Een Mok van nil Woningen
te
U
HUIDUITSLAG.
„Autocraat"
SC8W0MSH COURANT m Zttf fl Jam - ff. M - We U
Wei-en Hooiland,
Eene Hofstede
is
J. ZIELSTRA.
■P zware
WOONHUIS,
Kwalsterpoeder,
bU Anton Coops,
7 Kalf koeien,
Ég\
WEILAND,
J. G. KERGER,
Hooi te koop.
LUMitO e *UVA 6 t L.
i$'
Kwalsterpoeder.
Varkenspoeder.
Huisvrouw!!
G. A. VIVEEN,
At HEERENHUIS
DROESPOEDER,
Notaris VAN MAANEN
4.74.26 HECTAREN
SLIEDRECHT,
Te huur bij inschrijving:
Zwammerdam,
Openbare Verkooping
te ZEVENHUIZEN,
Notaris SCHELL
Neder-Hardinxveld,
Openbare Vefkooping
te Stolwijkersluis, bij Gouda,
Notaris J. KOEMAN,
JAARSVELD.
Woonhuis met Schuur,
DROGIST, GOUDA.
BURGER-WOONHUIS,
Bouw- en Melkgereedschappen
INBOEDEL,
Openbare Vrijwillige Verkooping
TE OTTOLAND.
Onder Ottoland:
GRASLAND,
Onder Brandwijk:
uit de hand te koop:
MET TUIN,
KRIMPEN A/D IJSSEL,
Stoom- en andere Werktuigen,
LEEUWIN",
JONKIRFRANSSTR. 33, ROTTERDAM, TEL. 2891.
Ongeveer 15000 pond best ge
wonnen HOOI te koop.
Te bevragen bij Wed. A. HEIJ
te Reeuwijk.
Lange Tiendeweg 78,
Lappen, Worst, Rollade, Biefstuk.
Gehakt, Rookvleesch aan spieren
en machinaal gesneden.
PlJ. fijn.
VAN ZESSEN's
Verkrijgbaar bij:
Stoom-Oliefabriek „DE NIJVERHEID",
H. LAMBERT A ZONEN.
Stolwijkersluis bij Gouda.
1S5Ï- Rotterdam, Kelkkade Ni.I
e
KLOOSTE RB A LSE M,
Westhaven 2, bij de Gouwe,
GOUDA.
Navnllpoeders.
A. VAN DEN HOVEN,
STOOP A ZOON,
nemen geld Deposito,
Verhuren Loketten
TOASINE van Prof. Ashton
JALOEZIEËN.
Geen hoofdonrein, geen roos,
„VAN ZESSEN'S
JACHTWATEB".
A. N. van ZESSEN.
LEDERSMEER,
is verkrijgbaar in busjes
ad f 0,25 en f 0,15.
Overal Wederverkoopers gevraagd.
Firma Wed. VERMEERS Co.,
OUDEWATER.
BINNENLAND.
In en om de Pandjeshuizen.
te Sliëdrecht is voornemens om
op Vifydag 2 Februari 1912,
by Inzeten op Vrydag 9 Fe-
T' bruari 1912, bij Afslag, beide
-Jgen des avonds 71/» uur, ten huize van
Heer G. BLOM VAN DER VLIES, nan
het Middenveer te SI fortrecht, in het
openbaar te verkoopen:
Voor den Heel L. VAN DER HOEVEN:
TIHtDWEU eu WAT KB,
alles achter elkander gelegen in den Polder
en onder de gemeente
strekkende van- en met den Tiendweg tot
Mevr. de Wed. W. A. Bos, Kad. Sectie B,
nos. 563 564, 565 566, 567, 569, 670, 1358,
1859 en 1360.
Te veilen in verschillende perceelen en
combinaties, ais by notities omschreven.
Betaling der kooppenningen vóór of op
22 Maart 1912.
Aanvaarding bjj de betaling met gestand-
doening der loopende huur, welke de Heer
ADR. PRINS daaraan heeft tot Kerstmis
1912.
De huur over dit jaar, ad f 280,—, komt
geheel ten bate der koopers.
Lasten en belastingen van af Januari
1912 voor rekening der koopers.
Nadere inforinatiën verstrekt voornoemde
Notaris, te wiens kantore gemeldk Notities
verkrijgbaar zullen zjjn.
met bUgebouweuAr bei
dernhiilM, WEI- en HOOI
LAND, groot nagenoeg 17
Hectarengelegen nabij
Bodegraven, aan den straat
weg van Bodegraven naar Gouda, by Spookjes-
brug onder de gemeente
voor 7 Jaren, aanvangende 11 Mei a.s.
Inschryvingsbiljettenonderteekend door
gegadigden en 2 eventneele borgen, iu te
leveren vóór 16 Februari a.s. ten kantore
van Notaris B. D. KKÏJ WEMA2b'TV te
Bodegraven, alwaar de huurconditiën
ter inzage liggen.
Te bezichtigen iederen werkdag.
te Giessendam zal op Vrij
dag 2 Februari 1912
bij veiling, en op Vr ij da
9 Februari q. a. v.b
afslag, telkens des avonds
7 ure, in de Zaal „HAR
MONIE" te Hardinxveld, ten verzoeke
van den Heer Ac. VAN DER PL AS, publiek
verkoopen
met BLEEK VELDJES en ERVÉN, staande
en gelegen binnendijks, tegenover het
Stoombooten veer te
plaatselijk gemerkt B nos. 149-^159, samen
Sroot 14.43 Aren, benevend perceel
Hlkstal daartegenover en perceel
Byhstal aan het Kroramegat.
Te zamen verhuurd voor f 10,45 per week.
Te veilen in 2 perceelen als by biijefteu
omschreven, terwyl de perceelen ook ge
zamenlijk zullen worden afgeslagen.
Aanvaarding en betaling der kooppennin
gen op 1 Maart 1912.
De perceelen zijn te bezichtigen twee dagen
vóór en op den dag der veiljing van des
voormiddags 9 12 ure.
Nadere inlichtingen zyn te bekomen ten
kantore van genoemden Notaris.
op Woensdag 7 Fe
bruari 1912, 's mor-
ens 11 urei), in het Kof
ehuis van den Heer F.
CHRISTENSEN aldaar,
ten overstaan van den te Haastrecht ge-
vestigden
van:
Een goed opderbouden, van waterleiding
en vele gemakken voorzien
C 46, verdere Betimmering, TUINenERVE
te NtolwykcrMlniM, naby Gouda, groot
11 Aren, 43 Centiaren.
Het pand bevat 3 KamersKeuken inet
Veranda, Kaaspakhuis, Graanzolder, Berg
plaats en Stalling met Kapborg.
Betaaldag der kooppenningen l Maart 1912.
Te aanvaarden 1 Mei 1912.
Te bezichtigen 5 en 6 Februarivan 10
tot 12 en van 2 tot 4 uur |en op den dag
der veiling van 9 tot 11 uur.
Nadere inlichtingen geeft Ncltaris KOEMAN
voornoemd.
o
Notaris H. HOOI te
Lopik zal op Dinsdag 30
Januari 1912, des middags
12 uur, te Lopik, aan den
Uitweg, jn het Koffiehuis van JOHs.
OOSTEROM, publiek verkpopen, ten ver
zoeke van den Heer J. VANÏAMERONGEN
I. Een in 1908 nieuw gpbouwd, zeer net
met HOOIBERG, ERF en TUIN, te
Jaarnveld, tusschen Grave, groot
ongeveer 5 Aren, 87 Centiaren.
II. Een hecht en sterk
ERF en TUIN aldaar, genaamd „DE
POSTHOORN", ten westen van perceel I,
groot ongeveer 5 Aren, 86 Centlaren.
Afzonaerlyk en byeen te veilen.
Door de gunstige ligging aan het vaar
water en den openbaren weg zyn de
perceelen tot velerlei doleleinden geschikt.
Aanvaarding en betaling 12 Maart a.s.
Breeder bjj biljetten.
Dagelijks te bezichtigen.
Inlichtingen zyn te bekomen ten kantore
van Notaris H. A. BEETS te Utrecht,
Bootslrant 6, en teu kantore van H. C. KOOI
Notaris, Lopik.
DKOENPOKUEB,
KIPPEN POEDER (tegen de snotziekte),
ten overstaan van den Notaris
RELINDEK8, by veiling, ver
hooging en afslag, op Zater-
dagen 10 en 17 Februari
1912, telkens des voormiddags te 11 uren,
in bet Koffiehuis „HET HOF VAN HOL
LAND", vau het pand, ingericht tot
met net ingericht
geschikt ter bewoning in twee gedeel
ten en voorzien van aiie gemakken
GraanzoldersSteenkolenberg-
plaats en Cornwall Stoomketel;
voorts Paardenstal, Wagenschuur,
óór- en Achtertuin enz.alles staande
en liggende binnen de gemeente Zeven
hulzen (Z.-H aan den Zuideindscbenweg,
kadaster Sectie B, No..752, ter grootte van
10 Aren.
Te aanvaarden by de betaling der koop
penningen op 9 Maart a. s. of vroeger
Nadere inlichtingen geeft de Notaris.
Mr. J. P. VAN DEN BRINK,
Notaris tvAlblasserdam, is voor
nemens op Donderdag 1 Fe
bruari 1912, 's morgens 10
uur, aan de bouwraanswoningaan
de Polderstraat aldaar, bewoond door N.
DEN OUDEN, om contant geld, in bet
openbaar te verkoopén:
1 VAREKOE, KALFVAARS, 2 PINKEN,
zwart 8-jarig Rt^INPAARD, bruin aftandsch
MERRIEPAARD, ZEUG, 20 KIPPEN met
HAAN2 Boerenwagens, 2 Karren, Oranibus-
breackje, Tilbury, Tikker, Slede, Roibiok,
Schouw, Horden, Boomen; voorts goed
onderhouden
w.o. zoo goed als nieuw Orgel met 14 registers
en dubbel spelTafels, Stoelen, Kasten,
Veerenbed, Kachels en wat verder ten
verkoop zal worden aangeboden.
Alles 's morgena vóór den aanvang der
verkooping afgenuromerd te bezichtigen.
1912 bij t
Mr. J. P. VAN DEN BRINK,
Notaris te Alblasserdaro, is voor
nemens op Donderdag 8 Fe
bruari 1912 b(j inzet, en op
Donderdag 15 Februari
by afslag, telkens des voormiddags
half 11 precies, in het GEMEENTEHUIS te
Ottolaudin het openbaar te verkoopen
Ten verzoeke van de Erven Mej. de Wed.
J. BOS van Gils:
88 Aren, 44 Centiaren
TUINLAND en WATERING by de Vliete-
brug in Laag-BIofcland, belend L. Stuy,
J. van Rees, P. Hoeyenbos, J. Aantjes Dz.,
in 4 perceelen;
64 Aren, 95 Centiaren GRAS
LAND, TUINLAND en WATERING op
de ZuidzHde, belend Jb. Bakker Pz. en
A. Schakelin 2 perceeleuj
I Hectare, 51 Aren, 76 Centiaren
WEG en WATERING, belend Wed. J. Brou
wer c. s. «n C. Spruy ten burg, in 2 perceelen.
Alles b(i nolitiën breeder omschreven.
Aanvaarding by de betaling der koop
penningen vóór of op 20 Maart 1912.
Nadere inlichtingen ten kantore van den
Notaris, alwaar perceelsbescbryvingen t(jdig
gratis verkrijgbaar zjjn.
Wegens vertrek naar elders
EEN GOED ONDERHOUDEN
Langerakkerweg No. 4 te Schoon
hoven. Zeer voordeelige conditiën.
Terstond te aauvaardeu. Te bevragen bij
M. C. HOLTHUIZEN te Roosen
daal (N.-Br).
Fabriek van
is bet beste adres voor het repareeren
of veranderen van Stoommachines en
Motoren, Dryfwerken, Werktuigen en
Machines voor: Land- en Scheepsbouw,
Drukkerijen, Bakkeryen, Steenfabrieken,
Maaldernen enz. enz.
DagelkJks kosteloos te ontbieden.
Oip alom bekend RECLAME-BEDNTEL,
bestaande bit: 1—2-persoons Veerenbed, Peluw en 2 Kussens,
gevuld me! nieuwe gezuiverde en gestoomde Veeren, in linnen
bewas te tijken, een 2-persoons prima Leldsclie Wollen Deken,
een goed gestikte Watten Deken, 1 blanke Molton Deken,
benevens 2flinke Stroomatrassen. Dit alles te zaïnen leveren wy
'NpT VOOR SLECHTS f 24,-. ~wa
DDP Bewijzen van tevredenheid voorhanden.
Wy linken Bed, Peluw en Kussens voor een ieder open, opdat men zich
van den inpoud kan overtuigen, voor men koopt.
Wy leveren een beter Redstel voor f 27,50 en f 30,50.
'n Prachtig mooi Bedstel roet betere Dekens voor f36 - f41.
Alle zendingen geschieden rembours door geheel Nederland.
NIET GOED, GELD TERUG.
Eerste Kwaliteit,
Concnrreerende Pry zen:
Gekeurd door eerBte-en tweede-keurmeester.
ÜMF* Aan de Boden besteld, zullen
orders prompt uitgevoerd worden.
Aanbevelend,
9
komt bet in Uwen stal dus voor, scheidt
dan zoo spoedig mogelhk het zieke dier
van de gezonde paarden en behandel
bet met
uitstekend
dat u f 0,30 per pak verkrygbaar
is te Schoonhoven bij A. N. van
ZESSEN en by
I. DE HAAS, Molenaarsgraaf.
C. VAN ZESSEN, Brandwijk.
K. LOOPIK, ld.
C. van STEENIS, Noordeloos.
W. BBOUWER, Meerkerk.
A. R. v. n. BERG, StolwUk.
W. VAN REES, Bleskcnsgraal.
A. VONK, Oud-Alblas.
C. G. v. n. BERG, Bergambacht.
Z. DE VOGEL, Capellea/dIJsel.
E. DE JONG, Nw.-Lekkerland.
Waar niet verkrijgbaar wederver-
koopers gevraagd op zeer gunstige
conditiën.
A. BLANKEN, Bergambacht;
«J Z. VINK, Berkenwoude;
W. J. van DAM, Haastrecht;
C. KOOYMAN, Krimpen a/d Lek;
G. v. LEEUWEN, Krimpen a/d IJsel;
ltl W. PERK, Moordrecht;
fo, G. P. J. v. 't RIET, Qudewater;
COC. v. WIJK,
3C Firma A. v. d. LEUN, Schoonhoven;
JOIjL de VREUGT, Stolwijk.
Fabriek
Telefoon Gouda 223.
Wy malen miver.
OPGEIUGHT Kantoor:
Telefoon 6639.
■j maten tui ver.
Wy mengen niet.
Gy lijders, die geplaagd wordt door het ondrageiyk Jeuken
en de pyn van huidziekte, ook voor U brengt
de KLOOSTERBAL^EM redding.
Mejuffrouw de Wed. VAN't EINDE,
wonende te Wenum by Apeldoorn,
deelde ons mede, dat haar zuster, Mej.
de Wed. A. HUISMAN, geb. Mannesen,
oud 69 jaar, die by baar inwoont, een
paar jaar geleden pyn in de vingers
kreeg, die weldra in uitslag veranderde,
waardoor als het ware een verettering
van de huid plaats had. Het was zoo
erg, dat z(j in 't geheel geen werk
zaamheden kon verrichten. De ver
schillende geneesmiddelen, die haar
werden aanbevolen, baatfen niet. Het
werd met den dag erger, en z(j werd
er ten slotte wanhopig onder. W(j
raadden haar aan het eens met den
Kloosterbnlsem, Klooster
Naacta l'aulo, te probeeren, dien
zy kocht b(j den drogist A. Jonker te
Apddoorn. De Kloosterbalsem
deoi, wat geen enkel middel tot nog
Mej. A. HUISMAN.
(Volgens portret.)
•mndeweg zag
b J"',. schonk haar verlichting en
-U «e beterschap intreden. Na korten tiid den KlAAalor.
vÏTJ Ü'kl -A hebben' waren d® PÜnen en de huiduitslag geheel
veriwenen en groeide er een nieuwe, versche huid over de oude heen
enthans is ztf volkomen genezen. neen
TB" B,,er,e' »">«n,»..deu c -voelen,
huidaandoeningen en aambeien.
Pjja por pot van 20 gram 35 ct., van 50 gram 76 cl van lüOeram ft 9n
apothekers en de bekende depóthouders. y urogisien,
(Voor het licht.)
Uitstekend middel om het korte en lange
vuil af te dryven.
Verbetert de gezondheid en de melk der
koeien.
Is een bloedzuiverend middel en voor
komt beslist varkensziekte.
BC Be resultaten worden gega
randeerd.
Voorha
in alle
Voorhanden ruime voorraad
in allerlei soort en vorm.
Vraagt Catalogus of bezoekt de Kweekerij.
Aanbevelend,
Kweekery „Kweeklust",
Groot-A miners.
P.8. Tevens geef ik hierbij kennis, dat
T. VAM DER HEE Jz. VIET meer
in myn dienst ls.
Schefferspiein, DORDRECHT,
met één dag opzegging 3 pCL; op
langeren'terrayn tegen overeen te
komen rente;
(safe deposit), volgens te hunnen kantore
verkr(jgbaar tarief;
Voeren EFFECTENOROERS nlt;
Koopen COUPONS.
Voor 1,75 uw gebeele woning opknapp.
1 prima kwal. Chineesche Vloermat, fijue
mooie kleur, echt frisch v. sJaapk.keuk.
enz., 3 flinke grootq nette Kamermatt., 1
gekleurde zachte Beéra., 1 «ierke Straat-
deurmat, 80 c.M. lg., 52 c.M. br. Gratis 1
Wandversiering en 1 fyn Jap. Man. Wie
binn. 8 dagen bestuit of postw. zendt, ontv.
dit «lies en nog cadeau 1 fr. StoeJk., 1
Lampensl., 1 Briefh., 1 Werkm. of 1 flink
Tafelkleed. Rembz, aiieen naar plaatsen
aan spoor. M ATTENFABRIEKPrin
sengracht 146, A'dam.
Geen beter middel ter wereld dan
te Edinburg.
Voor open winterhanden en -voeten
Toaslne A.
Voor opgezette: Toaslne B.
Franco toezending, na ontvangst van
50 Cents, door de Drogisterij „DE
KOEDOE", Frederik Hendriklaan 118,
's-Graveuhage. Telef. 1063 Scb.
lavenstraat No. 80, Schoonhoven, lever
a herstelt alle soorten
maar wel sterken haargroei
Dit is te bereiken door
Prys per flacon van 150 gram
35 ets. Verkrygbaar te Schoon
hoven by
Mede verkrijgbaar te:
Oud-Alblas, G. VONK.
Capelle a/d IJsel, Z. DE VOGEL.
BrandwUk, C. VAN ZESSEN.
Id. K. LOOPIK.
MolenaarsgraafI. DE HAAS.
I.oplk, J. v. MIDDELKOOF.
Cabauw, C. v. KLAAREN.
N teuwerkerk a/d IJ. J. DEN OUTER.
Meerkerk, W. BROUWER.
Molenaarsgraaf, A. MOURIK.
l.angerakG. VAN ZESSEN.
Leerdam, M. BOGERD.
Bergambacht, C. G. v. d. BERG.
Opperdnlt, K. HOOGENBOEZEM.
Nieuw poort, A. RIETVELD.
Slcuw-Lekkerland, E. DE JONG
Stolwqk, A. NATZIJL.
A. R. v. d. BERG.
Hoornaar, J. ZONNEVELD PIEK.
a
het waterdicht makend
Dit is tot nog toe het eenige LEDER-
SMEER, dat het schoenwerk niet aiieen
heeriyk zacht, doch tevens water
dicht maakt en conserveert.
Fabrikanten
De of ficier van gezond
eerste klasse M. van der Weerd, van het
militaire hospitaal te Arnhem, wordt 1
Februari definitief belast met den genees
kundigen dienst by het garnizoen te Ede,
b(j welk garnizoen hy thans gedetacheerd is.
Gouda, 23 Jan. In de gister-avond ge
houden vergadering van de vrijzinnige kies-
vereeniging „Gouda" is, in de pluats van
Mr. M. M. Schim van der Loeff, (niet her
kiesbaar) tot bestuurslid benoemd de heer
Mr. E. M. B. Kortenoever.
••Groot-Ammers, 25 Jan. Het weke-
lyksche busje ten behoeve van het burgerlijk
armbestuur alhier heeft in het afgeloopen
jaar f 120,07 opgebracht.
Het geval van^de besmettelijke ziekte
diphteritis, voorkomende ten huize van D.
Ooms in deze gemeente, is weder geweken.
By een alhier ter zake van deu (jk en
kerjjk der maten en gewichten door ryks-
en gemeente-poiitie gehouden contróle is
proces-verbaal opgemaakt tegen A. E. alhier,
wegens het voorhanden hebben van een
niet-geykt nmatje; het maatje werd in
beslag genomen.
Hendrik-Ido-Ambacht, 24 Jan. B(j
de gisteren gehouden stemmiug voor een
lid van den gemeenteraad verkreeg de heer
P. J. Niekerk 15 stemmen, de heer F. Rys-
diik (lib.) 189 en de heer W. Stans (a.-r
174 stemmen. HeTstemming tusschen de
heeren F. Rysdyk en W. Stans op Donder
dag 1 Februari.
"Langerak, 25 Jan. In de Dinsdag
gehouden vergadering van den gemeenteraad,
waarin alle leden tegenwoordig waren, werd,
na lezing en goedkeuring der notulen, mede-
deeling gedaan van de goedgekeurde ge
meente-begrooting, dienst 1912, van een
goedgekeurd raadsbesluit en van twee mis
siven in zake ryksuitkeering.
Op een tweetal adressen in zake gedeel-
elyke ontheffing van hoofdelyken omslag
wegens vertrek uit de gemeente werd
gunstig beschikt.
Aan den gemeente-veldwachter werd een
jaarljjksche toelage toegekend als vergoe
ding in de kosten van onderhoud van zyn
rywiel, waarna, daar niemand verder het
woord verlangde, de vergadering door den
voorzitter werd gesloten.
••Nieuwpoort, 26 Jan. In de Woens
dag gehouden vergadering van den ge
meenteraad waren 6 leden tegenwoordig,
afwezig met kennisgeving de heer C. D. den
Besten, wethouder.
Na lezing eu goedkeuring der notulen
werd mededeeling gedaan van het Konink
lijk besluit in zake herbenoeming van den
heer C. van der Stok tot burgemeester
dezer gemeente, van de goedgekeurde ge
meente-begrooting, dienst 1912, van ver
schillende goedgekeurde raadsbesluiten, van
een missive in zake ryksvergoeding in de
kosten van het lager onderwys, benevens
van een proces-verbaal van kasopneming.
Besloten werd tot het doen van af- en
overschrijving op de gemeente-begrooting,
dienst 1911.
Op een adres van T. Rietveld in zake
huur van een perceeltje gemeentegrond werd
afwyzend beschikt.
Na aidoening van enkeie zaken van onder
geschikt belang werd, daar geen der leden
het woord verlangde, de vergadering door
den voorzitter gesloten.
Door het nemen van een verkeerden
draai reed Maandag-middag een raolenwagen,
komende van den aanlegsteiger alhier, par
does door het winkelraam van N. Ravenstyn,
aan de Buitenhaven, waardoor niet alleen
het raam geheel werd vernield, maar ook
enkele achter het raam staande flesschen
en manden met pepermunt en sinaasappels
het gedeeltelijk moesten ontgelden en tot
groote pret van een aantal als uit den grond
verrezen knapen, hun smakelijken inhoud
over de straat uitstrooiden.
Plan 1913.
Het uitvoerend comité der centrale com
missie voor Plan 1913 heeft den volgenden
oproep openbaar gemaakt:
„De dagbladen hebben reeds melding go-
maakt van een plan van den algemeeüen
secretaris der maatschappij van nijverheid
om, naar aanleiding van de opening van het
Vredespaleis in 1913, in den zomer van dat
jaar, niet enkel 's-Gravenhage maar geheel
Nederland aantrekkelijk te maken voor
vreemdelingen.
„Dit zou geschieden, doordat een groot
aantal steden hun specialiteit op den voor
grond zouden brengen, en door een rondreis
langs de steden, 't zij per trein, automobiel
of boot.
„Dit plan is door het hoofdbestuur der
maatschappij van Nijverheid in onze banden
gesteld ter verwezelgking en mitsdien heb-
beh wij de eer hierbij een algemeene
opwekking te richten aan vereenigingen
of personen om te overwegen, of in de
plaats hunner inwoning jets op touw te
zetten, dat kenmerkend is voor de streek
en in bijzondere mate belangwekkend voor
vreemdelingen.
„De oommissie geeft de voorkeur aan
kleine tentoonstellingen mits bestaande uit
eerste klas voorwerpen.
„Het verdient ook aanbeveling de bestaande
plaatselijke aantrekkelijkheden als kerken,
musea, oude gebouwen, bijzondere openbare
werken en toongevende bedrijven onder
de aandacht te brengen.
„Men moet daarbij echter van deze on
derstellingen uitgaan, dat de vreemdeling
die de Nederlandsche tentoonstellingssteden
bezoekt, op zyn rondreis niet in elke plaats
lang zal kunnen toeven, zoodat men er
tegen moet waken hem te veel voor te zetten.
„In dezen gedachtengang behoeft hetgeen
men op touw zet niet kostbaar te zyn,
zoodat de commissie vertrouwt, dat de
benoodigde gelden in eigen kring gevonden
kunnen worden, al of niet met steun der
plaatselijke overheid.
„De hulp die de Centrale Commissie u
meent te kunnen aanbieden, bestaat in:
io. het verzamelen en ordenen der ver
schillende plannen en bet geven van raad
by de uitvoering:
2o. het bevorderen van een goedkoop,
aangenaam en gemakkelijk verkeer:
3o. het bevorderen van doelmatige reclame
in het buitenland.
„Vooral met het oog hierop is het zoo
gewenséht, dat de commissie spoedig in
kennis worde gesteld met de plannen.
„Zy vertrouwt, dat uit het voorafgaande
duidelijk blykt, dat het bare bedoeling is,
dat de organisatie der tentoonstellingen, met
alles wat daartoe behoort, uitgezonderd de
reclame in bet buitenland, in handen blijft
der plaatselijke comité's.
„Van verschillende zijden werden reeds
plannen kenbaar gemaakt. Het initiatief
daartoe ging deels uit van burgemeesters,
deels van plaatselijke vereenigingen.
„Het uitvperend comité bestaat uit de
heeren: Jbr. C. F. van de Poll, voorzitter,
G. S. de Ciercq, secretaris, Jhr. Mr. H. W.
van Asch van WHck, D. Fockeraa, Edo J.
Bergsma en F. W. C. H. baron van Tuyii
van Serooskerken.
„Het bureau der commissie is gevestigd:
Paviljoen, Haarlem".
Agenten R. V. B,
Men schryft aan „Schultevaer".
I. De Ongevallenwet stelt vaartuigen,
zonder motorkracht, beneden 60 kub. M. vry.
De Ongevallenwet heeft het baggerbedrijf
rerzèkeringsplichtig verklaard.
Maar hoe nu met een vaartuig beneden
60 kub. M. dat het baggerbedrijf uitoefent?
Is dat vrjj?
Valt dat onder de Wet?
Wy vroegen advies aan drie rechtsgeleer
den. Zy durfden geen besliste uitspraak te
doen, maar helden over naar vrijstelling.
De agenten der R. V. H. moeten niet
aiieen de Ongevallenwet uitvoeren, maar
tevens verklaren,- uitleggen. Zy passen
daarby hun eigen meening toe.
Er moet meer geld inkomen. En daarom
opjagen maar, een ambtelijke aanslag is
zoö gemakkelijk.
II. Het baggerbedrijf.
Er wordt gebaggerd in baggermachines
op de rivieren om die op diepte te houden.
Er wordt zand en grinl gebaggerd.
Volgens rechtsgeleerden is het zeer waar-
scbynJyk, dat by de Ongevaiienwet alleen
en uitsluitend aan dat eerste baggeren ge
dacht is.
Daarenboven dat baggeren van zand en
grint is niet gevaarlijk. De knecht heeft
maar aan een touwtje te trekken. Het
hooge gevarencyfer wyst er op, dat er niet
aan zand en grintbaggeren is gedacht by
de samenstelling der wet.
Toch beslist de agent R. V. B. dat ook
dit baggerbedrijf onder de Ongevallen
wet valt.
Maar alle boeren laten baggeren, waarom
worden die niet ambtshalve aangeslagen?
III. Maar over hoeveel dagen moet aan
gifte worden gedaan?
Dat baggeren loopt in den regel in één
dag af.
Over één dag dan?
Ja, zeggen ons rechtsgeleerden. Maar
agenten der R. V. B. zeggende aangifté moet
gesBhieden over den duur der gansche reis.
O. i. zyn de agenten der R. V. B. impo
tent om de wet uit te leggen en toe te pas
sen naar eigen meening. Die uitlegging en
toepassing moet vast staan. En zoolang dat
niet het geval is, is een aanslag, arabtelyk
geschied, zeer willekeurig en leidt tot ver
bittering.
Veie schippers langs dé Lek en den Hol-
landschen IJsel worden daarvan de dupe.
Voor den Raad van Beroep (Ongevallen
wet) te Dordrecht, zullen door de afdeeling
„Sehultevaér" te Ouderkerk a/d IJsel deze
drie zaken of geschilpunten behandeld
worden.
De secretaris der afdeeling, de heer J.
Speksnyder Azn., heeft zich tot den Raad
van Beroep gewend.
Wy hopen, dat het hem gelukken moge
zich zelf en zijn collega's te verlossen van
de Oogevallenwet-ellende.
billyku omslag, mits wettelijk vast
staande, wil iedere schipper betalen.
Teekenend is het dan ook dat de R. V. B. met
vaartuigen boven 60 M2. geen ellende beleeft.
Gemeenteraad tun AlblHsserdam
op Vrydag 19 Januari 1912,
'anam. zeven uur.
Vervolg en slot van no. 3309.
Alsnu is aan de orde de benoeming van
vyf leden van het burgerlijk armbestuur.
Ingekomen is een schrijven van den heer
A. Vogelesang Jz., houdende mededeeling
dat hy wegens hoogeu leeftijd bedankt als
lid van genoemd bestuur.
Aan de beurt van aftreding zyn de heeren
H. J. te Bovelt, A. M. Vroege, J. C. Stans
en D. Laanbroek, die allen worden herkozen.
In de plaats van deu heer A. Vogele
sang Jz. wordt gekozen de heer P. Vogelesang.
Aan de orde is de benoeming van een
voorzitter en van twee leden der financieeie
commissie voor 1912.
Aan de beurt van aftreding zyn de heeren
J. M. Prins Visser, W. 't Hoen en Jac. Jonker.
De voorzitter wyst er op dat, nu de heer
W. 't Hoen wethouder is, hy niet in de
commissie mag worden benoemd.
De heer J. M. Prins Visser: Mynheer de
voorzitter! Ik wil even opmerken, dat de
heeren my een plezier kannen doen door
eens een ander te benoemen. Dan kan die
ook eens op de hoogte van de gemeente
administratie komen.
De heer P. Leis: Dat ben ik met den heer
Visser eens. ËF wordt volgens sommigen
zoo ruim met de gemeente-financiën om
gesprongen. Laten die zuinige heeren nü
eens op de proppen komen.
Herkozen worden de heerenJ. M. Prins
Visser, voorzitter, en Jac. Jonker, lid, en
gekozen tot lid de heer A. Pijl.
Aan de orde is de benoeming van het
stembureau voor 1912.
De heer A. Beenakker: Mynheer de
voorzitter! Ik zou willen verzoeken om
my niet te benoemen, daar zulks voor rajj
een ÜRanciëel verlies is. Ik wil gaarne
myn plicht doen, doch dan zou ik verzoeken,
my daar schadeloos voor te stellen. Hei
vorig jaar met de stemmingen heb ik heel
wat verlies gehad.
De heer A. M. VroegeIk vind het gesprokene
van den heer Beenakker volkomen ad rem.
De heer P. Leis: Mynheer de voorzitter!
Er zün een macht van menschen die over
vloed van tyd hebben, zooal9 bijvoorbeeld
de heeren van der Laan, Walbeek, enz.
Voor den heer Prins Visser is het soms
hoogst moeilyk, zoo niet onmogelijk, om
zyn plicht hier omtrent te vervullen en zoo
gaat het ook my.
Het is toch waarlijk zoo'n gewichtige
laak niet.
De voorzitter: De wet zegt dat in de
eerste plaats de raadsleden moeten worden
aangewezen, mijnbeer Leis.
De heer P. Leis: Dan heb ik nog iets.
Vroeger werd er een te royaal diner gegeven,
zoo zelfs dat er wel voor 8 menschen over
schoot. Nu krijgt men één hard broodje met
een kop koffie. Dat er bezuiniging is ingevoerd,
dóór ben ik zelfs erg voor geweest, maar
dit noem ik: van het eene uiterste in het
andere vallen. Een gewoon maai, een stukje
vleesch met aardappelen en groenten, acht
ik voldoende, maar nu lykt het ook nergens
op. Je moet er heel den dag maar zitten.
De heer Joh. Jonker: Dat gebeurt nooit.
Je wordt geregeld afgelest.
De heer P. Leis; O, zoo! Is het daar
voor.
Benoemd worden:
Stembureau I: Voorzitter de burgemeester,
ledende heerenJoh. Jonker, H. W.
Oostendorp, A. Pijl, J. U. Smit, A. M.
Vroege, Z. Tnytel en A. G. Rykee Sr., aiie
raadsleden.
Stembureau II: voorzitter de heer H. J.
te Bovelt, secretaris der gemeente, leden
r gen
de heerot: Jac.. Jonker, H. van Walbeek,
B. van Eesteren, J. M. Prins Visser, P. Leis,
W. 't Hoen en J. C. Stans, alle raadsleden
behalve de heeren H. van Walbeek en J. C.
Stans.
Aan de orde is de benoeming van een
onderwijzer aan school 3 voor ra. u. 1 o.
De voordracht bestaat uit de heeren
E. Staal te Nieuw-Wolda en J. L. van der
Meulen te Westerlingerwerf.
Met algemeene stemmen wordt benoemd
de heer E. Staal.
De heer A. Beenakker: Mynheer de voor
zitter. Ik meen in de stukken opgemerkt
te hebben dat door Burg. en Weth. gevraagd
is of men aan een of andere onderwyzers-
verceniging is en of ze socialistische neigin
gen hadden. Het is toch volkomen onver
schillig wat een onderwijzer is. Hoofdzaak
is of het een goed onderwijzer is.
De voorzitter: Burg. en Weth. hebben
fevraagd tot welke Godsdienstige- en Staat-
undige richting of de sollicitanten behooren.
En dat zullen ze steeds doen en blyven
doen. U zoudt dat ook doen.
Aan de orde is de benoeming van een
lid der commissie tot wering van school
verzuim.
A&n de beurt van aftreding is de heer
L. Zevenbergen, die met algemeene stemmen
wordt herkozen.
Aan de orde is de benoeming van een
tuinman voor 1912.
De voorzitter: Zooals de heeren weten,
benoemen wn elk jaar om de beurt één
van de tuinlieden in deze gemeente, na
was aan de beurt de beer J. C. E. 't Hoen,
die evenwel verzocht heeft om hem niet te
benoemen daar by het niet aanneemt. Nu
is aan de beurt de heer G. van den Brink.
De heer P. Leis: Is bij tuinman, mijn
heer de voorzitter?
De heer Joh. Jonker: Tuinman en
poelier.
De heer J. M. Prins Visser; Is dit ook
de meening van de commissie, beiast met
het toezicht op de begraafplaats, mynheer
do voorzitter?
De heer P. Leis: Die is naar huis ge
stuurd.
De voorzitter: De commissie, belast met
het toezicht op de begraafplaats, is ontbonden,
mijnheer Visser.
De heer J. M. Prins Visser: fe er dan nu
geen toezicht?
De voorzitter: Jawel. De gemeente-archi
tect is belast met het toezicht en geeft
Burg. en Weth. een driemaanaelijk9ch
rapport.
Det heer G. van den Brink verkrijgt 7 en
de heer A. Kuyvenhove 4 stemmen, zoodat
eerstgenoemde is gekozen.
De voorzitter: Wenscht iemand nog het
woord in deze openbare vergadering? Zoo
niet, dan gaan wy' over in gesloten zitting
voor het vaststellen van het suppletoir
kohier van den hoofdeijjken omslag 1912.
Vervolg en slot van no. 3308.
De omgnng met het beleeningsvolkje, niet
zoo maar een week, doch meerdere maanden,
beeft me verschillende van die praktijken
leeren kennen, het onzekere doen inzien
van de verhouding waarin de beleener
tegenover deu pandjesbaas staat. Daar is
iö de allereerste plaats het briefje, dat hy
ontvangt, dat z'n bewys is van eigendoms
recht op het afgestane goed. Daarop ont
breekt te eenenmale alles, want eenige
aanspraak kan doen gelden. Soms staan er
enkeie voorwaarden op, maar het bedrag
wordt niet eens altijd ingevuld, zelden of nooit
de rente, en de vermelding, die vergoeding
voor beheer en bewaring aankondigt, geeft
gelegenheid voor de grootpte willekeur.
Het is geen regel, dat daarmee geknoeid
wordt, waut ook de pandjesbaas houdt
rekening met z'n „klandisie" inaar het
komt voor, dat de datum op het briefje
door hem veranderd wordt al9 de rente
betaald wordt (waarvoor een nieuw briefje
wordt uitgereikt); het komt voor dat een
ander voorwerp van minder waarde terug
gegeven wordt bjj inlossing, omdat op de
briefjes geen duidelyke omsehryving aan
wezig is; het gebeurt niet zelden, dat een
pand al na een paar weken verkocht wordt,
wanneer er minder voorschot op gevraagd
is, dan de waarde bedraagt en ae pandjes
baas dus een zoet winstje kan maken.
Verwenschingen noch klachten-indiening
baten, want niets waarborgt de echtheid
van het briefje: als bewysstuk kan bet
voor politie of justitie niet dienen. Het is
me zelf overkomen, dat ik voor een zilve
ren horloge, dat er mooi uitzag, een ander
in de plaats kreeg! Hel gaf ra y een vol
doening, want ik had al lang op zelf-onder-
vinden van een knoeierij gehoopt en.telkens
als ik het horloge beleende, noteerde ik aan
de achterzij van het briefje bet nummer.
Maar toch was er dreigen noodig om m'n
eigen horloge terug le krygen, wat ten
slotte gebeurde met de verontschuldigende
verklaring, dat men nooit horloges zoo lang
liet staan en er dus gemakkelijk vergissing
filaats kan hebben! En in de uitstalkast
agen wel 30 „verstane" horloges!
Dit is me echter een heel eenvoudig
voorbeeld van onrechtmatigheid gebleken.
De klanten weten er meer! Meermalen
heb ik ze aan 't vertellen gekregen, door
zelf met klagen te beginneh. Uit mijn aan-
teekeningen wil ik dit eene staaltje naar
voren brengen: Een vrouw had een naai
machine beieend, na vier weken komt ze
terug om in te lossen. De macmne (Waarop
f 7,— voorschot gevraagd was, meer had
ze niet noodig) bleek verkocht! Vrouwtje
aan 't smeeken of ze de machine terug kon
koopen; 't was zoo'n dure geweest! Pand
jesbaas zou probeeren. Twee dagen later
krygt ze bericht, dat de machine voor f 10
te koopen is. Vrouwtje heeft maar f 5,
beleent een ander voorwerp voor f 5, want
de machine was haar liever. Pandjesbaas
krijgt nog f 1 voor z'n bemoeiingen
Later vertelden klanten haar, dat ze „d'r
zoo ingevlogen wasdacht ze nou echt, dat
die mesjiene -verkocht was, 't gebeurde
ommers meer, dat 't zoo maar gezeid werd!"
't Gebeurt ook, dat de voorwerpen door
den pandhuishonder zelf worden gebruikt,
soms zelfs verhuurd. Dit Iaats(e 19 geen
zeldzaamheid met fietsen. Het allerergste
is immer9, dat de beieener weigert z'u pand
terug te ontvangen. Dan houdt by het
voörschot wei en hetaail geen rente, maar
de waarde van het nana is immers toch
hooger dan die beide bedragen.
Mijn aanteekeningen vermelden meer
voorbeelden in dezen geest. Het z(jn voor
beelden van „bedrog", praktyken die nauw
samenhangen met de karakteristiek van
den pandjesbaas, met zijn persoonlijkheid.
Het zyn voorbeelden, die doen zien hoe
sterk die persoonlijkheid van invloed kan
zyn op het bedr(jf, welke groote ontduikings
vrijheid en welk misbruik maken inogelyk
19. Want diezelfde individueeie eigenschap
pen wat betreft eerlijkheid en rechtsbegrip
gaan meestal samen met een andere eigen
schap: brutaliteit in het bedrijven dier
practy'ken, overdonderend optreden tegen
de sluwe, maar veelal onwetende menschjes;
'n gebruik maken van gevallen van nood
met 'n resoluut ingrypeu, dat heelemaal
uil het veld slaat. Wat begint een arm
vrouwtje, een kind, legen de redeneering-.n
van een pandjesbaas, ingewikkeld voorge-
rateld, brutaal uitgesproken Niets. Ze is
moreel te onbeduidend om te weerleggen,
al is ze soms ook brutaal. En vooral: ze
gaat beleenen zonder een begrip van recht,
ze wacht af hoe het ioopen zal. Ze weet
alleen, dat ze gerust sluw en bedriegend
kan optreden, oindat ze anders zélf geno
men wordt
Dat is de diepe onderstroom, die de ver
houding tusschen beleeners en pandjes-
bazen beheersent: de belnngenstrjjdeen
stryd, die gevoerd wordt met scènes,
sraeekiugen, bedreigingen, droevige voor
stellingen van misère, overdonderend op
treden; die onderstroom maakt veel prak
tijken, die opzichzelf beschouwd onbillijk
en onredeiyk schijnen, tot usance: die
onderstroom is oorzaak van een ingewikkeld
politiek ontreden.
Die politiek is natuurlijk (kan bet ander9
in onzen tyd?) uit op voordeel. En van de
groote vrijheid van beweging in het panil-
buisbedryf wordt door de bazen een gretig
gebruik gemaakt, waarbij bun ervaring in
bet vak, bun intuïtief gevoel voor winst,
hun menschenkennis vooral een groote rol
spelen. Zy vóórvoelen als er een meneer
komt met een oud pandje, dat hy 't kwyt
WH dat ze üus hiug moeten Uusoorun
omdat het in hun bezit komt; dat hy inte
gendeel in tüdelyke geldverlegenheid zit
als hy met kostbare, met familie-stukken
komt en dat zy dus een hooge rente
moeten berekenenzy vóórvoelen of een
vrouwtje een week-klant zal worden of niet.
Dit is hun onbetwistbaar recht, doch waar
die practyken meerendeels uitgeoefend
worden ten koste van arme stakkers, wordt
dat recht soms tot een schrijnende hard
heid. Ook hier kan ik niet beter doen dan
een paar voorbeelden voorzichzelf te laten
spreken.
Vermoedt of weet de pandjesbaas, dat iets
waardevols tydeiyk „ingebracht" wordt, dan
taxeert hij niet te hoog, maar bepaalt een
flinke rente en hooge vergoeding voor be
waring. Dat laatste motiveert hy voor
meubelen omdat zy zooveel plaats innemen
voor goud- zilver enjuweelen vanwege de
risico, (tntusschen zij vermeid, dat slechts
een heel enkele pandjesbaas z'n inboedel
verzekert legen brand en inbraak; ook
daarop is dus nimmer verhaal). Wanneer
na verloop van tyd het pand moet worden
ingelost is de kans groot, dat het hooge
bedrag voor die rente- en bewaar- vergoe
ding niet betaald kan worden (plus bet
voorschot natuurlijk), en de pandjesbaas
heeft óf een koopje óf alleen de rente
wordt betaald, het blijft beslaan en opnieuw
trekt hy van het pand.
Soms ook wordt een-tweede pand beleend
om het eerste in te lossen. Wanneer dat
eerste pand een koopje kan worden
weigert de baas doodgewoon een tweede
beleening, waarmee de kans op inlossing
sterk vermindert. Staan er veel panden
van 'n beleener (en van sommige beloopt
dat zestig!) dan beslist de lommerdhouder
resoluul, wanneer hy dat en dal pand los
sen moet, natuuriyk uitkiezend die panden,
waaraan hg een „strop" denkt te krijgen
(door mode-verandering, verroesten enz.)
wanneer ze eens mochten verstaan en in
zyn bezit komen. Kan de beleener dat niet,
dan wordt eenvoudig de rente van volgende
panden verhoogd of een particulier afbe-
taiingssleJsel opgemaakt waarbij, nu ja, men
begrypt het
Meermalen en vooral by kleeren is de
lossing voordeeliger. Want de menschjes,
die week-kluoten zyn, betalen rente en de
pandjesbaas geeft op kleeren, schoénen enz.
een boog bedrag omdat hy dan meer rente
int. Én daarom óók, om dat hooge voor
schot trekt by meer klanten dan de lager
taxeerende Bank' van Leening, omdat het
onontwikkelde volk aan het oogenblikkelyke
hoogere bedrag denkt en niet aan het fnui
kende rente-bedrag.
De bovengenoemde voorbeelden illustree-
ren de usance in het vak, de ongeschreven
wetten, die een pandjesbaas kan toepassen,
de groote machts-oefening waarover hy kan
beschikken. Ze zyn één geworden met
het bedryf, soms z(jn ze noodzakelyk voor
het bestaan. Dat wil niet zeggen, dat iedere
houder van een pandjeshuis ze in alle
felheid gebruikt en toepast. Er zyn er, die
wel degelyk meer humane begrippen zyn
toegedaan, en hun eerlykheias-opvatting
behielden. Op één van m'n excursies trof
me dat eens byzonder. Voor het loket, het'
sinistere loket, dat centrum van zooveel
gehaspel en zooveel ellende stond een
vrouwtje, dat 50 cents vroeg op een vergaan
bundeltje kleeren. De pandhuishouder wei
gerde, 't was inderdaad geen 30 centen
waard! Toen kwam het misère-verhaal:
„Ze moest 50 centen hebben, d'r man had
nou werk, kreeg z'n loon pas aan 't eind
van de week en hy moest toch eten. Armen
zorg en 'n liefdadige dame hadden gezegd
aver 'n paar dagen met bewyzen terug te
komen. Maar zóó lang kan je toch niet
zonder eten."
Toen zei de pandhuishouder: „Op je
rommeltje geef ik geen kwartje, maar hier
is een halve gulden en hou nou dat rom
meltje maar." Ik wil wel weten, dat ik
eerst dacht, dat het wel een klant van hem
■ou zijn en dat het me genoegen deed het
tegendeel te hooren. In hem heb ik toen
iemand getroffen, die de misère van z'n
vak niet goedpraatte, die me zei dat het
een hard bestaan was, altyd dat moeten
optreden tegen die stakkers. Hy had het
vak aangepakt „omdat je nou eenmaal je
brood verdienen moet en omdat het niet
makkeluk is tegenwoordig, a|s je geen
ambacht kent." En in veel van wat hy mo
vertelde als tegenzy van het bedrnf lag
waarheid. De rente opzichzelf noeinue ook
hy zoo kwaad niet: om een gulden te
hebben, hebben ze wel 4 cent in de week
over. En verdienen ze naar verhouding in
een restaurant op een kop kotfie niet bruto
200 pCt. op ééu dag? Zeker, hét kwaad
steekt in ae unfaire praktyken van ver
scheiden zjiner concurrenten, maar het be-
leeningsvolk, is dat soms ook niet sluw
Allereerst de comedie, het smeeken, het
jagen naar effect, dat je parten speelt. En
dan de trucs die evenveel zooveel stroppen
veroorzakenBy hem was 't voorgekomen
dat êr elke week een naaimachine-in kast
gebracht werd, al maanden. Hy was er aan
gewoon, 't ding werd neergezet en bleef
staan, tot hg gelegenheid zag om 't op z'n
plaats te zetten: f 10 was het voorschot.
Toen was op een gegeven moment de kast
lèég, hadden ze sliekuru hun f 10 opgestreken
en nooit kwamen ze terug. Een ouwen
kerel gaf hy even, o, even maar z'n winter
jas om pensioen te kunnen halen. Nooit
teruggezien! 'n Pas getrouwd paar, waar
aan hy op een kachel en een gratn-
maphonc nog wel f 25 had voorgescho
ten, kwamen die dingen halen met een
heele uitleg dal d'r ouwe lui kwamen en
ze mochten niet weten waar de cadeaux
waren. Geld hadden ze niet om hun voor
schot terug te geven en de panden te lossen.
Maar 't was maar voor één dag en ze zouden
hun trouwboekje als zekerheid geven. Ze
hebben 't niet teruggebracht en hun hoekje
had hy nog. Was 't wonder dat hy dreigde
om het in den winkel voor 't raam te zet
ten? En dan de kleeren! In 't begin van
't jaar geven de pandjesbazen op een pak,
byna nieuw^ f 5. yVeek in, week uitkomen
ze 't halen geven Zaterdags f 5 en rente,
krygen 't pak, brengen het Maandag terug
en krijgen weer f5. Ma ar dat oak slijten
loch is het lastig oin hun minder dan f 5
te geven, want dan verlies je een klant. Je
waagt het tot ze 't hiet meer komen
lossen. Dat rntje kleeren (ik kon het na
kijken op de briefjes) was by elkaar voor
f 140 beleepd. En de vorige week had een
opkooper er f 45 op geboden!
Het is logisch dat een vak, een bedryf
zyn schaduwzyde heelt, maar juist daarom
stond hel in myn overtuiging nog vaster,
dat de bloeiende lommerds, de ryk-wordende
pandjeshuizen hun voorspoed niet te danken
hebben aan een inenscbelyk, billijk beheer!
Er gebeuren in de wereld op elk gebied afzet
terijen en zwendelarijenop elk gebied worden
weJ eens enorme winsten gemaakt; maar
in het pandhuis-bedrüf gaat dat meerendeels
ten kosie van de arme lagen dt>Fmaatschappij,
van ben dj." niets te mia9t#» hebben. Dat
is tendeele eigen schuld; de zucht naar
hooger leidt soms jen veruerve. Maar bet
ligt toch voor de hand, dat tegen de kwade
practyken van hen, die lokkend den be-
hoeftigen stakker in hun macht kregen,
geyverd wordt In ons laud gaat daarin
de Nationale Vereeniging tot Bestrijding
van den Woeker voor. Een vyflal jaren
geleden bond deze den stryd tegen de volks
misère aan. Overal en op elke wijze waar
succes te verwachten was. Zoo lelt zy
onder hare instellingen een z.g. model-
pandjeshuis, waarin de wyze van bele'ening
geschiedt volgens de beginselen, die haar
billijk en humaan toescbynen. Ook daar
is de rente 4 pCt. per week, 6 pCt. per 14
dagen, 8 pCt. per maand, maar daarvan
wordt na zeker tijdsverloop ((e helft over
geschreven op een z.g. „spaarkaart" ten
behoeve van de beleeners. De combinatie
moge vreemd klinken; pandjes maken en
sparen, doch in de practyk blykt het uit
voerbaar te zyn. Met het gespaarde geld
kunnen de „klanten" éen pandje inlossen
of rente betalen. Een ander verschil met
de particuliere „huizen van koop" ligt
hierin: bij het „model" is de zucht naar
koopjes uitgesloten, omdat het verstane pand
niet direct verkocht wordt én omdat even
tueel overschot b(j verkoop beschikbaar
blyft voor de beleeners.
Een andere instelling der Vereeniging is
dé oprichting van Adviesbureaux voor hen
die crediet verlangen of die in handen ge
vallen zyn van woekeraars. Het archief
van die bureaux bevat sterke staaltjes,
meer nog van diegenen, welke „geld ver
strekken zonder borgen op gemakkelyke
betalings-condities" dan op pandhuisgebied.
Wat dit laatste betreft, wijzen de voor
komende gevallen byna altyd op den wille*
keur van het bedryf. En bet is ook bet
streven geweest der Vereeniging, het bedrnf
aan wettelyke regeling te binden. De „Pand-
huiswet" is daarvan een vruchtbaar gevolg,
een wetgeving die eerlang het beleenen aan
voorschriften zal vastleggen, welke in het
bedrflf een verandering
zullen teweegbrengen. Door de gemeenten
wordt de rente aan een maximum gebonden;
geen andere vergoeding dan rente mag
worden geëisebt (geen „bangheid" en „sd-
ministratutie-kosten")geen winkel mag aan
het pandhuis verbonden zyn, integendeel de
goederen welke „verstaan" zyn, worden
publiek verkocht en een eventueel surplus
besehikbaur gehouden voor de beleeners.
Verplichtend gesteld is verzekering tegen
brand en diefstal. Terwyl de voorwaarden
duidelyk op de briefjes omschreven moeten
zyn, worden voorschriften ingesteld over
duidelyke registratie, waardoor pnndver-
wisseiing en datum-verandering onmogelyk
wordt. De bedoeling van de Wet is: wette
lijke zekerheid te brengen in het twee
slachtig karakter van de pandjeshuizen,
waarby Het steeds eep juridisch strydpunt
uitmaakte, of het pand al dan niet van
eigenaar veranderd wus.
In den stryd tegen den woeker is dit
alle9 een enorme verbetering. Toch sta ik
persoonlyk niet al te optimistisch tegenover
het resultaat van de wet, wat betreft het
beleenen alw' sociaal kwaad, al verdwbnen
nu al (de wet moest 1 November in werking
zyn, doch is het blykbaar nog niet) ettelyke
pandjeshuizen, die het er niet op wagen
onder de nieuwe voorschriften. Want één
ding staat by my vast: het kwaad van be
leenen zelf treft men met de wet niet. Er
mogen opeDlyke misstanden door ver-
dwynen, er moge een biliyker regeling
komen, uit een gemeenschaps-oogpunt treft
men den volks-kanker, „beleenen", zooals
die zich voordoet, niet. „Zooals die zich
voordoet" wil zeggen: gewoonte-beleenen,
absoluut onnoodig beleenen. Dat er crediet
is voor den minderen man, het iB noodig.
Maar het is een droevig verschynsel, dat
het crediet zoo licht gevraagd wordt, dat
de gang naar het pandjesbuis zoo gemakke-
Iijk is, dat er niet gewacht wordt tot in
lossing-voor-goed mogeiyk is. Iedere week
wordt het pand gehaald om er Zondags
mee te prijken, een weelde die op tientallen
guldens in een jaar te staan komt, zonder
dat men iets terug heeft. En elke week
opnieuw wordt er 20, 30, 40 ets. rente be
taald voor bet éénmaal verkregen voorschot,
dat slechts eenmaal, de eerste maal toen
het gebracht werd, uit dén nood hielp.
Uit maatschappelyk oogpunt bezien stemt
het pessimistisch, dat op die manier jaar-
lyks tientallen guldens van een sober inko
men volkomen improductief verloren gaan.
Het beleenen zelf kón soms een zegen zyn,
maar het is vaak een droevig volks-kwaad,
dat ook een enorm-slechten moreelen invloed
heeft door het niet-te-ontkouien vastzitten
aan verplichtingen. Gebeurt het niet dat
menschen iets op afbetaling koopen, in hun
domheid dat direct naar een pandjeshuis
brengen, daarmee f 10 a f 20 baar geld
hebben doch weken en maanden de alles-
hehcerschende zorg hebben van wekeiyks
f 1 f 2 aan beido inrichtingen te moeten
afdragen
Omdat het pandjeshuis zoo'n groote plaats
inneemt in het volksleven, omdat het een
gemeenschapsbelang is, dat niet tienduizen
den guldens voortdurend improductief wor
den nesteed, is het een recht der gemeen
schap zich daarmee in te laten. Niet
door verbod, doch door te trachten preven
tief te werken; door een voortgaande ont
wikkeling en beschaving van die klasse,
die onder dat kwaad gebukt gaat, te trachten
by haar een hooger staande moraal ingang
te doen vinden, welke meer zal uitwerken
dan welk dwangverbod ook.
(Eigen Haard.) C. Vrefdenburgh Jr.
