57
De humanistische belangstelling van pater Willibrord had hierdoor een oneigenlijke
invloed op de bibliotheek van Stein. De Steinse bibliotheek was vóór die tijd hele
maal niet zo humanistisch van karakter. En toen de binnengekomen collectie van
pater Willibrord geschoond was, bleef er opnieuw weinig humanistisch over....
Met deze vaststelling vervalt mijn conclusie uit 2006 in mijn bijdrage 'Erasmiana in
de librije'.27 Ik schreef daar (p. 175):
Ais we [de] gegevens analyseren, dan kunnen we tot conclusies komen die
toch wel interessant zijn. Het is opvallend hoeveel boeken van Erasmus klooster
Stein bezat. Veel meer dan de andere Goudse bibliotheken uit die tijd, zoals die
van de St. Janskerk en van de Collatiebroeders. Het klooster Stein moet in de
l&e eeuw - ook in de tweede helft van die eeuw, toen het klooster binnen de
stadsmuren van Gouda stond - een centrum van christeiijk-humanistisch denken
geweest zijn, dat tot op heden nog niet ais zodanig is (h)erkend.
Erasmusraam in de St Janskerk,
september 2016, vervaardigd
door Mare Mulders in 2015
27 Jan Willem klein, 'Erasmiana in de librije. "Eerder dan geleerdheid maakt onwetendheid de
mensen onbeschaamd'", in: Tidinge van Die Goude24 (2006), p. 169-182
Dit wil overigens niet zeggen dat er in die tijd geen Erasmiaans humanistische geest
in Gouda geweest kan zijn, maar die was dan veel implicieter dan gedacht. Een
directe invloed door in Gouda aanwezige Erasmiaanse/humanistische teksten was er
niet, althans niet vanuit klooster Stein. Dat klooster blijkt niet het centrum van
humanistisch denken geweest te zijn, evenmin als de andere kloosters. Pas na 1592
is dit denken vanuit Amsterdam geïmporteerd met de boeken van pater Willibrord.
En na de confiscatie van de Steinse bibliotheek door de magistraat in 1642 zijn veel
van die boeken alweer afgestoten. Veel belangstelling was er niet voor.
Van pater Willibrord van Cartsbergen uit Oudewater is verder niets te vinden. Fami
lies met de naam Car(t)sbergen/Kersbergen lijken uit Utrecht (stad en provincie) te
stammen. Oudewater ligt in dit gebied: tussen Utrecht-stad en Gouda. Helaas zijn
de vroege archieven van Oudewater grotendeels verloren gegaan in 1572, toen een
groot deel van de stad door toedoen van de Spanjaarden platgebrand is. Hiermee
houdt het op. We zijn weliswaar een stuk wijzer geworden, maar er blijven vragen.
