iê
N’. 508.
Zondag 9 Maart.
Lek
fel
1879.
enng
iREN
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
IEL.
lötLj»
’WIJS,
ÉN
ij
BUITENLAND.
AY.
ISO
BINNENLAND.
Schoolspaarbanken.
■OlfflOWHE COURANT
i
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheele rijk 0,80.
IMI,
enlokaal bij
R to
SJRJS.
>,80, f 1,85,
op franco
ille Apothe-
.LOWAY’S
ford Street,
S. W. N. VAN NOOTEN
üitgeveti.
alsook op
ITEMMEN,
O’S, HUI8-
hem aange-
ie HAAR-
HAARD-
IEGEN,
i, AFRA8-
A 11» Binnenlandsche Advertentiënwaarvan
de plaatsing 1 maal wordt opwegevoii, waadaa
slechts 2 maai in rekening gebracht.
Overzicht.
Nadat gedurende geruimen tijdvooral voor
Spanje de ministerieele zetels niet van perso
nen behoefden te verwisselenkomt nu onver
wacht van daar het berichtdat het ministerie
waarvan Canovas del Castillo het hoofd is, zijn
ontslag nam. Evenals in den tijdtoen men het
ministerieele leven in Spanje bij weken en bij
dagen zelfs telde is ook thans de aanleiding tot
dien crisis slechts te gissen. Daar de aanvraag
om ontslag samenviel met de terugkomst van
Martinez Campos, den gouverneur van Cuba,
zoekt men onwillekeurig verband tusschen die
beide gebeurtenissen en meent dat te vinden
.OWAY, -
id. Het is
eveel nood
de teekenen
o Zalf van
rst ingewre-
genzjj ver-
keel en de
nige dagen,
verminde-
oljjko adem-
der gedurig,
pen, tot dat
iuurlijk wor-
erhevig zijn
i zij aan ver
steld, zullen
ly een zeker
ronchite, de
EN
ikdat de
Rotterdam
>t ZATER-
TDUIFRT
i gedurende
n halfuur
kken.
er vast te
aanvahgen.
>irecteur.
179.
billijkheid dringt
igWat kan ik doen om het
willen helpen, leden
oemd zijnde
ijkonderwij-
beleefdelijk
le.M
I J
flinke proef te nemen. Als dan do heer Kerdijk
over jjen tiental jaren nogmaals een enquête
insielt, hopen we dat hij nog veel belangrijker
resultaten wereldkundig zal kunnen maken dan
hij nu reeds deed.
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending
franco, en uiterlijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
tot onderhandelen zal bereid gevonden worden.
Zonder stemming heeft het Lagerhuis het
door de rögéèrihg gevraagde krediet van l|ntR-
lioen pond sterling tot bestrijding der oorlogs
kosten in Zuid-Afrika toegestaan. Het bleek
echter genoeg uit de beraaadslagingen die voor
afgingen, dat de bewilliging van het gevraagde
krediet geenszins de beteekenis had van eene
jmedkeuring van het regeeringsbeleid. Men had
jyarop veel af te dingen en sommigen gingen
^tülfs zóóver dat zij de oorlóg met de Znlu-
Kaffers een der onrechtvaardigste en onbillijkste
noemden, die Engeland ooit gevoerd had.
Niettegenstaande de algeheele gelijkstelling
van alle onderdanen, zonder onderscheid van
geloofsbelijdenis, de door de Mogendheden ge
stelde voorwaarde is voor de onafhankelijkheids
verklaring van Servië en Rumanlë, bleef de
vervulling van die voorwaarde tot heden nog
altijd tot de vrome wenschen behooren. Het
blijkt echter uit eene verklaring van de Engel-
sche regeering, dat de onafhankelijkheid dier
Staten niet zal erkend worden, alvorens door de
regeeringen dier Vorstendommen uitvoering zal
zijn gegeven van die artikelen van het Berlijnsche
verdrag, welde dat gelijk recht voor allen regelen,
Z. M. heeft, met ingang van 4 Fe
bruari 1879, aan O. A. G. Walland, op zijn
verzoekeervol ontslag verleend als burgemeester
van IJselstein.
Z. M. heeft benoemd tot Dijkgraaf
van het hoogheemraadschap de Vijf Boerenlan
den W. Rooseboom.
Het geschenk van de Marine aan
HH. MM. den Koning en de Koninginbij ge
legenheid van hun huwelijk, zal bestaan uit een
kostbaar stuk in zilvervoorstellende het oorlogs-
stoomschip „Koningin Emma der Nederlanden”
onder zeil met stormachtig weder. De zee is zeer
natuurlijk voorgesteldterwijl de versiering be
staat uit de wapens van Oranje Nassau en Wal
deck Pyrmontbewaakt door een marinier en
een matroos.
De 2de luit. Pop, van de 1ste afd.
vesting-artillerie te Utrecht, zal te Jutfaas op
het fort worden gedétaoheerd tot leiding van
artillerie-werkzaamheden. Bij gebrek aan ka
nonniers zullen er burgerarbeiders aan ’t werk
worden gesteld.
Van 29 Januari tot 22 Februari
1879 zyn door longziekte aangetast: in Gelder
land 2 runderen Zuid-Holland 13, Noord-HoL
land 1 rund. Totaal 16 runderen, In het vorige
tijdperk van vier weken waren 16 runderen door
die ziekte aangetast.
Aan Dobr». Swots to Hardinxveld
is vergunning vorleond voor oen stoomsleepdienst
op alle stroomon rivieren on kanalen waar sleep-
booten toegelaten worden.
De Amsterdamsche Maatschappij
van Vleeschhouwerij heeft het dividend over het
algeloopen jaar bepaald op 7| pet.
Het Utr. Dagbl. verneemt, dat de
Pruisische- stoombooten op Rotterdam, die thans
over de Waal gaan, de Lek zullen gaan bevaren.
Ook is er sprake, dat door de heeren Smit en
Co., aan de Kinderdijk, tusschen Arnhem en
Rotterdam langs de Lek, eene nieuwe dage-
voorgesteld doch lijksche stoombootdienst zal worden geopend.
i AO Womo^ «Ai. In de 4 dezer gehouden Vergade
ring van aandeelhouders der Leidsche stoomboot
maatschappij „De Volharding”, is het dividend
over 1878 bepaald op 35 pet. Evenals in vorige
iaren werd aan het dienstdoend personeel eene
gratificatie toegekendterwijl besloten werd bij
de zeven reeds in dienst zijnde booten nog eene
nieuwe te doen bouwen.
Ook bij de spoorwegen worden
vrouwBlijke beambten toogelatenbehalve ala
stationschef en treinbeambten.
Do kantonrechter in het twee4e
kanton te Rotterdam deed Dinsdag uitspraak
in do zaak van Rachel Marx, huisvnraw van
B. N. Barraiiie, houdster van het publiek huis,
het zoogenaamde Palajs Oriental, aan den Ha-
ringvliel. De kantonrechter heeft met het Open
baar Ministerie aangenomen, dat het huis moet
beschouwd worden als eene tapperij, waarop de
bepalingen van de Rotterdamsche verordening
op de tapperijen geheel van toepassing zijn, en
de beklaagde, die als, tapster te Rotterdam hare
tapperij tweemaal open had op den verboden
tijd, eens met 3 bezoekers en eens met 2 bezoek”
kers, veroordeeld tot eene boete van f14 en
eene van fll of gevangenisstraf van 2 dagen
voor iedere boete.
Verontrustend zijn de geruchten
- r ~u- uv vwwaMirf vail
het stationsgebouw te Alphen a/d ,Rijn. Dezer
dagen viel een stuk pleister op den telegrafeer,
toestel Ware dit stuk op een men.eh gevallen,
voorzeker had het ernstige kwetsuren veroor
zaakt. De bewoners van het gebouw worden
nu en dan ’s nachts wakker gehouden door een
verdacht gekraak, en sommige deuren, die uit
de wachtkamers toegang geven tot het perron,
i kunnen niet meer dicht gedaan worden.
te Schoonhoven,
Het onderworp, door ons opschrift aangeduid,
is in onzen tijd en in ons land zeer aan de orde.
Over het algemeen zijn wij Nederlanders niet
gewoon, ons met de oplossing van groote en
kleine quaestiën te overhaasten, en wel verre
van dat te betreuren, achten wij het integendeel
een voortreffelijke houding, mits zij niet te ver
worde gedreven. Daardoor hebben we gelegen
heid, de verschillende meeningen nevens elkan
der te plaatsente vergelijkenhet voor en
tegen van ieder argument nauwkeurig te over
wegen zoodathebben we eenmaal een vaste
overtuiging gekregen, deze niet rust op een
grilligen inval van het oogenblik, maar de vrucht
is van een volledig denkproces.
Twaalf jaar geleden werd door den Gentschen
professor Laurent het initiatief genomenhet
sparen in de scholen te bevorderen. Met geest
drift pakte hij de zaak aan, en hij legde zijn
denkbeelden daarover bloot in een brochure, die
van het Belgisch gouvernement een buitengewone
bekroning waard werd geoordeeld. Zijn plan
werd in onderscheiden gemeenten van België
tot uitvoering gebracht, met schitterenden uit
slag inmiddels maakte men ook over de grenzen
van zijn vaderland met zijn arbeid kennis, en in
Nederland gingen weldra stemmen op, die een
ernstige proefneming ook ten onzent wenschten.
Geheel nieuw was evenwel het denkbeeld
hier te lande niet. Reeds twintig jaar vroeger
had de heer P. J. Schaberg, hoofdonderwijzer
der school voor onvermogenden van de Neder-
landsch Hervormde gemeente te ’s Gravenhage,
voor zijn leerlingen een spaarbank opgericht, en
op enkele plaatsen vond zyn voorbeeld navolging.
Wij zijn echter gewoon, ons licht van buiten te
ontvangen, en de bezielde taal van een vreemd
hoogleeraar moest aan de zaak een zoo krach-
tigen stoot geven, dat onze landgenooten zich
er mede gingen bezighouden. De heer Laurent
schijnt voor het overige niets te hebben geweten
van hetgeen in de door hem verlangde richting
door den Haagschen hoofdonderwijzer en zijn
navolgers reeds was gedaan, en aan zijn kloek
initiatief doet zulks ook niet den minsten af
breuk.
Na 1866 werd het debat voor goed geopend.
Bij sommigen vond het plan, om ook aan onze
scholen op de eene of andere wijze spaar-inrich-
tingen te verbinden, toejuiching, en het ont
brak weldra niet aan onderwijzers die de hand
aan den ploeg sloegen. Van andere zijden
werden bezwaren geopperd, op deze zullen
wij aanstonds trachten te antwoorden, zoodat
het vraagstuk der schoolspaarbanken in menige
onderwijzers-bijeenkomst een punt van discussie
uitmaakte. Hier en daar werd de moeite, door
de oprichters aangewend, met welslagen be
kroond elders werd slechts teleurstelling geoogst
of waren de vruchten zoo gering dat zij niet
opwogen tegen den besteden arbeid.
Zeer onlangs heeft de heer Kerdijk in een
belangrijk opstel in de „Vragen des tijds” de
quaestie volledig behandeld. Op'zijn verzoek
ontving hij van honderden onderwijzers mede-
deelingen die tot bouwstof van zijn artikel heb
ben gedienden uit al dio gegevens trok hij de
conclusie, dat de schoolspaarbanken voor het
maatschappelijk on zedelijk welzijn der Neder-
landsche jeugd en voor de toekomst van ons
Volk zeer gewenscht zyn. Van den heer Kerdijk
Mijn wij gewoon, dat hij niets ten halve doet;
en zijn geschrift zal er niet weinig toe bijdragen
om aan de zaak waarvoor hij zich heeft aange
gord de overwinning te verzekeren.
Dat zijn bondgenooten in de (forste plaats moe
ten gezocht worden by de onderwijzers, spreekt
van zelf; zij toch zijn dagelijks met de leerlingen
in aanraking en kunnen voortdurend door hun l
woord en hun arbeid tot spaarzaamheid wekken. I
Maar laat ons niet vergetendat het hie-
geldt een bloot paedagogische quaestiemaar j
dat er een algemeen maatschappelijk belang mede
gemoeid is. ’t Is zoo gemakkelijk, in beginsel
iets toe te juichen en de zorg en de bemoeiingen
terstond op de schouders van anderen te wef-
pen, maar de billijkheid dringt in de eerste
plaats tot de vraag: Wat kan t/c doen om het
denkbeeld dat mijn sympathie wegdraagt, to hel
pen verwezenlijken. Er zijn in ons land een groot
aantal mannen en vrouwen met een helder hoofd,
wien het niet ontbreekt aan vrijen tijd en aan
lust om iets goeds te helpen tot stand brengen.
Welnudat zij zich bereid verklaren tot mede
werking en de wijze waarop van hun edelmoe
digheid gebruik gemaakt kan worden zal spoedig
te vinden zijn.
Wij wenschen niet van de schoolspaarbank
een suqcursaal gemaakt te zien van andere
spaar-inrichtingende" kinderen moeten niet zijn
de trechterslangs welke de ouders hun over
gelegde gelden doen arriveeren ter plaatse waar
zij rentegevend gemaakt kunnen worden. Dat
den oud-Minister-President Canovas en de oud-
Ninisters van Binnenlandsche ZakenJustitie
en Financiën.
Minder raadselachtig, maar*daarom niet min
der bedenkelijk is de verwisseling van personen
die in het nog zoo pas gereconstrueerde kabinet
in Frankrijk heeft plaats gehad. De positie van
de Ministers van Financiën on van Binnenland
sche Zaken, Say en Marcère, was daar in den
laatsten tijd niet zeer benijdenswaardig. De eerste
moest het misgelden wegens zijn werkelijk raad
selachtige handelwijze in zake het loopend gerucht
van de voorgenomen conversie der 5°/0 rente.
De houding van den Ministerdie deed vermoe
den, dat die conversie zoo heel onwaarschijnlijk
niet wasdeed haren invloed gelden op de beurs,
en eerst toen die invloed in een paniek begon
over te slaankwam de Minister met zijne stel
lige verklaring, dat de regeering niet dacht aan
eene convercie die binnenlands impopulair was
en met het oog op het buitenland niet raadzaam
scheen, ’c Gevolg daarvan is, dat sommigen bewe
ren, dat de Minister, evenals tijdens het Keizerrijk
zoo dikwijls ’t geval was, speculatieplannen op ’t
oog heeft gehad. Zijn verhouding tot de meerder
heid is daardoor niet gunstiger geworden. Zijn
ambtgenoot voor Binnenlandsche Zaken heeft het
er niet zoo goed afgebracht. Deze heeftdaar hij
zijne vreemde handelwijze in zake de Parysche
politiezaken niet voldoende kon rechtvaardigen
zijn ontslag moeten nemen. Zooals men weet
hadden er in den laatsten tyd te Parijs tal van
vreemde aanrandingen plaats en naar aanleiding
daarvan gaf het radicale dagblad „la Lanterne”
eenige onthullingen die zeer compromitteerend
waren voor het personeel der politie. Eene ver
volging van dat blad, eene interpellatie in de
Kamer, een begin van onderzoek naar de waar
heid dier onthullingen en het ontslag van den
prefect van politie waren daarvan ’t gevolg,
doch daar Marcère weigerde verder te gaan en
zich wegens de staking van het -onderzoek niet
voldoende wist te verantwoorden, moest hij wij
ken, wel niet voor eene motie van wantrouwen
welke van radicale zijden was 1o
werd ingetrokken, maar omdat de Kamer wei-
gerde een motie van vertrouwen uit te spreken.
Marcèi*e is vervangen door den Minister van
Koophandel Lepère, deze door den Parijschen
afgevaardigde Tirard. Voor den ontslagen pro
feet van politie is nog geen opvolger gevonden.
Ook de Senaat heeft het amnestie-ontwerp on
veranderd goedgekeurdnadat Victor Hugo te
vergeefs een lans gebroken had voor de alge
heele amnestie.
In den Duitechen Rijksdag is het debat over
het wetsontwerp tot uitbreiding der disciplinaire
rechtspraak van den Rijksdag over zijne leden
in vollen gang. Het centrum blijkt ook tegen
over dit ontwerp onverzoenlijk gestemd; de
Duitsch-conservatieven eischen ingrijpende ver-
anderingen. De vrjj-conservatieven en nationaal-
liberalen bestrijden het ontwerp. De Rijkskan-
I selier betoogde daartegenover de noodzakelijkheid
I van dezen ot dergelijken maatregel, ten einde
i den socialisten het laatste middel tot versprei
ding hunner gevaarlijke en opruiende leeringen
te ontnemen.
I Hij vindt steun bij de beide afgevaardigden
Kleist en Retzou, die het wetsontwerp mede
I verdedigden. De verwachting der regeering om
trent het lot, dat het wetsontwerp te wachten j
staat, is echter niet hoog gespannen. De secre- .,,JU BraBa
taris van Staat, de heer Friedberg, die hetont- I welke in omloop zijn over’de verzakking
werp toelichtte, sprak den wensch uit, dat de het stationsgebouw te Alphen a/d .Rijn. C
Ryksdag althans trachten zou om eene schikking
met de regeering te treffen.
De onderkoning van Britsch-Indië ontving van
1 Jakub-Khan eene beleefde kennisgeving van
het overlijden van zijn vader, den Emir Shere-
Ali, die in dat schrijven een oud vriend van
Engeland genoemd wórdt. Vrij algemeen ver
wacht men in Engeland dat Jakub-Khan nu
mtenpikkers maakte; i
gemakkelijk den gulden mid<
mJien men zich slechts voor eenzijdige opvatting
weet te bewaren.
Moet dan onze jeugd reeds zoo vroeg bekend
worden gemaakt met het proza des levens? Is
het wel toe te juichen dat een knaap zijn cent
naar de spaarbank brengt, terwijl zijn kameraad
er wat lekkers voor koopt? Zij die dit bezwaar
opperen behooren meerendeels tot de erg ge
moedelijke lui, die den „blozenden krullebol”
zijn „blozenden appel” gaarne gunnen. Ook
wij doen dat. In den regel zouden wij liever
zien dat de knapen en meisjes hun versnape
ringen ontvingen uit de hand van vader en
moeder, dan zullen zij vanzelf de verdachte heer
lijkheden uit het winkeltje wel laten staan; bo
vendien zien wij er niets kwaads in, dat een
kind, als zijn ouders het goedvinden, een tol of
gekleurde knikkers gaat koopen. Doch weder
om, het een sluit het andere niet uit; het
kind gaat naar den debitant van slecht suiker
goed omdat zijn centen in zijn zak dansen, en
ons dunkt dat het begrip van zelfbeheersching
ook wel verdient aangekweekt te worden.
Andere bezwaren zijn meer van practischen
aard, en betreffen de uitvoering. De betrekking
van onderwijzer in de volkschool is, als zij be-
Maar laat ons niet vergeten, dat het hier niet i hoorlijk wordt vervuld, lang geen sinecure; en
J-i nu zou men verlangen dat hij zich nog met
meer werkzaamheden belastte die hij niet behoeft
op zich te nemen
1 Ook die bedenking is niet van overwegende
kracht; de middelen zijn gevonden om den ar-
beid ten behoeve van de schoolspaarbank tot
een minimum terug te brengen. En als dan zij
die buiten het onderwijs ataan een handje mee
wuien neipen, leden van volksonderwijs, van
gemeentebesturen, van'schoolcommissiën, belang
stellende particulieren in óén woord, -- de be
stuurders van spaarbanken voortij niet te ver
geten, dan zal men ervaren dat de moeite zoo
heel groot niet is, mits men zich houde binnen
de hierboven gestelde grenzen, namelijk alleen
voor de kinderen, niet voor de ouders te sparen.
In het opstel van den heer Kerdijk worden dien
aangaande behartigenswaardige wenken gegeven.
Het komt ons voor dat het tijd geworden is,
tenzij men na al hetgeen over de zaakjs ge
schréven een beslist tegenstander bleef, om
allerwege waar het nog niet is geschied, een
is volstrekt niet noodig; spaarbanken zyn door
de goede zorgenxaa het „Nut” en andere
genootschappen in een aantal gemeenten aan
wezig enindien het gerucht waarheid be
helst, dan zal binnen korten tijd ons va
derland met postspaarbanken worden verrijkt.
De school moet zich alleen tot taak stellen, de
centen en halve centen, die het kleine volkje
door de vingers glijden, een betere bestemming
te geven dan den snoepwinkel, om alzoo de
jeugd te doen ervaren, dat de macht van het
kleine niet gering is. Wij hebben verslagen
gelezen van schoolspaarbanken die over vrij
groote sommen liepen; het komt ons voor, dat
daar het doel wordt voorbijgestreefd.
Laat eenvoudig elk kind, in de school zijn
„spaarspot” hebben, die op gezette tijden wordt
geledigd en waarvan het bedrag, op één register
geschreven, en op afzonderlijke boekjes aange-
teekend, rentegevend wordt gemaakt. Regel
moet het zijn, dat de ingebrachte gelden staan
blijven totdat het kind de school verlaat; dan
krijgt hij het boekje en zijn geld mede, en kan ifl den eisch van genoemden gouverneurom
er naar welgevallen over beschikken. Gaat hij 200 millioen pezetas beschikbaar te stellen voor
dan met een en ander naar de spaarbank, om Cuba. Is die meening juistdan nog blijft het
te trachten het kleine kapitaal gaandeweg te raadselachtigdat het nieuwe ministprievol-
vergrooten, dan is de zaak in orde, en dan gens de laatste berichten, o. a. zal bestaan uit
kunnen we constateereu dat er weer een strijder den oud-Minister-President Canovas en de oud-
is aangewonnen voor de leer van Franklin:
„Als iemand tot u zegt dat gij op een andere
wijze rijk kunt worden dan door arbeid en spaar
zaamheid, luister dan niet naar hem; hij
is een bedrieger!”
Den snoepwinkel afbreuk doen en den houder
van dat etablissement het land opjagen, dat
moet het hoofddoel wezen. Bedoelde inrichting
toch biedt een prachtige gelegenheid aan voor
het noviciaat dat leidt tot het priesterschap in
den tempel van Bacchus; de meeste snoepers
worden drinkebroers, de meeste snoepsters kon
kelende wijven. Ieder die weet wat er omgaat
in de achterbuurten van onze groote steden zal
dit met ons eens zijn.
Maar de bedenkingen! Zij zijn soms van
opvoedkundige strekking, en deze verdienen na
tuurlijk in de eerste plaats onze opmerkzaam
heid. Is het wel goed gezien, vragen sommigen,
om de spaarzaamheidzoo op den voorgrond te
stellen, als ware zij de deugd bij uitnemendheid,
en loopt men door zoo te handelen geen gevaar,
gierigheid te kweeken en de offervaardigheid te
dooden? Laat ons dit bezwaar niet te breed
uitmeten. Zonder twijfel, een slecht opvoeder
zou op die klip strandendoch de man van tact
zal geen domper zetten op het vlammetje der
menschlievendheid, terwijl hij de zucht tot noo-
delooze verkwisting bestrijdt. Het een sluit het
ander volstrekt niet uit. Voorzeker, wij zouden
ongaarne zien, dat men van ons volk een natie
van centenpikkers maaktemen kan echter zeer
gemakkelijk den gulden middenweg bewandelen,
indien men zich slechts voor eenzijdige opvatting
