WEEKBLAD
F. 102.
ZONDAG 11 JTOL
VOOR DE KRIMPENER-, ALBLASSER- EN LOPIK ER WAARD.
Bij deze Courant behoort
een Bijvoegsel.
Mr. J. B. L. Wentholt.
dhr. Mr. W. T. Oevers ©eynootr
Êj.&W. N. vanNC
te Schoonhoven,
Bij vde verkiezing voor leden van de
TWEEDE KAMER DER STATEN-GE-
NERAAL, op Dinsdag 18 Juni e. L,
worden aanbevölen
Voor het Hoofd-kieadistrict
GOUDA:
Voor het Hoofd-kiesdistrict
DORDRECHT:
WAT GAAT GIJ DOEN
BIJ DE STEMBUS f
n.
PRIJS DIR'ADVERTEIITIEN:
Van 1 tot 5 regelst 0,50.
Iedere regel meer- 0,10.
Groote letters naar plaatsruimte. Intending franco.
SCHO ONHO VEMSGHE COURANT.
PRIJS DE2ER COURANT:
Voor Schoonhoven per drie maanden ƒ0,60.
Franco per post0,70.
In one vorig artikel bespraken wij de ker
kelijke partijen, de katholiekeen de protestant -
sche, en rieden wij den kiezers ernstig aan, nooit
aan een aanhanger van eene dier partijen hunne
stem te geveD.
Nog een kort woord daarover.
Het doel dier kerkelijke partijen isde heer
schappij van hun godsdienstig geloof. Wan
neer voor de clericaïe katholieken hnn kerk, en
voor de clericaïe protestanten hnn geloofsleer
maar heerschen kandan zijn de verdere be
langen der natie hun vrij onverschillig.
Daarom willen zij de,volksschool, de open
bare neutrale school, omver werpen. Sommigen
uwer willen dat misschien ookomdat zij te
goeder trouw meenen, dat die school den gods
dienst vernietigt.
Dwaalt niet, kiezers. Ons hart klopt voor
den godsdienst niet minder warm dan het nwe,
wij zijn met innig overtuigd, dat, wanneer eene
natie gaat 'lijden aan gebrek aan godsdienst
dat zij dan hard achteruitgaatdat zij dan
gevaar loopt deugd en zieleadel te verliezen.
Maar "wij zijn juist, omdat wij den godsdienst
zoo hoog achten, er innig van overtuigd, dat
de godsdienst zich vrij ontwikkelen moet in
ieders geweten. Tusschen mij en mijn geweten
heeft niemand het recht zijne hand in te ste
ken. Juist omdat wij op de macht van den
godsdienst vertrouwen, gelooven wij ook dat hij
in zijne ontwikkeling volkomen moet worden
vrijgelaten. Gij, godsdienstige kiezers, hebt toch
geloof in uw geloof en tracht niet te dwingen
en te knedenwat alleen in dé vrije en frissche
lucht welig groeien kan.
Vreest ook niet dat de godsdienst onder de
neutrale staatsschool zal lijden. Meent gij dat
een degelijk onderwijs, zooals dat op de openbare
lagere school verkreg
godsdienstig geloof oi
dan vindt gij zelf uw
Bovendien, zij
de neutrale scholen
meermalen in de gek
En wanneer {jij, gi
dox protestant en
een kind ter school i
bare lagere school,
school op den gew
of dertiende jaar,
deren steeds eene opvi
in uwen geest, en
voortgaat, dan verzet
zullen worden een eVi
thodox protestant ofi
zelf zijt. Misschien vei
neer hij op zich Zêlveu
in de wereld ontwikt
van ligt dan niet
wordt, in staat is het
r te werpen? Zoo ja,
loof al vrij zwak.
dat voorzeggen, kennen
t; Schrijver dezes is
iheid geweest ze te zien.
katholiekgij, ortho-
modem protestant, ieder
op eene degelijke open-
e kinderen verlaten deze
leeftijdhet twaalfde
ieer gij dan aan die kin-
ïng hebt gegeven, ieder
leer gij daarmede later
ik u dat uwe kinderen
geloovig katholiek, or-
lodern protestant, als gij
idert uw kind later, wan-
it staan en zich zeiven
maar de oorzaak daar
in de lagere school, die
r verlietêU, "maar aan
den invloed van andere omstandigheden, waar
gij ze toch niet buiten kunt houden. Een goed
onderwijs op de school, eene degelijke opvoeding
in huis en dan vrije ontwikkeling. Z66 wor
den kinderen tot menschen.
En wat zoude het gevolg wezenwanneer
die kerkelijke partijen in hun' strijd tegen de
school overwonnen
Gij meent misschien dat het Nederlandsche
volk eene degelijke deugdzam enatie zoude worden?
Neen, het gebrek aan flink en voldoend on
derwijs zoude alleen de domme menigte vergroo-
ten en een groot deel van oas volk zon loopen
aan den leiband van pastoors, domino'sgrond
bezitters, volksmenners of nog erger. Dat zoude
het einde zijn en geen ander.
Waakt dus, kiezers, dat de neutrale school
niet worde aangerand. De toekomst der gan-
sche natie haugt aan haren bloei.
Ouder de partijen noemden wij ook de con
servatie ve. Om hare hoofdgedachten verdient
zij eigenlijk niet, dat wij bij haar stilstaan. Maar
zij broeit altijd en tracht zoo nu en dan het
gezag te bemachtigen; daarom moeten wij ook
tegen haar waarschuwen.
Zij heeft twee hoofdgebrekenzij is heersch-
zuchtig en zij is angstvallig.
Heerschzuchtig. Och, wanneer men het drij
ven harer .hoofden in onze Kamer eens nanw-
lettend nagaat, dan ziet men zoo dikwijls dat
het dezen voornamelijk te doen is om de li
berale regeering omver te werpen. Of zij in
staat zouden zijn zeiven een ministerie te vormen,
dat steun vond bij de volksvertegenwoordiging,
dat vragen zij niet, wanneer de tegenpartij maar
valt. Eenmaal, in 1666, zijn zij er door han
digheid in geslaagd, en tot tweemalen toe heb
ben zij de Kamer moeten ontbinden om aan
het bewind te kunnen blijven. Eindelijk heb
ben zij de worsteling moeten opgeven. De
natie werd het moede. Thans willen zij weder
dat dit Kabinet valt en zij hebben zelfsom
dat doel te bereiken, zich trachten te verbinden
met de kerkelijke partijentot hetgeen men
zeer terecht heeft genoemd een monsterverbond.
Die toeleg zal echter niet gelukkenwant de
ernstigste mannen dier partijeno. a. de heer
Groen van Prinsterer, waarschuwen hunne vrien
den tegen een dergelijk verbond. De conserva
tieven zouden de kerkdijken gebruiken gelijk
de vos, die in den put zat, den bok gebruikte, -
om er door naar boven te klimmen en, een
maal boven gekomen, den ander in den put
te laten zitten.
De conservatieve partij is angstvallig. In den
grond kunnen zij tegen liberale maatregelen uiet
gekant zijn, maar altijd 'eggen zijnog niet
morgen zullen wij zien. En is het dan morgen,
dan heet het weer neen, morgen, en zoo gaat
het door, even als bij de herberg, op welks nit-
hangbord iederen dag te lezen stond van daag
voor geld en morgen voor niet. Dit is angst
valligheid, gebrek aan vertrouwen op de deug
delijkheid der maatregeleu, waarvan men in den
grond de noodzakelijkheid toch niet ontkennen
kan. De conservatieven zijn daarom Öok eens
genoemd door een katholiek blad «tamme li
beralen", en zelden is hun een aardiger bijnaam
gegevén.
Wij komen ten slotte tot de groote liberale
partij. Wij zeggen de groote, omdat zij wel
verschillende schakeeringen heeft, maar in hare
hoofdbeginselen één is.
Sints 1848 werkt zij in ons land aan hare
grootsclie taak. Veel heeft zij gedaanveel
blijft haar nog te doen over.
Zij heeft vertrouwen op de vrijheid, vertrouwen
op het volk. Zij wil niet dat dé staat dwang
uitoefeue. Haar beginsel is, dat de staat zorgen
moet voor de verdediging des landsvoor de
handhaving van orde en recht, en dat daardoor
aan de ingezetenen de gelegenheid moet worden
gegeven, om zich vrij te ontwikkelen.
De liberale partij heeft daarom in 1848 ge
wild, dat het volk zelf aandeel kreeg aan de
leiding der zaken door de rechtstreekscbe ver
kiezingen.
De liberale partij heeft daarom gewild, dat
aan het volk een flink ouderwijs werd gegeven,
opdat het zich met kennis van zaken ontwik
kelen kon, en toen zij inzag/ dat de tijd nog
niet daar was, waarin de partiOuliere krachten
voor een voldoend onderwijs konden zorgen, heeft
zij het er toe gebracht, dat van' overheidswege
voor het onderwijs werd gezorgd. Maar met
dat openbaar onderwijs heeft zij geen dwang
bedoeld. Zij heeft dat onderwijs zoo ingericht,
dat ieder er van kan gebruik makeu, zonder dat
hij, wat zijne godsdienstige denkbeelden aangaat,
in eenige richting, welke ook, gedwongen wordt.
De liberale partij heeft gewild dat de be
ginselen van vrijheid ook zonden werken in ons
bestaar der koloniën, en dat niet de Nederland
sche schatkist steeds maar gevuld werd ten koste
van de belangen van Java en de Javanen.
De liberale partij heeft toestanden in het le
ven geroepen, waaraan wij thans reeds zoo ge
wend zijndat wij ons bijna niet meer kunnen
voorstellen, dat die toestanden ér vroeger niet
waren. Onze lezers mogen echter de tijden van
véér 1848 eens vergelijken met thsns, en zij
zullen zien wat het krachtig optraden dier partij
heeft gewerkt. Maar de liberale partij heeft nog
veel, zeer veel te doen.
Zij moet ons rechtswezen in menig opzicht
hervormen, zij moet een billijker belastingstelsel
