Koopt COKES
vóór Nieuwjaar.
1912.
Woensdag 27 November.
N°. 3397.
Gasfabriek
der Gemeente Schoonhoven.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
Offlcieelö
DE ALLERBESTE SOORT,
tijdelijk voor 55 Cents perH.L,
ongeklopt en afgehaald van de
fabriek op werkdagen van 9—IS
en van 1—11 nnr.
BINNENLAND.
STATEN-GENEBAAL.
BUITENLAND.
Oversicht.
Intercoms!. Telefoon-nr. 10.
sysl
gaf
ir vt
rerd<
m
de
»te
li-
Het
iags<
:eit,
is be-
beraadslaging over
wing en uitbreiding
om
de
’«OW-
■ede af en
uagmiddag
De
uit Goi
woordi|
De I
vroe
hart
joed
jgen-
leente Schoonhoven.
Veth
P. E.
8CHOONHOVEN8GHE GOM.
door
t ont-
dezen
lalste
ide
1>Ü
na een
plannen
kundig
nog de heer Van Hoog-
sichtigheid in het beheer der
en eenige andere
Chineezen-quaestie
deMinistervan
Uitgavk VAM S. ic W. N. VAN NOOTEN n Schoonhovïm.
is ge<
mrjjk
ja ar om op alle
te zijn.
troepenbewegingen
zal wel verband 1
anders niet te t',
zóó spoedig gevolge
nieuwen krijg,
peesche mogendl
1 zoo lang
me dagen
a gemeld,
jen moest
om de stad
ilgaren waren.
Bulgaren nog
om de forten
de buitenste
ïel door hen
\driar
roord van protest te
tegen een dergelijk
istuur, waardoor alle
i onmogeljjk werden
dat zeker niet be-
belangen der ver-
irvonden steun,
in zake het
1 van State
vei
jikei
trekken.
Oostenryk en Ser-
ingetreden,
maatregelen,
den voorbe-
tnd hebben
en ander
;aar. ’t Is
Balkanoorlog
worden door een
[wee groote Eu ro
kken zyn.
t op school-
m van den
-generaal
houding
gedaan
niet te
Is wilde
rngen in
;in. Dit
lede. Zoo
■ring sub-
in zekere
de gods-
een kleine 100 leden werd
Gekozen zyn
- Bjj de
P. D. Stuurmal
steding voor dei
school voor M.
door:
C. Middelkoo]
Koster Co. t
ov. Onder voor-
Dr. J. A. Rolloos
er M. v. d.
vaarin dt
>v. In de Woens-
pidering van de
■er werden de
Hoogen boezem,
van ten en 2en
en als zoodanig
mstelyk hadden ge-
••Alblasserdam, 22 Nov. Hedenavond
werd alhier door de afdeeling „Alblasser-
dam c. a.” der Holl. Mij. v. Landb. een
zeer goed bezochte algeineene vergadering
gehouden, waarin als spreker optrad de heer
Bos, zuivel-consulent voor Zuid-Holland.
Op zijn gewone kalme, duidelijke wijze
sprak hij over melkonderzoek en wat
daarmee in betrekking staat.
In de pauze werden door eenige leden
de heer Bos op afdoende
Welverdiend was dan
van dank, dat de voor-
- ige i
den heer Dt
verklaarder zich t'w
bovendien, dat, wen
de Koning'
ontwerp
De oil
slotte tot
iger.
icces, dat
de veroverii
•y het winnen van
isse en Loele
het
'aart
ind,
»p te Gouda, voor f 17590;
__.te Boskoop, voor f 17693;
A. den Ouden te Moercapelle, voor f18150;
Gebrs. Nijhoff te Boskoop, voor f 18949;
W. de Bas te Waddi nxveen, voor f 19460.
Do raming bedroeg f 17500. De gunning
zal later worden bekend gemaakt. (G. Ct.)
‘Zevenhuizen, 25 Nov. De heer M.
C. Bontenbal, te Schiedam, benoemd tot on
derwijzer alhier, heeft wegens verandering
van werkkring voor de benoeming bedankt
In zijn plaats ia benoemd de heer C. W,
Zanen van Ammeratol.
verkiezing van
Koophandel en
•mmen uitgebracht,
ipke 32, G. van Lange
ngenburger 31, A. van
6, G. van der Loo 4,
immer
geen sprake meer. Maar zeker is het zeer
de vraag of het den Bulgaren gelukken zal
bun einddoel: de algeheele verjaging der
Turken uit Europa, te bereiken en Kon-
stantinopel binnen te trekken.
Het conflict tusschen C
viö is geen nieuw stadium i"
Oostenrijk neemt militaire ma,
blijkbaar om op alle mogeljjkhede
reid te zjjn. Ook in Ruslar.v
n plaats. Een
houden met elki
hopen dat de
volgd zou
waarby ti
Iheden betrokken zyn.
j van denzelfden
van verschillende
n de beraad-
oêren L i ra -
N ol e n s
s van
'Zaken
het ontwerp
de klandizie van den winkelstand te Gouda.
Niet alleen dat Haastrecht en omgeving
niet meer in zulke goede communicatie met
Gouda verkeert, maar het buurtverkeertarief
ep den Staatsspoorweg moet oorzaak zyn,
dat vele menschen uit Oudewater en om
geving hun inkoopen meer te Utrecht gaan
doen.
Ik meen dat het niet van belang is ont
bloot uw geachte Kamer hierop attent te
maken, te meer daar een spoor- of train-
coinité, dat zich in de streek tusschen Gouda
en Utrecht moet hebben gevormd, op het
punt staat uwen heer voorzitter uit tenoo-
digeu in dat comité zitting te nemen of dit
iMweids gedaan beeft.”
Op de 12e algemeene vergade
ring vnn de „Ned. Vereeniging van Kaas
handelaren”, 28 November te Gouda te
houden, komt een voorstel van het bestuur
in behandeling tot het deponeeren van een
„Handelsmerk voor volvette kaas, bevat
tende minstens 45 pCt. vet in de droge stof’.
Dit handelsmerk, gedrukt op dun wit papier
in blauwe kleur, zal bevatten den naam der
vereeniging, het woord „garantie", benévens
het getal 45 pCt., en een voor elk lid afzon
derlijk vast te stellen nummer. De etiketten
mogen alleen worden aangebracht op in
Nederland vervaardigde kaas, bevattende
minstens 45 pCt. vet in de droge stof.
Wanneer het blijkt, dat een der leden be
doeld etiket aanbnengt op geheel of gedeel
telijk ontroomde kaas, of het dan niet-leden
der vereeniging ten gebruike afstaat, zal
hem het gebruik gedurende een jaar worden
geweigerd en, bij herhaling, voor goed wor
den ontnomen.
De 34e j a a r c o 11 e c t e v o o r d e
Scholen met den Bijbel heeft te Moordrecht
met Gouderak f 101,13 opgebracht.
De Raad van Beroep (Onge
vallenverzekering) te Dordrecht heeft in
znn zitting van Maandag 25 November 1912
uitspraak gedaan in de volgende zaken:
Het bestuur der Ryksverzekeringsbank
stelde het premie-bedrag van J. W. Roe-
loffs, te Papendrecht, over het tjjdvak 1 Ja
nuari 1910—1 Juli 1910 op f 246,34'/s, in
afwyking van de berekening van den werk
gever.
Hiertegen
in en vorder
het door
Omdat
den vervaldag
verklaarde
ju zyn b<
landbouwers op de heer J. P. Kasteleyn,
directeur der Algemeene Onderlinge Verze
keringsbank te Gouda.
Na opening der vergadering door den
heer H. C. Trapman, uit Molenaarsgraaf,
verkreeg de heer K. het woord.
Hij wees op de noodzakelijkheid van ver
zekeren, zette in den breede het verzekerings
systeem van bovengenoemd* bank uiteen,
gaf een overzicht van de te betalen premiön,
alsmede van de schadevergoeding ingeval
van ongevallen, ziekte enz. door de bank
uit te keeren.
Spreker eindigde met de aanwezigen aan
te sporen tot oprichting van een plaatseljjke
onderlinge verzekeringsbank -en die aan te
sluiten by de Algemeene Onderlinge te
Gouda.
Tot oprichting eener vereeniging kwam
het nog niet, hoewel de aanwezigen er veel
voor gevoelden.
De heer Trapman bracht den spreker
dank en sloot daarop
Dezer dagen ve
ingezetene een zwervei
schoenen vroeg. Beide
maar hjj was nog niet
gever verwijderd, of hij
en schoeisel in het water!
Giessendam, S
korps „De Bazuin”
avond een
repetities.
••Groot-Ammers, 25 Nov. Eenigen
tijd geleden vestigde de heer H. Kleyheeg,
consul van den A. N. W. B., Toeristenbond
voor Nederland, de aandacht van het hoofd
bestuur van dien Bond op den scherpen
hoek, welken de Hooge Lekdijk vlak bij het
Schoonhovensche veer maakt. Niet alleen
voor wielryders is aldaar oppassen do
boodschap, maar vooral voor het steeds
toenemend verkeer met automobielen kan
deze plek beslist gevaarlijk genoemd worden.
Vrijdagmiddag nu is door eenige heeren
namens den Bond ter plaatse een onderzoek
ingesteld; uit dit onderzoek bleek, dat het
werkelijk gewenscht is eenige voorzorgs
maatregelen te nemen, zoodat kan worden
verwacht dat binnen niet al te langan tijd
twee waarschuwingsborden den automobilis
ten zullen herinneren, ter plaatse de uiterste
voorzichtigheid in acht te nemen.
Kinderdijk, 23 Nov. Mejuffrouw C.
van Holk alhier is te Rotterdam geslaagd
voor het examen vrije- en ordeoefeningen
der gymnastiek.
••JLekkerkerk, 26 Nov. In de Vrjjdag
gehouden raadsvergadering werd vastge
steld de concessie annex het contract voor
de straatverlichting tusschen de gemeente
eener- en de ürma W. de Liefde te Zeist
anderzyds, voor het stichten eener steen
kolengasfabriek en de levering van gas.
Tevens werd goedgekeurd het ontwerp
eener subsidie-aanvraag aan H. M. de
Koningin ad f 1500, als bijdrage krachtens
artikel 53 der Lager Onderwijswet in de
kosten van het lager onderwys over het
dienstjaar 1913.
Het bestuur der afdeeling „Lekker-
kerk en Omstreken” der Hollandsche Maat
schappij van Landbouw alhier ontving dezer
dagen vanwege het Ministerie van Land
bouw, Nijverheid en Handel de toezegging
dat, ten behoeve van den opgerichten Land-
bouwwintercursus, voor het winterhalfjaar
1912/13 een subsidie zal worden verleend
van f 303,90.
I.ekkerkerk, 25 Nov. Donderdagmid
dag hield het personeel van de graanmaal-
derij der weduwe Dogterom in een varkens-
schuur een klopjacht op ratten, die wel
resultaat opleverde. Er werden 18 ratten
gedood, maar nog meer ontsnapten.
Meerkerk, 25 Nov. Burg, en Weths.
van Leiden dragen den raad ter benoeming
tot keurings-veearts, tevens adjunct-direc-
teur van het openbaar slachthuis voor onzen
jegeren dorpsgenoot den heer J. Goed-
uurt, veearts-keurmeester aan het openbaar
slachthuis te Groningen.
Op aanwijzing van iemand uit deze
gemeente hield de jachtopziener R. uit de
naburige gemeente Leerbroek (Middelkoop)
Donderdag op den Zouwendjjk aan twee
jongens, uit Vianen afkomstig, die bij den
landbouwer K. aan den Kanaaldyk (Middel
koop), gemeente Leerbroek, een kaas en
een zilveren tabaksdoos hadden gestolen.
De politie nam den jongens een verhoor af
en stelde hen, na opgemaakt proces
verbaal, weder op vrjje voeten. De
tabaksdoos werd op hen bevondenvan de
kaas hadden zy reeds een gedeele verorberd.
Moordrecht, 25 Nov. Op uitnoodiging
van de winkeliersvereniging „Aller Belang”
te Moordrecht en Gouderak hebben j.l.
Donderdagavond een aantal neringdoenden
uit deze geiüeenten op de bovenzaal van den
heer Joh. de Wilde vergaderd.
opkomst uit Moordrecht was g(
mderak was slechts één persoon tej
lig-
heer J. van Gennep, voorzitter der
vereeniging, opende de vergadering met
een woord van dank voor de groote op
komst, zette het doel der byeenkomst
uiteen, en gaf vervolgens het woord aan
vóór- en tegenstanders.
Een drukke en levendige discussie ont
stond. Het ineerendeel der vergaderden
bleek tegen een negenuur-sluiting, vooral
omdat, als eenmaal met een vrijwillige
sluiting was begonnen, wellicht de wette-
lyke verplichting niet lang meer op zich
zou laten wachten.
Bij stemming werden 9 stemmen vóór en
16 tegen de 9 uur-sluiting uitgebracht en
één blanco. Het blijft dus bij het oude.
Nieuwerkerk a/<I IJssel, 25 Nov.
Het aan de R.-K. Kerk alhier "in eigendom
toebehoorende land, dat tot nu toe voor
weiland werd gebruikt, is verhuurd om het
in tuingrond om te zetten.
Een woning, welke de kerk bouwt op het
verhuurde land, is reeds de voltooiing nabij.
Als de toeneming van tuinderijen zoo
blijft voortgaan, zullen deze binnen eenige
jaren voor de gemeente wellicht een hoofd
bron van bestaan vormen.
••Nieuwpoort, 25 Nov. Vrijdagavond
werd in het café van de weduwe Jan Baron
alhier de gewone jaarvergadering gehouden
van de ysclub „Langerak-Nieuwpoort", welke
vergadering door
bezocht.
De voorzitter, de heer B. H. van B$enk,
opende de vergadering met een woord van
welkom aan de opgekomen leden, waarna
de secretaris, Dr. H. Schols, de notulen der
vorige vergadering las en verslag uitbracht
over het afgeloopen jaar, welk verslag wei
nig belangryks bevatte.
Uit het verslag van den penningmeester,
den heer A. T. Terlouw, bleek dat mét het
saldo van het vorig jaar ontvangen was
f 516,15; de uitgaven beliepen f 55,61, zoo
dat in kas was f 460,54. De heeren L. van
der Heiden, H. Kleyheeg en D. Rozendaal
Jz., aangewezen om de rekening na te dien,
bevonden haar volkomen in orde.
Herkozen werdenhet aftredend bestuurs
lid, de heer J. Rozendaal Mz. te Langerak;
de beide aftredende baan-commissarissen te
Nieuwpoort, de heeren W. Kuijl enJ.Ouwe-
neel, de beide aftredende baan-coinmissaris-
sen te Langerak, de heeren B, den Besten
en K. Maat, terwjjl in de plaats van den
heer G. van der Menden te Langerak, die
wegens zyn aanstuanu vertrek uit Langerak
zyn functie als baan-commissaris neerlegde,
werd gekozen de heer D. Vujjk.
Bij de rondvraag herinnerde een der leden
er aan, dat onze ysclub dezen winter haar
tienjarig bestaan zal herdenken. Spreker
zou wenschee dat dit jubileum op een bij
zondere wjjze werd gevierd en stelde daarom
aan de vergadering voor het bestuur te
machtigen om, zoo zich een gunstige ge
legenheid opdoet, in den loop van den winter
een Nationale Hardrydery uit te schrüven
en daaraan een minimum bedrag van f 200
aan pryzen te verbinden.
De voorzitter deelde mede dat hel bestuur
op geenerlei wjjze aan een bepaald bedrag
wenschte gebonden te zyn en dat, zoo de
voorsteller zyn voorstel handhaafde en dit
door de vergadering mocht worden aange
nomen, het bestuur in zjjn geheel ontslag
zou nemen.
Na een uitvoerige discussie tusschen den
voorzitter en den voorsteller, waaraan ook een
drietal leden deelnam en waaruit bleek, dat
het bestuur bleef bij zjju voornemen om, bjj
aanneming van het voorstel, eenparig te
bedanken, trok de voorsteller zyn voorstel
in, na een ernstig woord van p—
hebben doen hooren tegen een
optreden van een bes'.,
vruchtbare discussiën
gemaakt, een optreden,
vorderlyk was aan de
eeniging.
Hierna had de gewone verloting plaats.
De eerste prjjs, een zilveren horloge, viel
ten deel aan Jan Baron Dirkz. te Nieuw
poort de tweede, een paar schaatsen, aan
S. Verhoeven te Langerak, terwyl J. Rozen
daal Mz. te Langerak met een paar eende-
bouten en J. J. Bouter te Nieuwpoort met
een haas huiswaarts keerden.
Noordeloos, 25 Nov. Onze vroegere
dorpsgenoot, de heer P. B. Steenis, is Vrij
dag te Utrecht bevorderd tot arts.
Oudewater, 25 Nov. De heer H. S. A.
van Beek, directeur der gemeente-gasfabriek
en waterleiding alhier, is door Burg, en
Weths. van Montfoort benoemd tot adviseur
in zake uitbreiding der gemeente-gasfabriek
aldaar. (Nieuws.)
In de bestuursvergadering van de
ysclub alhier werd gekozen tot 2en voor
zitter de heer H. Reneman, in de plaats
van den heer C. G. van der Lee, die bedankt
had. Tot 2en secretaris werd herkozen de
heer H. C. de Kolk.
Bericht was ingekomen van den heer M. J.
de .Lint, dat hy de benoeming tot bestuurs
lid niet, en van den heer G. J. J. Vlek,
dat hij baar wel aannam.
Papendrecht, 25 Noi
zitterschap van den heer Dr. J. A. Rolloos
is in 't lokaal van den heer M. v. d. Kevie
een vergadering gehouden, waarin de plannen
tot viering van het Onafhankeljjkheidsfeest
in 1913 een onderwerp van bespreking uit
maakten.
Een 50-tal ingezetenen had aan de uit
noodiging tot bywoning der vergadering
gevolg gegeven.
Op voorstel van den heer Adr. Beseiner Gz.
werd de heer N. Bonten bij acclamatie tot
eere-voorzitter der feestcommissie benoemd,
terwyl tot leden der hoofdcommissie by
stemming werden gekozen de heeren O.
Hello, J. A. Rolloos, Joh. H. Köhler, T.
Jacszn., Herman van Duyvendjjk, J.
van Walbeek, A. C. van Duijvendjjk, M. van
Rossum en H. P. A. J. Buys.
Waddluxveen, 25 Nov. In onze ge
meente bestaat een bloeiende vereeniging,
die den naam van „Ziekenzorg” draagt. Zy
telt circa 500 leden, die samen f 650 betalen.
In ontvangst en uitgaaf bedraagt de rekening
de som van f 1008,95Uj. De gemeente ver
leent jaarlyks een subsidie van f 150. Op
de jongstgehouden vergadering werd tot
bestuurslid herkozen de heer Van Drimmelen.
-- Voortdurend treden nieuwe leerlingen
toe tot de openbare school (dorp), zoodat
andermaal ruimte begint te ontbreken. Er
wordt dan ook ernstig overwogen om die
school andermaal te vergrooten. Ze telt
nu ongeveer 230 leerlingen.
By de Vrijdag gehouden
vjjf leden voor de Kamer van
Fabrieken waren 34 stei
waarvan op den heer J. Ruj
32, J. Berghuis 31, C. Jongenburger 31,
Western 22, 11. Dijs 6, G. van der I
A. den Boon 3, C. J. Alblas 2, D. Brei
1, A. van Eeuwen 1, J. Gerts 1.
dus de vijf eerstgenoemden
Vrjjdag door den architect
in alhier gehouden aanbe-
m bouw eener Christelijke
U. L. O. was ingeschreven
i diende deze een klaagschrift
srde vaststelling der premie naar
r hem reeds betaald bedrag ad f211,42.
it klager niet binnen 15 dagen na
Idag de premie heeft voldaan,
de Raad hem niet-ontvankeljjk
jeroep.
Ter zake van een hem overkomen ongeval
verzocht W. Scheurwater, te Hendrik-Ido-
Ambacht, aan het Bestuur der Ryksverze
keringsbank schadeloosstelling, welke hem
bjj beslissing van 10 October 1912 niet werd
toegekend, tegen welke beslissing de ge
troffene een klaagschrift indiende, waarbjj
hjj vorderde vrye genees- en heelkundige
behandeling, alsmede een rente, berekend
naar 70 pCt. van zjjn dagloon.
Op grond dat het ongeval hem overkwam
bjj het repelen van door zijn werkgever
geteeld vlas, hetwelk behoort tot het niet-
verzekeringsplichtig landbouwbedrjjf, ont
zegde de Raad de vordering.
J. A. de Winter, te Alblasserdam, vor
derde bjj klaagschrift een rente naar 100
pCt. invaliditeit, en zulks in strijd met de
beslissing van het bestuur der Rjjksverze-
keringsbank, waarbjj de, ongeschiktheid tot
werken op 70 pCt. is gesteld.
Omdat de linkerarm normaal is en de
rechterarm dezen kan steunen, oordeelde
de Raad dat de invaliditeit terecht niet
hooger dan op 70 pCt. is geschat en ont
zegde ook deze vordering.
Jan Valster, te Hendrik-Ido-Ambacht, is
in het vlassersbedrjjf door een ongeval ge
troffen, waarvoor het Bankbestuur weigerde
schadeloosstelling toe te kennen.
Zjjn moeder Aaltje de Graaf kwam van
deze weigering in beroep en vorderde vrjje
genees- en heelkundige behandeling.
Omdat ook in dit geval het ongeval aan
den getroffene is overkomen bjj het repelen
van door zjjn werkgever geteeld vlas, en
dit een onderdeel vormt van het niet-ver-
zekeringsplichtig landbouwbedrijf, ontzegde
de Raad de gestelde vordering.
Behandeld werden de volgende zaken:
J. Ambachtsheer Sr., te IJsselmonde, voor
zijn minderjarigen zoon Jan Ambachtsheer
Jr., aldaar; Pieter van der Doe, te Krimpen
a/d IJssel; beide tegen het bestuur der
Rjjksverzekeringsbank.
In deze zaken zal 9 December a.s. uit
spraak worden gedaan.
De heer Lohmaq zette uiteen, waarom
er in Indiö niet genoeg ambtenaren waren.
Ook waren de salarissen niet te hoog. Wat
de critiek na het optreden van den buidigen
gouverneur op bet gebied van het onderwjjs
betrof, deze moest toegeschreven worden
aan den najjver van de openbare onderwjj-
zers, die wel meer geleerdheid, doch minder
talent bezaten om de bevolking te ontwik
kelen dan de zendelingen. Spreker ont
kende, dat in Indiê <le strijd liep tusschen
Christenen en Mohammedanen. Deze werd
slechts door de „fanatieke neutralisten” ge
voerd. De Mohammedanen werden verkeerd
ingelicht. Op heftigen toon kwam spreker
hiertegen op, en riep toen uit: „Het geld
van de Mohammedanen voor de verkiezingen
zou mij in de handen branden”. (Inter-
rumpties van links: „Het komt van de
Chineezenl"). Voortgaande, keurde de heer
Lohman het af, dat men de regeering wil
beoordeelen uit de daden van onverant
woordelijke mannen. Als het in Indiö tot
een uitbarsting kwam, werd het een rassen-
strjjd. Kon men het geld, uit de handen
van Chineezen ontvangen, niet meer terug
geven, dan wilde spreker met zjjn geest
verwanten nog een collecte houden, om de
gelegenheid te verschaffen tot terugzending.
De heer Ver hen kwam heel wat kalmer
uit den hoek. Hij dankte de regeering voor
hetgeen zjj in Indië wil doen. En er was
reeds veel verbeterd in de laatste jaren.
Maar spreker waarschuwde tegen het onder
wjjs van zendelingen. Wat de defensie
betrof, daarvoor achtte hjj in tegenstelling
met den heer -Van Karnebeek geen groote
schepen noodig.
Nadat de heer Ketelaar er op gewezen
had, dat de strjjd in Indië begonnen was
met de overdracht van scholen aan de zen
ding, beantwoordde bjj op ironischen toon
den Goesschen afgevaardigde. Wat het
ontvangen van Chineesch geld voor de ver
kiezingen betrof, dit had alleen in de
„Standaard” gestaan. Spreker wist er als
lid van het hoofdbestuur van den Vrjjz.-
Dem. Bond niets van. Maar toen in 1909 de
heer Roodhuyzen moest herkozen worden,
vroeg de a.-r. Kiesvereeniging te Brielle
geld aan den rjjken Chinees Pan-Oen-Tsion,
tegen wiens neutraliteit de heer Roodhuyzen
zich verzet had. Dus moest de heer Lohman
maar collecteeren voor zjjn eigen vrienden,
die het geld 't volgend jaar wel hard noodig
zouden hebben.
Vervolgens bestreed dezelfde spreker een
rede, door den heer Scbeurer te Njjkerk
gehouden.
Nadat nu lij
straten omzichtigheid
financiën bepleit had
punten, waaronder de
besproken had, verkreeg
Koloniën het woord.
Hjj dankte voor den onder'"'1
Spoedig zou een ontwerp in
Indische Parlement den Raad
bereiken. Vervolgens verklaarde spreker
den toestand in Atjeh op heden zeer gunstig,
terwjjl de positie van de Chineesche Consuls
geregeld was. Over den financiëelen toe
stand in Indië was bjj hoogst tevreden,
maar voor slechtere jaren kon nu tevens
gezorgd worden door vorming van een
kapitaal-reserve. De regeering streefde ook
in verband hiermede naar beperking van
het aantal ambtenaren en naar inperking
der salarissen. Daar de belastingdruk voor
de inlanders niet mocht worden verzwaard,
moesten de meerdere inkomsten verkregen
worden uit de concessiën en uit de winsten
der particuliere njjverheid.
Dat de regeering een open oog had voor
de belangen der inlandsche bevolking, bleek
reeds uit het feit, dat in 1910/11 voor de
irrigatie alleen 8 millioen was uitgegeven.
Op de kweekschool voor inlandsche onder-
wjjzers was landbouwonderwijs ingevoerd.
Wat de Chineesche relletjes te Soerabaja
betrof, dóór hadden ze een revohitionnair-
anarchistisch karakter. De revolutionnaire
elementen betoogden tegen do Chineesche
hoofden, die hun staarten niet wilden af
snijden. De Loon, hier door den heer
Hugenholtz aangeslagen, was schadelijk
voor ons gezag.
Hier brak de Minister zjjn red,
werd de vergadering tot Maandag
verdaagd.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Donderdag 21 November.
Aan de orde was de voortzetting der alge
meene beraadslaging over de Indische be-
grooting.
De heer Boogaardt vervolgde zjjn rede,
den vorigen dag afgebroken, en verdedigde
daarin het beleid van den gouverneur-gene-
raal. Van zjjn kant wenschte deze afge
vaardigde regeeringsmaatregelenom de
bedevaarten naar Mekka tegen te gaan. Wat
den schoolstrjjd in Indië betrof, deze werd
veroorzaakt door fanatieke vrijmetselaars.
De heer Van Karnebeek wees op de
verdere ontwikkeling der Aziatische volken,
waardoor we nu gedwongen werden de
defensie-kwestie met ernst ter hand te
nemen. In dit verband kon spreker nog
niet meejubelen in het koor, dat werd aan
geheven wegens den gunstigen financieelen
toestand van Indiö.
Voorts bepleitte ook spreker althans in
perking der Mekkavaarten en waarschuwde
er voor den schoolstrjjd niet naar Indië
over te brengen.
Wat de Chineezen-kwestie betrof, hier moest
de taak der regeering zjjn te zorgen, dat
de inlanders gelijk gesteld werden met de
Chineezen, opdat de laalsten de eersten
niet economisch te gronde zouden richten.
Men moest zich ook in dit opzicht geen
vrees laten aanjagen door het buitenland.
In dit verband keurde spreker de rede van
den heer Hugenholtz af, die steeds de party
van het buitenland kiest bjj de minste
wrjjving en die een rede hield, een Chi-
neeschen mandarijn waardig.
Wilde men Indië een zelfstandige ver
tegenwoordiging geven, dan wees hjj op
Suriname als een voorbeeld, dat men niet
moest navolgen. Minister en Staten-Generaal
moesten steeds krachtig genoeg blijven tegen
over de Indische bureaucratie.
De heer Bos achtte den economischen
toestand in Indië nog steeds niet voldoende.
Hy bepleitte betere verkeersontwikkeling,
bevordering van landbouw, verbetering van
politie en vooral ook vakopleiding én op
technisch én op economisch gebied.
Door den drang der omstandigheden zou
de gelijkstelling der Chineezen met de
Europeanen vanzelf komen, zeide spreker.
Daarom moesten de inlanders reeds nu ge
holpen worden tegen hel economisch over
wicht der Chineezen. Maar het ware beter,
dat men de gelijkstelling der Chineezen reeds
nu bewerkstelligde.
De reactie van vrijzinnigen kant
gebied werd door de handelinger
Minister en van den gouverneur-j,
uitgelokt, waarbjj de vjjandeljjke L
der rechterzijde niet weinig kwaad
had. De schoolquaestie bier was i
vergelyken met die van Indië. Ginds
men den geest van het kind brei
stryd met den geest van het gezi
stelsel bracht groote gevaren me1
kon de tijd komen, dat de regeeri'
sidie zal weigeren voor scholen var
godsdienstige richting. Dan zullen o
diensttwisten eerst recht ontstaan en dit
zou dan kunnen leiden (deze bezadigde
spreker zeide dit op hoogst ernstigen toon)
tot een „Finis Coloniae” (d. i. het einde van
ons koloniaal bezit).
De heer Ter Laan deed eveneens uit
komen, dat de regeering de bevolking een
onderwijs opdrong, waarvan zjj niet gediend
was. De regeering speelde de scholen in
handen der zending. Die politiek leidde tot
geestesdwang en tot miskenning van het
ouderrecht, waarvan men in ons land zoo veel
opgeeft. En nu durfde men nog beweren,
dat de linkerzijde den schoolstrijd naar Indië
had overgebracht. Zoo bevreesd was reeds
de regeering, dat zij de missionarissen be
paalde streken aanwees, ter vermijding van
broedertwist.
In de
dag was
verdrag»
slaging
burg,
Drucker en de
Justitie en P
deel. Na re- en dupliek
z. h. s. aangenomen.
Langdurig was de t
het ontwerp tot verbouwing
van departementen.
De heer De Stuers stelde r»
scherpe rede bij motie voor, dat de pla
van den Minister weder aan een deski
onderzoek moesten worden onderworpen en
dat de uitslag daarvan aan de Kamer moest
worden meégedeeld.
Terwyl de heer Rink de indiening van
het ontwerp toejuichte, sloot de heer De
Vlugt zich by de critiek van den heer
De Stuers aan.
Bjj de verdediging van zijn ontwerp
den Minister van Waterstaat
stond een heftige discussie tusschen d
en den heer De Stuers. Deze laz
tegen de motie en zeide
verd deze aangenomen, hjj
..agin machtiging zou vragen, het
in te trekken.
iscussie over dit ontwerp werd ten
t Maandagavond geschorst, en de
vergadering tot den volgenden dag verdaagd.
Vergadering van Vrjjdag 22 November.
Dien dag werden de algemeene beschou
wingen over de Indische begrooting weer
voortgeiet.
de vergadering.
rervoegde zich bij een
er, die om een jas en
e werden hem gegeven,
ver van den milden
j wierp kleedirtgstuk
1 1 (R. N.)
25 Nov. Het Chr. fanfare-
alhier heeft Donderdag-
aanvang gemaakt met zjjn
DE BALKAN-OORLOG.
De voorwaarden, waarop Bulgarjje bereid
was een wapenstilstand te sluiten, zjjn,
zooals onze lezers reeds weten, door Tur
kije afgewezen. De kans op het sluiten van
den vrede is hiermede voorloopig verkeken;
de oorlog wordt voprtgezet. De mogelijk
heid van het openen van nieuwe onderhan-
delingen blyft bestaan, daar de afgewezen
voorwaarden niet het karakter van een
ultimatum droegen, doch de groote vraag
js of Bulgarjje genegen is met minder ge
noegen te nemen dan het gevraagd heeft.
Elke voorspelling in deze is gevaarlijk, en
wjj zullen er ons dan ook niet aan wagen.
Dat de Turken de voorwaarden voor den
wapenstilstand zouden afwyzen, was, in ver
band met de opleving in hun leger en de
succesvolle verdediging der Tsjataldqa-linie,
te verwachten. Bulgarjje vroeg te veel;
het vroeg feitelyk alles wat te vragen wis:
de overgave van Adrianopel met zjjn gar
nizoen, de ontruiming van de linie van
Tsjataldzja en de overgave van de steden
Skoetari, Doerazzo, Dzjanina en Dibra. In
gaan op deze voorwaarden stond voor Turkjje
geljjk met het voortzetten van den oorlog,
zoo op den wapenstilstand geen vrede ge
volgd was, onmogelyk te maken. De Porte
zou dus by de vredesonderhandelingen aan
handen en voeten gebonden zjjn geweest, als
het de voorwaarden had aangenomen.
achtte zich echter nog niet zóó machteloos,
dat het gedwongen zou zyn om daartoe over
te gaan, en bedankte dus.
Er is weinig van bekend hoe Bulgarjje
de afwjjzing van Turkjje heeft opgevat.
Naar verluidt zou het bereid zjjn den eiscb
betreffende de ontruiming der Tsjataldqa-
linie te laten vallen; maar dan is het nóg
de vraag of Turkjje de voorwaarden zal
accepteeren. Skoetari en Adrianopel, de
beide steden die zich zoo moedig en zoo
lang hebben verdedigd, te moeten over
geven het is geen kleinigheid! En te
minder zal Turkjje er voor te vinden zyn,
nu de Bulgaarsche kracht verzwakt schijnt
te zjjn en de cholera in de eigen gelederen
niet zoo hevig meer woedt. Bulgarjje kan
zjjn leger moeilijk van levensmiddelen voor
zien, terwjjl aan Turkschen kant, door de
nabyheid van Konstantinopel, de verzorging
van het leger gemakkelijk en goed is.
Een Roemeensch officier hangt een don
kere schilderjj op van den toestand van het
Bulgaarsche leger. Hjj erkent het onge
looflijke succes, dat de Bulgaren gehad heb
ben met de verovering van Macedonië,
maar het winnen van de slagen by Kirk
Kilisse en Loele Boergas is hun komen te
staan op bet verlies van zeer veel jonge
krachten, waaronder zóó veel gestudeerden,
dat het land, na den vrede, niet eens
de hooge bestuursposten in het eigen ge
bied zal kunnen bezetten, daargelaten dat
het het noodige goedgevormde personeel
voor het inrichten van een bestuur in de
bezette gebieden zou kunnen leveren. Het
aanvankelijk 300.000 man sterke leger zou
tot 17 November 95.000 man verloren hebben
aan dooden, gewonden en zieken, en de
cavalerie moet nog slechts bestaan uit
zwakke overblijfsels van de vroegere regi
menten en in geen enkel opzicht meer in
staat zyn om op te treden. Daarenboven
moet de noodige schietvoorraad ontbreken.
Mogelijk is dit beeld van het Bulgaarsche
leger te zwart geteekend, maar geheel in
stryd met de werkelijkheid’zal het wel niet
zijn. Een feit is het dat de Bulgaren in de
laatste dagen weinig uitrichten, wat te
denken geeft. Voor Turkjje beteekent dit
voordeel; uit Klein-Azië kunnen nog steeds
troepen en munitie worden aangevoerd, en
komen deze op tijd aan, dan zal het zeker
den Bulgaren niet gelukken door de Tsja-
taldzja-linie heen te breken.
Merkwaardig is dat Adrianopel
stand houdt. Reeds verscheidei
geleden werd uit Bulgaarsche bron
dat de stad zich binnen enkele dage
overgeven en dat de forten
grootendeels in handen der Bul|
Thans wordt gemeld, dat de L
geen pogingen hebben gedaan om
te veroveren en dat slechts i
stellingen voor het meerendei
bezet zyn. De bezetting van Adrianopel
.moet in wél zoo goeden staat verkeeren als
de belegeraars.
Summa summarum; mag men aan de
berichten geloof slaan, dan staat het er op
het oogenblik bjj de Turken beter voor
dan bjj de Bulgaren. Dit wil natuurljjk
niet zeggen dat er nog kans bestaat, dat
de eersten den oorlog winnen; daarvan is
Bjj Koninklijk besluit van 2
dezer zjjn herbenoemd, met ingang van 1
dezer, tot leden vanwege Nederland van
het Permanente Hof van Arbitrage: Z.Exc.
Mr. T. M. C. Asser, minister van staat, lid
van den Raad van State; Z. Exc. Jhr. Mr.
A. F. de Savornin Lohmaq, minister van
staat, oud-minister van binnenlandsche zaken,
lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Jhr. Mr. G. L. M. H. Ruys de Beerenbrouck,
oud-minister van justitie, Commissaris der
Koningin in de provincie Limburg, staats
raad in buitengewonen dienst: en is be
noemd tot lid van geljjk Hof, Mr. P. W. A.
Cort van der Linden, oud-minister van
den Raad van State.
Nu het concentratieprogram
de goedkeuring van de algemeene verga
deringen der drie vrijzinnige partjjen heelt
verkregen, hebben de hoofdbesturen van de
partijen de onderstaande heeren aangewezen
om als jcentraal-comité op te treden bij de
verkiezingen van 1913:
Mr. M. Tvdeman Jr., Prof. Mr. A. C. Visser
van IJzendoorn en Jhr. Mr. H. Smissaert
als afgevaardigden van den Bond van Vrije
Liberalen; Mr. II. Goeman Borgesius, Mr.
P. Rink en A. Roodhuyzen als afgevaardigden
van de Liberale Unie, en Herman Snijders,
Mr. J. II. Thiel en Mr. L. N. Roodenburg
als afgevaardigden van den Vrjjzinnig-
Democralischen Bond.
Mr. L. N. Roodenburg, Banstraat 9, Den
Haag, zal als secretaris-penningineesler van
dit comité optreden.
De heer A. J. Krieger, te Amers
foort, aanvrager en ontwerper van den
buurtspoorweg Gouda—Utrecht, heeft aan
de Kamer van Koophandel en Fabrieken te
Gouda een schrjjven gericht van den vol
genden inhoud:
„Ik heb de eer u mede te deelen dat,
naar men mjj van verschillende zjjden ver
zekert, de opheffing der stoomtram Gouda—
Oudewater gevoelig merkbaar moet zjjn in
avondvergadering
de behandeling v
;en aan de orde. Aan d
hierover namen de heei
Van Karnebeek,
'eer en de Minister
stitie en Buitenlandsche
Na re- en dupliek werd
over
betrekkii
pauze wer
vragen gesteld, die i
wjjze beantwoordde,
dan ook het woord
zitter hem bracht.
In deze vergadering werd ook nog be
sloten dezen winter te Bleskensgraaf een
lezing te doen houden over „Huishoudkunde"
enz. Tot die vergadering zouden dan natuur
lijk ook, ja vooral dames worden uitgenoodigd.
De volgende vergadering zal gehouden
worden te Oud-Alblas. Men zal trachten,
voor die vergadering een spreker te krjjgen,
die het onderwerp „Boerenleenbanken" zal
behandelen.
Bergambacht, 25 Nov
dagavond gehouden vergad»
jjsclub „Voorwaarts” alhiei
heeren J. P. Mahlstede en J. I
die jaren lang de functies
voorzitter hadden vervuld
zich bjjzonder verdien!' o_
maakt, benoemd tot eereleden.
Aan den secretaris, den heer C. de Jong,
werd een prachtig cadeau aangeboden, zynde
een barometer, ter belooning voor zyn
jarenlang accuraat beheer.
Bleskensgraaf, 25 Nov. Donderdag
avond trad hier voor een vergadering van
