1872,
N°. 177.
ZONDA& 17 NOVEMBER.
1
WEEKBLAD VOOR DE KRIMPENER-, ALBLASSER- ÈN, LOPIKERWAARD EN OMSTREKEN.
I
»*7„
«7..
M 1
BUITENLAND.
Gemoedsbezwaren.
8 Nor.
SCIOII HOVENStBE NI11HT
I860.
0
prijs f 18 i
70è7»«U
ens 28 a 30
gelijk.
Deze Courant wordt geregeld1 iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prjjs: voor Schoonhoven per driemaanden ƒ0,70.
Franco per post door het geheel© rijk 0.80.
Jert.
ific.
S. W. N. VAN NOOTEN,
4
üligevers.
2M'/.
60«/.
8071.
15»
iS’A.
’7.
230
220'/.
92*/.
92
92‘/.
P7.
182.
18*.
185.
116 7.
115
1087.
66'/,
677.
98
1*2
*67.
«7.
577,
1*7.
517;
1«7.
90'/.
987»
087,
997.
957.
Prijs der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer OjlO. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
67/69.
159.
Rs. 100.
niet de mensch rich-
v.3 onverbiddelijke
en Willem van
inquisitie en gewe-
64
86*/.
977,
737,
737.
86
93
977.
977,
"VI,
7571.
heette te gelooven
len vloek des Hemels
177.
JCHTXM.
van ambten en bedieningen aan allen zonder
onderscheid van godsdienstige gezindte, gemoeds
bezwaar.
Toen het godsdienstig heette het strafrecht te
regelen naar enkele teksten uit een der boeken
van Mozes bestond tegen de afschaffing der
doodstraf gemoedsbezwaar.
Toen het godsdienstig heette te geloovendat
’s pausen geestelijke macht zonder zijne wereld
lijke souvereiniteit onbestaanbaar wasbestond
er tegen de intrekking van het gezantschap bij
het Vaticaan gemoedsbezwaar.
Die conflicten zijn niet te vermijden, omdat
de godsdienst zich aan allerlei denkbeelden en
instellingen heeft vastgehechtwaar hij niets
mede heeft te maken. Dat zal nog wel meer
voorkomen maar dat zal op den duur vermin
deren. Hoe zuiverder het godsdienstig geloof
wonlthoe minder men bij maatschappelijke
hervormingen op gemoedsbezwaren zal stuiten.
Het is niet genoeg te zeggen mijne con
sciëntie gebiedt dit of verbiedt dat. Het blijft
de vraagmag uwe consciëntie dat doen Ook
de consciënties moeten worden hervormdge
zuiverd, geheiligd. Zij moeten zich los maken
van al wat haar vreemd is.
En wanneer dan eenmaal alle godsdienstig
geloof in de hoofdzaak niets zal beoogen, dan
de bevordering van waf goed is en rqchthet
betoonen van liefde aan den naaste in den ver
heven zin van dat woord dan zal ook van een
stooten op gemoedsbezwaren geen sprake meer zijn.
Het eenige gemoedsbezwaar, dat dan rijzeu
zal, zal gericht zijn tegen het plegen van on
recht tegen het ventn^p van kwaad. En dat
gemoedsbezwaar steeds u eerbiedigenzal de
eerste plicht blijven 1 va® ifderen staatsman. Wie
dat eerbiedigt zal tp - z<^en zijn voor zijn land.
OVERZICHT.
Reeds eenigen tijd te voren aangekondigd
door politieke vergaderingen en feestbanketten
van de leden der verschillende partijenzijn
Maandag jl. de zittingen van de Nationale Ver
gadering in Frankrijk hervat. Onder de
ingekomen stukken, waarvan de voorzitter me-
dedeeling deed behoort ook het protest van
Prins Napoleon tegen zijne verwijdering uit
Frankrijkalsmede een van gelijke strek
king, ingezonden door eenige inwoners van
Ajaccio (op Corsika), waar de prins, als lid
van den Departementalen raadzitting heeft.
Nu de Parijsche rechtbank zich onbevoegd heeft
verklaard, deze zaak, als zijnde eene regeerings-
daadin behandeling te nemenzal dus de
Nationale Vergadering over de rechtmatigheid
of onrechtmatigheid dezer verwijderirg moeten
beslissen.
Nadat de vergadering zich verder geconstitueerd
had, opende de president der republiek de zit
ting met eene rede, .waarin hijna op den veel-
beteekenenden uitslag der jongste Jeening gewezen
te hebben, den'toestand des lands, als over’t
algemeen, zeer gunstig schetste. Het tekört in de
opbrengst der belastingen, ad 132 millioen francs
waste verklaren, doordat die belastingen niet tijdig
toegestaan en nog niet lang genoeg geheven waren,
zoodat dit geene ongerustüeid behoefde te wekken.
De geregelde afbetaling der oorlogskosten aan
Duitschland was voldoende gewaarborgden naar
buiten boezemde de toestand des lands meer en
meer vertrouwen in. Dat vertrouwen te bevesti
gen, de republiek te handhaven daartoe was het
noodig dat de orde ongestoord bleef. Met eenen
niet onduidelijke!! wenk aan de partij van Uam-
betta om gematigd te zijn in hare eischen en
aan de monarchalenom geene nieuwe revolutie
te doen ontstaan, verklaarde hij zich voor de
bevestiging der conservatieve republiekdiege
worteld in en steunende op den wil der natie
boven alle partij-regeering in staat was, Frank
rijks bloei en invloed te verzekeren. Hij eindigde
Een hevige strijd is plotseling-in ons vader
land uilgebroken.
Hij was te voorzien geweest.
Wij weten bij ondervinding hoevelen onzer
landgenooten zich op hunne gemoedsbezwaren
beroepenwanneer net betreft de bestrijding
van ziekten; hoevelen er nog zijn die bij de
wreedste epidemieën hun heil uitsluitend zoeken
in godsdienstige handelingen, bepaaldelijk in
Algemeen uitgeschreven bededagen, terwijl zij
met heiligen af keer zich verklaren tegen het
gebruik der geneesmiddelen, tot wering der kwa
len door de geneeskunde aao de hand gedaan.
Wij weten hoe groot bij de zoodanigen vooral
hun afkeer is tegen de vaccine als voorbehoed
middel tegen de pokktn. Meermalen hebben
gemeentebesturen voorgeschreven dat geene open
bare, zelfs geene bijzondere school in hunne
gemeente mocht worden bezocht door leerlingen
die niet waren gevaccineerd en gerevaccineerd
of van de natuurlijke pokken waren hersteld.
De laatste uitgebreide pokken-epidemie beeft
dat weder sterk doen uitkomen. Van hoevele
zijden zijn er toen niet stemmen opgegaan te
gen hetgeen men ongeoorloófden gewetensdwang
noemde, hoe menig gemeentebestuur ook heeft
niet juist wegens dat bezwaar zoodanige vek-
ordehing niet uitgevaardigd.
Toen nu het ontwerp eener rijkswet tot we
ring der epidemische ziekten door de regeering
was ingediend, sprak het van zelf, dat al die
lijden aan gemoedsbezwaren tegen den zijdë-
lingschen dwang tot vaccine, scherp toezagen
of hun geliefkoosd «kruidje-roer-mij-niet” ook
door de schendige hand van den Minister was
aangeraakt. Doch o vreugdede Minister Qeert-
sema had de gevreesde bepaling uit het ont
werp van zijnen voorganger geschrapt. Het ge
vaar was dus geweken.
Zoo dachten zij.
Maar ziet (wij schreven daarbver reeds met
een enkel woord in ons artikel van 3 dezer)
op eens daar staan in de Tweede Kamer drie
leden op, om een amendement op het ontwerp
voor te stellen en daarbij weder de bepaling
in te lasschen dat op geene school onderwij
zers of leerlingen zullen worden toegelatendie
niet het bewijs overleggen van te zijn gevac
cineerd en gerevaccineerd of aan de natuurlijke
pokken te hebben geleden.
Dat was een schrik. Men had dm tijd niet
bij de Kamer te petitioneeren. Alles ging zoo
spoedig. Men hoopte nog wel op de bestrij
ding van vele Kamerleden, bepaald van de an
tirevolutionairen, doch het bleek al ras dat
'j de invloed van dezen niet zeer machtig was,
bepaald niet toen zij verklaarden voor hun per
soon die gemoedsbezwaren niet te deelen. De
hamer des voorzitters viel en het amendement
bleek met 42 tegen 1,4 stemmen te zijn aan
genomen.
Wat nu te doen?
Een door de Tweede Kamer aangenomen ont
werp is nog geen wet. Er is nog een Eerste
Kamer, die iiet ook aannemen, nog een Komng,
die het bekrachtigen moet.
Daarheen dus de aanval gericht om liet hei
lige der heiligen te behouden.
Zoo werd dan het teeken tot den strijd ge
geven en van alle zijden stroomden adressen
aan de Eerste Kamer en aan den Koning te
gemoet, alle aandringende op verwerping en
niet bekrachtiging der wet ter wille van die
ééne bepaling, die niets anders was dan een
nagalm, drie eeuwen na dato, van de sinds
lang vergeten dagen der inquisitie!
De aanval lokte verdediging en op eens zien
wij ons verplaatst te midden van een penne-
strijd, van een petitie-bestorming, gelijk wij ons
die slechts herinneren uit de dagen der April-
beweging, der behandeling van de wet op het
lager onderwijs, en, ofschoon in mindere mate,
van de beraadslaging over de wet tot afschaf
fing der doodstraf.
Misschien zal bij de Eerste Kamer de be
slissing reeds gevallen zijnwanneer deze regelen
net licht zien. Zeker echter zal dan de be
krachtiging des Konings nog niet zijn gevolgd.
Maar in ieder geval is de vraag, welke hou
ding de Staat tegenover gemoedsbezwaren moet
aannemenwel der bespreking waard. De quaestie
kan zich meer voordoen, ja zij zal zich meer
Voordoen.
Men meene niet, dat wij ons hier tegenover
de gemoedsbezwaren van anderen wjllen plaatsen,
zonder genegen te zijn, om den ernst en de
oprechtheid daarvan te waardeeren. Neen, wij
kunnen nog wel een open oog hebben voor de
gemoedelijkheid, welke b. v. hen bezielde, die
het adres hebben, geteekend dat in Schoonhoven
heeft gecirculeerd en in dit blad van den HM
dezer werd medegedeeld. Wij willen gaarne ge
looven dat die onderteekenaars, wanneer de
pokken dreigenwenschen dat er alleen ver
trouwd worde op «den Almachtigen God,die ge
zondheid en krankheid zendt of terughoudt naar
zijn vrijmacht,” dat zij hetvaccineeringsinstru-
ment met geloofsovertuiging zullen afwijzen,
dat, wanneer zij zelven of hunne kinderen door
de pokken worden aangetast en, ofschoon her
steld, voor altijd in het aangezicht geschonden
zijnzij daarin roemen als in de teekenen van
hun martelaarschap, als in het merk, aanwij-
zende dat zij zijn dezulken, die smaadheid heb
ben geleden voor hun geloof. Wij willen ook
aannemen dat het dienzelfden onderteekenaars
ernst is, wanneer zij den Koning bidden, ja
rop de meest biddendste en smeekendste wij
zen” hem bezweren «het volk dat door een
bloedigen tachtigjArigen oorlog van gewetens
dwang is verlost, weder tegen gewetensdwang
te beschermen.” Wij willen niet ontkennendat
uit het diepst huns harten de waarschuwing op
komt, dat indien «de wet tot de verplichte vac
cine” wordt aangenomen, deze reen noodlottige
ramp over het vaderland brengen zal, omdat
de Almachtige zich door geen menschpn onge
straft laat miskennen.”
Ook is het ons doel niet hier er op te wijzen
hoe schromelijk inconsequent die menschen zijn,
hoe zelfs de bladen hunner richting de gemoeds
bezwaren tegen de aangevallen wetsbepaling met
eens formuleeren, wanneer hun dat pertinent ge
vraagd wordt, hoe dit verzwijgen van zoodanige
formuleering misschien wel geschiedt uitvreeze,
dat zijeens op het hellend vlak der redenee-
ring staande, ongeloofelijk snel, vóór dat zij er
om denken, naar beneden zullen zijn gegleden. Dat
alles is reeds zoo honderdmaal gezegd en op dat
punt laten zij zich toch niet overtuigen.
Het is nu eenmaal zoo: men mag wel chi
li ine gebruiken tegen de koorts, ook wel warme
winterkleederen aandoen wanneer het koude jaar
getijde verschijnt, maar men mag niet door vac-
cmeenng zich trachten te vrijwaren tegen een
aanval der pokken. Men mag wel een ontsta
llen brand blusschen, maar niet ter voorko
ming een bliksemafleider op zijn huis plaatsen of
ter afwering van het nadeel zijn huis doen ver
zekeren.
Enfin. Daar begrijpen wij nu eenmaal niets
van, zooals de Standdaard zegt.
Goed, maar wat wij niet willen nalaten is
met ernst af te keuren den Imogen toonja wij
zouden bijna zeggen den tyrannieken, den volks-
agiteerenden toon, in naam der gemoedsbezwaren
aangeslagen tegen het wetsontwerp.
Vooreerst is het onwaar, dat door de be
doelde bepaling iemand tot vaccineering ge
dwongen wordt. Er wordt alleen tegen ge
waakt dat men niet, door met volle vatbaar
heid voor pokken de scholen te bezoekenhet
gevaar van die afgrijselijke ziekte vermeerdere
voor anderen en daardoor nieuw voedsel geve
aan de uitbreiding eener moorddadige epidemie.
leiNov. 6
ebt.—Aug. 5
an.—-Juli. 5
Lpr.-—Oct. 5
50U, 1860. f
O,’ 1864. r
5
5
5
6
.6
6
5
M -
.8
8
aandeel. f
5
f1000. 5
5
mw. 5
pd. st. 100. 5
Jeiisk. 5
ink. 8
>°/o.
s’
4
.3
1. .V. 8
3
19. 3
98 en 1816. 5
1820. 5
.5
5
1862. 5
64 1000. 5
66 i f 1000. 5.
60 2e leen. 4} 881/,
4
8
2e Sectie. 7
J869. 7
>blig. 3
1889. 5
7
6
6
8
3
■t3
IERICHTEN.
r. Hennep, schil. I
r 50 kilo; goeboter 5
f kilo; vette varkens 28 a 30
ivette koeien f 180 i 240
poters f 1,10 k 2,00; appelen
50 per hectoliter. 'I er markt
ee en 2.partijen vruchtboomen.
de heden gehouden groote
10 stapels, prima quahteit 4
50 a 1,60 en wei- dito f 1,20
ct., biggen voor Engeland 27
ugere duo f 12 4 22graskal-
November. Aangevoerd1155
graskalveren, 2 nuchtere dito,
11, 250 varkens, 204 biggen
o qual. 80 ct., 2de qual. 65 ct.*,
)0, 2de qual. 80 ct.; schapen
ct., alles per ktio.
752de qual. f 08 en 3de
kilo.
ischeZeeuwscheFlakkeesche
a 13,75, mindere f 10,75ill,75,
arige dito f 14,25 a 15,25, min-
msdie en Zeeuwsche f7,40 i
naassche en Noord-Brabantsche
6,70 7,00.
sche f 230 4 235, per 2100 kilo,
ische, Zeeuwsche, Flakkeeacbc
0 a 7,30, mindere f6,30 i 6,90,
3Zomergefst f 5,40 a 6,40.
a 5,00. lange f3,00 a 4,30.
'e f6,70.
i: Zeeuwsche Jammen f3,00 4
Geldersche ronde Wolkammen
10 a 3,30, Pruisische f 2,60 a 2,70.
v. Aanvoer van vee 100 stuks,
e van»f 45 tot 75 verkocht werden.
160 kilo, op levering, 64 ik 68 ct.,
58 a 60 cten die van 80 a 90
10fok varkens van 6 h 8 weken
r qual. f 1 per week duurder,
8, weiboter f 1,28 1,32.
,80 de 26 stuks.
Tarwe. Puike jarige Zeeuwscb'
tssche f 13,50 a 14,20ordinaire
like nieuwe dito f 12,004 12,70,
geringe en blauwe 19,00 A 9,80, I
'14,00 i 12.00.
vsche en Viaamsohe f 6.5047,50,
7,00.
vsche en Vlaamsche Winter zak*
tort f 7,10 h 7,40, Overmaaaseb»
1,70, jarige Zeeuwsche, V laamsciw 1
irzakmaat f 5,20 5,70, gestort1.
Leeuwsche en Vlaamsche 1 5,50
en Flakkeesche f 6,20 h 5,7
k W.N. van NeeteaSchooiihovsa,
Dat de vaccine geen absoluut vjfcrkomings-
middel is, doet niet af. Daarentewn terecht
heeft men zulks opgemerkt, indien het een
absoluut -middel was, zoude men de ongevac
cineerden gerust onder de gevacciiieerden kun
nen todaten, omdat zij dan toch geen kwaad
zouden kunnen uitrichten. Maar toch heeft
de ervaring genoeg aangetoonddat eene ge
regelde vaccineering en revaccineering de ziekte
dikwijls voorkomthare kracht meest altijd
breekt en dus de toomelooze uitbreiding der
epidemie altijd stuit. Noemt zelfs niet Mr.
Groen van Prinsterer de ontdekking van Jenner
veene openbaring- der liefde Gods”
Jamaar zelfs die indirecte dwang is volgens
de mannen der petities gewetensdwang. Het
geldtzooals de Standaard zegtslechts de
vraag «in welke verhouding heeft zich de Staat
te plaatsen tegenover de consciëntie En het
antwoord vGod alleen niet u
ter der consciëntieziedaar de
tegenstelling tusschen Philips
Oranje Alva en Marnix in t
tensvrijheid
Dat maakt ipdruk, niet waar? Daar worden
zoo de liefste herinneringen der Hollanders op
gehaald Dat zet aandat roept tof strijd I
De inquisitie
Och, dat maakt op ons geen anderen ipdruk
dan dien groote woorden gewoonlijk maken.
«God alleen’ niet de mensch, richter der con
sciëntie.” Wat wil dat zeggen? Waar doet zich
die stemme Gods tot berechting der conscientiën
hooren In de cönscientie der geloovigen na
tuurlijk. *Mapj ziet gij nifjt in dat gij op die
wijze in een cirkel ronddraait en dat bij slot
van rekenrug gij zelf, menschen als wij, de
beoordeelaars uwer conscientiën zijt? En indien
gij dan maar aan de uitspraken uwer consciëntie
wilt toegeven, zonder u aan andere bedenkingen
te storendan moogt gij ons in ieder geval niet
verbieden hetzelfde te doen. En dan verklaren
wij u, dat onze consciëntie boven alles eischt,
te zorgen dat wij de gezondheid en het leven
onzer medemenschen niet in gevaar brengen.
Hebt uwen naaste lief, dat is de groote eisch,
dien onze consciëntie stelt.
Maar de Standdaard beklaagt zich er over
dat op de vraag //in welke verhouding heeft
zich de Staat te plaatsen tegenover de consciën
tie”? de liberalen hem geen afdoend antwoord
willen geven. Weet ge dan wat ons antwoord is
Precies in dezelfde verhouding waarin al wat
individueel is moet staan tegenover de belangen
van het geheel. De «gemoedsbezwarenhebben
in dezen niet het minste voorrecht boven al bet
andere individueelepersoonlijke vrijheid, leven,
eigendom, vrijheid van gedachtenuiting enz.
Van deze alle moeten wij iu het belang van
het geheel zeer dikwijls iets afstaan, soms, zoo
als met het leven in den oorlog het geval is
moeten wij het aan geheelen ondergang bloot
stellen. Zonder dat is geene maatschappij mo
gelijk.
Welk voorrecht hebben de gemoedsbezwaren
Iedere tijd ieder mensch heeft zijn eigenaardige
gemoedsbezwaren en wij zouden de maatschappij
welontbonden kunnen verklaren, indieij de enkele
bewering: «ik heb een gemoedsbezwaar’ voldoende
was om ons voor dat bezwaar eerbiedig uit den
weg te doen gaan.
Wij stuiten bij alle hervormingen ieder oogen-
blik op gemoedsbezwaren om de eenvoudige
reden dat velen aan hun godsdienstig geloof
allerlei wereldbeschouwingen eu maatschappelijke
beschouwingen hebben verbonden, die langza
merhand wegvallen.
Toeu het godsdienstig heette te g< louven dat
de aarde stilstond, bestond er tegen de oprich
ting van sterrekundige observatonën van staats
wege, gemoedsbezwaar.
Toen het godsdienstig
dat de Israëlieten met d<
waren beladenbestond tegen het openstellen
tot 66
kilo.
