r. 157.
ZONDAG |0 JOL
w.
98»/*
73
ff"
S?:
*7.
92»/.
W/.
"rlsW.18
Iieuwengike Zeenw-
19,00.19,70, ordi-
^en blauwe f9,30 A
Vlaamsohe f 7,30 A
is Winter zakmaat
.00, Ovehnaassche
rsohe en Vlaamsche
itort f4,50 1 5,00,
0 4 4.60.
WEEKBLAD VOOR DE KRIMPENER-. ALBLASSER- EN LOPIKERWAARD EN OMSTREKEN.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
De Neutrale School en het
Godsdienstonderwijs.
m.
S. W. N. VA^N(X)TEN,
Uitgever*.
18>/.
84
'tlfc'Óf'.'P
- il,!
die beide
c als
bestuur over de scholen
■•is was er op dit
ij event uëele her
in aan het verlangen
pQ 91J«ni.
667/„
8b’/a
88»/,
S07,
80'/.
25
moeielijk
missen.
na schooltijd geven, dat kan
jongelieden werken evenwel zoo-
ihten toelatensoms wel eens bo-
SClOUIOTUStll COURANT
I »T W ó‘»mV
313 -Il -
&t Ju
~"r 1 -1 -
76
74»/.
7«>/.
1017.
1547,
«V.
88%
Prijs der'AdvertentiënVan 1 tot 5 regels 0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letten naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterljjk tot Zaterdags-voorndddags ten lOnre.
M'7»
»’7i.
«37.
85S 7.
^/t.
57'A.
“J,7»
64
558
155 «/4
641/.
l(P/4
?f/i.
151
8b’/4
98
Nov. 5
-Aug. 5
Juli. 5
Oct. 5
1860. f
364. k
5
5
5
6
7
a 8
6
8
5
*<j
3
8
«4.
5
.6
5
5
100. 5
5
3
98
912
dat de leerlingen heel
van de schooluren kunnen
kelijk onderricht
ook niet: de jr_
veel hun kracht».
ven hun krachten; moest er dan van den
reeds zoo beperkten vrijen tijd, dien zij over
houden nog een gedeelte af, dan kunnen wi|
ons getnakkelijk voorstellen, met hoe weinig luit
zij gebruik zouden maken van een onderricbt,
dat voor hen een genot moest zijn. Met frissche
krachten, niet door hun dagtaak uitgeputmoe
ten zij er aan deelnemen.
een gedeelte J ook in den boezem der gemeenten gewerkt wor-
Het ker- den, wil men daarin herziening verkrijgen. Noch
de Wet op ’t Lager, noch die op ’t Middelbaar
Onderwijs bevat de minste bepaling aangaande
tijd of duur van het onderricht; deze zijn aan
de gemeentebesturen overgelaten en worden ge
regeld volgens plaatselijke behoeften. Het plan
der predikanten kan toch niet zijnaan genoem
de wetten nog een artikel toegevoegd te zien?
Een algemeene verordening op de schooluren is
ónmogelijk te gevenen zou voorzeker niet in
den geest vallen.
Daarom zou een «bond” geheel doelloos zijn,
en elke aandrang bij de Hooge Regeering op niets
uitloopen.
Een tweede poging werd in den laatsten tijd
beproefd door eenige leeraars bij verschillende
Prostestantsche gemeenten te Botterdam. Ge
noemde heeren wenschten voor hun leerlingen
een middag vrij, van 12 tot 4 ure. De Zaterdag
namiddag kwam daartoe, 'uit den aard der zaak,
minder gelegenterwijl ook liefst de Woensdag
namiddag buiten aanmerking werd gehouden,
omdat dien dag dikwijls huwelijken kerkelijk
worden ingezegend.
Die eisch was zeker uiterst gematigden men
had zich tot vervulling daarvan aangemeld déér,
waar men wezen moet: bij het Gemeentebestuur.
Het advies van Burgemeester en Wethouders
luidde dan ook in zooverre gunstig, dat zij voor
stelden den Woensdag-namiddag na 1 uur vrij
te géven.
De Raad oordeelde er echter anders over en
verlangde de voorlichting van de verschillende
commission van toezicht op het onderwijs. Het
advies, door deze lichamen uitgebracht, herinnert
ons aan de hidtorie van de Babylonische spraak
verwarring.
De curatoren van het gymnasium bestreden
elke verandering in de bestaande regeling van de
lesuren.
De commissie van toezicht op het Middelbaar
Onderwijs wilde den Woensdag namiddag van
1 tot 4 ure vrij laten.
De commissie van
voor Uitgebreid Lager Onderwijl
oogenbhk tegen, maar zou, bij
ziening der regeling, trachtei
van adressanten te voldoen.
Men ziet het, er is weinig kans op, dat voors
hands de zaak in orde zal komen. En toch,
ieder gevoelt het, dat samenwerking van school
en kerk goede vruchten zou afwerpen.
Hoe daartoe te geraken? Te Rotterdam wa
ren het maar eenige van de daar vertegenwoor
digde kerkgenootschappen, die zich vereenigden.
Maar mdien, in de voornaamste gemeenten des
lands vooreerst, en vervolgens ook in de klei
nere, alle geestelijken overeenkwamen, hun on
derwijs zooveel mogelijk op denzelfden tijd te
gevenen dan met het bestuur in overleg tra
den Zou dan geen regeling gevonden worden,
die aller belangen samenvatte?
In het belang van de nationale opvoeding zou
dit zeer wenschelijk zijn. H-e.
Het scheidsgerecht te Genève heeftna eenige
geheimzinnige zittingen waarover tal van ge
ruchten in omloop wareneindelijk eene ver
klaring afgelegddie verrassend mag genoemd
worden.
Na ernstig onderzoek van al hetgeen Amerika
had aaugevoerd tot ondersteuning van zijne indi
recte eischen, beslisten de arbiters, dat er, volgens
de beginselen van het volkenrechtgeen reden tot
het vorderen van schadeloosstelling bestond, en de
indirecte eischen dus moesten worden uitgesloten
van de overwegingen der rechtbank. Amerika
heeft daarop verklaarddat het had afgezien
vau die eischen en deze buiten overweging kon
den worden gelaten. Volgens de verzekering
Sectie, 7
Sectie. 7
cons. 7
869. 7
3
I. 5
7
6
6
8
3
3
ÜElf.
“ep, prijs 116,00
>3 a 60 et. per half
kilo; vette varkens
i 10,00; lammeren
J. 00 per hectoliter,
gevoerd Ho partijen;
dito fl,08 J-1.1S
ette varkens vaa M
II i 28 at. par kalf
mmeren f 10 i 18
Jigevoerd: Spaarden,
al veren91 nuchtere
«■•a, 1M varkens,
et., 2de qual. 70 ct.;
ia). 70 ot.schapen
voor Londen 50 ct.,
qual. 64 et. ten 3de
senwsche f 19,50
he en Overmaassche
»e f 10*00 i 11,00,
che t 7,80 i 8,90,
ramasKh^én Noörd-
298 9100 k.
rlakkeesche en Over-
ito f4,20 5,90.
f U» 5 3,80.
fare f 6,00 A 6,6®.
roerd 350 stuks vee.
i (230 1310. mi.:
Tzen (150 A 200,
koeien f 140 A190,
>n 112 i 16.
f 6,00 A 6,50,
ooten, SeUikSVeaT
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prqs: voor Schoonhoven per .drie maanden ƒ0,70.
Franco per post doer het geheete rijk 0,80.
LL-.'1!Mr-gB
Tusschen de Staats- en de Kerkelijke School
is een vergelijk moeielijk, zoo niet onmogelijk.
De debatten over de ronderwijs-quaestie, in de
Tweede Kamer, met hoeveel vuur ook nu en
dan gevoerd, leidden tot geen practisch resul
taat zooals nog ten vorigen jare bij de begroo-
tings-discussiën door den heer Moens werd aan
getoond. Wij voorstanders van de Openbare
Schoolwij kunnentegenover de verwoede
aanvallen onzer tegenpartijniets beters doen
dan te zorgen dat wij voet bij ’t stuk houden,
en geen duimbreedte van het terrein kwijt
raken. Haar tot ons gevoelen overhalenzal ons
toch niet gelukken, evenmin als zij onze denk
wijze aan het wankelen kan brengen. Naar
onze vaste overtuiging is topleiding tot Christe
lijke deugden” de ziel van ’t onderwijs, zooali
het thans is ingerichten behoort het speciale,
kerkelijk, dogmatiek onderricht aan de kerk op
gedragen te blijven. Zoo is het arbeidsveld van
beidenvan school en van kerknauwkeurig
afgebakend.
Bovenal dan echterde oogen geopend en
de handen tot arbeiden gereed. Want het minste
gebrek aan waakzaamheid, de geringste schijn
van onverschilligheid wordt door onze tegen
standers tot hun voordeel aangewend. En, 'waar
de kerkdijken voor den dag komen met grie
ven die eenigen grond van waarheid hebben
daar moeten wij ons haasten die uit den weg
te ruimen, om hun elk voorwendsel tot bestrij
ding van de beginselen der Wet op het Lager
Onderwijs te ontnemen.
Er wordt wel eens geklaagddat de kerk in
dat gedeelte van haar taak dat hierboven als
haar eigen terrein werd opgegevensomtijds al
te weinig ijver aan den dag legt. Het is
alsof zij, nu zij al let niet meerheeft, niet veel
achting overhoudt voor hetgeen haar is toege
wezen. *Die luttele catechisatie-uurtjesdikwijls
slechts één per week met nog heel wat vacantie-
weken er tusschen, ze zijn zoo vaak onvoldoende,
om de leerlingen te vormen tot denkende leden
van hun kerkgenootschap. En 't is toch voor
namelijk in die urendat het best kan gewerkt
worden aan de ontwikkeling van het godsdien
stig gevoelooi een der menschelijke zielsver
mogens en waaraan terecht een hooge waarde
wordt toegekend. Zonder die ontwikkeling is
de opvoedig eenzijdig, en beantwoordt zij niet
aan bet doel.
Gelukkig er zijn geestelijken, en hun getal
is niet gering, die toonen dat zij het gods
dienstonderwijs als een der belangrijkste ouder-
deelen van hun arbeid beschouwen. Er zijn er,
diezonder de neutrale staatsschool te bestrij
den met haar in overeenstemming wenschen te
werken en van haar de gelegenheid vragen tot
een ruimere behartiging van hun taak. Aan
dat verlangen moet te gemoet gegaan worden.
De billijkheid, het belang der jeugd vordert zulks.
Nu is het aan de andere zijde ook waar
dat diezelfde catechisatie uren menigmaal een
kwelling Zijn voor het schoolonderwijs. Nu is
deze, dan gene klasse onvoltallig, omdat de
leerlingen een gedeelte van den schooltijd naar
kerkekamer of pastorie moeten. Kinderen van
verschillenden leeftijd hebben daarvoornatuur
lijk verschillende uren noodig, en nog erger
wordt de zaak indien de ouderszooals in
bijna alle grootere gemeenten het geval is, tot
onderscheiden gezindten behooren. Dan wordt
de verwarring grooteu werkt zeer nadeelig op
den geregelden gang van't onderwijs. Niet het
minst van allen wordt die ongelegenheid gevoeld
in Middelbare Scholen en Gymnasiëu daar zijn
alle rles-uren” zoo nauwkeurig als met den
passer afgemeten daar moeten zooveel «vakken”
m een bepaalde tijdruimte de revue passeeren
van den EngelBOhen minister zal het scheids
gerecht, na overweging dier wrderzijdsche me-
moriën, nu geregeld kunnen voortgaan met hare
werkzaamheden en bestaat er gegronde, hoop
dat deze zaakdie reeds zoo jangen tijd den
politieken toestand gespannen hieldtot een
goed einde «ebracht wordt.
Een groot verschil van gevoelen tusschen het
Hooger- en I«agerhuis, dreigt de wet op de
geheime stemming, waaraan zooveel «nationale
tijd” is ten koste gelegd, te doen schipbreuk
lijden. Het Hoogerhuis toch, niets gesteld op
die geheimzinnigheid in het stemuitbrengen
waardoor aan alle knoeierij een einde werd ge
maakt, heeft goedgevonden die wet naar zijnen
zin om te werkenwaarmede de regeering echter
geen genoegen neemt, en, liever dan hare be
ginselen prijs te geven, verklaarde de wet te
zullen intrekken.
De beweging tegen de Jezuïeten-orde be
paalt zich niet alleen tot Duitschland. Ook in
Oostenrijk en Italië worden er maatregelen
geuomen of zijn wenschen geuit om de werk
zaamheden dier orde, waar zij voor den staat
gevaarlijk worden, te beletten. Die berichten
versterken voorzeker de geruchtenin de laatste
dagen meermalen in omloop, van eene nauwere
aaneensluiting dier drie statenwaaraan wellicht
het voorgenomen bezoek van den Oostenrijkscheu
Keizer aan het Duitsche bof mede niet geheel
vreemd is.
De verkiezingen voor het Hongaarsche par
lement vallen grootendeels ten gunste der re
geering uit. De oppositie, bestaande uitben, die van
geen vergelijk met Oostenrijk willen weten, verliest
overal terrein, terwijl die partijwelke eene vreed
zame ontwikkeling der b*’staan de instellingen en
der betrekkingen met Oostenrijk wenschtbijna
op alle plaatsen de overwinning behaalt
Na afloop van de tweede lezing der legerwet,
is in Frankrijk de discussie over de verschil
lende voorstellen nopens de nieuwe belastingen
begonnenten einde het tekort op het budget
van het loopende jaareen bedrag van 200
millioen francs uitmakendete dekkenen in
de behoeften ook in het vervolg te voorzien.
Ofschoon Thiers verklaarde er genoegen mede
te zullen nemenindien de vergadering aan
andere voorstellen dan die door de regeering
voorgesteldde voorkeur meende te moeten
geven, en dus het ontwerp van belasting op
de grondstoffen desnoods loslietmeende hij
zich bepaald te moeten verzetten tegen eene
algemeene belasting op de inkomsten, welke
belasting hij verwerpelyk acht met het oog op
de waardigheid der Kamer, de rust des lauds
en strijdig met de conservatieve politiek, die
altijd de zijne blijft.
De onderhandelingen met Duitaohlande
welke, naar ons van verschillende zijden wordt
verzekerdmet aanvankelijk goeden uitslag wor
den gevoerd, zullen zeker niet afloopeu, alvorens
Regeering en Kamer omtrent die gewichtige
financiëele aangelegenheden tot overeenstemming
zullen gekomen zijn.
De Hertog de Montpensier heeft in een open
brief aan de kiezers van Asturië, Catalonië en
Andalusië de beweegredenen medegedeeld, die
hem er van doen afzien plaats in de Cortes
te nemen. Hij wil de beroering, waaraan Spaqje
ten prooi is, niet vermeerderen. Mocht dat land
langs wettigen weg of door opvolgende crisissen,
nog weder eens in vrijheid over zijn lot kun
nen beslissen, dan zou, zoo verklaart hij, de
constitutioneel, traditioneele en erfelijke mo
narchie, die in den jeugdigen Vorst Alfonso
haren wettigen vertegenwoordiger vindt, aan
Spanje weder orde en rust kunnen verschaffen,
en niet verzuimen om partij te trekken van
hetgeen er goeds mocht geboren zijn uit die
herhaalde omwentelingen. De hertog zou dan,
gedurende de mindeijarigheid van den vorst, als
voogd optreden. Bij velen in den lande vinde
zijne woorden bijval.
tl
66«/w
3
4
3
3
3
8
3
3
3
i> 1816. 5
0 5
5
5
5
r looo. 5
f1000. 5
e leen. 4} 89’/4
9. 4
3
loo. Z
Hoe nu een regeling te vinden, die u
partijen voldoet, die zoowel aan de kerk
aan de school recht doet wedervaren?
Op een paar pogingendaartoe in den Jaat-
sten tijd aangewend, willen wij de aandacht
vestigen, ’t Geldt toch hier een zaak, die ieders
belangstelling verdient.
In de Prot. Kerkelijke Courant, in een van
de eerste nummers van het loopende jaarkomt
een stuk voordat de bedoelde strekking heeft.
Vier predikanten te Amersfoortbehoorende tot
verschillende Protestantsche gezindten, richten
daar een oproeping aan hun ambtgenootenten
einde gezamenlijk te arbeiden aan de verkrijging
van meer tijd voor het godsdienstonderwijs. Zij
wenschen, dat daartoe aan de leerlingen der
lagere en middelbare scholen één vrijen dag per
week gegeven worde.
Een paar minder prettige uitdrukkingen daar
gelaten, kenmerkt zich dat stuk door een heu-
schen toon van overreding, die gunstig afsteekt
bij de wijze, waarop niet zelden van kerkelijke
zijde over de neutrale school wordt gesproken.
De onderteekeimars beroepen zich hoofdzakelijk
op de opvoedende macht van hel godsdienston
derwijs jrzij doen uitkomen dat de tijd, daar
voor gewoonlijk afgezonderd, met die hooge
waarde niet in overeenstemming is, te meer,
daar ook aan dat onderwijs, door den weten-
schappelyken vooruitgang van onzen tijd, met
recht meer omvattende eischen worden gesteld
dan voorheen. Als dan de Amersfoortsche heeren
vragen: «Wat geeft een enkel uur 'in de week
waar, gelijk alles, ook godsdienstwetenschap zulk
een hooge vlucht heeft genomen? Mag toch in onze
dagen het stichtelijk element niet alleen op den
voorgrond staan, welnu, dat meu ons gelegen
heid geve niet minden het wetenschappelijke te
beoefenen en te behartigen.” Ziet, als zij dat
vragendan hebben zij voorzeker elks volle
sympathie. Bij alle verschil van godsdienstige
meeningeuvindt men in de aangehaalde vol
zinnen een vereenigingspunt. Het zou een schoon
schouwspel wezenindien predikanten zoowel
als pastoors, van wat gezindte, van wat rich
ting ookin dit opzicht de handen ineen sloe
gen om aan dit billijk en edel verlangen vol
daan te zien. Dan zou het bewijs geleverd zijn,
dat kerkelijke verdraagzaamheidofschoon in
théorie hier te lande nog ver te zoekenin de
practijk wel over sommige niet al te hooge
scheidsmuren weet heen te stappen.
Bijna een half jaar is sedert die poging ver-
loopen, en wij hooren er niets meer van. De
oproeping van de belangstellende predikanten
heeft geen weêrklank gevonden.
Waaraan dit toe te schrijven
Daaraan, dat de keuze der middelen, tot be
reiking van het gewenschte doel aanbevolen,
niet gelukkig te noemen was. Als zoodanig
werd namelijk voorgesteldhet vormen van een
coalitie voor godsdienstonderwijs, het stichten
van een zoogenaamden iicatechiiatizdrtnd:'en
vervolgenseen algemeen petitionnement aan de
Hooge Regeering.
Waarlijk, er zijn reeds zooveel «Bonden” in
ons kleine landjedat hetzonder hooge nood
zakelijkheid, niet raadzaam is dat getal met nog
één te vermeerderen. En daar nu de regeling
van de schooluren iets geheel plaateelijks is, moet
