104
Ruimtelijke ontwikkeling
Dc ontginnings- en verkavelingsgeschiedenis van het gebied Gouda/Bloemendaal is
ingewikkelder dan gedacht. De verkavelingspatronen geven geen eenduidig beeld.
Het lijkt erop dat de verkaveling van vóór de stichting is verstoord door
verkavelingen van tijdens en na de stichting van de stad. Er zijn thans drie plaatsen
van oorspronkelijke kerkbouw in het ’Goudse’ bekend. Mogelijk bevond de oudste
bewoningskern met kerk zich in Bloemendaal (bij wat bekend staat als het ’Oude
Kerkhof). Deze bewoningskern is verlaten en men vestigde zich waar Gouda
tegenwoordig nog ligt. De huidige St. Janskerk ligt op de plaats waar van oorsprong
af de parochiekerk gestaan heeft. Sinds kort is er een derde plaats bekend, aan de
noordzijde van de Kromme Gouwe, in het gebied tussen het huidige ‘Pijpenpad’ en
het ‘Jaagpad’. Hoe de verhouding van deze derde kerk tot de andere twee is, is nog
onduidelijk. Hiermee samenhangend worden de vragen gesteld hoe in deze vroegste
tijd de parochiegrenzen liepen en sinds wanneer Gouda zetel is van het dekenaat.
Rond 1350 heeft Gouda haar maximale omvang bereikt en is de stad om
wald. Tot in de twintigste eeuw zal er buiten de omwalling en omsingeling nauwe
lijks stadsuitbreiding plaatsvinden. De groei van het aantal bewoners in de loop der
eeuwen zal zijn sporen daarin nalaten. Er vindt stadsverdichting plaats: grotere
bewoneraantallen en grotere bedrijvigheid op dezelfde oppervlakte resulteren o.a. in
het ontstaan van stegen en sloppen. De geschiedenis van de percelering en bewoning
is hier en daar nog niet geheel duidelijk, hoewel de grote lijnen goed bekend zijn.
Een aantal jaren geleden vatte de Oudheidkundige Kring 'Die Goude1 het
plan op om, in navolging van andere steden in Nederland, een dergelijk boek met de
gehele stadsgeschiedenis uit te brengen. Na een voorbereidende fase, waarin
ongeveer dertig medewerkers-auteurs zijn gevonden, die hun sporen op hun
onderzoeksterrein verdiend hebben, en nadat de gemeente Gouda een subsidie
toegekend heeft, is het project in september 1997 van start gegaan. Volgens planning
moet het boek in 2002 uitkomen.
Het project stadsgeschiedenis Gouda is nu ruim een jaar officieel onderweg.
Alle auteurs hebben een onderzoeksopzet geformuleerd. Daaruit is de volgende
synopsis gecomprimeerd. Voorop staat dat het hier vaak eerste verkenningen en
gedachten zijn, die, naarmate het onderzoek vordert, bijgesteld of zelfs verlaten
kunnen worden. Ook zijn er nog vele vragen open die hier niet of nauwelijks
aangeroerd worden. De eventuele antwoorden op die vragen kunnen ook het
onderzoek en daarmee het uiteindelijke resultaat sturen en bijstellen. De indeling is
die van de aandachtsgebieden die de redactie van de stadsgeschiedenis Gouda heeft
onderscheiden bij de voorbereidingen voor het project.
