De gevolgen
Een deel van hen was gewapend en ging te paard op patrouille om de prinsgezinden
in bedwang te houden. Tegen de middag kwam het bericht dat de Fransen in aan
tocht waren en de commissie van de patriotten gelastte de vroedschap bijeen te ko
men. De vroedschap kwam bijeen in aanwezigheid van dertien patriotten, die verge
zeld werden door burgers met wapens. De vroedschap weigerde de schutterij te ont
wapenen. De patriotten eisten toen het onmiddellijke aftreden van de vroedschap en
sommeerden de leden de zaal meteen te verlaten. Na een kort en waardig antwoord
van de voorzitter verlieten de leden van de vroedschap de vergaderzaal, die meteen
door de patriotten in beslag werd genomen. Op dezelfde dag (22 januari) trok het
Franse leger omstreeks vier uur ‘s middags Gouda binnen.
De revolutionairen waren tegen “versierselen, welke als kenmerken van adeldom of
meerderheid voorkomen en gebruikt worden”. Want “niets is wanvoeglyker, dan
dat de eene natuurgenoot zich boven de ander verheffe, niet door Deugd, Braaf
heid, Vaderlandsliefde en waare verdiensten, maar door eene uiterlyke vertooning
van ingebeelde Eertekenen zoals het in een publicatie van de Provisionele Repre
sentanten van het Volk van Amsterdam werd verwoord.44 In Gouda werden daarom
onder andere de schilden met wapens aan het waaggebouw geëgaliseerd. Over het
antwoord op de vraag wanneer dat precies gebeurde, verschillen de Goudse schrij
vers over de plaatselijke geschiedenis van mening. Werden de wapens aan de voor
kant van de Waag verwijderd in 1795, in 1798 of in 1799?45
Globaal kunnen de wapens die het moesten ontgelden worden onderscheiden
in wapens op stenen of houten wapenschilden, wapens op rouwborden en wapens op
grafstenen. Voor de aanhangers van de ideeën van de Franse Revolutie maakte het
geen verschil of een wapen zich buitenshuis of in de beslotenheid van de Sint-
Janskerk bevond. Deze voormalige parochiekerk heeft - tot het gebouw in 1800 door
de plaatselijke overheid aan het kerkbestuur werd overgedragen - tijdens de periode
van de Republiek altijd een publiek karakter gehad. Dit wordt bevestigd door het
97
44 Goudasche Courant, 5 juni 1795
45 Een paar voorbeelden ter verduidelijking. J.Schouten, Gouda van sluis tot sluis. Den Haag 1977,
p.27 plaatst het verwijderen van de wapens in de context van de gebeurtenissen in 1795. Volgens
Henny van Dolder-de Wit, De St.-Janskerk te Gouda. Gouda z.j., p.58, moesten de wapens aan de
Van Beveminghkapel het in 1795 ontgelden en op p. 145 kan men lezen dat in 1798 de grafzerken
èn de stedelijke monumenten op bevel van hogerhand ontdaan werden van familiewapens. En ten
slotte, de redactie van de Negentiende verzameling bijdragen van de oudheidkundige kring Die
Goude. Alphen aan den Rijn 1982, p,67, is van mening dat de wapens van burgemeesters aan de ge
vel van de Waag in 1799 zijn weggebeiteld.
