Streekplan '67:
Verstedelijking
langs spoorlijn
ia
Station-Noord
Busbedrijven
argwanend
Boskoops
burgemeester
over spoorlijn
Y
Hl
f
I
y
I
KA
spoorlijn Gouda-Alphen aan den Rijn in 1934 is het rond deze Z0UdenPgebeu<ren". U.Ur °nge uk en
lijn nooit helemaal stil geweest. Diverse malen was er sprake De Spoorwegen weigerden echter de
van j ”r>r
kwam een mogelijke opheffing ter sprake in de jaren zestig,
toen de Nederlandse Spoorwegen de opheffing zelf aan de or
de stelde. Deze streefde in die tijd heel sterk naar een sluiten
de exploitatie en de ,,Boskoopse” lijn was duidelijk niet ren
dabel.
opheffing, daar delijn onrendabel zou zijn. Het sterkst
WADDINXVEEN/BOSKOOP - Na de opening van de wege de onoverzichtelijke situatie al-
spoorlijn Gouda-Alphen aan den Rijn in 1934 is het rond deze ZOudenPgebeu^n\dU.Ur ongelukken
r.
f '--'--.
WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN - WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1984
'Ife.
'V
k
van Bootstraat en
Verdere funktie
Dit is de eerste lokomotief, die vanaf 6 oktober 1934 op de spoorlijn Gouda-Alphen aan den Rijn ging rijden.
E. P. Verkerk
3.
•h
Ai
f
daardoor
probleem van de beveili-
f meer bij de provincie te
En de provincie bleek wel be-
Op zondag 7 oktober, de dag waarop
de winterdienst-regeling van kracht
werd, liepen de treinen de eerste offi
ciële diensten. Uiteraard werd er die
dag behoorlijk druk gebruik gemaakt
van dit voor Boskoop „nieuwe” ver
voermiddel de trein, ’s Middags was
Tl^j. ^7??^
A.. r/AaZt, ZiA
WADDINXVEEN - Het ontwerp streekplan Rijn en Gouwe uit 1967 voorzag
•onder meer in een groei en verstedelijking van.de langs de spoorlijn Al-
phen - Gouda gelegen gemeenten ^Gedurende de streekplanperiode - tot onge
veer 1985 - is rekening gehouden met de volgende uitbreidingsmogelijkheden.
Alphen a/d Rijn van 30.500 naar rond 70.000 inwoners
Boskoop van 10.500 naar rond 15.000 inwoners
Waddinxveen van 14.500 naar rond 22.500 inwoners
Gouda van 46.500 naar rond 65.000 inwoners,
totaal van 102.000 naar rond 172.500 inwoners.
De gemeentebesturen van Alphen,
Boskoop en Waddinxveen wachtten
die ontwikkeling niet af en lieten door
een deskundig bureau een onderzoek
in stellen naar de functie van de lijn en
wat deze voor de aanliggende plaatsen
betekende. Daarop verscheen in juni
1967 de nota, die tot de conclusie
kwam dat ..opheffen van de lijn Al-
phen-Gouda geheel in strijd zou zijn
met de te verwachten verstedelijking
van het westen van ons land en niet in
overeenstemming met het door Rijk
en Provincie uitgestippelde beleid."
Volgens de nota is zowel bij de aanleg
van een nieuwe spoorlijn, als bij de
mogelijke opheffing van een-bestaan
de lijn, een tweetal aspecten van be
lang: de rentabiliteit van de lijn en de
functie die deze heeft in het gehele
verkeèrs- en vervoerssysteem van de
betreffende streek...
WADDINXVEEN BOSKOOP -
Dat de busondernemingen de ont
wikkelingen rond de nieuwe spoor
lijn nauwlettend volgden en de con
currentiestrijd niet uit de weg gin
gen. blijkt uit een kort berichtje on
der het kopje „Uit den omtrek" in
de Goudsche Courant van dinsdag 9
oktober 1934.
- Met ingang van heden zijn de tarie
ven van den busdienst Boskoop -
Leiden en omgekeerd verlaagd en
gebracht op f 0,80 voor een dagre-
touren f 0,50 een enkele reis.
Ook de busondernemers van de bus-
sen Boskoop - Gouda hebben de ta
rieven verlaagd en gebracht op 50 ct
T T Z IS IS Al 'zx V JL_JL_z 1 N JLJ k7Ul\V7V7 1 1 'H VI Vz -- O -
Waarschuwingsdienst
Op 20 juli 1934 dus enige maan-
Ongelukken
Het eerste ongeluk op de 'onbe
waakte’ overweg vond plaats op 21
februari 1935 toen een vrachtwagen
tengevolge van dichte mist en slecht
zicht tegen een trein aanreed. Het
ongeluk liep goed af, maar de discus
sie over eén 'beveiligde' overweg
laaide hoog op.
Het tweede ongeluk gebeurde een
jaar later. Een motorrijder werd
door een passerende trein gegrepen
en moest met inwendige verwondin
gen naar het 'ziekenhuis vervoerd
worden.
Dit ongeluk kon gebeuren doordat
de man met de witte vlag die dag
juist met verlof was en zijn vervanger
net even te laat bij de overweg was
aangekpmen.
In 1936 werd het treinverkeer op de
lijn GoudaAlphen intensiever,
maar ondanks herhaalde pogingen
om de overweg beveiligd te krijgen,
bleven de minister en de Spoorwe
gen onverrfiurwbaar.
De medewerking van de Spoorwe
gen liet overigens toch veel te wen
sen ovér en daardoof ontstonden tal
rijke meningsverschillen en conflic
ten. Zo 'vergaten’ de Spoorwegen
nog wel eens te waarschuwen als er
(onverwachts) extra treinen werden
ingezet, waardoor de man met de
Opgeheven
Wat de gemeente Boskoop ook pro
beerde, de minister en de Spoor
wegen bleven het been stijf houden
en weigerden de overweg te bevei
ligen. Uiteindelijk besloot het colle
ge om de waarschuwingsdienst maar
op te heffen.
De raad was het hier echter niet mee
eens en er ontstond de nodige dei
ning. Verschillende beveiligingsme-
thodes werden toen onder de loep
genomen en de opheffing werd nog
even opgeschort. Toch besloot de
raad in de vergadering van 28 maart
1938 de waarschuwingsdienst op te
heffen.
Net in die tijd werd erdoor de pro
vincie gewerkt aan een plan om de
Zijde te verbreden en
kwam het
ging min of meer bij de provincie te
liggen.
reid verlichte waarschuwingsborden
te plaatsen, tenminste als de ge
meente Boskoop de kosten hiervan
voor haar rekening wilde nemen.
De waarschuwingsdienst werd ten-,
slotte op 3 juli 1938 opgeheven.
In 1940 wijzigen de Spoorwegen hun
eerder ingenomen standpunt en als
de Zijde omstreeks mei 1940 ver
breed wordt, komt er tegelijkertijd
de automatische beveiliging door de
zogenoemde knipperlichtinstallatie.
mee men Boskoop een beetje tege
moet wilde komen was de invoering
van een vermindering van de snel
heid waarmee de treinen de over-
gang passeerden. De treinen moch
ten met geen grotere snelheid dan 15
kilometer per uur rijden op de over-
gang aan de Zijde.
Het is verrassend om te ontdekken
dat er in die tijd (1934) al redelijk
druk verkeer op de Zijde was. Bij
een telling werden in één week maar
liefst 15546 fietsers getèld die de
overgang passeerden en ruim .2600
auto’s.
Deze cijfers, die ter kennis van de
Spoorwegen werden gebracht, ver
anderden niets aan het standpunt
van de Spoorwegen. De mógelijk
heid van een afsluiting van de over
weg is voor ons geen punt van. over
weging, aangezien de overweg door
den minister niet Voor afsluiting is
aangewezen”, zo deelde de Spoor
wegen het college van burgemeester
en wethouders mee.
Bij'deze verwachtingen voor een forse groei van de vier gemeenten werd er ge
wezen op het feit dat de in het streekplan aangewezen terreinen voor „stads- qf
dorpsbebouwing” bijzonder goed gesitueerd waren ten opzichte van de stati
ons.
In Boskoop en Waddinxveen lagen deze uitbreidingen nagenoeg op loopaf
stand, terwijl in Alphen en Gouda grote wijken geprojecteerd waren aan de
toen nog onbebouwde zijde van de stations. (Alleen in Alphen aan den Rijn is
dat nu -1984- (nog) niet gebeurd).
Natuurlijk wees de nota op de belangrijke funktie die de bewuste spoorlijn ver
vult in het forensenvervoer, dat op grond van de bevolkingsgroei van de
brtrokken gemeenten nog verder tóe zou gaan nemen. De belangrijkheid van
de lijn zou ook toenemen omdat de toegankelijkheid van de grote steden voor
het autoverkeer en vooral de pajkeermogelijkheid aldaar ongunstiger zou wor
den. Ook merkte men op dat dóór de eventuele opheffing van deze lijn, dit ge
volgen zou hebben voorde aansluitende lijnen.
WADDINXVEEN BOSKOOP -
Bijgaatd artikel schree burgemees
ter E. P. Verkerk aam de vooravond
van de opening van de spoorlijn in de
Goudsche Courant.
„Den boekhandelaar treffen vele
slagen!
Wie echter in Boskoop boekhande-
laar is, kan zelfs geen ansichtkaart
meer verkoopen, in geen oude of
nieuwe spelling, omdat geen enkele
foto na 14 dagen nog up to date is.
De Gouweverbreeding brak óver
500 meter lengte de oude Dorps- 1
straat overlangs af voor de opritten
naar de nieuwe hefbrug en verander
de het dorp totaal.
Met uitzondering
Nieuwstraat heeft Boskoop met één
slag open bebouwing of open aspect
verkregen.
De vlucht der verjaagde Boskoopers igM
deed nieuwe panden verrijzen, welke
in de nederzetting aan het Torenpad-
thans Burgemeester Colijnstraat - en
aan de Winkelgalerij getuigenis af
leggen van durf en levensmoed.
Inmiddels werd het'jaagpad naar
Gouda omgebouwd in een straat
weg, welke onze eenigste molen het
leven kostte,'doch in'ruil gaf een
overscheping-voor de planten; aan
passend aan het riviergezicht der
Gouwe.
Heel aan de andere zijde van het
.dorp verrees een heestergalerij van
drie parallel aangelegde lanen met
unieke variëteit en wisselende kleur-
nuanceering en dan over een nieuwe
brug gaande ontwaart Uhet nieuwe
station, of liever U ontwaart het niet,
U ziet eenige platgedekte gebouwen
in hypermoderne stijl, een wc en
rechts daarvan een wjt tempeltje in
een rosarium, afgesloten door den
slanken toren van het nieuwe ten
toonstellingsgebouw. zo voornaam
van opvatting, dat U er naar kijken
moet of wilt of niet.' 3
Welnu, daar stopt de veelbesproken,
veel beschreven spoor Goudk-Wad-
dihxveen-Boskoop-Alphen a/d Rijn,
vlak bij de sortiment tuin van „Bos-
kóop’s Culturen”.
7 October 1934 is Boskoop's om
bouw aan het station gereed en kan
de boekhandelaar zijn tekort op an
sichtkaarten dekken door verkoop
van spoorboekjes.
7 October 1934 begint Boskoop's
ontsluiting per rail voor Hollander
en vreemdeling.
Dan moet met de ontwikkeling van
den ombouw, de aansluiting op den
weg naar Leiden en de betonweg
naar Den Haag, en den aanleg van
den weg naar Alphen in gehaald zijn,
wat andere plaatsjes reeds jaren en.
jaren bezaten, opheffing van het iso
lement met de buitenwereld onder
elke weersomstandigheid."
Dan moet het zoo worden, dat wie
Boskoop gezien heeft met zijn eigen
schoonheid, niet gecopieerd naar be
paald recept, tot het inzicht komt,
dat alleen het eigene, wat natuurlijk
is en wezenlijk eigendom, schoon is,
en dat alleen van die schoonheid een
verzachtende invloed uitgaat op den
aanschouwer.
Boskoop is tegelijk plantsoen en fa
briek, maar een fabriek zonder vrou
wen- en kinderarbeid en zwarte
schoorstéenen.
Boskoop's planten zijn een wereld-
artikel. maar zij worden toch alleen
gekocht om in passend variabel mi
lieu die schoonheidsontroering te
wekken, zonder welke het leven tus-
schen muren onhoudbaar is.
De goederenwagons uit Boskoop
zijn op hun beurt de ombouwers van
het kale stukje steen, dat gij huis
noemt en dat gij behangt met Uw
zorgen.
Vervolgens wordt er in de nota gesproken over de funktie van de lijn in groter
verband. Men stelt: „In de moderne maatschappij is een goed functionerend
systeem van verkeer en vervoer voorwaarde geworden voor het economische
en sociale leven. Een voortgaande verstedelijking vraagt noodzakelijkerwijs
om een uitbouw van het net voor’ openbaar en’particulier vervoer. De. thans
(1967) reeds bestaande achterstand op dit gebied is oorzaak van vele verkeers
opstoppingen en parkeerproblemen, één en ander tot schade van onze natio
nale economie.
het zelfs zo druk dat de trein, die met
slechts één wagon reed, alle passa
giers niet kon vervoeren.
Witte vlag
Had de realisering van de .Boskoop-
se’ spoorlijn veel voeten in de aarde
gehad, ook na de opening bleef het
lijntje onderwerp van tal van discus
sies en problemen. Bijna direct na de
opening werd er al gemopperd over
de slechte aansluitingen in Alphen,
speciaal als men naar Leiden toe wil
de. Problemen rezen er met name bij
het onbewaakfzijn van de spoorweg-’
overgang aan de Zijde. Al enkele
maanden voor de feestelijke opening
had h.et college van burgemeester en
wethouders van Boskoop stappen
ondernomen bij de Spoorwegen en
de minister om een bewaakte over
weg te krijgen. Het gemeentebestuur
was namelijk bevreesd dat er „van-
mand bekeuren die zijn waarschu
wing in de wind sloeg en toch de
overweg overging als er een trein
aankwam.
Iedere dag moest hij 50 keer met de
vlag of met de lamp zwaaien, want
tussen half zeven 's morgens en half
twaalf 's avonds passeerden maar
liefst 50 treinen deze overweg.
Eenmaal werd de man met de witte
vlag verantwoordelijk gesteld voor
een ongeval, terwijl de gemeente fi
nancieel aangesproken werd.
den Voor de opening van de spoorlijn
richt de gemeente Boskoop, daar
toe genoodzaakt door de weigering
van de Spoorwegen, zich met een
verzoek tot de minister. Hierbij ver
klaart Boskoop zich bereid om voor
eigen rekening de overweg te bevei
ligen met een electrisch lichtsig'naal.
Zowel de aanschaffingskosten, als
mede de inrichting, het onderhoud
en het stroomgebruik zouden door
Boskoop betaald gaan worden.
Alleen debediening van de beveili
ging zou vanuit het station moeten
geschieden. Omdat de minister niet
snel met een antwoord kwam, werd di
verzoek op 18 september herhaald.
Toen er ook op dit herhaalde ver
zoek het is misschien Teter om’
van aanbod .te spreken geen ant
woord kwam, besloot het college en
kele dagefi voor de opening van de
spoörjijh een .waarschuwingsdienst’
iftte stallen.
Overdag zou een man met een witte
Vlag de nadering van een trein aan
kondigen. *s Avonds zou hij dit met
een wit licht verspreidende lantaarn'
doen
In de raadsvergadering van 30 okto
ber 1934 werd de raad van de instel
ling van deze waarschuwingsdienst
op de hoogte gebracht en werd er
achteraf om goedkeuring gevraagd.
Het college deelde de raad in de toe
lichting mee wat er allemaal gedaan
■?s om een beveiliging te krijgen.
Op 6 oktober, dus op de dag van de
opening, was er eindelijk een ant
woord van de minister gekomen,
waarin’meegédeëliï~7verd dat „uit
een tet plaatse iogesteld onderzoek
was gebleken, dat het niet noodzakq-
lijk was de overweg te doen afslui
ten”. Ook achtte de minister het niet
nodig dat er andere bijzondere maat
regelen ten behoeve van het verkeer
genomen zguden worden.
Daarom besloot het college om voor
eigen rekening een waarschuwings
dienst in te stellen. De hieruit voor
de gemeente voortvloeiende kosten
bedroegen 520 gulden per jaar. In dit
bedrag zat ook de vergoeding voor
de bediening van de brug bij de
Parklaan en de opening en de slui
ting van het rosarium wanneer dit
voor het publiek is opengesteld.
Tijdens de behandeling van dit ajfcn-
dapunt in de raad wordt duidelijk dat
er zeer bewust gekozen is voor een
.waarschuwingsdienst' in plaats van
voor een .bewakingsdienst'. Door
var een waarschuwingsdienst te
in wordt voorkomen dat de ge
meente aansprakelijk zou worden
gesteld als er zich een ongeluk zou
voordoen. Vandaar dat er volgens
het geldende motor- en rijwielregle-
ment gewaarschuwd moest wor
den met een witte v.lag en met een
wit licht vqrspreidende lamp.
Met alleen de raadsleden Noest en 't
Hart tegen zij vonden de vergoe
ding te weinig wordt het voorstel
tot instelling van deze waarschu
wingsdienst aangenomen.
-• v.
.-y
Gouden spoorlijn diverse
malen met opheffing bedreigd
Tegen deze achtergrond zou een beslissing over het opheffen van een spoorlijn
nooit genomen mogen worden op basis van het niet rendabel zijn van de lijn
zelve; het gaat hier om het functioneren van een stedelijke samenleving”.
Om deze argumenten kracht bij te zetten wordt een gelijkluidend gedeelte uit
de Tweede nota over de Ruimtelijke Ordening, alsmede een stuk uit de toe
lichting bij het ontwerp streekplan Rijn en Gouwe geciteerd, In laatstgenoemd
ontwerp worden zelfs concrete voorstellen gedaan voor nieuwe spoorver
bindingen. Zo zou er een verbindingsboog, voor het grootste deel lopend over
het grondgebied van Moordrecht, moeten komen melde spoorlijn naar Den
Haag. Eveneens zoü er op die manier een aansluiting op de lijn naar Rotter
dam gecreëerd kunnen worden.
Tenslotte komen de deskundigen - en het Instituut Stad en Landschap Zuid-
Holland en het Bureau voor Ruimtelijke Ordening en Architectuur Kuiper,
De Ranitz, Van der Ree en Van Tol - tot de slotsom dat het opheffen van de
spoorlijn Alphen aan den Rijn - Gouda geheel in strijd zou zijn met de te ver
wachten verdere verstedelijking van het westen van ons land en niet zou over
eenstemmen met het door Rijk en Provincie hieromtrent uitgestippelde beleid.
ÓS:. -
a - Ax
l X -i- Sl
4:, .4
niet aanwezig kon zijn om te waar
schuwen dat ereen trein naderde.
Het baantje van de man met-de witte
vlag was trouwens niet iets om erg ja
loers op te zijn, want hij had geen en
kele bevoegdheid: hij moest slechts
waarschuwen en mocht nooit ie-
