40 In de periode 1941-'42 telde Buchenwald 12.000 gevangenen 2.000 Russische krijgsgevangenen. Voor een groot deel Duitsche communisten, reeds opgepakt toen Hitler aan het bewind kwam. Menschen zonder familie, afgeschreven, gedoemd in het kamp te sterven. Verder duizenden joden van iederen landaard, Duitschers, Polen en ook wel Nederlanders bij elkaar in barakken ondergebracht. Deze joden droegen een geele driehoek op jas en broek, en voor hen was steeds het slechtste werk. Duizenden gevangenen van alle nationaliteiten, de z.g. Ariërs, dus Duitschers, Nederlanders, Nooren, Belgen, droegen een roode driehoek, met in zwart de letter van hun land.13 De groote groep Bijbelvorschers14 meest Duitschers doch ook eenige Nederlanders, hadden weer een paarsche kleur, evenals de Tsjechen. Verder hadden sommigen nog zwarte streepen en punten15, terwijl er ook de "groenen" waren, zijnde oud-tuchthuis- of gevangenisboeven, die na het beëindigen van hun straffen, eveneens in de concentratiekampen werden opgevangen. Uit deze categorie werden nogal eens de capo's16 en voorarbeiders gerecruteerd. Zoals gezegd waren al deze "kleuren" in verschillende barakken ondergebracht. Het was op zware straffen verboden aan b.v. een jood, al was hij van Nedjerlandsche] nationaliteit, de barak van zijn landgenooten te betreden. De barakken waren van hout [en] in twee deelen gescheiden. Bij het binnentreden een klein portaal, vanwaaruit men eenerzijds een vertrek met een groote waschbak en daarnaast de afdeeling met de bovengenoemde "zevenzit" binnentrad. Links en rechts toegangen naar het dagverblijf en daarachter de slaapvertrekken. In barak nr. 14 verbleven de Hollandsche vrienden, ongeveer 160 in aantal, in het midden een kachel met bruinkool en hout gestookt, in een hoek was de slaapplaats van de Block-oudste.17 In de Ho!l[andsche] barak heerschte een zekere reinheid, 's Avonds, na het appèl, werd er gelezen. Schaak- en damspelen in primitieve uitvoering waren aanwezig. Dobbelen om geld was streng verboden. Het St.-Nicolaasfeest werd op oud-Hollandsche wijze gevierd, zij het zonder de bekende versnaperingen, op kerstavond hield Prof. [Mr. B.M.] Telders een treffende toespraak en las ondergeteekende het kerstverhaal. Kan men zich indenken, hoe moeilijk het is - hoewel zoo gewoon in het Vaderland - zonder zangboeken de bekende kerstliederen te moeten op schrijven ten behoeve van gemeenschappelijk gebruik? Hoe het geheugen van een gevan gene hem parten speelt, wanneer naar de twaalf artikelen des geloofs wordt gevraagd? De bijbel was in het concentratiekamp streng verboden. Gelukkig is het nu niet meer gevaarlijk te vermelden, dat er twee exemplaren binnengesmokkeld waren, veel werden deze gebruikt, ook juist door hen die thuis niet meer aan godsdienst deden. l3De rode kleur hoort bij politieke gevangenen; de Duitsers droegen geen letter. Wanneer joden, die een gele driehoek met de punt naar boven droegen, wegens politieke activiteiten in een kamp verbleven, droegen zij dwars over hun gele een rode driehoek, zodat een soort davidster ontstond. 14 Jehova's Getuigen. 15 Gevangenen, die voor de tweede maal in een kamp verbleven moesten boven hun driehoek een streep van dezelfde stof naaien. Zij die een ontvluchtingspoging gedaan hadden, kregen, als zij die overleefden, een Fluchtpunkt, een miniatuur schietschijfje op Dorst en rug geschilderd. De hierna te noemen groene driehoek werd alleen door Duitsers gedragen. Naast de genoemde kleuren gebruikten de Duitsers nog de roze driehoek voor homosexuelen en voor degenen die van sexuele delicten werden beschuldigde. Onder de laatstgenoemden bevonden zich ook politieke tegenstanders, die uit de nazi-partlj voortkwamen en die op deze manier werden uitgeschakeld. De zigeuners droegen eerst een bruine en later een zwarte driehoek. l6Capo komt van het Italiaanse woord voor chef. De Arbeitskommandos werden geleid door gevangenen-aanvoerders; Kapos, Vorarbeiter en Schieber, die zelf niet werkten, maar lieten werken. 17 De Blockalteste en Stubendienste zorgden voor afzonderlijke barakken en verdeelden het eten. Ze werden door een SS- onderofficier, de Blockführer, gecontroleerd.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schatkamer | 1995 | | pagina 18