Andere plaats
voor weekmarkt
Toch gerede kans op goedkeuring
van begrotingspost Derde Wereld
Gemeenteraad kan echter niet doen wat hij wil
ÉÉN PROJECT: BEWUSTWORDING HIER
EN DIRECTE FINANCIËLE STEUN DAAR
>sen de gemeente Waddinx-
Zuid-Holland over het jaar-
WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN WOENSDAG 5 AUGUSTUS 1981
WADDINXVEEN Het conflict tussen de
veen en het provinciaal bestuur van L
lijks terugkerende bedrag van f. 46.000,-, bestemd voor ontwik-
kelingsbewustwording in Waddinxveen en directe financiële steun
aan een Derde Wereld-project (eerst Torna in Boven-Volta, nu
Lima in Peru), blijft de aandacht trekken. Het Weekblad voor
Waddinxveen schrijft daar dan ook geregeld over.
Door mr. A. G. SMALLENBROEK
aan de
door SJOERD VEERMAN
kan geven
Het past niet dat, in periodes van
economische teruggang, wij onze re
latieve hoge welvaart mede hand-
(Dit artikel van de hand van Wad-
dinxveens burgemeester mr. A.G.
Smallenbroek verscheen eerder in
CDActueel, het landelijk partijblad
van de christen-democraten).
Als voordelen voor de toenmalige
verplaatsing van de weekmarkt wer
den genoemd dat de Juliana van Stol-
berglaan ononderbroken dienstbaar
kon blijven voor de steeds groeiende
verkeersstroom en dat de markt cen
traal in de gemeente zou blijven ge
situeerd. Alle alternatieven om de
weekmarkt voortaan ergens anders te
gaan houden bleken niet aan het
gestelde uitgangspunt te voldoen dat
er in de onmiddelijke omgeving waar
toen al jarenlang de weekmarkt werd
gehouden een nieuwe plek te vinden.
Uit de raadsdiscussie van 7 mei 1975
valt nog te melden dat alle raadsleden
met de nieuwe plaats instemden,
nadat ze het voorstel van de SGP/
HKV-fractie om alles voorlopig een
jaar aan te zien hadden verworpen.
De SGP/HKV noemde de Willem de
Zwijgerlaan echter geen ideale markt
plaats en miste een écht marktplein
in Waddinxveen, de Progressieven
(PvdA/D’66/PPR/PSP) vonden het
hebben van een markt voor de deur
een tol, die men moet betalen om
dat men in het centrum woont en het
CDA vond de nieuwe plaats de beste,
evenals de VVD die ook met die
plaats instemde bij gebrek aan alter
natieven.
Alle volksvertegenwoordigers hadden
echter begrip voor de toen al levende
wensen en verlangens van de bewo
ners langs de Willem de Zwijger-
laan en waren het er mee eens dat
ze de nadelen van de weekmarkt
voor hun deur wel in het voortuin
tje van hun huis zouden vinden. De
gemeente zegde toe daarna zoveel
als maar mogelijk paal en perk te
stellen door het treffen van tiendui
zenden guldens kostende voorzie
ningen, waaronder het maken van
een toiletgebouwtje. ”U moet het
verder maar aan het college over
laten”, zei burgemeester C.A. van der
Hooft in het voorjaar van 1975 tot
de raadsleden.)
In ons land kennen we drie over
heidsorganen: het rijk, de provincie
en de gemeente. Ieder overheids
lichaam heeft een eigen taak en der
halve ook een eigen verantwoorde
lijkheid.
Vroeger kenden we in Nederland de
drie-kringen-leer van Olivier. Die leer
hield in dat waar de ene kring een
taak had de andere kring eraf bleef.
Deze leer wordt niet meer aange
hangen. Alle drie overheidslichamen
werken samen, zelfs op één terrein.
De bevoegdheden van de gemeenten
in Nederland zijn, althans in beginsel,
onbeperkt. Anders dan verschillende
buitenlandse wetgevingen sommen de
Grondwet en de gemeentewet de ge
meentelijke bevoegdheden niet op.
kan haar
over het
Integendeel, de gemeente
werkzaamheden uitstrekken
gehele terrein van het sociale leven,
tenzij het gaat om onderwerpen, die
reeds geregeld zijn bij de wet, alge
mene maatregel van bestuur of pro
vinciale verordening, noch om onder
werpen, die aan de Rijks- of pro
vinciale zijn voorbehouden.
ZELFSTANDIG
De gemeente is zelfstandig, zij kan
een eigen beleid voeren. Binnen de
gemeente is de gemeenteraad het be
langrijkste orgaan. Het is dan ook de
gemeenteraad die het recht heeft om
de uitgaven in het gemeentebelang
te doen, vast te stellen en de mid
delen tot hun dekking aan te wijzen.
We noemen dit het budgetrecht.
Dat recht is daarom zo belangrijk,
omdat de raad daardoor niet slechts
in het algemeen de koorden van de
beurs in handen houdt, doch boven
dien, omdat hij door een goed ge
bruik dit recht meer in het bijzonder
naar eigen inzicht en oordeel richting
kan geven aan het beleid, dat ook in
Het geschil tussen de provincie (GS)
en de gemeente Waddinxveen (de
gemeenteraad) gaat over de term
’’gemeentelijk belang”. Kan ontwik
kelingshulp tot de taak van een ge
meente behoren, of anders kan er een
gemeentelijk belang schuilen in deze
uitgave? De gemeente Waddinxveen
zegt van wel, terwijl de provincie
zegt dat ontwikkelingssamenwerking
behoren tot een rijkstaak en derhalve
niet door de gemeente mag worden
gedaan.
In het verre verleden sprak de Kroon
uit dat de aard van de uitgaven (en
dus ook van de door hen te behar
tigen belangen) niet van belang is,
en dus de gemeentebesturen, behou
dens eisen van goed financieel be
heer en strijd met wet of algemeen
belang in beginsel vrij zijn gelden te
ramen voor de taken die zij nodig
acht.
VOORBEELDEN
Voorbeelden hiervan zijn de Konin
klijke Besluiten (KB) van 18 juli
1882 inzake een besluit van de ge
meente Oldebroek om f. 5,- beschik
baar te stellen voor een Noordpool-
expeditie en van 7 juli 1875 inzake
de gemeente Kampen om predikants-
traktementen te verhogen.
Evenwel het bleef bij deze twee ge
vallen. In de rechtswetenschap ont
stonden twee opvattingen over het
geldbeheer van de gemeenten. Prof.
P.J. Oud stelde (in Handboek III, 94)
dat de raad de gemeentelijke huis
houding bestuurt gelijk een parti
culier de zijne. Terwijl anderen zoals
Oppenheim (in Oppenheim I, 476)
minder ver gaan en menen dat de
goedkeuring van de gemeentebegro
ting en haar wijzigingen kan worden
geweigerd indien het financiële be
lang van de gemeente danwel drin
gende omstandigheden van andere
aard zich tegen de uitgave verzetten.
Het gemeentelijk belang veranderde
weleens. Bij een KB van 4 juni 1920
stelde de Kroon: Het gemeentebelang
is noch direct, noch indirect betrok
ken bij het verlenen van steun door
de gemeente aan de noodlijdende be
volking van een vreemd land. Bij KB
van 15 april 1929: het is geen ge
meentelijk belang om een subsidie te
het verkeer open moest blijven om
dat de Kerkweg ter hoogte van de
Passage voor alle verkeer zou worden
afgesloten - naar de noordelijke
en zuidelijke rijbanen van de Willem
de Zwijgerlaan, gelegen ten oosten
van het Koningin Wilhelminaplein.
B. en W. stelden toen dat ondanks
aanvankelijke bezwaren van de zijde
van de bewoners, met name van de
bewoners van eensgezinshuizen aan
de zuidelijke rijbaan, gesteld kon
worden, dat - afgezien van enige in
breuk op de privacy - de aan- en om
wonenden zich met de nieuwe si
tuatie konden verenigen, terwijl de
kooplieden unaniem van mening
waren dat de nieuwe plaats econo
misch gezien de verwachtingen had
overtroffen.
Ik ben het geheel eens met de bewo
ners van de Willem de Zwijgerlaan.
Het is nu al voor de derde maal dat
er voor de markt de meest ongunstige
plaats is gekozen. Een plaats die niet
alleen zeer hinderlijk is voor de be
woners, maar ook voor het verkeer.
De meest ideale plaats voor een
markt, is de parkeerplaats aan de
Groensvoorde. Ook de parkeerplaats
aan de Beukenhof is er zeer geschikt
voor. Zo zullen er nog wel een paar
plaatsen zijn, waar de bewoners en
verkeer geen last hebben van de
weekmarkt.
W. VAN DER HEIJDEN
Jan van Bijnenpad 19
ONTWIKKELINGSHULP
Zo wordt in de gemeente Waddinx
veen jaarlijks een post op de begro
ting gezet voor ontwikkelingshulp.
Was dat bedrag in 1976 nog f.
35.000,- via f. 38.500,-; f. 39.655,-;
f. 40.850,-; f. 46.000,- werd voor
1981 f. 46.000,- geraamd. Daar Ge
deputeerde Staten een begroting niet
gedeeltelijk mogen goedkeuren werd
de gehele begroting voor 1981 nog
steeds niet goedgekeurd.
HOOGSTE PRIORITEIT
Voor het college van burgemeester
en -wethouders, daarin gesteund op
ondubbelzinnige wijze door de ge
meenteraad, is de zaak van de hulp
aan één van de armste derde wereld
landen er één van de hoogste priori
teit. Wij menen, dat wij geheel bin-
nen h^kader van het standpunt, zo te ^elen <je begroting 1981 niet (Naschrift redactie: Rond de jaarwis-
z>l is
i dat bericht uit. Het woord is nu aan de nieuwe lokaties voor de sinds
mg en es aassecre aris van in Gedeputeerde Staten om goedkeu- 1961 wekelijks in Waddinxveen ge-
nenlandse Zaken in de niksbegrotmg f P u j x j-
t c u - u x j nng te onthouden aan de begroting houaen vrijdagse weekmarkt ter dis-
1976 blijven. Informatie bij het de- De Kroon dan moe»en cussie; van
partement van de minister De Koning r z - r, 6
j j. A slissen. [oostzijde van de hoofdrijbaan, die
i- ?nS ie.i. vers er en. Qaa[ het nu om f. 46.000,-. Neen, toen als marktplek dienst deed), par-
Moeilijker wordt het om de staatsse- het om ontwikkelingssamenwer- keerterrein Beukenhof, Stations-
cretans een mening te ontlokken. n l
Want nu de kwestie vriiwel zeker king 318 taak van de gemeente- Een straat-Oost, Passage-wmkelcentrum,
j J hoogst belangrijke zaak. Daarnaast de Willem de Zwijgerlaan-Oost (noord-
door de Kroon moet worden be- 6 6 f
slecht, kan men van die zijde slechts autonom,e- “ld'h Kerkweg-West (ten westen
een oordeel geven, wanneer de ™n de..S?°"rll[n G°uda-Alphenaan
Kroon in geding is gekomen. den Rl}^’ P«r^erterrem winkelcen-
Het standpunt van zowel burgemees- rjm 'rot nSljOOjlke, o”- C<T
ter en wethouders en de gemeente- (Dit artikel van de hand van Wad- ^nii-Owe^ nleP aan e
raad is dan ook, dat aan het verzoek dinxveens burgemeester mr. A.G. i j
van Gedeputeerde Staten om heden Smallenbroek verscheen eerder in 7”
alsnog de begroting 1980 aan te pas- CDActueel, het landelijk partijblad i, Cf raCn tg Ct>aa w
sen niet zal worden voldaan. van de christen-democraten). V°n tC°llege, V™ B' en
7 om de markt te verplaatsen van de
Juliana van Stolberglaan - die voor
Lezers schrijven
Deze rubriek staat ter vrije beschikking van elke lezer van het Week
blad voor Waddinxveen. Brieven die de grenzen van het fatsoen of van
het recht op privacy te buiten gaan worden geweigerd. Anonieme brie-
ven worden niet gelezen. Brieven onder pseudoniem worden wel
haven döör op een sinds 1975 aan- geplaatst, mits de redactie de schrijver van naam kent.
vaarde taak hulp te bieden aan de
armsten der armen te bezuinigen. In
Waddinxveen is dit tussen socialis
ten, liberalen, D’66 en christen
democraten geen discussiepunt.
In de programma’s van de grote poli
tieke partijen wordt ontwikkelingssa
menwerking gehandhaafd op het ni
veau van voorheen. Nu de taak van
de gemeente is erkend, zouden de
programma’s van de politieke par
tijen in Nederland het college van
Gedeputeerde Staten in Zuid-Holland
toch tot het standpunt moeten bren
gen, dat deze in geding zijnde post,
moet worden gehandhaafd.
Gedeputeerde Staten wensen een
koppeling. Daarmee tast het college
het recht van de gemeenteraad aan de
huishouding van de gemeente te re
gelen. Nu de begroting duidelijk slui
tend is - daarover is geen verschil van
-mening - is het aan de raad om de
hoogte van het bedrag vast te stellen.
Zo niet, dan is de weg vrij om allerlei
zaken op doelmatigheid te beoor
delen. De rechtmatigheid staat vast,
dan is de doelmatigheid niet een zaak
van Gedeputeerde Staten.
De gemeenteraad heeft het college
van burgemeester en wethouders uit
genodigd Gedeputeerde Staten mee
te delen, dat de begroting 1981 niet
zal worden gewijzigd. Inmiddels is
dat bericht uit. Het woord is nu aan
Gedeputeerde Staten om goedkeu
ring te onthouden aan de begroting
1981. De Kroon zal dan moeten be
slissen.
Gaat het nu om f. 46.000,-. Neen,
het gaat om ontwikkelingssamenwer
king als taak van de gemeente. Een
hoogst belangrijke zaak. Daarnaast de
autonomie.
geven aan de Vereniging tot bevorde
ring van culturele en economische
propaganda gedurende de Olym
piade.
Toen de gemeenteraad van Bussum
in 1955 f. 4.000,- op de begroting
plaatste om een gedeelte van Oosten
rijk te helpen na een overstroming
kreeg het wel goedkeuring, anders
dan in 1920. (KB 15 juli 1955). In
Goirle wilde men f. 1.000,- schenken
aan de missie in het bisdom van
Kenya, evenwel de Kroon vond dat
ten aanzien van deze uitgaaf niet ge
zegd kon worden dat zij direct of
indirect strekt tot behartiging van
enig gemeentelijk belang, dus gaf
geen goedkeuring (KB 4 juni 1960).
In het begin van de zeventiger ja-
ren waren er diverse KB’s over ont-
wikkelingssamenwerkingsposten van
gemeenten. Zwolle (9-12-1971), Al
melo (13-1-1972) en Zelhem (31-1-
1972) kregen te horen dat er geen
goedkeuring kwam op de uitgave om
dat een band van enige betekenis
ontbrak tussen de gemeente ener
zijds en de ontwikkelingssamenwer
king in het algemeen of in dat geval
in het bijzonder anderzijds de
uitgave niet direct of indirect strekt
tot behartiging van enig gemeentelijk
belang;
De gemeente Rheden kreeg te horen
dat wegens het ontbreken van een
duurzame band van de gemeente
Rheden met het beoogde ontwikke
lingsproject of met de ontwikkelings
samenwerking en de voorlichting ter
zake in het algemeen de uitgave
niet strekt tot behartiging van enig
gemeentelijk belang (KB 14-2-1972).
Hoewel dus steeds weer blijkt dat de
Kroon kijkt naar het gemeentelijk
belang en daarbij zeer bevoogdend
optreedt is er toch weinig reden
daarvoor. In 1972 werd in het parle
ment dan ook gesproken over deze
kwestie. Dit mede ten gevolge van
de door mr. Reijen ontwikkelde
"reflextheorie” in het VNG-blad De
Nederlandse Gemeente 1972, blz.
270 ev.
Deze theorie is als volgt; elk gemeen
telijk handelen veronderstelt een re
flex te zijn op ’’iets” dat zich binnen
de gemeente heeft voorgedaan, voor
doet of zich zal kunnen voordoen.
WADDINXVEEN - Al van af 1975
geeft de gemeente Waddinxveen een
bedrag ten laste van de gemeentelijke
begroting (in 1980 f. 45.000) aan een
ontwikkelings-project in Boven Volta
(Torna). Dit project is gekoppeld aan
bewustwordingsacties in de gemeente
Waddinxveen zelf. Een kerngroep, sa
mengesteld uit representanten uit de
gehele gemeenschap, organiseert deze
bewustwordingsactiviteitenonder
wijsprojecten, vrouwenorganisaties,
jeugd- en jongerenwerk, collecten,
fancy fairs. De gemeenschap is in
al haar geledingen betrokken bij het
project in Torna: verbetering van de
agrarische structuur, het maken van
waterputten. Heel duidelijk één pro
ject: Bewustwording in Waddinxveen
en een concreet project in Torna. Een
continue terugkoppeling, zodat de
resultaten de bewustwording verder
versterken. Nodig is dat beide gebeu
ren, zodat het niet een vrijblijvend-
geheel is.
In de afgelopen jaren is door de ge
meente Waddinxveen - onder een
voortdurende goedkeuring van Gede
puteerde Staten - ongeveer f.
230.000,- overgemaakt. De bevolking
legde daar nog eens f. 50.000,- bij.
De gelden werden via de Novib in
Torna besteed, zodat een structuur
en controle gewaarborgd was. In de
gemeenteraad werd herhaaldelijk ge
sproken over de goede zijden van het
project. Steun bleef aanwezig, zeker
nu de raad unaniem het werk wenste
voort te zetten.
Gedeputeerde Staten kwamen voor
de raad plotseling met een bericht
dat zij weliswaar de begroting 1980
goedkeurden, doch het college van
burgemeester en wethouders ver
zochten voorstellen te doen dat voor
het onderhavige doel niet meer be
schikbaar zal worden gesteld, dan
hetgeen onder de burgerij wordt inge
zameld. Gedeputeerde Staten wens
ten een koppeling tussen het bedrag
van de gemeente en de opbrengst
onder de bevolking. Impliciet geven
Ontbreekt een dergelijke reflexsitua-
tie te enemale dan moet het handelen
als zonder gemeentelijk belang wor
den beschouwd.
De minister van Binnenlandse Zaken
kwam op 30 mei 1972 tot de vol
gende conclusies, na een interpellatie
debat over deze zaak:
1. De Kroon zal geen raadsbesluit
vernietigen van een uitgave, die
(mede) dient ter behartiging van de
geestelijke belangen van de eigen in
woners. In de overwegingen van het
raadsbesluit moet dit dan wel dui
delijk tot uiting komen.
2. Öok als er althans in opzet een
duurzame en inhoudsvolle band be
staat of zal gaan bestaan tussen de
gemeenten en het object van hulp
verlening, zullen de voor dat object
te voteren gelden bij de Kroon niet
op bezwaren stuiteni
Gelet op de reflextheorie van Reijen
meen ik dat voor de gemeente Wad
dinxveen er een gerede kans bestaat
dat de begroting inclusief de post
voor ontwikkelingssamenwerking
wordt goedgekeurd. Immers de ge
meenteraad heeft gereageerd op het
werk van de werkgroep ontwikke
lingssamenwerking Waddinxveen, ter
wijl er sprake is van een band tussen
het Derde Wereld project en de ge
meente Waddinxveen.
(Sjoerd Veerman, de schrijver van dit
artikel, is werkzaam op de afdeling
algemene zaken van de gemeente
secretarie in Waddinxveen. Voorts is
hij actief binnen de CDA-afdeling
in deze gemeente.)
Gedeputeerde Staten wel toe dat het
onderhavige project behoort tot het
takenpakket van de gemeente. Het
gaat het college om de hoogte van
het bedrag.
Enkele weken daarna (januari 1981)
delen Gedeputeerde Staten mee, dat
zij de begroting 1981 - ter goedkeu
ring ingezonden op 31 oktober
1980 - niet voor goedkeuring vatbaar
achten, indien de post voor ontwik
kelingssamenwerking niet zou zijn
verlaagd overeenkomstig het hier
boven gescgrevene.
Aan deze zaak zitten een tweetal
merkwaardige kanten. Allereerst vin
den Gedeputeerde Staten het wel een
taak van de gemeente, maar maken
ze bezwaar tegen de hoogte van het
bedrag. Daarnaast mengen Gedepu
teerde Staten zich in de opstelling
van de begroting van een gemeente,
die overigens ruim sluitend is. Aan
tasting van de autonomie (zelfstan
digheid, red.). Een duidelijker voor
beeld is haast niet denkbaar.
de toekomst de vooruitgang en de
bloei van de gemeente behoort te
verzekeren.
Nu is het niet zo dat de gemeente
raad maar kan doen wat hij wil. In
de Grondwet staat dat Gedeputeerde
Staten toezicht houden op de begro
ting en alle andere burgerlijke rechts
handelingen (kopen/verkopen etc.).
Dit toezicht is nodig omdat de ge
meente niet enkel een eigen taak
heeft, maar ook mede dient te wer
ken aan rijksregelingen en provin
ciale regelingen.
Door het toezicht van Gedeputeerde
Staten kan men de gemeente
dwingen geld op de begroting te
plaatsen voor die mede-bewindsta-
ken. Gedeputeerde Staten mogen
slechts die posten opvoeren die hun
grond vinden in een wettelijke grond
slag.
Het beginsel van de gemeentelijke
vrijheid brengt dit met zich mee.
In het rechtsbegrip van autonomie
(zelf regeren) ligt besloten, dat de ge
meente zonder toestemming belan
gen binnen haar verzorgingssfeer kan
trekken die niet door een hogere wet
gever ter hand zijn genomen of door
de Grondwet of andere wet aan een
ander overheidslichaam ter verzor
ging zijn toevertrouwd.
