zeggen, dat juist in
autoritaire tijden 't scheppen van kunst
bijzondere inspiratie kreeg.Verdiept
u zich eens in de geschiedenis, denkt
aan de architectuur, de kunst, welker l
voortbrengselen dén tüd het langst 1/
overleven, denkt u eens terug aan d«y
bouwwerken der Grieken uit den tijd/
van Pericles, aan de monumenten vaff
Augustus. Ik moge nog een voorbeeld
uit mijn vaderland in engeren zin aan
voeren. Hier zien wij den Wëenscnen
barokstijl onder de absolute regeering
van Karei V tot den hoogsten bloei ge
raken. In denzelfden zin braeh' de mu
ziek onder Frans I het fot fie hoogste
prestaties, zonder dat men dezen heer
schar als domineerende persoonlijkheid
zou kunnen beschouwen.
Indien wij dezen historischen samen
hang waarnemen, voelen wü ons ge
lukkig, dat wij geleid worden door een
man, van wien wij weten, da' hij met
zijn geheele ziel de schoone kunsten
bëvordert. Wij kunnen ons verzekerd
houden, dat voor de kunst een tijd van
de vruchtbaarste ontplooiing za] aan
breken.
Ik zou uitdrukking willen geven aan
de hoop, dat de autoritaire bescher
ming van de kunst ook in uw 'and,
vooral in uw ressort, secretaris-gene
raal prof. dr Goedewaagen, m actie
komt en zoo een belangrijke bijdrage
voor de verdere ontwikkeling moge
leveren. Het gaat er dus niet om het
kunstzinnige scheppen van den enke
ling onder zekeren invjoed te brengen,
want dit scheppen is min of meer af-
hankeüjk van het ingenium van den
kunstenaar. Het gaat er veeleer om de
ontbindende krachten uit te sehake-
len, die slechts leiden tot overlevering
van het ware kunstenaarsschap aan
het nihilisme in den vorm van alle mo-
geüjke „ismen".
De Rijkscommissaris dankte vervol
gens den plaatsvervangenden gouwlei- <4
der, burgemeester Vetter, dat hü deze
tentoonstelling mogelük heeft gemaakt
en sprak ook zün dank uit jegens prof.
dr. Goedewaagen „voor diens bemoei
ingen ten bate van de Duitsch-Neder-
landsche cultuuruitwisseling. Vooral
echter gold de dartk van den Rijksccm-.
missaris den Duitschen kunstenaars,
daar zij in grooten getale zijn gekomen
om persoonlijk contact met de Neder
landsche kunstenaars tfe zoeken. Tot
slot gaf de Rijkscommissaris uiting aan
züKovertuittjng, dat het werk van den
kunstenaar net beste zelf kan spreken
en verklaarde de tentoonstelling voor
Reopen
Lmuuwenxummvnv