79
Het wapen van Cornells de Houtman, op een
sluitzegel van de Compagnie van Verre: een
pronkende pauw (ARA, 's-Gravenhage).
48Naast Comelis en Frederick de Houtman voeren ook nog andere opvarenden van de Eerste
Schipvaart, als Stockmans, Le Fort, Coymans en Van der Aertbrugghe, mee op de tweede reis onder
Comelis de Houtman.
Afgezien van enige bekwame scheeps
officieren was het merendeel van de bemanning op
De Houtmans vloot van twijfelachtig allooi. De i
bloem van Neerlands zeevarende natie voer destijds
op de Oostzee, hetgeen minder riskant was en meer
gage opleverde dan het ongewisse avontuur van de
vaart op Indië. De lezer die zich grondig verdiept in
de Eerste Schipvaart vraagt zich af wie eigenlijk wel
adequaat leiding had kunnen geven aan deze
onderneming. Het is de verdienste geweest van
Comelis de Houtman dat hij dit, ondanks alles, heeft
klaargespeeld.
Tweede Indische reis - Cornelis vermoord, Frederick gevangen genomen
Nadat de Eerste Schipvaart augustus 1597 in Amsterdam was afgesloten, werd Comelis
de Houtman niet opnieuw als leider op een volgende Indische reis aangesteld. De enorme
problemen waarmee de eerste reis gepaard was gegaan hadden de Amsterdamse reders de
nodige twijfels bezorgd over zijn leiderschap. Niettemin werd hij door de Zeeuwse reder
De Moucheron wel capabel geacht als vlootvoogd op de eerste Indische reis die vanuit
Zeeland zou worden ondernomen te fungeren.48
Balthasar de Moucheron was een calvinistische Vlaming van Franse afkomst, die
in 1552 in Antwerpen was geboren. Na de val van Antwerpen in 1585 was hij uit
geweken naar Middelburg. Nadat pogingen om Indië te bereiken via de noordelijke route
waren mislukt, liet De Moucheron in Amemuiden twee schepen bouwen, Leeuw en
Leeuwinne, van respectievelijk 400 en 250 ton, met een bemanning van in totaal 223
koppen. Comelis voer als "generaal" aan boord van de Leeuw, Frederick was "capiteyn"
op de Leeuwinnne. In deze expeditie werd De Moucheron gesteund door de Staten-
Generaal en door prins Maurits, die een groot deel van zijn vermogen aan De Moucheron
had te danken. Hij verleende de artikelbrief.49
49 A.J.H.M. Prinsen, Balthazar de Moucheron, voorloper van de VOC, Stichting VOC-publicaties,
Middelburg 1987, pp. 5-7.
